Topjaar Schouwburg en Stadsgehoorzaal
Kale mannetjes in de Hooglandse Kerk
)e zeppelin, terug van weggeweest in Kunsthal
Cultuur Kunst
Toegankelijkheid legt
theater Warenar
geen windeieren
Helende schoonheid als ideaal
OENSDAG 18 AUGUSTUS 1999
CHEF JAN RIJSDAM. 071-5356444. PLV. CHEF ANNET VAN AARSEN 071-5356443
Vhitney Houston geeft extra concert CBS constateert recordaantal bezoekers podiumkunsten
vttfrdam Whitney Houston geeft een extra concert in Ahoy
Otterdam. Het uitverkochte concert van 7 september is ver-
laatst naar 12 oktober. Een dag later is het tweede concert. De
aartverkoop daarvan begint aanstaande zaterdag. De zangeres
eeft ook extra concerten in andere landen tijdens haar Europe-
tournee.
laagse Kunst- en Antiekdagen
m haag 'De Tijd' is het thema van de zesde Haagse Kunst- en
ntiekdagen, die worden gehouden op zaterdag 27 en zondag
8 augustus aanstaande op en rondom het Lange Voorhout,
unstenaars, antiquairs, galeriehouders en musea haken in op
et thema tijd. Het Lange Voorhout vormt als vanouds het de-
leg or voor de antiek-, curiosa- en boekenmarkt. Antiquairs en
d'f unsthandelaren op en rondom de Denneweg, Frederikstraat,
viidmeh 'vastraat- Noordeinde en het Mesdagkwartier stellen zaterdag
fter Tims n zondag hun deuren open voor het publiek dat gebruik kan
irand Hoi naken van de speciale paardentram. Liefhebbers die graag an-
ek met modern combineren kunnen kijken bij ongeveer ze-
entig keramisten en beeldhouwers uit binnen- en buitenland.
Vie zelf iets waardevols in huis heeft, kan zijn 'objets d'art',
ij'» rouvaille' of 'bric a brac' gratis laten taxeren bij een van de vei-
loeddhistisch koor in Amsterdam
w msterdam Op 7 september treden in het RAI Auditorium in
msterdam tachtig monniken en nonnen van het boeddhisti-
che FoGuangShan koor op. Tijdens zijn eerste grote Europese
tn Durnee zal het koor gezang en muziek laten horen die traditio-
leel alleen in de beslotenheid van de Chinese boeddhistische
ns? loosters te horen waren. Het koor wordt begeleid door het Chi-
V, ese Taipei Classical Orchestra en de Taipei Ballet Company.
tot bes )ok de dansen die het ballet zal uitvoeren zijn van oudsher deel
Grand an de religieuze beoefening. FoGuangShan is het grootste
79, Kat. |ooster van de Buddha Light International Association (BLIA).
[et is in 1967 in Taiwan opgericht door de 48e patriarch van de
ing-Chi Zen-traditie, Hsing Yun. In Nederland bouwt de BLIA
ijchomenteel een grote boeddhistische tempel op de Zeedijk in
msterdam.
Tijdelijk Eschermuseum in Baarn
aarn Na de grote tentoonstellingen vorig jaar in Kasteel Groe-
/eld in Baarn en in de Kunsthal in Rotterdam zit de Escher-
:hting tot over de oren in de Escher-prenten en -voorwerpen,
abandi 'ie moeten niet achter slot en grendel blijven, maar zo snel
logelijk aan het publiek getoond worden, vindt de stichting.
Jaarom wordt de loods waarin nu nog het Oranje Museum is
evestigd omgedoopt tot Eschermuseum, wellicht nog dit jaar.
Zutlet süchtingbestuur wil het liefst een nieuw museum bouwen
ltj chter de loods. De provincie heeft daarvoor haar medewerking
Zwijgerl;
ikerhou
BenJ
r Golan
ngestel
Con
Mule
ïg 273,
wassenaar wim koevoet
KEI
M
ai
l.OC ij
Dans-, muziek- en theatervoorstellingen hebben in het
seizoen 1997/1998 15,6 miljoen bezoekers getrokken.
Nooit eerder kwamen er zoveel mensen naar professio
nele podiumkunstvoorstellingen. Dat blijkt uit cijfers
van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Bezoe
kers van popconcerten werden niet meegerekend. Ook
de Leidse Schouwburg en de Stadsgehoorzaal telden een
recordaantal bezoekers.
leiden blijft zich doorzetten. We heb
ben nauurlijk nog niet een echt
vaste publieksopbouw, maar
toch. Het gaat gewoon erg
ANP/CEES VAN HOORE
Bart Vieveen, voorlichter van de
Stadsgehoorzaal: „Wij zitten al
sinds vorig seizoen op een stij
ging van twintig procent en dat
In 1997/1998 kwamen er vol
gens het CBS bijna 5 procent
meer mensen op de podium
kunsten af dan in het jaar er
voor. Afgezet tegen het seizoen
1992/1993 steeg het percentage
zelfs met ruim 20 procent. Ook
het aantal voorstellingen steeg
sterk sinds die tijd: met 15 pro
cent tot bijna 57.000.
Met name cabaret en moder
ne dans blijven stijgen in de be
langstelling. Voor voordrachten
van bijvoorbeeld dichters is
steeds minder animo. Het aan
tal optredens daalt hier dan
ook. De gemiddelde dans-, mu
ziek- of theatervoorstelling trok
275 bezoekers. Bij orkestcon
certen komen de meeste men
sen, namelijk 975 per voorstel
ling. Poppentheaters moeten
het met slechts 95 man per
voorstelling doen.
Geflatteerd
Bart van Mossel, directeur van
de Leidse Schouwburg: „Het
gaat prima met de schouwburg,
dat moet gezegd. Dat zien we
ook terug in de abonnementen
verkoop. Maar de cijfers voor
de moderne dans zijn wel ge
flatteerd. Natuurlijk scoren
groepen als het Nederlands
Dans Theater en Scapino, maar
de experimentele groepen van
naam hebben het nog steeds
moeilijk. Het waarderingscijfer
voor dans wordt opgekrikt door
evenementen als 'Spring Dan
ce' en 'lulidans', waarop veel
vakmensen en toeristen afko
men. En ook voor het toneel
hebben de mensen nog steeds
de neiging om op zeker te gaan.
Lauweren
De minder bekende, maar goe
de groepen hebben het moei
lijk. Als je die 15,6 miljoen be
zoekers van het CBS bekijkt,
zou gemiddeld iedere Neder
lander wel een voorstelling
hebben bezocht in het vorige
seizoen. Dat is natuurlijk niet
zo. Het gaat goed, maar we mo
gen echt niet op onze lauweren
rusten."
Amsterdam blijkt nog steeds
de belangrijkste stad voor de
podiumkunsten, maar Rotter
dam en Den Haag lopen hun
achterstand in, aldus het CBS.
Een op de zes uitvoeringen
werd in Amsterdam gegeven. In
de drie andere grote steden bij
elkaar waren evenveel voorstel
lingen gegeven als in de hoofd
stad.
Kunstenaars Brussee en Haasnoot: 'Herkenning is niet belangrijk'
n voa liet experimenteel, wel toe-
ankelijk, maar met diepgang.
)ie formule, die het theater
:udget i'arenar aan de Kerkstraat in
fassenaar tot dusverre geen
indeieren heeft gelegd, heb-
de programmeurs ook op
komend seizoen van toe-
sa assing verklaard.
Dat heeft geleid tot een pro-
jramma met artiesten die nog
Chri'ftiet eerder te zien waren in
'vatorn iet Wassenaarse theater, zoals
abaretier Job Schuring, Adèle
loemendaal, Mathilde San-
en Het Volk. Vaste klan-
en als Jos Brink met Lucie de
ange, Purper, Seth Gaaikema
n Erik Brey slaan ook het ko-
lend seizoen Warenar niet
Volgens Warenar komen
.glteeds meer niet-Wassenaar-
ers op het 225 zitplaatsende
ellende theater af. „Het is
groot genoeg om grote zaal
producties te kunnen pro
grammeren en parkeren is ge
makkelijker dan in de binnen
stad van de omliggende grote
gemeenten."
Warenar presenteert het
ontbreken van een artiesten
foyer juist als een pre want de
artiesten moeten zich na af
loop onder het publiek men
gen. Ook zijn er arrangemen
ten waarbij een diner met een
voorstelling is gecombineerd.
Warenars aanbod vormt de
hoofdmoot van het cultureel
programma 1999-2000 dat
tussen 23 en 27 augustus huis-
aan-huis wordt verspreid in
Wassenaar. In het program
maboekje zijn ook de koffie
concerten in 'De Paauw' op
genomen, de tentoonstellin
gen in boerderij Ter Weer,
schrijversavonden in de bi
bliotheek en kerkconcerten.
LEIDEN PABLO CABENDA
Barthel Brussee en Joost Haas
noot schilderen kale mannetjes.
Die van Brussee hebben nau
welijks gelaatstrekken. „Om
niet af te leiden van waar het
om gaat: de handeling." Joost
Haasnoot heeft het gewoon niet
zo op met het schilderen van
haar. „In het begin waren de
overeenkomsten tussen ons
werk groter, hoor. Maar we voe
len sowieso elkaar goed aan.
We zijn eikaars beste critici."
Tot 6 september exposeren
Brussee en Haasnoot samen in
de Hooglandse Kerk in Leiden.
De schilderijen van Joost
Haasnoot zijn veelal geschilder
de beeldhouwwerken. Figuren
met een granieten kwaliteit en
ronde vormen die zich min of
meer toevallig in het platte vlak
hebben gevleid. Want zoals hij
het zelf zegt: „Steen, marmer of
ijzer, het maakt niet uit, in welk
materiaal mijn ideeën worden
gegoten. Op deze expositie is
het toevallig olieverf."
In de kerk hangt bijvoorbeeld
een grijze titaan met op zijn
schouders een kleinere reus. De
kolos draagt een uitdrukking
waaruit alleen een stoïcijnse
vanzelfsprekendheid straalt. En
ondanks de suggestieve massi
viteit van het werk lacht het
reuzenkind op zijn schouders
tegen een azuurblauwe lucht en
geeft het tafereel iets lichts.
Het doek 'Beast of Burden'
maakt deel uit van een serie van
vijf schilderijen die Haasnoot
heeft gemaakt naar aanleiding
van het verlies van zijn eerste
kind, nu bijna een jaar geleden.
„Misschien wel therapeutisch,
ja. Maar ik ben niet iemand die
als verwerking allerlei .kinder
portretjes gaat schilderen. Ik
probeer het op een ander ma
nier aan te pakken. Als aan
staande vader had ik allerlei
ideeën van paardje rijden op
mijn schouder. Maar in plaats
daarvan word een overleden
kind een emotionele zwaarte
'die je meezeult. 'Een beast of
burden'. Die tweeslachtigheid
komt in het werk naar voren.
Vrienden in de kunst en eikaars beste critici: Barthel Brussee (links) en Joost Haasnoot (rechts). „In het begin waren de overeenkomsten tussen
ons groter." foto dick hocewoning
Maar het is voor mij ook een
monument, een requiem."
De worsteling met het verlies
komt ook naar voren in andere
doeken waarop gekwelde men
senlichamen onbeholpen in el
kaar kluwen. Haasnoot maakt
kunst om uiting te geven aan
wat er in hem omgaat, doeken
die een emotioneel gevecht ver
raden. Hij doet dat het liefst in
figuratieve vorm. „Ik heb hele
maal niets met puur abstract
werk, zonder dat er een be
paald idee achter zit."
Haasnoot, die met schilderen
begon toen hij studeerde in Lei
den, ontmoette Brussee tijdens
de avondopleiding van de Aca
demie van Beeldende Kunsten
in Den Haag. Brussee is sinds
'96 actief als schilder, maar in
1995 begon hij te werken als il
lustrator voor ideële instellin
gen zoals Unicef. Hij schildert
op een meer tekenachtige ma
nier. Zijn kale mannetjes zijn
wars van de wereld, houden
zich met van alles bezig, behal
ve met de toeschouwer. Ze bui
gen zich voorover en doen iets
in de grond, ze graven, ze mij
meren, ze laten hun gedachten
uit een treinraam waaien of le
zen op de trap. Maar altijd met
het gezicht afgewend. Gedron
gen serene figuren die op het
perron de krant lezen alsof ze
zo uit een Co Westerik-univer
sum zijn komen forensen.
„Westerik is een grote invloed
op me geweest. Dat zie je voor
al in de vorm van de personen.
Ik ben gefascineerd door die
naar binnen gerichte blik van
die figuren. Het is niet belang
rijk wie ze zijn, want het zijn
universele types. Personen die
zich hebben teruggetrokken in
zichzelf en hun bezigheden.
Daarom zijn de gelaatstrekken
tot een minimum terugge
bracht. Herkenning is niet rele
vant. Ze geven zichzelf niet
bloot."
Een eindje verderop hangt
een levensgroot doek dat in alle
opzichten juist een ontkenning
is van Brussee's verhaal. Een
goed gelijkend zelfportret dat je
zelfbewust aanstaart met een
uitgewerkt landschap als ach
tergrond. „Dat is een wat nieu
wer werk. Ik heb wat gêne moe
ten overwinnen om mezelf zo
te presenteren. Maar het is ook
een academische prestatie. Por
tretschilderen en landschappen
zijn twee disciplines die je moet
beheersen bij de academie. Dit
is voor mij een soort bewijs ge
weest dat ik het ook kan."
Caren mag
zich geen
Maywood
meer noemen
ARNHEM ANP
Caren de Vries, de helft van
het voormalige succesvolle
zangduo Maywood, mag de
toevoeging Maywood of ex-
Maywood achter haar naam
niet meer gebruiken. Dat
heeft de vice-president van
de rechtbank in Arnhem, mr.
J. Hooft Graafland, gisteren
bepaald in een kort geding
dat door de andere May-
wood-helft, Carens zus Alice,
was aangespannen. Voor el
ke overtreding moet de zan
geres vijfduizend gulden be
talen met een maximum van
250.000 gulden. Bovendien
moet zij de Kamer van Koop
handel opdracht geven om
haar handelsnaam zodanig
te wijzigen dat de naam
Maywood er niet meer in
voorkomt.
Carens zus Alice had twee
weken geleden geëist dat
haar jongere zus stopt met
het gebruikmaken van de
naam Maywood. Volgens
Alice berust het exclusieve
gebruiksrecht van de naam
Maywood volgens een on
derlinge afspraak bij haar.
Haar zus zou zich niet aan
die afspraak hebben gehou
den. Zij zou zichzelf in fol
ders hebben aangeprezen als
Caren (Maywood) of Caren
(ex-Maywood). Door gebruik
te maken van de naam May
wood zou Caren opdrachten
hebben verworven, waar
door Alice schade heeft gele
den.
De zussen leven al enkele
jaren in onmin met elkaar.
In februari 1996 werd offici
eel vastgelegd dat alleen Ali
ce voortaan de naam May
wood mocht gebruiken.
In de jaren tachtig maakte
het duo Maywood furore en
scoorde diverse nationale en
internationale hits, zoals 'La
te at night' en 'Rio'.
16: 1TTERDAM ANP
Een impressie van het consortium Rigid Airship Design dat bij Lelystad een zeppelinfabriek wil neerzetten. foto van dantzig en uchtenveld
het luchtvaartuig een zekere wordt gemaakt van het on- zeppelins relatief weinig lawaai
dood gestorven toen in 1937 de brandbare helium. Daarnaast en hebben ze maar een kleine
Hindenburg in brand vloog. wordt de zeppelin nu aange- ruimte nodig om te landen.
Inmiddels herontdekt de we- dreven door kleinere, zuinige Doordat een zeppelin heel goed
reld de - gemoderniseerde - dieselmotoren en kunnen ze in stil in de lucht kan hangen, is
zeppelin. De moderne genera- de toekomst misschien zelfs toe het vaartuig geschikt voor bij-
tie is veiliger, omdat gebruik met zonne-energie. Ook maken voorbeeld observaties door de
politie tijdens voetbalwedstrij
den waarbij het risico van rellen
groot is.
De tentoonstelling in Rotter
dam duurt van 24 september
tot en met 12 december.
Ton Alberts, 1927-1999
'Apenrots' en 'Bommelstein' waren de bijna
men van de twee markantste scheppingen van
de maandag overleden architect Ton Alberts.
Het zijn veelzeggende bijnamen: ze benadruk
ken het natuurlijke, organische karakter van
zijn scheppingen en maken aan de andere kant
duidelijk dat een breed publiek iets met zijn
creaties had. HP/De Tijd noemde hem ooit
zelfs 'de James Last van de Nederlandse archi
tectuur', maar zelf lag hij daar niet wakker van,
integendeel: „Dat 'men' het mooi vindt, dat is
het doel waarvoor ik werk", luidde zijn reactie.
'Bommelstein', het hoofdkantoor van de NMB
(nu ING-bank) in Amsterdam, vormde in 1987
de grote doorbraak voor de in 1927 geboren Al
berts, die lang heeft moeten vechten voordat
zijn ideeën over een harmonieuze manier van
bouwen werden erkend. De 'Apenrots', het
Gasuniegebouw in Groningen dat in 1993 werd
opgeleverd, werd zijn tweede grote schepping,
een 'gebouw voor de eeuwigheid' zoals hij zelf
aangaf.
Daarnaast tekende hij onder meer voor muse
um De Buitenplaats in Eelde, een kerkelijk cen
trum in Leeuwarden, een katholieke kerk in
Nieuwegein, een woonhuis in Utrecht en de
vestiging van Katwijk Farma BV in het Leidse
bio sciencepark.
De in de antroposofie gewortelde ideeën van
Alberts en zijn twintig jaar jongere compagnon
Max van Huutleidden tot ontwerpen die in
niets leken op 'normale' gebouwen. De klassie
ke rechte gangen en hoeken waren taboe. Daar
werd je maar gejaagd van, aldus de architect.
Alberts bouwde gangen als straten in een mid
deleeuws stadje: kronkelig en bochtig. Werkne
mers moesten na een korte wandeling 'verfrist'
weer aan een volgende vergadering kunnen be
ginnen.
Ook de kleurkeuze werd geleid door dergelijke
ideeën: „Je moet in zo'n kantoorgebouw geen
felle kleuren aanbrengen. Mensen die bijvoor
beeld niet tegen rood kunnen frustreer je dan
enorm. Zondagavond slaat de schrik hen dan al
om het hart, want de volgende ochtend moeten
ze langs dat rood", zei hij in 1988.
'Organische architectuur' heette de stijl van Al
berts, een architectuur die volgens hem niet ra
tioneel bedacht werd, maar bijna als vanzelf
groeide uit het overleg tussen bouwer en toe
komstig gebruiker. Intuïtie speelt in dat proces
een grote rol. Alberts daarover eind jaren '80:
„Ik ontwerp vanuit het intellect maar ook met
een soort energie die ik door me heen laat stro
men, een energie die je hand een lijn laat zet
ten. Dat is de intuïtie: zonder na te denken iets
helemaal goed doen. Wij proberen iedere lijn
vanuit onze intuïtie te tekenen."
Het resultaat van die intuïtieve werkwijze zou
de gebruiker als een soort 'derde huid' moeten
passen.
Bij de uitvoering van zijn ontwerpen deed Al
berts graag een beroep op het soms bijna ver
dwenen vakmanschap van bouwvakkers. Met
selaars zagen zijn ontwerpen, vol hoekige bak
stenen buitenmuren, dan ook vaak als een bij
zondere uitdaging.
Materiaal speelde sowieso een belangrijke rol in
Alberts' werken: hij had een hekel aan beton en
kil metaal, tenminste waar het het uiterlijk van
zijn gebouwen betrof. In plaats daarvan voer
den baksteen, hout en koper de boventoon. Al
berts in 1993 in een gesprek met deze krant
over het Gasuniegebouw: „De meeste gebou
wen hebben bijvoorbeeld metalen trapleunin
gen. Pak je die vast, dan voelt dat kil en vijandig
aan. Daarom komen hier houten leuningen en
koperen deurkrukken. Dat zijn warme materia
len. Als organisch architect houd je daar reke
ning mee. Want het zijn dergelijke details die
een gebouw ontvankelijk, leefbaar maken."
Leefbaarheid en menselijkheid daar ging het
Ton Alberts om. Zijn gebouwen moesten 'de
harmonie tussen hoofd en hart' herstellen.
„Een mens heeft schoonheid om zich heen no
dig", zei hij en een architect kon daar een bij
drage aan leveren. Een architect was niet zo
maar de ontwerper van een gebouw, nee, hij
„zou een genezer moeten zijn, hij zou een bij
drage moeten leveren aan de ontwikkeling van
de mens."
