'Met die mildheid heb
ik ook mezelf verrast'
'Een succes maakt net zo nederig als een flop'
n:
Cultuur Kunst
CHEF JAN RIJSDAM, 071 -5356444, PLV. CHEF ANNET VAN A,
Robert Altman maakt met 'Cookie's Fortune' goedmoedig detectiveverhaal
Glenn Close, Patricia Neal, Julianne
Moore, Liv Tyler, Chris O'Donnell en Ned
Beatty spelen de hoofdrollen in een goed
moedig maar ingenieus detectiveverhaal.
Plaats van handeling is een slaperige nego
rij in Mississippi, waar een oude dame
zelfmoord pleegt met een waardigheid die
haar niet wordt gegund.
Robert Altman: ,,Ik raakte verrukt van dit
verhaal dat Anne Rapp had geschreven. Zij
had al lange tijd een reputatie als een van
de beste script supervisors van Hollywood,
maar dit is het eerste eigen scenario van
haar dat is verfilmd. Ze heeft het ontleend
aan een gebeurtenis die ooit in haar eigen
familie in Texas is voorgevallen. Interes
sant vond ik vooral zoals ze het thema zelf
moord behandelt in de context van een
kleine gemeenschap. Want daar oordeelt
men over een zelfmoordenaar dat hij per
definitie stapelgek moet zijn geweest. En
een familie wordt er ongaarne op aan ge
keken dat er gekte in het bloed zit. In het
geval van Cookie's Fortune ziet men nog
liever dat iemand wordt geacht te zijn ver
moord dan dat die persoon zelf een einde
aan zijn leven gemaakt zou hebben. En het
wordt voor lief genomen als vervolgens ie
mand dreigt op te draaien voor een moord
die niet eens is gepleegd.''
Toch zijn dit niet de spreekwoordelijk in
tolerante 'red necks' die door Robert Alt
man worden opgevoerd. We maken kennis
met een stadje waar men gewend is de ei
gen boontjes te doppen. Problemen wor
den in lokale stijl opgelost en Ned Beatty
als de sheriff moet doorgaan voor een bron
van ultieme wijsheid. Cookie's Fortune
heeft een verrukkelijke mix van treurig
heid, tederheid en humor.
„De film is een komedie en hij gaat tot de
rand van wat voorstelbaar is, maar toch is
hij tegelijkertijd tamelijk realistisch. We
hebben gedraaid in Holly Springs en dat
stadje is precies zoals je het te zien krijgt.
Glenn Close kwam er op de fiets naar de
set en onderweg werd ze toegewuifd. Als
we aan het filmen waren, kwamen de
mensen daar op meegebrachte stoeltjes
omheen zitten. Ik heb nooit eerder een
film opgenomen in een zo gemoedelijke
sfeer."
Het is ook de mildste film die we ons kun
nen herinneren van een regisseur die we
vooral kenden als een briljante sarcast. Alt
man „Ik moet zeggen dat ik met die mild
heid ook mezelf verrast heb. Toen ik be
gon, ging ik uit van een meer donkere
toon, met humor die zwarter was. Maar
toen we de cast bij elkaar hadden en be
gonnen met de opnamen, raakten de
knusheid van de locaties en de prettige
Onder de 'mavericks' van de
Amerikaanse cinema, de
filmers die zich niet door de
grote studio's laten ringeloren,
is Robert Altman de veteraan.
Sinds hij in 1970 met M.A.S.H.
de Gouden Palm van Cannes
won, regisseerde hij een stuk
of twintig films die
voornamelijk door de echte
liefhebbers werden opgepikt.
Maar om de zo veel tijd haalde
hij uit met wereldhits waar
iedereen de kwaliteiten van
herkende. Nashville, A
Wedding, The Player en Short
Cuts zijn er voorbeelden van.
Op 12 augustus begint het
Nederlandse roulement van
Altmans nieuwste Cookie's
Fortune.
door Pieter van Lierop
persoonlijkheden van de acteurs als van
zelf meer in deze film verweven. Het was al
mijn uitgangspunt om de zelfmoord van
die oude dame een minimum aan treurig
heid mee te geven maar om die te presen
teren als acceptabel en stijlvol. Maar dat
accent is nog duidelijker geworden door
de soevereine manier waarop Patricia Neal
die rol speelt."
De 83-jarige actrice Patricia Neal - die in
de jaren vijftig triomfen vierde in films te
genover Gary Cooper, John Garfield en
John Waye - speelt nu de pijprokende we
duwe Cookie wier mysterieuze nalaten
schap de hebzucht opwekt van de nichten
Glenn Close en Julianne Moore. Net als in
de meeste films van deze regisseur is er
wederom een sublieme cast bij elkaar ge
bracht. Waarom willen alle acteurs altijd
zo dolgraag met Robert Altman werken?
„Er zijn erg veel acteurs die dat helemaal
niet graag willen. Ik krijg best vaak nul op
rekest, aangezien ik - als tevens producent
van mijn films - niet in staat ben acteurs te
betalen wat ze gewend zijn. Maar de ac
teurs die daar geen problemen mee heb
ben, zijn ook precies de mensen die ik het
beste kan gebruiken. Dat zijn de acteurs
die niet zijn vergeten waarom ze ooit voor
dit vak hebben gekozen. En dat was om
creatief te kunnen zijn en niet om enkel te
doen wat wordt opgedragen."
„Ik heb de reputatie dat ik een regisseur
ben die ruimte maakt voor andermans cre
ativiteit en daarbij de acteurs alle bescher
ming en steun biedt die ze zich kunnen
wensen. Ik zal nooit toestaan dat ze slecht
werk te zien geven. Op die reputatie ben ik
trots. Want dat is waar ik het van hebben
moet, mijn liefde voor de acteurs, in het
volle besef dat ik van hen net zo afhanke
lijk ben als een kunstschilder van zijn
verf."
Het is een verhaal dat sterk gedomineerd
wordt door vrouwen, op alle niveaus. Ziet u
de samenleving als een matriarchaat?
„Ik heb het verhaal opgepakt zoals het was
geschreven zonder er bewust iets mee te
willen uitdragen. Maar na 35 jaar films te
hebben gemaakt, ontdek ik dat het meren
deel van mijn werk over vrouwen gaat. Ik
weet ook niet precies hoe dat komt. Maar
ik houd van vrouwen, neem ik aan. Ik voel
me bij hen op mijn gemak. Dat is mijn ka
rakter. Het staat los van een sociale of poli
tieke agenda, want ik ben kunstenaar, geen
boodschapper. Ik houd me nooit met
agenda's bezig."
Als je in mijn films nogal wat mannen ziet
rondlopen die zich knap onnozel gedragen
dan is dat gewoon omdat ik geloof dat ze
dat in het werkelijke leven ook meestal
doen. Vrouwelijk gedrag is op een grappige
manier meer nobel. Onze wereld wordt
door mannen gedomineerd voorzover het
gaat om macht en uiterlijke zaken. Maar
dat is pose-gedrag, buitenkant, de schil
van het leven. Vrouwen doen zich veel
meer gelden daar waar het echt telt, in de
essentie van het bestaan. Ze vormen de
basis van elke familie. Maar bedenk dat ik
het nu niet heb over visies die ik bewust in
films neerleg. Het is veeleer zo dat mijn ei
gen films mij vertellen dat ik deze overtui
gingen heb."
Uw laatste drie films spelen zich ineens af
in achtereenvolgens Kansas, Georgia en
Mississippi. Bent u bezig aan een terugkeer
naar uw eigen wortels in het Amerikaanse
Diepe Zuiden?
„Het lijkt erop. Het rijtje wordt zelfs nog
voortgezet, want mijn volgende film - Dr.
T. And The Women - zal ik opnemen in
Dallas, Texas. Maar dat is niet écht het zui
den. Dat wil zeggen: Het is er bijna Mexico
weliswaar, maar dat is niet wat belang
Gekraakte film van Jan de Bont heeft kosten al terugverdiend
De Bont is er filosofisch onder: „Het rare is,
of je nou een geweldige flop hebt of een
film die zo veel succes krijgt dat je het
evenmin snapt, het geeft allebei een gevoel
van nederigheid. Je hebt het maar voor een
deel zelf in de hand wat er gebeurt. Dat het
met Speed 2 niet goed ging, dat greep me
echt wel aan. Je doet je stinkende best er
iets moois van te maken, maar je merkt al
snel dat het een gevecht tegen de bierkaai
wordt. Het begon er al mee dat ik moest
gaan filmen op een moment dat het script
niet af was. Daar werd ik toe verplicht en
dat is het beroerdste wat je kan overkomen.
Er zaten nog levensgrote gaten in dat ver
haal, maar de studio was van mening dat
men er nog wel uitkwam terwijl we aan het
draaien waren. Maar dat lukte niet. En uit
eindelijk komt jouw naam als regisseur vast
te zitten aan een film die niet goed is."
Bijna zat De Bont met The Haunting in net
zo'n situatie. Voor de afwerking van een ge
middelde film pleegt men toch gauw een
half tot een heel jaar uit te trekken. Voor
The Haunting was De Bont in april nog aan
het filmen. Waarom moest er weer zo ge
peesd worden?
„Simpel, omdat productiemaatschappij
DreamWorks deze zomer een grote film
wilde uitbrengen. Maar feitelijk werkte ik al
vanaf vorig jaar augustus aan The Hau
nting. Om tijd te winnen was ik toen be
gonnen allerlei speciale effecten op te ne
men, wat je normaal pas doet in de post
productie-fase. Maar het maken van die ef
fecten bleek veel ingewikkelder dan was
verwacht. Daardoor zijn we bij het draaien
van de eigenlijke film toch onder tijdsdruk
gekomen. Je hoopt altijd dat ze dan beslis
sen om de première-datum te verschuiven,
maar dat geluk heb je zelden."
Een geluk is wel dat je in staat was om te
komen met een hele actuele casting. Want
Liam Neeson staat net in het brandpunt
van de belangstelling vanwege zijn hoofdrol
in de nieuwe Star Wars-film. Catherine Ze-
ta-Jones was een jaar geleden nog onbekend
bij het grote publiek maar is nu ineens een
ster vanwege Mask of Zorro en Entrapment.
„Ja. Maar een jaar geleden wisten we niet
dat die twee films met Catherine zo goed
zouden uitpakken. En Liam kende ik van
een eerdere gelegenheid. Hem wilde ik om
dat hij een acteur is die er altijd in slaagt
zijn personage te worden in plaats van het
te spelen. Iemand die ook heel aannemelijk
kan maken dat de andere personages hem
meteen vertrouwen, wat voor deze intrige
van vitaal belang is. Ook Lili Taylor wilde ik
hebben omdat ze een personage met de
grootste vanzelfsprekendheid kan invul
len."
„DreamWorks had aanvankelijk enige pro
blemen met Lili omdat men weliswaar haar
Erg genereus zijn de
Amerikaanse filmcritici niet
geweest voor The Haunting,
de nieuwe film van Jan de
Bont. Te veel nadruk op de
speciale effecten en te weinig
aandacht voor de personages.
De Los Angeles Times vroeg
zich zelfs af hoe lang de
studio's nog doorgaan
fortuinen beschikbaar te
stellen aan de Nederlandse
regisseur wiens vorige film
Speed 2 ook al was geflopt.
Maar Jan de Bont heeft reden
om in zijn vuistje te lachen. Na
Speed 1 en Twister scoorde hij
in Amerika zijn derde
nummer-1-hit en binnen drie
weken heeft The Haunting zijn
productiekosten (80 miljoen
dollar!) al terugverdiend.
door Pieter van Lierop
op 1
ren. Dat kan alleen als je de alli "1 d®
BNN
Hij is
ild h<
zond;
serie
jeuw,
','e Frank
der B
hij in
BNN
de
Jan de Bont: „Uiteindelijk komt jouw naam als regisseur vast te zitten aan een film die niet goed is."
voortreffelijke werk kent van een reeks klei
ne onafhankelijke producties, maar ze is
geen ster. Men wilde een ster. Uiteindelijk
ging men akkoord vanwege mijn argument
dat ze de perfecte actrice is om bij de toe
schouwers identificatie op te roepen, want
dat is voor haar rol nog belangrijker dan
voor de anderen."
Lili Taylor, Catherine Zeta-Jones en Owen
Wilson worden door wetenschapper Nee
son een sinister landhuis ingelokt voor een
zogenaamd onderzoek naar slaapstoornis
sen, maar het eigenlijke studie-onderwerp
is angst. De geesten van een reeks ver
moorde kinderen en van hun moorddadige
vader zorgen in elk geval dat de slaap danig
verstoord blijft.
Jan de Bont; „Ik wilde wel eens een film
maken in de stijl van de klassieke griezel
films van de jaren zestig, zoals Repulsion,
The Innocents, Rosemary's Baby. En The
Shining niet te vergeten. Dat waren films
die een goed verhaal hadden en belang
wekkende personages. Het genre werd toen
nog serieus genomen. Helaas zijn de grie
zelfilms gedurende de laatste 20 jaar verval
len tot ordinaire slachtpartijen waarbij het
vergoten bloed en de aantallen doden van
groter belang worden geacht dan gevoel
voor stijl. Het lijkt er alleen nog om te gaan
elke film nog schokkender te maken dan de
vorige. Ik vind zulke films spuugverve-
lend."
Jouw film is een remake van The Haunting
Of Hill House, een horror-klassieker uit
1963.
„Nou, als het alleen de bedoeling was ge
weest een oude film opnieuw te maken en
op min of meer dezelfde manier, dan zou ik
geen interesse hebben gehad. Ik zou dat
hebben gezien als een belediging van Ro
bert Wise, de oorspronkelijke regisseur. Het
is alleen interessant als je een sterk gegeven
gebruikt om het op een andere manier aan
te pakken en het meer hedendaags te ma
ken. Dat hebben we gedaan door dichter in
de buurt te blijven van het oorspronkelijke
boek van Shirley Jackson. Ik denk dat het in
1963 ontbroken heeft aan het geld en de
technische mogelijkheden om recht te
doen aan allerlei door Jackson beschreven
fenomenen."
Gelooft jezelf in bovennatuurlijke fenome
nen?
„Ik geloof er niet in omdat ik er niet in wil
geloven. Maar toch. Ik heb in Engeland een
landhuis bezocht waar wij eventueel kon
den opnemen. Maar toen ik er binnenstap
te, voelde ik me meteen al zo ongemakke
lijk, dat ik zei: 'Ik wil hier niet filmen. Dat
breng ik niet op.' Je hebt zulke huizen. Die
lijken te leven. Ze hebben geluiden en ze
doen ook van alles. We kregen een rondlei
ding en kwamen in de eetzaal. De eigenaar
vertelde dat tijdens de laatste keer dat daar
was gedineerd, een van de gasten ineens
met stoel en al begon rond te zweven. Toen
heb ik gezegd: 'Ik geloof het meteen. Ik ben
weg!' En vervolgens heb ik besloten om al
les in een studio te bouwen, waar we alles
onder controle kunnen houden. Alleen
voor de buitenopnamen hebben we een
echt kasteel gebruikt."
Het ontiverp van de interieurs is verbluffend
sterk; heel bizar maar ook erg overweldi
gend en karaktervol. Wat voor instructies
zorg besteedt aan ook de klein
van de kamers. Dat is echt hee
aan deze film. Normaal wordei a8 vai
in Hollywood niet meer gebou
het veel te duur is. Vrijwel alle
aal voor de film gemaakt. Heti
echt: het stucwerk, de om a mei1 °P
schilderijen, het beeldhouwwe
bels. Want het bestaat nergens
vendien moesten er op tal van
ciale voorzieningen worden ge
de effecten mogelijk te maken -
die dit soort vakwerk beheerse: 1"e
nog wel en het was een genot lde 01
te zien. Ze hadden in geen tijdi
gekregen zulke dingen te doen
Jan de Bont heeft tegenwoordij
filmmaatschappij, Blue Tulip,
het project Minority Report be
film die in oktober zal wordeni
met Tom Cruise in de hoofdrol
regie zal niet door Jan de Bont
daan maar door Steven Spielbt
Hoe is dat zo gelopen?
.Ik ontwikkelde dit script voor
maatschappij, maar het betref
ductie die zo duur is dat je Tod j v
Harrison Ford nodig hebt omii »S-Rac
te kunnen komen. Ik wilde altij dsein
Cruise voor de hoofdrol, maar! Opiun
onmogelijk hem te krijgen. Iedi Q0"?J
hem en er is maar een beperkt Dam(
dat hij kan accepteren. Maar Tl S|and
ven wilde ook wel eens keer sat
doen. Dus is er besloten dat Stt 0 ft
project gaat regisseren met Tot u
hoofdrol en met mij als co-proi 20
beschouw ik als een mooi com nent'
belangrijkste is voor mij dat dit
komt. Het is science fiction. He
het implanteren van gedachter
rondloopt met het idee om een qs $c
gaan plegen. Dan zijn er mense 04 |Sa
voorvoelen en die je proberen! eken v
ren dat je het daadwerkelijk ooi lama f
wordt een hele grote, erg fantas
„Ik heb een beroep gedaan op Eugenio Za-
netti, die dit jaar een Oscar heeft gewonnen
met zijn designs voor What Dreams May Geen twijfel mogelijk.
Come. Ik had eerder met hem samenge
werkt bij Fladiners waarvoor ik toen de fo
tografie deed. Eerder al had Zanetti een Os
car gewonnen voor Restoration. Wat me
vooral beviel is de opera-achtige allure van
zijn ontwerpen. Die had ik nodig. Ik heb
gezegd dat ik dezelfde schaal wilde en at
mosfeer als van de grote kamer uit Citizen
Kane, met ook zo'n gigantische open
haard. En ook zo'n enorme trappenhal. Ik
wilde proporties die weinig menselijks
meer hebben. Onze personages moesten
zich er verloren in voelen."
„Ik vond het van cruciaal belang om het
gevoel over te brengen dat het huis echt de
hoofdrol speelde en emoties kon genere-
heeft. In dit verhaal staat Dallas symbool
voor de oppervlakkigheid van de Ameri
kaanse cultuur. Alles is groot in Dallas.
Grote mannen met grote bekken, grote
hoeden en dikke sigaren. Ze zijn gewend
om zich door vrouwen te laten dienen.
Dokter T. is daar gynaecoloog. Tegen zijn
medisch specialisme wordt meestal wat
vreemd aangekeken. Een man heeft niet
de gewoonte om in details door te vragen
als zijn vrouw naar een gynaecoloog is ge
weest en zij van haar kant laat ook niet het
achterste van haar tong zien."
„Deze Dokter T. gaat regelmatig golfen
met drie vrienden van wie hij de echtgeno
ten uit zijn spreekkamer kent. Dus die ke
rels maken allerlei grappen waarmee ze
toch hun wantrouwen niet kunnen verber
gen, vanwege het simpele feit dat die dok
ter meer van de fysieke structuur van hun
vrouwen af weet dan zijzelf... Ik moet zeg
gen dat ik vol ongeduld uitzie naar het mo
ment dat ik met de opnamen voor deze
film beginnen kan, maar ik zal nog tot sep
tember moeten wachten."
„Tja, al die mannen, met hun grote ego's,
grote sigaren en stuntelige sekslevens... Bij
die gierend uit de hand gelopen affaire van
Clinton met Lewinsky, raakte ik gefrap
peerd door iets wat zich middenin alle
consternatie afspeelde. Arafat werd op het
Witte Huis ontvangen en die brave man
Robert Altm :porta
heb de repui Bkenh
ik een regis ;hildei
die ruimte n
voor andern
ativiteit en d heers,
acteurs allel meriké
ming en stei e Li lit
die ze zich Ic erach
fferal ei
rug h
ugs, th
kan onmogelijk doof en blind zi ft1,
voor wat er zich allemaal rondo 1 u
gastheer afspeelde. Op zeker mi ïri
neemt hij voor al die tv-camera13
naast de president van de Veren
ten, helemaal klaar om ferme die'
gaan zeggen over de Palestijnen
volgens beginnen die rotjournal ?n'
Clinton de meest indiscrete vraj
len over Monica Lewinsky. Dat|
Arafat op dat moment! Ik vondi
zo onwaarschijnlijk komiek dat
dien, als ik de naam Monica Lei
hoor, onmiddellijk aan dat hooi
fat moet denken. Wat normalite
de hand liggende associatie is."
les kits,
nderpr
n 16.5
ppi Lar
deokits
iseanne
nerikaé
i.Wanr
is om v
uiskorr
iker dat
jgar We
eench,
erh.
ollyoak:
ngelse j
fillem Vi
erie pre
ichem
nderen
aaranb
vrager
ichem
1 vader
pelprog
aag; Wi
in Paul
OS-Jout
etwerk.
;tualit(
ilia Feit
'Ogram
slderhc
nders
imers t
'Cötei
e: Rik F
lissen k
ogram
arts dO'
achte
irdeler
ees var
erh.
CRV-Dc
