Volgende aanval op de bio-industrie
ZATERDAG 14 AUGUSTUS 1999
'Dierenrechten zijn netzo belangrijk'
f»
Nadat bij collega-bedrijven in Bodegraven en Dedemsvaart eerder deze
zomer brand werd gesticht, maakten militante milieuactivisten vorige
maand korte metten met kipverwerker Brinky Poultry Trading in
Ermelo. „Dit is geen actie voeren meer, maar criminaliteit. Pyromaantje
spelen onder het mom van dierenliefde.
De Veluwse kip wordt bedreigd.
Beveiligingsdiensten maken
overuren, de politie surveilleert
extra. Allemaal om te voorkomen dat radica
le actiegroepen opnieuw toeslaan.
Zo goed en zo kwaad als het kan. „We
kunnen ze het moeilijker maken, maar voor
komen kunnen we aanslagen helaas niet",
erkent J.W. Dekker van GPS (Gecombineerde
Pluimvee Slachterij) in Nunspeet. „Elke
nieuwe actie betekent dat we worden wakker
geschud. Je gaat toch kijken of je maatrege
len nog wel afdoende zijn. Bevreesd ja, maar
slapeloze nachten... nee, dat is overdreven."
Zinloos is het, verzucht Dekker. „Dit is
geen actie voeren meer, maar criminaliteit.
Pyromaantje spelen onder het mom van die
renliefde. Wat ze in Ermelo hebben gedaan,
slaat nergens op. Wat hebben ze per saldo
bereikt? Het bedrijf draait alweer; de consu
ment eet er geen kip minder om. Als ze wil
len dat wij stoppen, moeten ze bij de consu
ment zijn. Ze moeten de consument zover
krijgen dat die geen vlees meer wil. Dan tref
je ons."
Zijn collega J. Visser van de Storteboom
Groep in het Groningse Kornhom - met ves
tigingen in Putten en Barneveld, waar brand
stichters tot drie keer toe hun slag sloegen -
is 'vanzelfsprekend' extra waakzaam. Waar
uit die extra waakzaamheid bestaat, wil hij
niet kwijt. Daar zou hij de actievoerders al
leen een plezier mee doen.
Maar de maatregelen vallen niet moeilijk
te raden. Stickers op ruiten attenderen op
beveiligingsdiensten en politiekorpsen. Bij
Pluimveeslachterij Van den Bor in Nijkerker-
veen staan wagens vol kippenvlees gepar
keerd achter groene wallen. Enorme hekwer
ken die bezittingen moeten beschermen te
gen raddraaiers, zoals bij de herhaaldelijk
bekraste- auto-importeur Pon in Leusden,
tref je hier niet.
geen ongeadresseerd reclamedrukwerk
hoeft, maar voor claimbrieven uit de actie
wereld staat ze altijd open. Ravage met een
oplage van 1100 exemplaren is namelijk het
podium van links militant actie voerend Ne
derland.
Redacteur Alex van Veen draait er niet om
heen: natuurlijk voelt hij sympathie voor de
actievoerders. Het maken van het blad ziet
hij als zijn bijdrage aan de actie voor de goe
de zaak. Op de internet-site van Ravage,
geeft ene T. Eleac een snelcursus 'claimbrie
ven' schrijven. Activisten wordt voorgehou
den ervoor te zorgen dat de brieven vingeraf-
drukvrij moeten zijn, nooit een postzegel te
likken maar voor dat doel kraanwater te ge
bruiken.
Van Veen kent een lijst van zo'n 120 orga
nisaties die zich met dierenleed bezighou
den, verder een reeks autonoom opererende
organisaties. „Ik kan me voorstellen dat jon
ge mensen ontzettend verontwaardigd zijn
over de bio-industrie en daar meer tegen
willen doen dan alleen geen vlees eten. Die
acties tegen McDonalds - toch het symbool
van de massaconsumptie - zijn heel begrij
pelijk."
En de brandstichtingen in de pluimveebe-
drijven? Hoewel Van Veen aanvankelijk 'toch
wel schokkend' zegt, neigt hij naar sympa
thie: „Zo'n brandje staat niet in verhouding
tot de beestachtige behandeling van dieren
door de bio-industrie. Kippen hebben geen
leven meer, ze zijn een product van het ei tot
aan de slacht. Stel je voor dat we mensen
zouden gaan fokken, met als doel om het
vlees zo snel mogelijk in de supermarkt te
krijgen. Daar ga je dan toch van over je nek?
In dierenactiekringen worden de rechten van
dieren beschouwd als net zo belangrijk als
mensenrechten.
Hoeveel radicale dierenactivisten er zijn?
Een paar honderd, misschien meer. Lekker
Organisaties
Wie zijn het die de ondernemers
in de vleesindustrie knap-zenuw
achtig maken? Verschillende na
men duiken op, vaak in het En
gels: Earth Liberation Front
(ELF), Animal Liberation Front
(ALF, Right Ahimal Treatment
(RAT), maar ook in rond Hol
lands: Milieubevrijdingsteam en
recent De Rode Haan.
Is er een omvangrijk netwerk
dat gecoördineerde acties op
touw zet of zijn de aanslagen het
werk van eenlingen of groepjes
activisten? Een sluitend ant
woord op deze vragen is moeilijk
te krijgen, maar uit gevallen
waarbij de daders werden ach
terhaald betrof het de laatste ja
ren telkens eenlingen of kleine
groepen. Als al sprake is van
structuur, dan is die volgens in
gewijden doorgaans opgebouwd
uit cellen.
Eenheden werken zelfstandig
en hebben nauwelijks onderling
contact. Zo bleken welgeteld
twee Noord-Hollanders de da
ders van een reeks brandstich
tingen in Noord- en Zuid-Hol
land, waarvoor het RAT de ver
antwoordelijkheid opeiste.
Wijlen Kees Koning hanteerde
eind jaren tachtig de bijl; hij
schrok niet voor celstraf terug en
vernielde meermalen legermate-
rieel om te protesteren tegen het
militarisme. Koning bewerkte
eind jaren tachtig Starfighters,
oude Nederlandse straaljagers
die klaar stonden op de vliegba
sis Woensdrecht voor verkoop
aan Turkije.
Het was ook de tijd van RaRa,
de Revolutionaire anti Racisti
sche Actie die brand sticht bij de
Makro en een bom laat ontplof
fen bij staatssecretaris Kosto.
Hoewel de opsporing van RaRa
de hoogste prioriteit heeft bij po
litie en justitie worden de aanslagen nooit
opgehelderd.
Nadien heeft een groot aantal actiegroe
pen de fakkel overgenomen, maar het karak
ter is veranderd. RaRa bediende zich van uit
gebreide toelichtingen op haar acties met
een ideologische inslag. Milieu- en dierenac
tivisten die de laatste jaren van zich doen
spreken motiveren hun acties veel minder.
Ze werken pragmatisch en proberen direct
schade toe te brengen aan hetgeen zij ver
foeien. Of het nu de bio-industrie, wegen
bouw, of het leger is.
In Midden-Nederland was de groep Ga
toch fietsen van het milieubevrijdingsteam
actief. Die richtte vorig jaar voor tonnen
schade aan door het bekrassen van tientallen
auto's en het lek steken van honderden ban
den bij auto-importeurs Pon en Hessing in
Leusden en De Bilt.
Sympathie
Een hoge bruine voordeur in de Van Ostade-
straat in de Amsterdamse wijk de Pijp geeft
toegang tot het redactieadres van actieblad
Ravage. Op de brievenbus staat dat men
Brand(stichting) bij een vleesfabriek in Bodegraven, afge
lopen juni. Tachtig ton vlees ging verloren. foto»archief
Protesten, wereldwijd, tegen de bio-industrie.
Dier, Wakker Dier, Animal Peace, dat soort
clubs. Waar je ze kunt vinden? Er zijn altijd
groepjes mensen die bij elkaar hangen. In de
muziek- en in de punkscene heb je stromin
gen die veganistisch en vegetarisch zijn. Ze
houden zich met muziek bezig, maar het zou
natuurlijk net zo goed kunnen zijn dat ze
ook acde voeren."
Tot de groep die daadwerkelijk de handen
uit de mouwen steekt, behoort ook een 37-
jarige vrouw uit Deventer. Zij werd drie
maanden geleden door de Utrechtse recht
bank veroordeeld 'tot vijftien maanden cel
waarvan vijf voorwaardelijk vanwege het be
schadigen van tientallen auto's bij auto-im
porteurs in Leusden en De Bilt. Ook stond ze
terecht voor het kapotmaken van lampen
van het vliegveld Eelde. De vrouw werd al
verschillende keren eerder tot kortere cel
straffen en boetes veroordeeld voor andere
acties. Zelf vindt ze dat niet zij, maar de be
drijven waartegen ze actie voert terecht moe
ten staan. Zij vernielen in haar optiek veel
meer. In interviews laat de Deventerse zich
diep teleurgesteld uit: „Ik ben verbitterd om
dat je eigenlijk altijd begrip krijgt voor je ide
alen, terwijl diezelfde mensen niet bereid
zijn er iets voor te doen. Ik zie in de verste
verte geen perspectief op echte verandering.
Het luxe leventje in het Westen is in geen en
kel opzicht te rechtvaardigen. Als democratie
zulke dingen goed praat, is er iets mis met
die democratie. Ik ken die jongens uit
Noord-Holland die in de bak hebben geze
ten. Ze hebben vrachtwagens met vlees in
brand gestoken. Dat ze lang vastzitten vind
ik op zich niet onterecht, maar waarom zit
ten al die mensen die dat dierenleed aan
doen ook niet vast?"
Overloop
Het aantal acties mag dan misschien een op
leving kennen, het aantal activisten zeker
niet, meent P. Lanser, lid van het Steunpunt
anti-McDonalds Actie (Sama). Het steun
punt is volgens hem wel een goed voorbeeld
van veel actiegroepen die wel veel publiciteit
halen maar klein in omvang zijn. „Ja wij zijn
bij Sama eigenlijk maar met z'n tweeën. Veel
groepen hebben vooral een naam en er zit
ten maar een paar mensen achter. Je kunt
heel goed alleen iets gaande houden. Dat
kan in het bedrijfsleven ook. Hoeveel bedrijf
jes bestaan niet uit één bureau?"
Lanser meent bovendien dat er best flink
wat overloop is tussen de verschillende groe
pen. De doelstellingen liggen tegen elkaar
aan dus is het voor de activisten een koud
kunstje een andere pet op te zetten. Daar
door lijkt het radicale actiewezen al snel gro
ter dan het in werkelijkheid is. De kring is ge
sloten. Veel gezichten zijn onderling bekend,
maar gesproken over concrete daden wordt
er liefst zo min mogelijk, zegt Lanser. Dat
maakt opsporing voor politie en justitie
moeilijker.
„De actiebeweging is in de jaren negentig
als geheel gedecimeerd. Veel mensen den
ken dat het in de samenleving toch allemaal
wel goed komt. Het is het gevolg van het pol
dermodel in actieland. Ik zag vorige week
Duijvendak van Milieudefensie in overleg
met Cerfontaine van Schiphol. Dat is een
weg, maar je hebt altijd meer radicale acti
visten die vinden dat dat geen zin heeft."
Ook de Nijmeegse polemoloog L. Wecke
denkt dat het poldermodel de dood in de pot
is voor het actiewezen. Een klein deel moet
juist niets hebben van overleg met de ge
vestigde orde en vindt dat belangenvereni
gingen zoals Greenpeace, Natuurmonu
menten en Milieudefensie zich te veel be
zighouden met leden en fondsen werven.
Wecke schat het aantal mensen in Neder
land dat daadwerkelijk bereid is over te
gaan tot aanslagen, brandstichtingen en
vernielingen op enkele tientallen, omgeven
door enkele duizenden sympathisanten.
Wecke kan zich de ontwikkeling in het
actiewezen wel voorstellen, maar betwijfelt
of ze effectief is. „Voor Greenpeace bestaat
grote sympathie. Mensen vinden het
prachtig dat actievoerders zich vastketenen
of met rubberbootjes walvisvaarders te lijf
gaan. Maar voor het in brand steken van
bedrijven of vrachtwagens is de steun een
stuk minder."
ROELAND FRANCK
HANS WESTERVOORDE
