at
Gouden punt achter mooie sportloopbaan
Hard werken, kennis en ruggengraat
Nr.19: Ada Kok
ZATERDAG 14 AUGUn
4, -
Topspot
deze eeii
door HANS VOS
lil de drie jaar voor de Spelen van 1968 in Mexi
co scherpte zwemster Ada Kok liefst viermaal het
wereldrecord aan op de 200 meter vlinderslag.
Maar een garantie op olympisch goud waren de
ze geslaagde proeven niet. In Mexico deelde de
favoriete aanvankelijk in de narigheid van de
Nederlandse zwemploeg die collectief faalde.
Maar de 21 -jarige Kok was niet uitgeteld, zij had
nog wat moois in petto. Energie, vechtlust en eer
gevoel harmoniseerden in de zwemfinale van
haar leven. Olympisch goud aan het slot van een
veel bewogen sportloopbaan, die zes jaar eerder
was begonnen met de onverwachte Europese titel
op de 100 meter vlinderslag.
In het land van de rijzende zon, Japan, rees de ster van Ada
Kok in 1964. Maar die ging in haar ogen nog niet hoog ge
noeg. De topzwemster verlangde naar meer olympische
roem.
Het zilver van Tokyo op de 100 meter vlinderslag vond de
toekijkende prinses Beatrix 'geweldig', de goudzoekster acht
te deze notering te minnetjes. Mexico werd vier jaar later het
land van haar dromen. Het eindpunt van zes jaar achtereen
sport op het hoogste niveau bedrijven was vlijmscherp. Pre
cies zoals de volwassen sportvrouw Ada Kok het bij het po
lijsten van haar machtige zwemsterslijf had gewild.
Op het erepodium van de olympische zwemarena in Mexico-
Stad leek de Nederlandse winnares van goud op de 200 meter
vlinderslag in gebed verzonken. Zaans geweld in het water,
die rustgevende pose op het hoogste toneel van de olympi
sche sport.
Ada Kok maakte van de ceremonie protocolaire een gedenk
waardig moment voor het Nederlandse zwemmen. Haar
handen waren niet gevouwen, de handpalmen rustten tegen
elkaar aan. De blik, achter die prachtige ouderwetse
brillenglazen, was helder. Met het goud voor ogen, om einde
loos naar te staren. En dat deed de wilskrachtige Noord-Hol
landse dan ook.
Grijsgedraaid was het Amerikaanse volkslied tijdens de olym
pische zwemdagen in Mexico. De Nederlandse zorgde voor
een intermezzo. Het Wilhelmus, de vlag met drie kleuren, de
spontane kus van prinses Irene die het gouden pronkstuk
uitreikte, de 'sleur' van het alledaagse werd in het olympische
zwemtoernooi van '68 subiet verbroken.
In het water van het bassin voor haar weerspiegelde zich de
glansrijke loopbaan van Ada Kok. Wat iedereen altijd en
overal had geroepen, kreeg de 21-jarige Zaanse mooi voor el
kaar. Olympisch goud als het antecedent van een heus top-
sportbestaan.
Ada Kok Europees kampioene, wereldrecord voor Ada Kok,
olympisch succes. Zes topjaren kregen in Mexico in tweeën-
eenhalve minuut een waardig slot. De brok spanning ont-
v&'vV:-..
- ft
•-> %x
v. 'V
V"'- -
Honderd jaar sport,
jaar prestaties van j
Tijd voor het maken
verbiddelijke ranglijst
de beste Nederlandse ti
van deze eeuu
Gedurende het heleji
elke week op deze pl jg ZÏ
sportfiguur geportrei
van de redactie een pl
gekregen in de to
Ada Kok: zes jaar sport op het hoogste niveau, afgesloten met Olympisch goud.
laadde zich in de juiste proporties, op het ultieme ogenblik.
De Oostduitse Helga Lindner, die driemaal als eerste keerde,
werd overklast met een treffend eindschot. Suprematie heet
dat. „Ik zwom mijn eigen race." Een veelzeggende uitspraak
van een topper met maar één doel voor ogen: haar eigen
doel. Dat van de geboren kampioene.
„Dat Duitse meisje moest ik op het eind gewoon een slag
voor zijn. Ik lette op haar bewegingstempo en zorgde ervoor
dat ik haar een slag voor kón zijn. Dan kom je ook iets sneller
bij de finish nietwaar?"
De tekst, direct na haar gouden machtsgreep opgetekend uit
de mond van Kok, camoufleerde de twijfels voorafgaande
aan de olympische strijd op de 200 meter vlinderslag. De ze
venvoudige wereldrecordhoudster overwon in de ijle Mexi
caanse lucht haar eigen onzekerheden na de gemiste kans op
de halve afstand olympisch goud te delven. Heel simpel: door
als rapste van alle titelkandidaten door de schiftingen te rol
len.
„Dat was nodig voor het zelfvertrouwen, dat gaf me toch iets
meer. Bovendien merkte ik dat ik lekker ging. Wel voelde ik
dat het niet gemakkelijk zou worden. Ik had niet alles gege
ven, maar nam aan dat anderen dat ook niet hadden gedaan
in de series. Ik rekende op strijd."
Tegenspel van wie? Ada Kok had zich er in de uren voor wat
een voor het Nederlandse"zwemmen memorabele olympi
sche finale zou worden simpelweg niet in verdiept. Niet om
dat ze daar geen energie in wilde steken, nee, ze was er hele
maal niet aan toe gekomen. „Die hele middag heb ik lekker
geslapen."
Als beoogd beste op de 200 meter vlinderslag (mét het we
reldrecord ten teken van haar kracht) was het veel te riskant
van anderen afhankelijk te zijn. Ada Kok vertrouwde in Mexi
co op haar eigen kompas. Natuurlijk piekerde zij. Over de
perfecte combinatie van ademhaling en bewegingsritme.
Twee jaar aan specifieke voorbereiding op de bestorming van
de Mexicaanse hoogte ging aan haar zegetocht vooraf.
FOTO'ARCHIEF
Die laatste klappen naar de finishwand, die moest ze kunnen
opbrengen. Zij kon dat als de allerbeste van de olympische
'vlinders'. Het was hard nodig. Voor het eerst sinds 1948 (Nel
van Vliet in Londen op de 200 meter schoolslag) bezat de Ne
derlandse sport weer een olympische trots bij het zwemmen.
Op 24 oktober 1968 kon Ada Kok alles, ook de internationale
pers op de wenken bedienen. Verloofd? Neen! Beroep? Re
ceptioniste-telefoniste. Hoe lang al getraind? Vanaf Tokyo. En
nu? Ach, wat rustiger aan....
De bruisende, energieke zwemvedette van de jaren zestig
kreeg in de fase dat haar leven in iets rustiger vaarwater
kwam, met de keerzijde van het geluk te maken. Een bloed
ziekte tastte haar weerstand aan, maar brak deze niet. In het
Limburgse land hervond Ada Kok nieuwe levensmoed. En ze
keerde terug in de zwemwereld. Als public relations-functio-
naris van de Australische badpakkenfabrikant Speedo.
17.
18.
19. Ada Kok
20. TomOkker
21. Marco van Bas
22. Atje Keulen -
23. Reinier Papin;
24. Arte van Vliet
25. Faas Wilkes
26. Bettine Vriesel
27. Floris Jan Bovi
28. Nelli Cooman
29. Ron Zwerver
30. Gerrit Schulte
31. Marianne Tim
32. Jan Timman
33. Beb Bakhuys
34. Zus Braun
35. Leontien van KI
36. Willem van Hai
37. Tinus Osendai
38. Ties Kruize
39. Jan Raas
40. Rik Smits
41. Piet Roozenbui
42. Kees Verkerk
43. Piet van de Pol
44. Ellen van Langt
45. Gianni Rommc
46. Marcel Wouda
47. Bok de Korver
48. Rein de Waal
49. Bep van Klavei
50. Just Göbel
etm
te
\let
ijks
ems
liet.
•ver
wa
Karei van Miert: succesvol eurocommissaris
Coca-Cola, Boeing,
Volkswagen,
Reed/Elsevier,
Europees
Commissaris Karei
van Miert
(concurrentie) had
het met iedereen aan
de stok. En toch bleef
hij ongekend
populair en alom
gerespecteerd. „Ik heb
ook wel een paar
vijanden hoor, dat
zal binnenkort wel
blijken. Eens dat je
weg bent, komen de
natrappers.
Karei van Miert werkt door. „Je
kunt geen uren op deze baan
plakken", verzekert de Europees
commissaris die afgelopen zeven jaar veruit
de belangrijkste en politiek gevoeligste
portefeuille beheerde: concurrentiebeleid.
„Ik begin 's morgens vroeg en ga 's avonds
door zolang het kan. De volgende ochtend
sta ik wat vroeger op als het nodig is. En voor
het weekend geldt eigenlijk hetzelfde."
Het dramatische voorjaar waarin de voltal
lige Commissie gedwongen werd ontslag te
nemen, heeft zijn werldust niet gebroken.
Onverstoorbaar ploegt hij voort, nu als de
missionair commissaris, door de vele meters
dossier die zijn werkkamer domineren. Co
ca-Cola weet er alles van, getuige de inval
van EU-inspecteurs onlangs bij verschillende
Coke-vestigingen. Afscheidspresentje, met
de hartelijke groeten van Karei. Maar ook de
Nederlandse pomphouders in de grensstreek
zijn inmiddels op de hoogte: Van Miert werkt
door, dus of die concurrentievervalsende
subsidie van minister Zalm maar even terug
betaald kan worden.
Van Miert: „Na een week zomervakantie
begin ik alweer over allerlei zaken na te den
ken. en na twee weken is mijn vakantiege
voel echt over. Veerden dagen is het maxi
male wat ik ooit aan vakantie heb opgeno
men in mijn leven. Daarna moet ik gewoon
weer wat doen."
Het pad effenen voor de nieuwe Europese
Commissie bijvoorbeeld, het sterrenteam
van voorzitter Romano Prodi dat begin sep
tember van start moet gaan. „Sterrenteam"?
De hand gaat verbaasd naar de kin. „Dat
moet de toekomst nog uitwijzen. Ik heb te
vaak commissies meegemaakt waarvan men
aanvankelijk zei: 'Kijk eens wat een pak
zwaargewichten bij elkaar'. Vergeet niet dat
de huidige demissionaire commissaris Edith
Cresson werd gezien als een politiek zwaar
gewicht, een voormalig Frans premier im
mers. Voorzitter Santer: nog een voormalig
eerste minister, plus nogal wat oud-minis
ters: Van den Broek, Pinheiro, Brittan, Ban-
gemann, Flynn. Op papier een zware club,
de praktijk pakte heel anders uit.
Zelf heb ik nooit een ministerspost be
kleed. Men moet zich niet laten verblinden
door kwalificaties als zwaar- of lichtgewicht.
Meer dan eens blijkt dat mensen die ervaring
missen zich des te meer inzetten, en er daar-
Karel van Miert wordt per 1 april volgend jaar
de nieuwe voorzitter van Nijenrode, als opvol
ger van Neelie Kroes. Bij zijn benoeming in ju
ni j.l. werd Van Miert op locatie gefotograafd.
FOTOARCHIEF
om een succes van maken."
U werkte zich dagelijks een slag in de rond
te en dan brengt één sjoemelende commissa
ris - Edith Cresson - de hele commissie ten
val. Bewaart u nog goede herinneringen aan
collega Cresson?
„Nee, alleen maar slechte. Ik ben destijds
naar voorzitter Santer gegaan. Ik heb hem
gezegd: 'Jacques, je moet optreden, ontneem
haar bevoegdheden, en ik garandeer je dat
een meerderheid in de commissie je steunt'.
Ik had met verschillende collega's gespro
ken. 'Het is stom te sneuvelen voor Edith'
was ons wachtwoord. Maar Santer durfde
niet. Hij gokte op het rapport van het Comité
van Wijzen, waarbij de verwachting was dat
Cresson verder in de wind kwam te staan.
Wel, de algemene conclusies van het rapport
hebben die aanpak doorkruist en de gehele
commissie tot aftreden gedwongen."
Waarom bent u nooit zelf naar Cresson
toegestapt?
„Ik lag al jaren met haar overhoop, iedereen
wist dat in dit gebouw. Heel vervelend, want
een dame aanpakken is niet altijd zo leuk. De
situatie was echt onmogelijk geworden. Tij
dens de fusiezaak van Boeing en McDonnell-
Douglas bracht zij Franse journalisten bij el
kaar om mij in de rug te schieten. Dat soort
toestanden. Er zijn limieten aan wat je kunt
hebben. Met anderen lag ik ook wel eens
overhoop, maar dat praatte je dan uit. De
enige met wie ik al die jaren en ik heb in
drie commissies gezeten niet kon opschie
ten, was Cresson. Ik was echt verbouwereerd
toen ik zag hoe ze hier opereerde. Als je met
zoveel kwader trouw te werk gaat, vraag ik
mij af waarover je nog moet praten."
De nieuwe commissievoorzitter Prodi wilde
zijn eigen mensen kunnen kiezen en niet lan
ger opgezadeld worden met een 'slikken of
stikken' kandidaat van de nationale lidsta
ten.
„Loop het lijstje maar af en je ziet dat het
nauwelijks gelukt is. Nederland, België,
Spanje, Groot-Brittannië, Duitsland, vrijwel
allemaal lieten ze Prodi geen enkele keuze.
Het zijn nog altijd de nationale regeringen
die bepalen wie naar Brussel wordt gestuurd.
Bij de samenstelling van zijn commissie gaat
de voorzitter met geboeide handen te werk.
Ik had gedacht dat er dit keer meer ruimte
zou zijn. Maar als puntje bij paaltje komt,
blijft alles kennelijk bij het oude. Heel teleur
stellend."
Uw eigen opvolger voor concurrentiebeleid
moest uit een klein land komen, heeft u altijd
gezegd. Het is Mario Monti geworden, de hui
dige belastingcommissaris uit Italië.
„Een klein land was beter geweest. Als com
missaris voor concurrentiezaken word je so
wieso keihard aangepakt. Er wordt van alles
gezegd en geschreven, soms direct op de
man gespeeld, omdat het over heikele zaken
gaat. Dan kun je beter voorkomen dat de te
genstander het liedje gaat zingen: dat grote
land moet ons hebben. Maar als het erop
aankomt gaat het om de man of vrouw. Die
moet ruggengraat hebben, voet bij stuk hou
den als het nodig is. Die kwaliteiten zijn be
langrijker dan nationaliteit. Ik heb Monti vijf
jaar aan het werk gezien en hij heeft mij al
tijd gesteund. Ook in de moeilijkste zaken,
wanneer er zware druk vanuit Italië op hem
werd uitgeoefend. Het is niet iemand die zo
maar omvalt. Dat zag je ook bij het afschaf
fen van de duty-free, waarbij hij niets heeft
toegegeven."
U verliest zaken bij gebrek aan personeel?
„Geef me het dubbele aantal mensen voor
kartelbestrijding en de resultaten zouden
veel beter zijn. Ik heb daar nu 25 mensen
voor, dat is duidelijk een gebrek aan man
kracht. Toch heb ik niet één zaak verloren,
een kwestie van grondige voorbereiding. Ik
zeg altijd tegen mijn medewerkers: als jullie
mij ervan kunnen overtuigen dat we goede
argumenten hebben, dan kan ik dat ook in
de commissie en elders."
Tevredenheid overheerst over de bereikte
resultaten?
„Het Europese concurrentiebeleid heeft on
der mijn leiding een hoge vlucht genomen.
We dekken nu praktisch alle activiteiten af:
ook de sport, media, telecommunicatie zijn
onderworpen aan de concurrentieregels. Af
gelopen periode zijn we van vijftig staats
steun- en fusieonderzoeken per jaar naar
meer dan 250 gegaan. Heel wat zaken wer
den verboden, en tientallen alleen maar
goedgekeurd onder zware voorwaarden. De
krijtlijnen zijn uitgetekend wat wel en niet
kan.
Principiële gevallen rond Credit Lyonais,
Boeing, WestLB, Volkswagen, onderzoek
naar de Formule-1 races, brengen duidelijk
heid in de toepassing van het concurrentie-
recht. En het heeft onze geloofwaardigheid
opgevijzeld. Niet alleen in Europa, maar we
reldwijd. In Amerika weten ze tegenwoordig
verdomd goed dat de Europese Unie een
sterke concurrentie-autoriteit heeft waar
men niet omheen kan. Degenen die het ge
probeerd hebben, zijn van een koude kermis
thuisgekomen, inclusief Coca-Cola en
Boeing. Ik geef grif toe, zo bescheiden ben ik
niet, dat ik daar fier op ben."
Uw imago heeft niet onder die dadendrang
geleden. Het lijkt wel alsof iedereen u lof toe
zwaait.
„Ik heb ook wel een paar vijanden hoor, dat
zal binnenkort wel blijken. Eens dat je weg
bent, komen de natrappers. Nu durven ze
nog niet, vanwege lopende zaken. Maar ik
zie niet hoe ik mijn werk anders had kunnen
doen. Je moet onafhankelijk optreden, op
straffe van verlies aan geloofwaardigheid.
Mensen vragen wel eens aan mij: 'Hoe heb je
dat nou gedaan?' Er is geen groot geheim
aan verbonden. Het eerste antwoord is ge
woon 'Hard werken'. Punt. Ten tweede: rug
gengraat, de daad bij het woord voegen. Op
treden in het belang van de Unie, afstand
nemen van het eigen nationaal belang. Ten
derde: dossiers in orde. Dat betekent je amb
tenaren afschermen tegen de talloze lobbyis-
Terwijl uw ster schittert, hangt over de
commissie als geheel een grauwsluier van in
competentie en gesjoemel. De aankondiging
van Telecom-commissaris Bangemann om zo
snel mogelijk over te stappen naar telecomgi-
gant Telefonica - een bedrijf en een sector
waar hij toezicht op moest houden - heeft dat
beeld versterkt.
„Ik vind die stap van Bangemann onverde
digbaar. Het is hem zeer kwalijk te nemen
omdat hij de Europese Commissie en de Eu
ropese Unie in een slecht daglicht stelt. Het
Verdrag van Amsterdam schrijft voor dat een
commissaris na het beëindigen van zijn baan
een zekere discretie en enige tijd in acht
neemt, vooraleer hij iets nieuws aanpakt. Ze
ker als dat te maken heeft met zijn vorige
werkzaamheden. Ik heb zelf ook wat aanbie
dingen gehad. Maar toen een van de grootste
advocatenkantoren een ballonnetje opliet
voor een 'senior-partnership', heb ik direct
gezegd: 'Nee, dat kan niet'. Financieel was
het ongetwijfeld zeer aanlokkelijk, maar ik
heb genoeg inkomen om behoorlijk van te
leven. Ik heb getracht het altijd netjes te
houden en dat wil ik in de toekomst blijven
doen. Daarom heb ik het presidentschap van
Nijenrode wél aanvaard."
MARC PEEPERK0RN
