In Natura
Opschonen
Folie milieuvriendelijk middel tegen aaltje
Een Naaldwijks hof vol zomerbloemen
Vraag en antwoord
Landelijk offensief tegen ïepziekte
WÊÊÊÊ^ÊÊmÊÊÊÊÊÊmÊÊÊÊm
VRIJDAG 13 AUGUSTUS 1999
Bacteriën houden vijver schc
Nog geen week nadat het West-
land drie dagen werd 'versierd'
door het Varend Corso, presen
teert dit tuinbouwgebied zich
komend weekeinde opnieuw
met een bijzondere bloemen-
show: de 14e Zomerbloemen
tentoonstelling in de Oude Kerk
aan het Wilhelminaplein in
Naaldwijk.
Een stilstaand corso in een his
torisch decor in en rond kerk en
het Heilige Geesthofje in het
centrum van de Westlandse
'hoofdstad', die deze hele week
trouwens compleet in feest
stemming verkeert vanwege de
jaarlijkse manifestatie 'Naald
week'. Rond de bloemenshow
zijn er ook veel andere activitei
ten, zoals braderie, kermis en
muziekoptredens.
Het thema van de bloemenex-
positie is 'Het hof vanwaar
bij de arrangeurs, onder wie
ook Koos Zuidgeest en Piet Vel-
lekoop uit De Lier, als het ware
de fantasie van de bezoekers
willen prikkelen, zodat zij het
antwoord zelf kunnen invullen.
'Zij hebben geprobeerd zowel
in de kerk, maar ook daarbuiten
bepaalde sferen op te roepen.
Tezamen vormen die het Hof
van Naaldwijk', aldus voorzitter
Jac. Sonneveld van de organise
rende Stichting tot exploitatie
van exposities en aanverwante
activiteiten in de agrarische
sector.
De groep zomerbloemen is van
nature al heel divers. Om dat
aan te tonen is er op de ten
toonstelling een assortiments-
wand te zien met daarop alle,
elders aanwezige, bloemen met
naam en toenaam. Een opval
lend onderdeel is verder de
haag van kamerlinden in de
kerk zelf, die speciaal voor deze
show is gekweekt.
Extra aandacht is er deze keer
voor de anjer, een bloem die
ondanks 'ambassadeur' prins
Bernhard bij veel mensen uit de
gratie is. Met die anjer-presen
tatie hoopt men die belangstel
ling weer te laten groeien.
In de kerk en in het nabije Hei
lige Geest Hofje is ook werk te
zien van een aantal beeldhou
wers, waarbij in veel gevallen
het thema 'rondingen' is ge
bruikt. Er zijn ook schilderwer
ken te zien, geïnspireerd door
de vele facetten van het tuin-
bouwbestaan.
Traditioneel is er ook nu weer,
maar wel sterk uitgebreid, een
kuipplanten-manifestatie,
waarbij natuurlijk de fuchsia's
centraal staan.
Tijdens de driedaagse bloe
mententoonstelling is er vrijwel
constant live-music, waarbij
steeds leerlingen en docenten
van de muziekschool, soms met
genodigde solisten, zullen spe
len. Organist Gerard Bal van de
Oude Kerk heeft het program
ma samengesteld. Overigens
wordt zondagavond om 19 uur,
na de sluiten van de expositie,
tussen de bloemen in de Oude
Kerk een oecumenische Bloe
men Vesper-dienst gehouden.
De Zomerbloemenshow is
morgen open van 10.00 tot
22.00 uur en zondag van 11.00
tot 18.00 uur. De entree is gratis
en wie meer wil weten kan de
VW Wesüand bellen: tel. 0174-
61.00.31.
GREET BUCHNER
geeft antwoord op
gras is gekomen. New Age-
-volgers geloven in een ge
heimzinnige kracht, ik
denk dat de vele regen een
deel van de bemesting
heeft weggespoeld zodat
het gras, niettegenstaande
alle zorg, zwak is geworden
en het onkruid
dus meer kan
sen kreeg.
Maar ik geef
deze opvatting
graag voor elke
andere betere.
Uitgaande van
mijn veronder
stelling strooi
ik toch nog een
heel klein beet
je Azet bioge-
zon op het gras
om het groei
kracht te ge
ven, uiteraard
bij voorkeur als
er regen op
komst is en an
ders eventueel
inspuiten zo-
°rd op dat deze orga-
raeen nische mest
507 meteen aan het
arlem werk kan. Ik
weet dat het
wat aan de late kant in het
seizoen is met het oog op
komende herfstmaanden,
maar het lijkt me het beste
middel om het gras meer
kansen te geven dan het
onkruid. Dat trek ik er ove
rigens op mooie dagen ge
zellig uit, gezeten in de zon.
Het is best een aardig
werkje dat meer voldoe
ning geeft dan lui in de zon
zitten. Desgevraagd zeg ik
weieens dat ik met een spe
ciale yogaoefening bezig
ben. Lijkt beter dan wieden
in onze verwende tijd.
Het onkruid tussen de ste-
Daar ga je dan met al je
goede gedrag: kom je moe
gereisd thuis van vakantie,
is de tuin een ware puin
hoop, vruchtjes en zaadjes
allerwege, uitgebloeide
bloemen, ellenlange
bloemstengels, slordige ha
gen, ver
waarloosd
gras en dan
nog onkruid
en nog eens
onkruid. De
vraag is dan
waar te be
ginnen?
Zelf begin ik
altijd met
een flinke
snoeischaar
en een mand
voor de rom
mel. Alles
wat te lang,
verwelkt en
omgewaaid
is wordt ra
dicaal afge
knipt. Liefst
tot op een
stel goede
bladeren
want we wil
len toch ook
nog wat groen houden. Bo
vendien zit er nu nog vol
doende groeikracht in de
planten op weer een mooi
rozet, soms zelfs bloemen
te vormen.
Uiteraard worden ook alle
zaadjes weggeknipt dan
wel verzameld voor ko
mend jaar en keurig in en
veloppen met opschrift be
waard anders weten we
volgend voorjaar nog niet
wat er uit dat minieme spul
gaat groeien. Ziezo, dat
ruimt al aardig op. En nu
nog het onkruid weg. Met
de hand, want er zitten al
Mailingen tussen van twee
jarige planten zoals schar-
lei, judaspenning, malva
teunisbloemen onder an
dere. In mijn tuin heb ik
zelfs een aantal piepkleine
zaailingen van de kerstroos
ontdelri en meteen op een
speciale plaats gezet. Het
zijn dus niet alleen de
tweejarigen die zich mak
kelijk uitzaaien.
En nu het grasveld zo dat
er nog is, immers gazons
worden in de nieuwe tuin
aanleg steeds schaarser.
Het is mijn ervaring en die
van velen dat er dit jaar ab
normaal veel klaver in het
nen is in een mum weg
met behulp van een oud
keukenmes en eventueel
mos verdwijnt met een
flinke bezem en metsel-
zand. Zo ziet de tuin er na
een enkel uurtje doordacht
werken meteen verzorgd
uit. Als we de heg dan nog
een beurt geven en, niet te
vergeten, onze buxus ran
den en figuren (nimmer in
de volle zon want dat resul
teert in bruine blaadjes)
zijn we klaar zonder ge
bruik gemaakt te hebben
van giftig spul. Hoe scha
delijk dat is vertel ik vol
gende keer.
De bodem bedekken met plas
tic folie is voor boomkwekers
een goedkoop en milieuvrien
delijk alternatief voor behande
ling met het giftige methylbro
mide tegen aaltjes. Het afdek
ken doodt aaltjes, maar ook on
kruidzaden en schimmels. Dat
blijkt uit een studie van de Uni
versiteit van Califomië in Davis.
Schone grond is vooral van be
lang voor de boomkwekerij,
omdat die planten en struiken
leveren die later worden uitge
zet op andere gronden. Aange
taste planten kunnen op die
manier andere percelen be
smetten. De teeltgrond wordt
normaal vrijgemaakt van bode
maaltjes door chemische be
handeling met methylbromide.
Dit gifgas breekt echter de
ozonlaag af en wordt daarom in
de westerse wereld binnenkort
verboden. Overal zoekt men
naar alternatieven.
In Californië is al twintig jaar
terug begonnen met onderzoek
naar solarisatie ofwel verhitting
van de bodem. ,,We voorzagen
problemen met chemische ont
smettingsmiddelen en begon
nen daarom tijdig aan alterna
tieven zodat die Waar zijn voor
de praktijk als ze nodig zijn",
zegt plantenziektenkundige Jim
Stapleton.
In 1995 deed hij proeven met
grond die vrij is van wortels en
organisch afval en besmet met
ziekteverwekkende nematoden
(aaltjes) en schimmels. De
grondmonsters werden ver
schillende behandeld: gewoon
blootgesteld aan de zon, bedekt
met een enkel doorzichtige fo-
lielaag of afgedekt door twee la
gen plastic met enkele centime
ters lucht ertussen. Een laatste
groep bodemmonsters werd ter
controle niet verhit.
De beste resultaten werden be
reikt met de dubbele folielaag.
De bodemtemperatuur steeg
tot 75 graden Celsius. Dit is niet
alleen fataal voor de aaltjes,
maar ook onkruidzaden en an
dere ziekteverwekkers in de bo
dem leggen bij deze hitte het
loodje.
Op deze uitkomst baseerde
Stapleton zijn nieuwe systeem.
Op een ondergrond van beton
dient een laag zwart landbouw
plastic te liggen. Daar bovenop
komt de teeltaarde die wordt
afgedekt met doorzichtig plas
tic. Een extra laag transparante
folie wordt over het geheel ge
legd. Tussen de eerste en twee
de laag in zitten enkele centi
meters lucht die dient als isola
tie en de warmte langer vast
houdt. Nodig is een minimale
bodemwarmte van 70 graden
Celsius en dat een half uur lang.
Solarisatie kost volgens de on
derzoeker slechts een derde van
het gangbare systeem. En om
dat de vereiste minimumtem
peratuur maar een half uur
moet worden vol gehouden kan
het plastic worden opgerold en
keer op keer opnieuw worden
gebruikt.
,,Dit systeem kennen we wel,
maar bij ons werkt het niet,
omdat we hier te weinig zon-
uren hebben", zegt onderzoe
ker Stefan Bertrums van het
proefstation voor de Boomkwe
kerij in Boskoop. Vooral het be
reik van de diepere lagen is een
probleem. „De bovenlaag van
minimaal dertig centimeter
moet door en door worden ver
hit. Dat is in ons kikkerlandje
niet mogelijk." Bovendien zijn
er lastpakken onder de nemato
den, zoals wortellesie-aaltjes,
die naar diepere lagen weg
kruipen en vervolgens weer te
rug naar boven komen om als
nog toe te slaan.
In Nederland en andere landen
met een matig klimaat zijn an
dere alternatieven beter ge
schikt. Bertrums noemt als be
langrijkste het verkrijgen van
schoon uitgangsmateriaal. Dat
is onder meer te bereiken door
een simpele warmwaterbehan
deling van jonge stekjes van
vaste planten voor ze de grond
in gaan. Ook zijn groenbemes-
ters, zoals Afrikaantjes, een
goed middel om af te rekenen
met sommige wortelknobbe-
laaltjes. Schone grond kan ook
worden verkregen door Engels
raaigras te zaaien tussen het
plantmateriaal, gras is een na
tuurlijke remedie tegen wortel-
knobbelaaltjes. Een laatste mo
gelijkheid is om de grond een
jaar lang braak te laten liggen.
„De aaltjes komen dan geen
wortels tegen en sterven de
hongerdood."
Het Westland, centrum van de glastuinbouw. foto anp marcel antonisse
eth N
.rieke
^"fessor
elfde
leme
uld n
neer
weed
len, c
er,va
NewY
lue).
R (En
Ameri
1972
Hoewel het nu nog volop zomer is, laat de herfst niet a) jch f
lang meer op zich wachten. In september begint het n; an(j
dat evenals de andere jaargetijden zijn eigen charmes 1
Het groene zomerseizoen wordt dan afgesloten met sp
culaire herfstkleuren en met vruchten in alle kleuren er
ten. Een plant met mooie vruchten is de Celastrus, in g
Nederlands boomwurger. Een klimplant die door veel 1
hebbers wordt beschouwd als een juweel onder de bes
gers.
De niet al te vriendelijke naam heeft alles te maken me
feit dat de plant een echte klimmer is. Krijgt de boomw
de kans om zich in een boom naar boven te werken dar
dat op den duur slecht aflopen. Door het dikker wordei Ja^(
de ranken van de klimplant komt zijn 'gastheer' letterlij ^ej(
de knel. Zet de celastnis daarom aan een pergola, daar f
valt niets te wurgen.
Een andere klimmende besdrager is de vuurdoorn. De;
worden aangeplant als vrijstaande struik, als haag en al
klimmer tegen de muur. In dat laatste geval heeft hij w( a*|jJ'
steun nodig; een goede plaats is langs een regenpijp op
warme zuidmuur. Verder is er de kamperfoelie. Deze b
gende klimplantis vooral geliefd vanwege de heerlijk ge
de bloemen. In het najaar geeft de plant als toetje rode!
Sen.
Estafette van bloemencorso'5
Het seizoen van de bloemencorso's is in volle gang. Ov^,CP[
het land trekken de kleurige bloemenwagens weer aan^~~
publiek voorbij. L h;
Vrijdag 20 augustus rijdt tussen 14.00 en 16.00 uur eenjg aa:
ge stoet door het Overijsselse St. Jansklooster. Een dag 11 LUtz
is het de beurt aan Leersum, waar vanaf 14.00 uur een y0(
grootste dahliacorso's van ons land wordt gehouden. D|muz
praalwagens zijn zondag te bewonderen op een terrein Ejb
de Hoflaan. I Dje
Eveneens op zaterdag 21 augustüs golft een zee van blo jjgej
door Groenlo. Start om 13.30 uur. De corsowagens zijn*
met dinsdag 24 augustus te zien op het kermisterrein.
De volgende in de fleurige estafette is Rekken (bij Eiber
waar het corso twee keer een ronde maakt: op wocnsda
augustus om 14.00 uur en donderdag 26 augustus om 8 Tag,
uur 's morgens. De wagens blijven tot en met 29 august 1V0i
staan op het voetbalveld 't Asterloo. Een heel bijzonder
trekt donderdagmiddag 26 augustus door Raalte. De pr
wagens zijn niet versierd met bloemen, maar met oogst (i
ducten. Het corso vormt het hoogtepunt van het Sallan uwe
oogstfeest Stöppelhaene.
Josephine E. Neervoort uit
Oegstgeest heeft twee jaar gele
den tevergeefs getracht de Chi-
rimoya zonder succes te zaaien.
Dat schijnt dus niet te lukken.
Verder tobt deze lezeres met
een gazon van graszoden op
slecht doorlatende grond.
Waarschijnlijk is het beter om
alles nog eens goed om te spit
ten, de verschillende grondla
gen te vermengen en dan op
nieuw te zaaien. Het kan nu
nog net, anders wachten tot het
voorjaar, of weer zoden leggen,
maar dan op goed doorlatende
grond, want dat is heel belang
rijk.
En nu stekken van heesters. Dat
kan met winterstek: verhoute
uiteinden van eenjarige takken
ongeveer 20 - 25 cm onder oog
met scherp mes afsnijden, bo
venkant merken om in het
vooijaar te weten wat onder en
boven is. Het bovenste stukje
en eventueel blad weg en dan
in kistje met vochtig, niet nat,
zand tot maart april vorstvrij
bewaren. Na die tijd stekken
met zogenaamd callus op het
wondvlak in de grond, eventu
eel warm met een plastic zak
erover, maar ook buiten vor
men deze stekken 2 van de 3
gemiddeld) wortels. Dat is pas
zichtbaar als er groei is. Meestal
kan men in het najaar al op re
delijk gewortelde mini heesters
rekenen. Heel makkelijk is ook
het maken van afleggers. Daar
over zal ik in het voorjaar
schrijven, omdat het een aardi
ge manier van vermeerderen is.
Nederland dreigt ieploos te
worden. Steeds meer bomen
worden ziek en moeten worden
omgezaagd. Bestrijding van de
iepziekte lijkt in veel gebieden
dweilen met de kraan open. Be
herende instanties, zoals ge
meenten, natuurorganisaties en
waterschappen treden onvol
doende alert op en werken te
weinig samen. Er is een initia
tief om het tij te keren: de be
doeling is om de Iepenwacht
nieuw leven in te blazen.
Door de zaken landelijk en ge
coördineerd aan te pakken ho
pen de betrokken instanties
weer grip te krijgen op de iep-
ziekteepidemie. „Bestrijden en
uiteindelijk beheersen van de
iepziekte doe je samen met de
buren", is het motto. En dat is
precies wat er op dit moment in
veel regio's aan mankeert. Be
heerders kunnen hun best doen
om de zaken redelijk op orde te
houden, maar als de buurman
er met de pet naar gooit heb
ben al die inspanningen weinig
zin. De veroorzaker van alle el
lende, de iepenspintkever, heeft
vleugeltjes en kan op die ma
nier de ziekte vliegensvlug ver
spreiden. De kevertjes brengen
een schimmel over die de bo
men dodelijk aantast.
Iepen zijn als stoffering van we
gen en in erfbeplanting van
boerderijen van grote land
schappelijke en cultuurhistori
sche waarde. Oude iepen vor
men de groene oases in stads-
of dorpskernen. Door de iep
ziekte worden jaar na jaar meer
gaten in die oases geslagen. Zo
lang de iepziekte onbeheers
baar woedt, heeft herplant geen
zin.
Iepen gedijen goed in de kust
provincies. Ze kunnen goed te
gen de overheersend zilte zee
wind enzijn qua grodnsoort en
standplaats weinig kieskeurig.
Ze zijn ook goed bestand tegen
snoeien.
Iepenbeheerders hilcken soms
tegen de kosten aan van actieve
bestrijding. In sommige ge
meenten zijn de kosten - ver
stopt in de begroting - opgelo
pen tot 25 gulden per inwoner
per jaar. Dan wordt de verlei
ding groot de bestrijdingsactivi-
teiten op een laag pitje te zet
ten. Dat betekent vaak te laat
ingrijpen, waardoor zieke iepen
de kans krijgen zich te ontwik
kelen tot broedbomen van de
iepenspintkever.
Alleen een gezamenlijke en
grootschalige aanpak biedt mo
gelijkheden om de ziekte weer
onder controle te krijgen. De
Iepenwacht moet dat mogelijk
maken.
Besdragende klimplanten
/ac iv£et
&0£/£
meer voor p£
echoput.
elka
Zelfs bij warm weer blijft de vijver mooi schoon. fOl
itaan c
anstc
Warm zomerweer bevordert de groei van groene alg, d oucjei
lijks weerkerende plaaggeest van tuinliefhebbers met e
ver. Om deze minuscule plantjes te bestrijden is het H( gajn.
Water Pakket bedacht. Dat zijn fraaie woorden die slaa imeril
een filter voor ultraviolet licht en een zogenoemde Gre 976
Machine. Die Green Machine zeeft zowel algen en sch< ^et: P
ke stoffen zoals ammoniak uit het water. Daartoe leeft )ert Lc
het apparaat een populatie bacteriën, die ammoniak 0
in onschadelijk nitraat waardoor er op biologische wij2
wordt gezuiverd. Greenmachine en uv-filter zijn als pal che ir
koop vanaf pakweg vierhonderd gulden. Om de twee n ergee
nes goed te laten werken, is overigens ook een waterpo eau v
nodig.
Info: Hozelock Holland, Waalwijk, 0416 - 569290.
Cryptogram
Horizontaal:
1 Leuterplant (4), 4. De weg van een vrouwelijke kikker (5); 7. Door hollen gaan er koppen
rollen (7). 8 Die dandy geeft stof weer (3), 9, Het gewicht van geld (3), 10. Die Franse
chemicus is ouder dan een vis (7); 12. Toneel van de hoogste schoonheid (7).
Verticaal:
2 Die Belg loopt ook door Nederland (4); 3. Vrouwen om van te houden (6): 4 Autoreclame?
(8), 5. Met betrekking tot de bus (4); 6. Klein kunstwerk voor het bloeden (6), 9. Hongertocht
(4); 11Doopwater (3).
Oplossing van donderdag:
Horizontaal: 1. Steel; 5 ene; 6. een, 8 elfde; 11. ere, 13. gel; 15. de; 16. esp; 18. ge; 19. er;
20. eb; 21. te; 23. gek, 25. bh; 26. elf; 28. vet; 29. rekke; 32 tee, 33 ets; 34 trede.
Verticaal: 1. Snee, 2. tel; 3. eed. 4. leeg; 7. bedstee; 9. fes; 10. slechts; 12. re; 14 eg; 16. erg;
17 pek, 22 el, 24. enk; 25 be, 27. fret; 28. vete; 30. eer; 31. ked.
De boomwurger, een van de mooiste besdragende
