Transport op sabbat zet
Israël onder 'spanning'
Rusland dreigt opnieuw Kaukasusrepubliek te verspelen
Rust keert terug in 'asbestkamp
Buitenland
Kroaat ontkent voor
Haags tribunaal alles
Geweld op Ambon kost
zeker 24 mensenlevens
AG 13 AUGUSTUS 1999
verpselen in Frans veevoer
De Franse regering test de productiemethoden van ze-
e Franse veevoederfabrikanten die in februari het nieuws
:n door het toevoegen van uitwerpselen aan veevoeder,
litse tv-zender ARD besteedde gisteravond in het pro-
na Monitor aandacht aan die bedrijven. Zij zouden gedu-
verschillende jaren uitwerpselen hebben toegevoegd aan
ermeel voor varkens en gevogelte. De afdeling consumen-
scherming van het Franse ministerie van economische za-
jvestigde gisteren dat de bedrijven wegens 'zware afwij
1' van de voorschriften voor veevoederfabrikanten sinds
jaar worden onderzocht. Een proces tegen de bedrijven
niet aangespannen. Monitor beklemtoonde de ernstige
dheidsrisico's. Volgens een deskundige zijn de uitwerpse-
staat alle organische systemen, van de hersenen tot het
van de spieren tot de zenuwen, te beschadigen. Een
an de besmette varkens en gevogelte werd naar Duitsland
isporteerd en kwam in supermarkten en restaurants te-
fa
0 Rabanne onvindbaar na eclips
De Parijzenaars vragen zich af waar onheilsvoorspeller
labanne zich na de zonsverduistering van woensdag be-
De mode-ontwerper heeft zich ook gisteren niet ver-
nadat zijn pessimistische profetie niet doorging. Raban-
gezegd dat Parijs een uur na de eclips zou worden ver-
d door het neerstortende ruimtestation Mir. De krant Le
1 (wijdde een halve pagina aan de zoektocht naar Rabanne.
ng isien citeerde een van de Fransen die woensdag bij een
ek van Rabanne vierde dat de eclips zonder rampen was
„Hij is zeker uit schaamte gestorven", aldus een van
Telnemers van het 'feest van de overlevenden'. Aan de deur
lt jboetiek hing de mededeling dat de modewinkel op 24
tus weer open is.
^jrren Beatty wil naar Witte Huis
Acteur Warren Beatty overweegt bij de verkiezingen
ilgend jaar een gooi te doen naar het Amerikaanse presi-
:hap. De 62-jarige acteur is ontevreden met de huidige
laten van de Democratische Partij, Al Gore en Bill Brad-
it schrijft de New York Times. Beatty, die al jaren actief is
lemocraten, zegt in de krant dat hij vooral problemen
_^met de financiering van verkiezingscampagnes. Diverse
^dalen op dat punt overschaduwen volgens Beatty alle an-
irkiezingspunten. Beatty behoort tot de liberale vleugel
partij van president Clinton. De acteur benadrukt dat hij
niet als meest geschikte kandidaat ziet. „Er moet zeker
tter iemand zijn."
Ihtpartij onder Hutu's Burundi
I JeInwoners van twee dorpen in het Afrikaanse Burundi
In het leger ervan beschuldigd 147 burgers te hebben af-
I.iht. Het leger wordt gedomineerd door Tutsi's. De slacht-
Mzouden allen Hutu's zijn. De massamoord zou een
|f jiactie zijn voor de Hutu-aanval van dinsdag op een markt
-^hoofdstad Bujumbara. Daarbij kwam ten minste één mili-
n het leven. Soldaten kwamen toen te laat om de opstan-
;en te arresteren en zouden hun woede hebben gekoeld
dorpsbewoners. Het ministerie vari defensie gaf een an-
szing. De militairen zouden in gevecht zijn geraakt met de
-rebellen. Die zouden tijdens hun vlucht vele onschuldige
a/drs hebben omgebracht.
Zfkije en Iran samen tegen de PKK
Turkije en Iran willen in het grensgebied samen optre-
Igen de Koerdische arbeiderspartij PIGC Dat besluit is gis-
|nd gevallen na drie dagen van gesprekken tussen beide
in Ankara. Dat meldde het semi-officiële Turkse persbu-
adolu. Het akkoord zou vandaag worden ondertekend,
irontrust Turkije vooral dat guerrillastrijders van de PKK
linnen gebruiken als uitvalsbasis voor aanvallen in Tur-
3tan heeft het verzoek van Ankara afgewezen om hen tot in
kunnen achtervolgen.
SJtest tegen 'diktetoeslag' Air France
Jean-Paul Touze, een Fransman met een gewicht van
lo, is in het geweer gekomen tegen een 'diktetoeslag' die
itvaartmaatschappij Air France van hem eiste. Volgens
nee was de man te groot voor één stoel en moest hij er
j^Hwee betalen. „Dat zijn regelingen die alle maatschappijen
:en", zei een woordvoerster. Touze weigerde te betalen,
ste daardoor zijn vlucht naar China, waar hij als scheids-
Ir voor een schaakwedstrijd moest fungeren. Hij heeft zijn
gedaan bij de Mensenrechtenliga in Parijs. Hij beschul-
maatschappij van 'racisme' en overweegt Air France een
izaak aan te doen.
>uw aangeklaagd voor verkrachting
irkj; Voor het eerst in de geschiedenis is voor een VN-hof
k ouw aangeklaagd wegens verkrachting als misdaad tegen
I inselijkheid. Het gaat om de voormalige Rwandese minis-
W i gezins- en vrouwenzaken, Pauline Nyiramasuhuko. De
icht is ingediend bij het Rwanda-tribunaal. De minister
door het hof als eerste vrouw ooit beschuldigd van vol-
oord, wegens haar rol in de moordpartijen in 1994 op Tut-
gematigde Hutu's in Rwanda. De aanklager van het tri
ll in Tanzania mocht echter verkrachting toevoegen aan
ïklacht, omdat de minister volgens de beschuldiging wist
lar ondergeschikten zich schuldig maakten aan verlaach-
fan Tutsi-vrouwen en zij daar niets tegen deed.
ib
n in lagere school Noord-Ierland
Lï Werklieden hebben gisteren in het verwarmingshok
en doopsgezinde lagere school in West-Belfast een bom
den. Het explosief zat in een sporttas en was verstopt in
ïermoskan. De tas bevatte ook een geweer en munitie. De
1-Ierse politie weet niet of het de bedoeling was de bom in
ïool of elders tot ontploffing te brengen. Hoewel de grote
ïilitaire groepen een wapenstilstand hebben afgekondigd,
le situatie in Noord-Ierland gespannen. Morgen is op-
r een belangrijke dag in het protestantse marsseizoen. In
stelling tot de omstreden marsen van begin vorige maand,
n twee optochten door en langs katholieke wijken in Bel-
Londonderry wel doorgaan. De bewoners hebben aan-
de marsen te zullen protesteren.
-test voor zwangere Britse vrouw
Alle zwangere Britse vrouwen krijgen het dringende
voortaan een hiv-test te ondergaan. De maatregel maakt
lit van een regeringsinitiatief orri het aantal kinderen dat
ids wordt geboren te verminderen. Hiv is het virus dat aids
eroorzaken. Uit cijfers blijkt dat het in Groot-Brittanië op-
id vaak voorkomt dat moeders hun baby's besmetten,
rel minister Jowell van volksgezondheid benadrukt dat de
iet verplicht zal zijn, kan zij zich niet voorstellen dat een
- Ier die twijfelt of zij besmet is een dergelijk onderzoek zal
•ren. Volgens deskundigen reduceert een combinatie van
tijnen, geboorte per keizersnee en flesvoeding de kans op
etting met hiv van baby's van een op zes naar een op hon-
f John Kennedy jr. overleden
SRK_ï Nog geen maand na de dood door een vliegongeluk
>hn F. Kennedy junior, zijn vrouw Carolyn en haar zus
m Bessette, is de Kennedy-familie door een nieuwe trage-
rervallen. Vandaag werd bekend dat dinsdag Anthony Sta-
Radziwill, een neef van John junior, op veertigjarige leef-
kanker is overleden. Volgens diverse Amerikaanse me-
as Radziwill, die al lange tijd aan kanker leed, helemaal ka
an het ongeluk van 'John John'. Beide waren als broers en
getuigen bij eikaars huwelijken. Radziwill was de zoon
le zus van Jacqueline Kennedy Onassis, Lee Bouvier, en
Stanislas Radziwill. Hij groeide op in Groot-Brittanië, stu-
e in Boston en was een vermaard televisieproducent.
1 keer ontving hij de prestigieuze Emmy Award.
Shas-partij dreigt met crisis
DEN HAAG GPD
Het voorgenomen transport van een reusachtige elektri
citeitsgenerator op de sabbat, de joodse rustdag, zorgt
voor hoogspanning in het Israëlische coalitie-kabinet.
„Ministers die keppeltjes dragen, blijven niet zitten in
een regering die de sabbat schendt", heeft minister van
infrastructuur Eli Suissa gewaarschuwd. Suissa is een
prominent lid van ultra-orthodoxe partij Shas.
schiedt. Het elektriciteitsbedrijf
besloot onmiddellijk de onder
neming uit te stellen en alsnog
te bekijken of uitwijken naar
een doordeweekse dag mogelijk
TEL AVIV AD BLOEMENDAAL
CORRESPONDENT
De politie, openbare werken en
het betrokken transportbedrijf
hadden het karwei in de ko
mende nacht willen klaren.
Maar gisteravond sprak de
machtige rabbijn Ovadia Josef,
geestelijk leider van Shas, offici
eel zijn veto uit. Hij gaf de Shas-
ministers opdracht er desnoods
ten koste van een kabinetscrisis
voor te zorgen dat het transport
niet op de 'dag des Heren' ge-
Het 250 ton zware turbine
onderdeel moet over de weg
worden vervoerd van Ramat
Hasharon, een noordelijke
voorstad van Tel Aviv, naar een
elektriciteitscentrale in Ashke-
lon, een afstand van ongeveer
70 kilometer. Het transport zal
ongeveer twaalf uur duren.
Omdat het gevaarte drie rijba
nen in beslag neemt, is een vol
komen ontwrichting van het
verkeer op Israëls drukste
hoofdweg onvermijdelijk. Daar
om was de betrekkelijk rustige
nacht van vrijdag op zaterdag
uitgekozen.
Vorige maand is het eerste
deel van de turbine op de sab
bat naar Ashkelon overge
bracht. Daarover ontstonden
toen geen problemen, omdat
de religieuze partijen in de
Knesset van niets wisten. Maar
nu ze er lucht van hebben ge
kregen, is de boot aan. Het
transport van de generator is
een fel strijdpunt geworden
tussen de seculiere en de religi
euze vleugel in de regering van
Ehud Barak.
Van beide kanten zijn de af
gelopen dagen meer en minder
ter zake doende argumenten
aangevoerd. Onder de laatste
groep is de stelling van sommi
ge seculieren dat de ortho
doxen blij moeten zijn omdat
door een transport op de sab
bat minder joden zullen zondi
gen. In de uren waarin het een
chaos is op de weg, zullen ze
immers niet snel geneigd zijn
de dag des Heren te ontheiligen
door in de auto te stappen. Het
is een argument dat niet is be
steed aan de orthodoxe fracties.
De minister van arbeid, Eli Yis-
hai van Shas, wil de transport
maatschappij aanklagen omdat
voor het vervoer van het eerste
deel van de turbine geen ont
heffing was aangevraagd. Wie
in Israël joden op de sabbat wil
laten werken, heeft daarvoor
een speciale vergunning nodig.
De Kroatische militieleider Vin-
ko Martinovic acht zich 'niet
schuldig' aan de moorden en
martelingen waarvan het Joego-
slavië-tribunaal in Den Haag
hem beschuldigt. Martinovic,
bijgenaamd 'Stela', zei dat gis
teren bij zijn eerste voorgelei
ding voor het tribunaal, nadat
alle oorlogsmisdaden waren
voorgelezen die hij volgens de
aanklagers heeft gepleegd tij
dens de etnische zuiveringen
van 1993 en 1994 in de Bosni
sche stad Mostar en omstreken.
Martinovic werd in Bosnië
geboren, maar werd later Kroa-
tisch staatsburger. Volgens het
tribunaal was hij commandant
van een van de paramilitaire
eenheden van het Kaznjenicka
Bojna (KB, Veroordeelden Ba
taljon), dat zij aan zij streed met
het Bosnisch-Kroatische en het
Kroatische leger.
Voornaamste taken van het
KB bij de inname van Mostar
waren 'missies aan het front,
verdrijvingen en aanvallen op
moslimburgers'. Doel was de
moslimbevolking van Martino
vic' geboorteplaats 'substanti
eel te reduceren en te onder
werpen'. Tienduizenden mos
lims werden tijdens de terreur-
campagne verdreven. Moorden
en marteling waren aan de orde
van de dag. Martinovic zou zelf
bij herhaling moslimgevange
nen hebben mishandeld en zijn
ondergeschikten opdracht heb
ben gegeven tot marteling.
'Stela' werd afgelopen maan
dag na lang verzet van de Kroa
tische autoriteiten overgedra
gen. Hij was in 1997 in Zagreb
gearresteerd en werd vorig jaar
december door een Kroatisch
gerechtshof tot acht jaar cel
veroordeeld wegens moord.
Het tribunaal kwam daarop
met zijn aanklacht tegen Marti
novic. Kroatië redeneerde ech
ter dat 'Stela' pas kon worden
uitgeleverd als hij zijn straf in
eigen land had uitgezeten. Na
hevige internationale druk ging
Zagreb echter overstag.
Dagestan tweede Tsjetsjenië?
MOSKOU HANS HOOGENDUK
CORRESPONDENT
Vlak voor zijn ontslag als minis
ter-president waarschuwde
Sergej Stepasjin: „De situatie in
Dagestan is buitengewoon
moeilijk. Ik denk dat we Dage
stan werkelijk kwijt kunnen ra
ken". Ook generaal Lebed, die
in 1996 een einde maakte aan
de oorlog tussen Rusland en
het Dagestaanse buurland Tsje
tsjenië, sprak de vrees uit voor
een ongecontroleerde oorlog in
de hele Kaukasus.
Sindsdien is de toestand in de
ze zuidelijke Russische deelre
publiek alleen maar geësca
leerd. Fanatieke moslims heb
ben de Islamitische Republiek
Dagestan uitgeroepen. Ze wil
len in eerste instantie samen
gaan met Tsjetsjenië. „Uitein
delijk moeten alle islamitische
volkeren in de Noord-Kaukasus
verenigd worden", zei één van
hun leiders.
Troepen van Moskou zijn in
een regelrechte oorlog verwik
keld met hoofdzakelijk uit Tsje
tsjenië afkomstige fundamenta
listische moslims. De berichten
uit het gebied zijn zeer schaars
en tegenstrijdig. Wel staat vast
dat de beruchte Tsjetsjeense
veldcommandant Sjamil Basa-
jev de acties van opstandige
eenheden coördineert.
Sinds hij in 1995 in het zuiden
van Rusland een hele stad gij
zelde, waarbij honderd burgers
om het leven kwamen, is Basa-
jev een nationale held. Basajev
is vernoemd naar iman Sjamil,
de legendarische Dagestaanse
leider die in de vorige eeuw het
verzet van de woeste bergvolke
ren tegen de troepen van de
Russische tsaar aanvoerde. Het
duurde 37 jaar voordat hij werd
verslagen. Meer dan honderd
jaar na zijn dood is hij nog al
tijd het symbool van de Kauk-
asische vrijheidsstrijd. Een
strijd die in 1832 begon in Da-
gestan.
In Dagestan proberen een klei
ne twee miljoen mensen te
overleven in de woeste bergen
en op de veelal onvruchtbare
steppen. Dagestan ligt inge
klemd tussen Rusland, Kalmuk-
kië, Tsjetsjenië, Azerbeidzjan en
Georgië. Dertig volkjes en etni
sche groeperingen met eigen
talen en meer dan zeventig dia
lecten op een gebied ter grootte
van België.
In de geschiedenis waren de
bergen van Dagestan altijd een
toevluchtsoord voor de vele
volkjes als de regionale groot
machten Turkije en Iran weer
eens met elkaar overhoop lagen
over de zeggenschap in de Kau
kasus. Turken, Iraniërs en later
Russen probeerden regelmatig
Jonge Russische soldaten arriveren in Dagestan. Er wacht hen een harde strijd tegen de moslimstrijders die zich al eeuwenlang verzetten tegen hun overheersers. Russische politici zijn
bang dat de opgelaaide oorlog in Dagestan weieens de onafhankelijkheid van deze republiek tot gevolg kan hebben. foto ap dmitry ast'akhov
de vorstendommetjes met hun
feodale heersers tegen elkaar
uit te spelen.
Aan het einde van de achttien
de eeuw was het imperialisti
sche Russische rijk begonnen
zich naar het zuiden uit te brei
den. Maar de bergvolkeren
wensten zich niet zonder meer
neer te leggen bij deze Russi
sche invasie. Toen de Russen
halverwege de negentiende
eeuw steeds machtiger werden,
kwamen de Awaren onder iman
Sjamil in opstand. Hij leidde de
strijd van alle Kaukasiërs tegen
de imperialisten uit het noor
den. Van 1832 tot 1859 streed
deze briljante legerleider tegen
de troepen van de tsaar.
De Russische schrijvers Poesj-
kin, Lermontov, Tolstoj schre
ven vol extase over deze strijd.
Maar in 1859 gaf iman Sjanul
zich over aan prins Barjatinski,
de onderkoning van de tsaar in
de Kaukasus. Sjamil werd met
militaire eer ontvangen. En in
het verre Sint Petersburg wilde
zelfs tsaar Nicolaas wel eens
met eigen ogen zien wie zijn
keizerlijke hoogheid zo lang zo
dwars had gezeten.
Na de capitulatie van Sjamil,
keerde de rust ogenschijnlijk te
rug in dit voor Rusland strate
gisch belangrijke gebied. Maar
toen al tekende zich af dat dit
de weke onderbuik van het rijk
zou worden. Veldmaarschalk
prins Barjatinski stuurde de
tsaar een profetische waarschu
wing. Hij zei dat er natuurlijk
Russische troepen in de Kauka
sus moesten blijven, maar dat
de tsaar in de eerste plaats de
oorspronkelijke bewoners
moest helpen hun land weer op
te bouwen. Verder wilde hij dat
er Russische bestuurders kwa
men die alle traditionele ge
bruiken kenden om niet tegen,
maar met de bewoners te rege
ren. De tsaar moet van verba
zing zo ongeveer van zijn troon
zijn gerold. Wat had hij aan ver
overde gebieden als hij er geld
in moest pompen in plaats van
het eruit te halen?
Niets hebben de Russen sinds
dien nagelaten om de bewoners
definitief tot hun vijanden te
maken. En dat is, zoals in Tsje
tsjenië is gebleken en nu in Da-
gestan opnieuw dreigt te ge
beuren, letterlijk levensgevaar
lijk in een gebied waar de
bloedwraak een normaal ver
schijnsel is.
De Kaukasische stammen zijn
alles behalve makke schapen.
Als ze zich werkelijk bedreigd
voelen, zijn ze bereid uit naam
van Allah tegen de ongelovigen
te strijden. De Bolsjewieken le
ken begin deze eeuw, tijdens de
burgeroorlog, de les te hebben
geleerd. Ze paaiden de Kauk
asiërs met beloften over zelf
standigheid. De waarschuwing
van iman Sjamil was vergeten.
Hij had eens gezegd: „Vertrouw
de Russen nooit en gehoor
zaam ze evenmin. Het is altijd
beter om in de strijd met de
Russen te sterven dan onder
het christelijk-orthodoxe juk te
leven".
De christenen hadden plaatsge
maakt voor de communisten,
maar het waren en bleven Rus
sen. Dagestaanse geestelijken
riepen de heilige oorlog uit te
gen het Rode Leger. Zo'n 10.000
gelovigen streden enkele jaren
tegen een Sovjet-Russische
overmacht. Ze verloren en be
taalden een hoge prijs: hun
land werd geplunderd, tiendui
zenden kwamen om iri de straf
kampen.
De Georgiër Stalin liet tijdens
de Tweede Wereldoorlog alle
Tsjetsjenen deporteren. Ruim
21 jaar duurde hun balling
schap. Stalin had met dit beest
achtige besluit de basis gelegd
voor de oorlog die in 1994 uit
brak tussen de Russen en de
Tsjetsjenen nadat die zich zelf
standig hadden verklaard. Twee
jaar bloedige strijd, waarbij
tienduizenden burgers stierven,
leverde echter in feite een onaf
hankelijk Tsjetsjenië op, waar
de sharia, de islamitische wet,
heerst.
Nu dreigt in Dagestan een her
haling. „De lering uit het recen
te verleden is niet getrokken.
Het is weer de arrogantie van
de macht", schreef een voor
aanstaande Russische com
mentator dezer dagen.
Manschappen werken bij 40 graden met stofmasker
LELYSTAD GPD
Na voorlichting door onafhankelijke, ci
viele asbestdeskundigen is de rust enigs
zins teruggekeerd in het met asbest ver
ontreinigde Nederlandse legerkamp bij
Prizren in Kosovo. De manschappen heb
ben hun werk hervat, nadat de werk
zaamheden eerder deze week op een laag
pitje kwamen te staan. Dat zegt militair
Ben Boske (23) uit Lelystad vanuit het
kamp.
De manschappen ter plekke hadden in
eerste instantie moeite met de manier
waarop defensie omging met de asbest-
affaire. „Nadat de leiding hier op de
hoogte is gebracht van de aanwezigheid
van hoge concentraties asbest, zijn we vo
rige week vrijdag gelijk ingelicht. Daarna
hebben we ook de kans gehad om indivi
dueel ons verhaal te doen en zijn we in de
gelegenheid gesteld naar huis te bellen.
Prima. Er zijn maatregelen getroffen om
verspreiding van het asbest tegen te gaan
- we dragen stofmaskers, de kampemen
ten worden natgehouden. Maar daarmee
word je nog niet gerustgesteld. Wij wilden
voorlichting van een onafhankelijke des
kundige over het gevaar dat we hebben
gelopen hebben en nog lopen", aldus
Boske.
Boske doelt daarmee op de scepsis die,
na eerdere affaires waarhij defensie be
trokken was, bij het legerpersoneel be
staat over de defensie-voorlichting. „Dat
neem je mee. En er zijn meer dingen ge
beurd. Een collega werd een psycholoog
ter beschikking gesteld, die achteraf geen
psycholoog bleek te zijn. Dat soort zaken.
Bovendien bleek dat het thuisfront slecht
werd voorgelicht en ook in onzekerheid
zat."
Werk verrichten in het kamp is er overi
gens niet makkelijker op geworden na de
ontdekking van het asbest. De manschap
pen worden, bij een temperatuur van 40
graden Celsius, geacht met een stofmas
ker rond te lopen.
De militairen ter plekke lijken weinig
moeite te hebben met het vooruitzicht dat
ze nog enige tijd in het verontreinigde
kamp moeten blijven. Boske: „Ik wil het
nuchter bekijken. Als we weg kurmen
vind ik het prima. Maar het schijnt dat de
risico's hier door het asbest vooralsnog
niet groter zijn dan in bijvoorbeeld de
binnenstad van Amsterdam."
elitetroepen de aanval uit. De
politie op Ambon heeft tegen
gesproken dat het bloedbad
plaatshad.
Gisteren openden veilig
heidstroepen in Ambon-Stad
het vuur om een menigte van
ongeveer 2.000 personen uiteen
te drijven. Bij de schietpartij
kwamen drie mensen om het
leven. De soldaten vuurden
vanuit een auto.
Honderden Indonesische sol
daten arriveerden gisteren op
Ambon. Het hoofdeiland van
de Molukken wordt sinds begin
dit jaar geteisterd door explo
sies van geweld tussen christe
nen en moslims. Daarbij vielen
meer dan vierhonderd doden.
Tienduizenden bewoners zijn
gevlucht naar veiligere delen
van Indonesië.
Op het Indonesische eiland
Ambon zijn gisteren en woens
dag in totaal zeker 24 doden ge
vallen. Gisteren kwamen drie
mensen om. De overige slacht
offers vielen toen veiligheids
troepen woensdag het vuur
openden op een kerk, waarin
ongeveer vijftig christenen
schuilden.
Dominee Andreas Lopulalan
van de kerk in Galala, het stadje
waar de moordpartij plaatshad,
zei dat hij de slachtoffers achter
de kerk heeft begraven. Galala
ligt net buiten Ambon-Stad.
De troepen hadden eerst een
kerk van de pinkstergemeente,
die tegenover de protestantse
kerk ligt, in brand gestoken.
Volgens de dominee voerden
