m
De wedergeboorte van Putt-Putt
Moeizame start voor Outcast
Multi Media
n King's Quest gaat 3D
Eclipsbril bij Kodak
Steeds goedkoper
-!DAG 7 AUGUSTUS 1999
samenstelling frank buurman en jan van der nat
SPEL van de WEEK
.jrikaanse Roberta Wil-
iou je de moeder van alle
itures' kunnen noemen,
de periode dat de PC
piepend kantoorma-
d m/v je was met een erbarme-
n. èld maakte zij al het
Senspel King's Quest,
ge poppetjes bewogen
>r een hoekig getekende
jswereld, maar de spe-
?gin jaren tachtig wist
beter: hij of zij ver-
zich kostelijk bij het op-
an de raadsels in de
ijke wereld van het ko-
Daventry.
:n later is King's Quest
an zijn achtste deel toe:
'Mask of Eternity' en
;ls zijn de nu haar-
;etekende plaatjes drie-
onaal geworden. Mu-
aak en realistische ge-
challen uit de luidspre-
it gebleven is is de leuke
enwereld die Roberta
nog altijd met veel
gde speler voorschotelt.
t maar geen genoeg
innen krijgen. In totaal
an al die King's Quest -
neer dein zeven miljoen
fit.
vinden het heiligschen-
van het klassieke
mensionale getekende
lur uit deze reeks een
nensionaal vechtspel te
mgi. Maar wie aan de slag
et deel acht zal merken
\sl/i lelemaal niet zo heel veel
mfxtinderd. Het avonturen-
nu tevens rollenspel,
de hoofdfiguur ervaring
en steeds sterker wordt,
de hoofdmoot is nog
puzzelen, dus Roberta
ns heeft haar afkomst niet
'Jj :hend. Het is bovendien
-614f eer de vraag of het spel-
iliek van nu op alweer
eedimensionaal avon-
j|f|( 't te wachten, dus het valt
(st)f
T eve*eer
0 per
Steen
Aan het begin van het spel is de
bekende wereld van Daventry
in steen veranderd. Alle inwo
ners van het ooit zo vredige ko
ninkrijk zijn beelden* geworden,
behalve een zekere Connor die
op zoek moet naar het masker
van de eeuwigheid om deze
zaak weer recht te trekken. Na
tuurlijk is dat masker in vijf
stukken uiteengespat die op
enorme afstand van elkaar lig
gen. Drie keer raden wie zich
een ongeluk mag gaan zoeken
naar al die stukjes masker, ter
wijl allerlei monsters proberen
je een kopje kleiner te maken.
Connor wordt door de speler
bestuurd in de stijl van Lara
Croft uit Tomb Raider. Enige
oefening is nodig om alle bew-
gingen onder de knie te krijgen.
De doorzetter wordt beloond
met zeven uitgebreide en geva
rieerde werelden die grondig
moeten worden doorzocht.
Niet iedereen die je tegenkomt
valt je overigens aan, er lopens
ook wezens rond die nuttige in
formatie geven.
King's Quest 8 heeft in deze ca
tegorie veel concurrentie en er
zijn mooiere spellen op de
markt. Aan de andere kant blijft
dit toch een spel uit een unieke
reeks die nu op een hele andere
manier is vormgegeven. Het
lijkt er op dat Sierra en Roberta
Williams op deze manier moei
teloos door kunnen gaan naar
deel tien en zo in de volgende
eeuw hun tweede avonturenju-
bileum kunnen vieren.
Min. systeemeisen: Pentium 166,
32 Mb Ram, Windows 95/98.
Adviesprijs: 99 gulden, maar ook
goedkoper gezien in diverse win
kels. Beschikbaar gesteld door
Homesoft.
je het maar één keer in
n kunt meemaken, mag
niet missen: de totale (in
fuiitir land bijna totale) zons-
r stering van komende
QOP^ag ii augustus. Maar er
groot probleem. Zuinig
,k derlanders spreekwoor-
50 13 zijn, hebben winkeliers te
van die speciale brille-
;ekocht. Die dingen zijn
gyfl oodzaak, wil je geen blij-
oogbeschadiging oplo-
Jimme bedrijven spelen
IV6F rlijk onmiddellijk in op
naarste. Wie toch net een
fotorolletje nodig heeft kan nog
even snel een Kodak Gold Ultra
400-fïlm halen. Speciaal met
het oog op woensdag krijg je
daar dan een speciale eclipsbril
bij. Beetje eigen belang natuur
lijk van Kodak, want de firma
heeft tenslotte niets aan slecht
ziende fotografen...Trouwens
de Ultra 400-fïlm is zeer ge
schikt om het unieke moment
in uw leven vast te leggen en
met het Kodak-brilletje kunt je
uitstekend door de zoeker van
het fototoestel kijken.
Transposia komt met klassiekers en boort nieuwe dolgroep aan
RONALD HOOUENGA
Het ene computerspelletje is
het andere niet. De meeste pc-
bezitters zullen daar door scha
de en schande en flagrante mis
kopen inmiddels wel achter zijn
gekomen. Vooral op de markt
van software voor kinderen be
vindt zich zo veel kaf onder het
koren dat een verantwoorde
keuze maar moeilijk valt te ma
ken. Eén bedrijf echter heeft
zich de afgelopen vijfjaar her
haaldelijk positief weten te on
derscheiden. Transposia in het
Belgische Gent brengt keer op
keer weer toppers uit: perfect
vertaalde en voor Nederland en
Vlaanderen schitterend be
werkte spellen waar ook vol
wassenen zich uren in kunnen
verliezen. Een blik in de keuken
van een uiterst arbeidsintensief
en creatief proces: zesduizend
Engelse zinnetjes in sappig
Vlaams uitspreken en er nog bij
blijven lachen ook.
Whoa! Het staat er echt in het
script, maar spreek het maar
eens uit. Wanda Joosten, de ac
trice die het autootje Putt-Putt
een stemmetje moet geven, ver
slikt zich er tijdens de opnames
eerst hevig in. „Who-a, wót een
opluchting", klinkt het in de
controlekamer, maar meteen
daar achteraan, met haar gewo
ne' stem: „Nee, dat ga ik anders
doen hoor, dat was belachelijk
hè? Dat was gewoon gelezen."
Een tweede poging volgt:
„Whaa! Nee dat was hem ook
niet hè? Te winderig misschien?
Whoeh! Zou dat misschien
kunnen?"
Transposia begon in 1994 als
het geesteskind van de Vlamin
gen Serge de Geyter en Geert
van Boven, samen werkzaam
voor computergigant Compaq,
maar vast van plan met hun
computerkennis eens iets crea
tievers te gaan doen. Zij beslo
ten een bedrijfje op te richten
dat buitenlandse computer
spellen zou bewerken voor de
lokale markten van België en
Nederland en later ook andere
Europese landen. Vertalen, of
'hertalen' zeggen ze liever zelf.
Want simpelweg een legertje
vertalers loslaten op een door
gaans super-Amerikaans pro
duct, dat werkt niet.
Het toeval wilde dat ze op een
softwarebeurs terechtkwamen
bij de stand van Microsoft,
waar Bill Gates zijn destijds
nieuwste besturingssysteem
Windows 95 ten doop hield. Als
prachtig voorbeeld van de nieu
we functie Autoplay, waarmee
een cd-rom meteen begint te
spelen zodra je hem in de com
puter stopt, had Microsoft het
cd-spel Freddi Fish genomen,
een interactieve tekenfilm van
de Amerikaanse firma Humon-
gous Entertainment. Meteen
waren de twee Belgen verkocht:
dit schitterende spel wilden ze
niet alleen dolgraag bewerken,
maar ook zelf op de markt
brengen. In het Nederlands.
Wim Govaerts van Transposia,
projectleider bij het bewerken
van het gros van de spellen die
Transposia de afgelopen vijf
jaar onder eigen naam heeft
uitgebracht: „Die Amerikanen
hadden destijds nog nooit van
zo'n hertaalproject gehoord.
Amerikanen hebben natuurlijk
sowieso al niet veel op met an
dere talen, laten we wel wezen.
Met de Nederlandse versie van
Freddi Fish hebben wij destijds
de trend gezet. Zoiets was in
Vlaanderen en Nederland nog
nooit vertoond. En we zijn er
nog steeds heel trots op. Er zijn
er meer dan twintigduizend van
verkocht en nog steeds staat-ie
wel in de schappen, wat voor
een computerspel van jaren
oud toch heel bijzonder is."
T oe valsgenerator
Behalve drie delen van de inter
actieve tekenfilms rond het vis
je Freddi Fish, zag vanuit Gent
nog veel meer moois het le
venslicht. Nederlandstalige ver
sies van de spelletjes rond het
autootje Putt-Putt bijvoorbeeld,
net als Freddi Fish van Humon-
gous Entertainment. Schitte
rend getekende avontuurlijke
verhalen, waarbij door het aan
klikken van honderden voor
werpen allerlei animaties te
voorschijn komen, puzzels
kunnen worden opgelost, lied
jes worden gezongen en spelle
tjes worden gespeeld. Door een
ingebouwde sterke 'toevalsge-
nerator', de 'randomizer', is de
verhaallijn telkens weer anders,
reageren aangeklikte figuurtjes
met andere zinnetjes en is een
spel dus elke keer dat je het
speelt weer heel anders. In de
laatste generatie spellen wisselt
zelfs de manier waarop het spel
eindigt en zijn er bijvoorbeeld
zes verschillende oplossingen
mogelijk.
Moeilijk is het wel dergelijke
spellen nog te vinden. Wim Go
vaerts is het afgelopen voorjaar
nog naar de grootste Ameri
kaanse softwarebeurs getogen,
op zoek naar nieuwe waar,
maar hij vond niks wat zijn hart
sneller deed kloppen. „Voetbal
velden vol spellen hadden ze
daar, maar niks voor ons. Niets
nieuws dat wij zouden willen
uitbrengen. Onze bedrijfsfiloso
fie is dat een spel kindvriende
lijk moet zijn. Wij houden ons
verre van geweld en van 'adult
games'. Ten tweede moet het
redelijk vooruitstrevend en ver
nieuwend zijn en bijvoorbeeld
niet gebouwd met verouderde
software."
„Met Putt-Putt, Freddi Fish,
maar bijvoorbeeld ook Pajama
Sam, Skipper Skeeto, Blinky
Bill, Lucky Ducky en Miel Mon
teur hebben we ons tot nog toe
gericht op kinderen tot een jaar
of tien. Met onze nieuwste aan
winsten, Het Geheim van Dra-
cula (onlang^ al op deze pagina
besproken, red.) en Spy Fox,
gaan we wat verder: dat is voor
de oudere jeugd tot twaalf jaar.
We willen nu nog wat meer
doen aan familie-entertain
ment, omdat de pc toch steeds
meer de huiskamer is binnen
gedrongen. We zoeken dus
naar cd-rom's om het familie
gevoel te versterken: samen om
de computer heen, spelletjes en
quizzen doen. In september ko
men we met twee heel leuke
quizzen, hertaald uit het Scan
dinavisch. Dat worden beslist
voltreffers."
Los Lekke Bandos
Er is een lange weg te gaan
voordat een spel, zoals Putt-
Putt 3 dat er binnenkort aan
komt, in Nederland en Vlaan
deren in de schappen kan lig
gen. „De eerste stap is de ver
kenning van het oorspronkelij
ke spel," legt Wim Govaerts uit.
„Je speelt het enkele tientallen
keren, zodat je het helemaal
kent. Ja, best leuk hoor, in de
baas z'n tijd, maar eigenlijk ben
ik niet eens zo'n spelletjes
mens..."
„Uit Amerika krijgen we vervol
gens al het materiaal. Op de cd-
rom zijn alle bestanden gecom
pileerd, maar wij krijgen alles
ook in ruwe vorm: losse grafi
sche bestanden, losse audiofiles
en elke animatie apart. Zesdui
zend zinnetjes als losse WAV-fi-
les, kun je het je voorstellen? Of
tekeningen met een wegwijzer
naar het stadje Tire Flats. Ik heb
daar maar 'Los Lekke Bandos'
van gemaakt. Een briefje op de
deur van een brandweerkazer
ne met daarop 'Call 911' moest
bij ons natuurlijk 'Bel 112' wor
den, nietwaar? Maar zoiets is
nog redelijk te doen met een
grafisch programma als Photo
shop. Moeilijker wordt het met
Engelse teksten in de animaties,
de bewegende filmpjes. In Paja
ma Sam kwamen twee figuren
voor, Thunder en Lightning,
met elk een T en een L op hun
T-shirts. Die moesten natuurlijk
wel hernoemd worden in Don
der en Bliksem, maar dan moet
je dus ook frame voor frame
aanpassen om de letters D en B
daarop te krijgen. Zéér arbeids
intensief!"
Soms lukt het hertalen niet echt
helemaal precies en moet er
nog meer creativiteit uit de kast
worden gehaald. „In het spel
De Boerderij zit een soort ency
clopedie van groente en fruit en
daar zat een groot geel ding bij,
dat daar squash werd genoemd.
Ik zal je eerlijk bekennen: we
zijn ervoor naar de bibliotheek
gegaan... Bleek het een pom
poenachtig iets te zijn wat hier
niet eens te krijgen veilt. Toen
hebben we er maar een gele pa
prika van gemaakt."
Een wekelijkse rubriek waarin
een aantal websites wordt be
licht dat nieuw of origineel is,
dan wel inspeelt op de actuali
teit.
Je hebt automobilisten die bij
hoog en bij laag beweren dat ze
nooit harder rijden dan wette
lijk is toegestaan. Geloof ze niet.
Soms gebeurt het onbewust,
maar vaker omdat we het niet
zo nauw nemen met de regels.
Te hard rijden dus. We doen
het allemaal weieens. Het ver
velende is echter dat het be
hoorlijk wat poen kan kosten.
Wil je de grootste risico's uit
bannen, dan is een regelmatig
bezoekje aan de site van Jordi
aan te bevelen. De vaste came
ra's staan keurig op een rijtje,
maar ook de vliegende contro
les. Zo moet je op de Al ter
hoogte van Diemen uitkijken
voor een bordeauxrode Opel
Vectra, model 96. Niet te her
kennen als politiewagen. De
mannen erin niet als agenten,
maar toch...
hUp//www.angelfire.com/hi2/jordi
Nog niet zo lang geleden ver
scheen hij hoogstpersoonlijk in
de talkshow van Jay 'de klus'
Leno: Kermit de Kilcker. Hij
kwam even reclame maken
voor zijn nieuwste film. Mup-
pets from Space heet-ie en is
uiteraard een must voor de lief
hebbers van Kermit, Miss Piggy,
Gonzo en al die andere prachti
ge figuren uit de Muppet Show.
Muppet World heeft er een spe
ciale site van gemaakt.
Idle en John Cleese voor mis
schien weer een nieuwe kijkers-
groep welke unieke producten
ze hebben gemaakt. Ze ziin er
straks ook Slemaal op viaeo.
Wie een voorproefje wil zien
kan uitstekend terecht op de
mooie site van de speciale win-
http//w
v.muppetsfromspace.c
Een ander stuk onverslijtbare
humor wordt al vele jaren gele
verd door de mannen van
Monty Python. Regelmatig wor
den de tijdloze sketches uit de
kast gehaald en bewijzen Eric
http://\vww.pythonshop.com
De humor van nu wordt - zo
schijnt het - geleverd door de
getekende figuren van South
Park, waarmee de betaalzender
Canal+ goede sier maakt en
kort geleden een hele dag lang
alle afleveringen uitzond. Te
bekijken toen, ter promotie,
voor iedereen. Vooral tieners
zijn gek op Kyle, Wendy, Cart-
man, Stax, Kenny, Chef en Mr.
Garrison, die scheldend en tie-
rend probleemloos 25 minuten
volmaken. Vooral het befaamde
f...woord ligt ze voor in de
mond. Van de speelfilm (bigger,
longer and uncut) is een site
gemaakt.
http://www.southparkmovic.com
Wie in de Verenigde Staten de
nationale parken bezoekt
wordt, behalve voor beren, ge-
waarschuuwd voor ratelslagen.
Als je ze hoort is het meestal te
laat. De ene ratelslag blijkt de
andere niet te zijn. Er zijn zelfs
zó veel soorjen, dat er een spe
ciaal museum voor is neerge
zet. Beetje ver weg, in Albu
querque in de staat New Mexi
co. Maar de ratelaars zijn ook
op het net te bekijken.
http://www.rattlesnakcs.com
Omdat de markt voor reguliere beeldbuizen nog steeds niet
is verzadigd, blijven fabrikanten monitoren in dat segment
verbeteren, Het Amerikaanse ViewSonic brengt in zijn lijn
conventionele beeldbuizen een nieuw 17 inch-model met
een totaal vlak scherm.
Reguliere buizen zijn enigszins gebogen om de vacuum-
kracht die daarin hpist weerstand te kunnen bieden. Dank
zij een nieuwe techniek om de voorkant van de buis in laag
jes op te bouwen, is het gelukt een scherm te maken dat ge
heel vlak is en toch sterk genoeg om niet naar binnen te
klappen.
Het voordeel van zo'n plat scherm is dat het beeld nauwe
lijks meer vervormd en er amper meer sprake is van hinder
lijke schitteringen of reflecties in het scherm. Volgens de fa
brikant is de monitor daarom bij uitstek geschikt voor grafi
sche toepassingen. De GF775 is zoals van een modern
scherm mag worden verwacht, zo aan te sluiten op elke pc
of Mac. De instellingen zijn via het beeldschermmenu aan
te passen. Met een adviesprijs van rond 1500 gulden is het
apparaat zeker niet de goedkoopste monitor op de markt.
Maar afgewogen tegen de even platte lcd-schermen scheelt
het echter aanmerkelijk. Maar dan heb je natuurlijk ook een
monitor die slechts vuistdik is. En dat voordeel heeft de
ViewSonic weer niet.
WILL DE RAAFF
Het met veel tamtam aange
kondigde spel Outcast, waar het
Belgische Appeal vier jaar ont
wikkelingswerk in hèeft gestopt
en dat door Infogrammes op de
(Nederlandse) markt wordt ge
bracht, kent een moeizame
start. Met name voor de bezit
ters van een pc die draait onder
Windows 98 Second Edition of
Windows 2000.
Door een fout in het program
ma zijn zij genoodzaakt een
patch van het internet te down
loaden voor het spel überhaupt
geïnstalleerd kan worden. Out
cast wil namelijk zijn eigen ver
sie van DirectX installeren en
de betreffende Windows-ver-
sies, waar een nieuwere versie
ingebakken zit, accepteren dat
niet en maken de installatie on
gedaan. En dat terwijl het nor
maal is dat een installatiepro
gramma pas de meegeleverde
versie van DirectX op de harde
schijf gaat zetten als deze een
oudere versie bevat. Bij het
aantreffen van een nieuwere
versie hoort het programma
(onhoorbaar) juist 'joepie' te
roepen. 'Foutje' dus.
De patch zelf levert nog een ex
tra hindemisje op voor hen die
meer dan één cd-romdrive in
hun machine hebben, bijvoor
beeld een cd-writer. Tip: de
patch gaat ervan uit dat de
laatst gebruikte drive-letter de
standaard cd-rom-speler is. En
dat is in de meeste gevallen niet
de gewone cd-romspeler, maar
de (later toegevoegde) cd-wri
ter. Het is maar even een weet.
Flinke kluif
Wie het spel aan het draaien
heeft gekregen wacht vervol
gens opnieuw een flinke kluif.
Outcast speelt zich af op een
andere wereld, met zijn eigen
'mensen', landschap, flora en
fauna. Bovendien is het er niet
allemaal koek en ei. Ideaal na
tuurlijk voor een intrigerend
spel, maar voordat je echt kunt
gaan spelen, moet je wel een
enorme dosis informatie zien te
verstouwen. Waarbij als extra
handicap geldt, dat alles in het
Engels wordt gesproken, en dat
de plaatselijke bevolking stem
men heeft gekregen die niet al
lemaal even gemakkelijk te vol
gen zijn. Een beetje begrip van
de plaatselijke gang van zaken,
de machtsverhoudingen en wat
je nu zelf precies moet doen is
echter essentieel om van het
spel in al zijn finesses te genie
ten. Een tamelijk hoge drempel
dus.
Maar het is een fraai spel dat
zich afspeelt in een wereld die
grafisch perfect voor elkaar is
door middel van een engine,
waarin voxel- en polygoon-ren-
dering is gecombineerd. Je kunt
360 graden om je heen kijken,
zonder snelheidsverlies, en je
hebt er niet eens een speciale
3D-kaart voor nodig. En dat is
een ander sterk punt van dit
spel.
Er is nog zo'n sterk punt dat
niet onvermeld mag blijven: de
muziek. Werkelijk een streling
voor het oor, ingespeeld door
het 81 mem sterke Moskouse
symfonieorkest, aangevuld met
24 zangers. Terwijl je door het
spel gaat heb je geen moment
het idee dat je eigenlijk steeds
naar dezelfde muziek luistert.
Dat is knap en mooi gedaan:
een ruimschootse verbetering
van de vele eentonige compu
terdeuntjes die onder veel spel
len staan.
Toegegeven: de eerste uren
gaan eigenlijk verloren aan in
stallatie, vertrouwd raken met
de besturing (muis gecombi
neerd met toetsenbord) en ken
nismaking met de wereld Adel-
pha, maar daarna wordt het
puur genieten.
Min. systeemeisen: Pentium 200
met MMX (300 aanbevolen),
32MB RAM (64 aanbevolen),
500MB vrije ruimte op harddisk,
4x cd-romspeler (8x aanbevolen),
videokaart met 1MB (2MB aan
bevolen), geluidskaart, Windows
95. Het spel herkent ook de P-lll,
de AMD-processor K6 3Dnow en
een 3D geluidskaart. Prijs: 104,95
gulden.
'ordraadsel
ONTAAL:
5 uitroep; 7. durfniet; 10. voertuig; 12. bladgroente, 14. familielid; 15. zeeroof;
Teenkomst; 19 familielid; 20. uitroep, 21. wissel borgtocht; 23. venster;
•rzetsel; 26 huisdier, 28. muzieknoot; 31snipperdag die men kan opnemen als
heeft om te werken; 33. beroep; 34. vogel.
AAL:
oord. 3. gedwee, 4 verschoten, 5. lichaamsdeel; 6. compactdisc, 8. nok,
'etspeler. 11. rondhout; 12. houtje gebruikt bij beenbreuk; 13. afzonderlijk,
rsonal computer; 16. Japanse parelduikster; 18. uitroep, 22 familielid, 24. gereed,
v.e. kolenkachel; 29. deel ve. huis; 30. jonge stier; 31. uitroep van afkeer;
Sing van vrijdag:
ïntaal: 1 Zwijn; 4. bijtje, 7. kerkrat; 8. mis, 9 pin; 10. eenmaal, 12. rapport.
|al: 2. Waar; 3. nesten, 4. brombeer; 5. taks; 6. Europa, 9. plat; 11. nop.
