'Schilderen met Bob Ross
verandert je leven'
Het kunstwerk van
Het kunstwerk van
134
nu
ni
vaanzinnige
bli s van 'nieu
we >or de nieu-
wi nieuwe tak
aa ier licht op-
va ier dan die
PETER STRUYCKEN, beeldend kunstenaar
(ontwerper van de stippeltjes-postzegel van koningin Beatrix)
laity's, laat
,Nee, geen
„Als ik het binnen de beeldende kunst
houd, kies ik voor een schilderij van Male-
vich dat in het Stedelijk Museum in Am
sterdam hangt en in 1917 is gemaakt. Male-
vich was met Kandinsky en Mondriaan een
van de pioniers van de belangrijkste wen
ding in de beeldende kunst deze eeuw: de
non-figuratieve kunst.
Het doek waar het mij om gaat is een
rechthoekig doek, van ongeveer een meter
hoog en 70 centimeter breed. Op het schil
derij is een donkergele wig te zien op een
witte achtergrond. De linkerkant van de wig heeft een hele scherpe
achtergrond en de andere kant wordt door menging met het wit
op een onbestendige manier beëindigd. De linkerkant is met na
druk vormgegeven en de rechterkant vaag. En dat is precies wat ik
er zo bijzonder aan vind.
Malevich is erin geslaagd om op een originele manier zoiets es
sentieels als 'bepaald' en 'onbepaald' in beeld te brengen. Je kunt,
als je wilt, de hele wereld in die twee op
tieken indelen. Er zijn dan dingen die
bepaald zijn, waartoe ik in de eerste
plaats kunstzinnige 'uitspraken' over de
wereld reken en waartoe dus ook het
schilderij van Malevich behoort, en din
gen die onbepaald zijn, waar je je geen
voorstelling van kunt maken. Kunst, in
woord, beeld of klank, doet de meest
bepaalde uitspraken over de werkelijk
heid. Elke goede kunstenaar geeft zijn
eigen beeld van die werkelijkheid en zijn
voorstelling daarvan in de vorm van een
kunstwerk raakt nooit achterhaald, of
het nu gaat om Vermeer of om Picasso.
Dat is toch fantastisch! Als ik de kunst
niet zou kennen, zou ik me minder kun
nen oriënteren in de werkelijkheid."
Het door Peter Struycken be
wonderde werk van Malevi
ch. FOTO'PR
Kirsten Geisler: „Elke belangrijke kunststro
ming is in gang gezet door technische voort
gang." FOTO'PR
andere. Met het gevolg dat andere discipli
nes in de schaduw komen te staan. Maar he
lemaal verdwijnen, daar geloof ik niet in."
Kirsten Geisler heeft in ieder geval ideeën die
wèl voorlopen op de techniek. Geef haar nog
tien jaar en dan hebben we naast het aquari
um en het terrarium, ook nog het virtuari-
um. Een ruimte waarin gewone stervelingen
kunnen lopen naast holografische projecties
die er hun habitat hebben. Beauty mag er als
eerste in. En daarna een virtuele vlieg. De
oerbewoners van een verzonnen wereld.
Beauty and the Beast als de Adam en Eva
van een virtueel paradijs. De toekomst? Ze
lacht. „Ach, iedereen vindt het fijn om een
beetje God te spelen....!"
PABLO CABENDA
JAN WOLKERS, schrijver en beeldend kunstenaar
„Een van de mooiste boeken vind ik
Voyage au bout de Ia nuit ofwel Reis
naar het einde van de nacht van
Louis-Ferdinand Céline. Dat geeft
een goede sfeer weer van een heel
tijdperk en de zieleroerselen van de
held. Als ik aan het schilderen ben,
luister ik altijd naar de pianocon
certen van Mozart, uitgevoerd door
de Duitse pianist Brendel. Wat beel
den betreft is De verwoeste stad van
Zadkine, mijn oude leermeester,
een van mijn favorieten.
Wat schilderijen betreft, kies ik voor Rosy Sunrise van Willem de
Kooning, die Amerikaanse kunstenaar die in Rotterdam op de boot
is gegaan. Ik hoop altijd nog dat ik een opdracht krijg om een mo
nument voor hem te maken. En de Guernica van Picasso natuur
lijk, dat vind ik ook erg mooi. Oh, en dan hebben we de categorie
De Guernica van Picasso.
film nog niet gehad. We waren laatst in Dublin en daar ben ik met
mijn zoons naar Citizen Cane geweest, die schitterende film van
Orson Welles. Het was alweer de elfde keer dat ik die film zag. De
jongens zagen hem voor het eerst. Ze waren ook erg onder de in
druk."
Bob Ross is alweer vier jaar
dood. Zijn schilderlessen op
televisie, waarin hij binnen het
haljitur een smetteloos
sneeuwlandschapje of
bergmeertje op zijn doek
aanlegde, gingen de hele
wereld over. Hij mag misschien
niet het grootste schildergenie
zijn van deze eeuw (waar
sommige van zijn volgelingen
hem overigens wel voor
houden), een fenomeen was hij
wel.
Op internet is een
Bob Ross memorial
site opgezet. Tal
van mensen die hun leven zagen
opvrolijken door de 'goeroe'
spreken er hun afschuw uit over
het feit dat juist déze man te
jong moest sterven aan kanker.
Vier jaar na zijn dood worden de
videobanden met televisieuit
zendingen door hen nog altijd
uit de kast gehaald. Zijn speciale
tubes en 'natuurlijke' penselen
blijven aftrek vinden en de cur
sussen waar je leert hoe ermee
om te gaan, draaien almaar
door. Vergeten is de man met
het affokapsel dus nog lang niet;
in het najaar komt hij mogelijk
weer terug op de Nederlandse
televisie. De Bob
Ross stichting Ne
derland verwacht
dan weer een nieu
we piek in de popu
lariteit van de goed
moedige schilder.
De Haarlemmers
Kees eh Evelien Zon
neveld zijn beiden
Certified Ross In
structor. Hoewel de
grootste hype rond
Bob Ross alweer een
jaar of twee achter
haar ligt, draaien
Evelien Zonneveld's
cursussen nog altijd
goed. Zit het succes
van Bob Ross' The Joy of Pain
ting volgens haar in de schilder
techniek of in de uitstraling van
de man zelf? „De techniek, het
nat-in-nat schilderen, is al heel
oud. Bob Ross heeft hem vereen
voudigd. "Iedereen die wel eens
Bob Ross. Een van
zijn uitgangspunten:
'Tijdens het schilde
ren kun je geen fou
ten maken. Er zijn
hooguit 'Happy little
incidents'.
FOTO'ARCHIEF
Painting heeft gezien, zal zich de
beroemde fluffy little clouds her
inneren en de happy little trees.
Op zachte, bijna hypnotiserende
toon becommentarieerde Ross
zijn graspolletjes en rietstengel
tjes terwijl hij ze een plaats gaf
op het doek. Alleen die stem al
deed mensen elke week inscha
kelen op zijn schilderlessen. Ook
beroemd is zijn vaste uitspraak
dat je tijdens het schilderen geen
fouten kan maken, maar dat er
hooguit happy little incidents
zijn."
Schilderen met Bob Ross
speelt zich af op het snijvlak van
positief denken, spiritualiteit en
zelftherapie. Zoals zoveel trends
van de jaren negentig. De na
druk ligt op zelf-doen, how-to in
three simple steps, direct resul
taat, zin in het leven krijgen. Ie
dereen kan het. De Bob Ross-si-
te: „Schilderen verandert je le
ven. Je ontdekt een zelfvertrou
wen waarvan je niet wist dat je
het had. Schilderen
is een uitstekende
bron van persoonlij
ke ontspanning en
lichamelijke thera
pie. Door te schilde
ren kan je creativiteit
combineren met elk
aspect van je leven,
niet alleen op het
doek."
Evelien Zonne
veld: „Het is zeker
iets spiritueels, zoals
trouwens elke kunst
vorm. Je bent hele
maal alleen met je
zelf, en stil van bin
nen. Dat mag ook
wel in deze tijd, want
het wordt er allemaal niet leuker
op hoor."
1944. Piet Mondriaan overlijdt in New
York. Vlak voor zijn dood werkt hij hard aan
de Victory Boogie Woogie, die echter niet
af komt. Een paar maanden na zijn dood
wordt het onvoltooide doek voor 8000 dol
lar verkocht.
1948. George Orwell, pseudoniem van
schrijver/journalist Eric Blair, publiceert de
roman 'Nineteen Eighty Four'. Het is een af
schrikwekkende toekomstroman over een
totalitaire samenleving. Onder het motto:
big brother is watching you.
Deense, Belgische en Nederlandse kun
stenaars besluiten op 8 november in een
Parijs café tot de oprichting van de
kunstgroep Cobra (samenstelling van
Copenhagen, Brussel en Amsterdam). De
groep, waartoe Karei Appel, Comeille en
Constant behoren, zet zich af tegen de
rationele westerse cultuur en zoekt inspi
ratie in fantasie en oerbeelden.
1954. Elvis Presley (1935-1977) zorgt voor
een revolutie in de lichte muziek. Om te be
ginnen met een nieuwe versie van de oude
bluesclassic van Arthur Crudup, That's all
right Mama. De rockabilly is geboren. Pres
ley was bij leven al een legende, met een
totale verkoop van meer dan een miljard
platen. Op 16 augustus 1977 overlijdt de
zanger op 42-jarige leeftijd onverwacht in
Memphis.
FOTO'ARCHIEF
1962. Andy Warhol is succesvol met over
drukken van Elvis op de blikken van Camp
bell's Soup. Hij is een van bekendste vertol
kers van de pop-art, een kunstvorm die het
oppervlakkige aspecten van de moderne
maatschappij benadrukt. Hij maakt ook
Marilyn's Lips, met een reeks afbeeldingen
van Monroe's lippen. De actrice wordt op 5
augustus dood aangetroffen in haar slaap
kamer.
Evelien Zonneveld: „Als een schilderij na een dag af is, geeft dat een
kick." FOTO UNITED PHOTOS DE BOER'CYNTHIA VAN DUKE
oogsten niet alleen maar ap
plaus. Op de memorial site is een
reactie te lezen van Gretchen El-
aflevering van The Joy of liott: „Bob was een aanfluiting
voor kunstenaars over de hele
wereld. Hij keek niet, maar had
een recept voor elk kunstwerk
dat hij maakte. Dat is niet zoals
een echte kunstenaar dat doet.
Little happy trees en happy
mountains bestaan niet!" Is Bob
Ross nou kunst of kitsch? Of is
die vraag niet belangrijk meer
aan het eind van het millenni
um? Want het werd al zo vaak
vastgesteld: het onderscheid tus
sen 'hoge' en 'lage' kunst is ver
vaagd in het postmoderne tijd
perk. Kunst voor het volk vindt
zijn weg naar avantgardistische
galeries. De trendy zender MTV,
altijd aan het front van hippe
vormgeving, contracteerde Ross
voor een promo-filmpje.
Toch blijven er genoeg men
sen over die walgen van Ross'
zoete uitkijkjes. Evelien Zonne
veld: „Ik denk dat dat gewoon ja
loezie is. En ach, het is maar een
techniek. Je bent niet verplicht
om precies te schilderen zoals
Bob Ross dat deed; als ik schilder
ben ik ook niet met een Bob
Ross bezig hoor. Veel cursisten
schilderen in hun eigen stijl en
combineren dat met bepaalde
technische trucs van Bob. Som
mige dingen gaan gewoon lekker
snel in deze techniek: luchten,
en wolken."
Eén van de mooie dingen er
van is volgens haar dat een schil
derij binnen een dag klaar is.
Door de nat-in-nat techniek hoef
je niet te wachten tot de ene laag
droog is voor de volgende kan
worden aangebracht. „Als een
schilderij na een dag af is geeft
dat een kick. Cursisten gaan vol
daan met hun werk naar huis. Ze
ontdekken: ik kan best wel schil
deren, het is niet alleen wegge
legd voor een bepaalde groep."
Ross' feeërieke landschapjes SILVAN SCHOONHOVEN
1970. Op 10 april kondigt Paul McCartney
aan de The Beatles te verlaten. De be
roemdste Britse popgroep houdt op te be
staan. Collega John Lennon geeft er ook de
brui aan: 'The dream is over'.
1984. 'Thriller' is het zesde album van Mi
chael Jackson en scoort als de best verkoch
te elpee aller tijden. De plaat, met hits als
Billy Jean en Beat it, verschijnt in 1982.
1989. Salvador Dali sterft aan een hartstil
stand. Hij wordt op zijn verzoek bijgezet in
de crypte van zijn Theatermuseum in Fi-
gueras. Hij laat zijn gehele vermogen en
werk na aan de Spaanse staat.
1998. De film Titanic verslaat Jurassic Park
als film met de hoogste opbrengst in de ge
schiedenis van Hollywood. Al na een
maand is de duurste film aller tijden (198
miljoen dollar) uit de kosten. Nog een
maand later bedraagt de opbrengst 914
miljoen dollar.
2010. De Rolling Stones beginnen aan een
nieuwe tournee. De 67-jarige Mick Jagger
doet het nog goed in een uitverkochte Am
sterdamse ArenA.
2025. De Nederlandse Bank verkoopt Vic
tory Boogie Woogie voor 160 miljoen gul
den aan museum Boymans van Beuningen.
2075. Het laatste museum wordt gesloten
wegens gebrek aan belangstelling. Nieuwe
media hebben toonzalen voor kunst over
bodig gemaakt.
iw, gj
lOCI
hal
*gj
enk gji
nd I
iet
ir si 1
1 ge
I 01
ogs
i aa
jaai
*3 at
erlandse cultuurpolitiek.
Maar wat moet een beschaafde overheid
an doen? Het kan toch niet zo zijn dat ze,
i nog een keer met André van der Louw
spreken, jaarlijks honderden miljoenen
emeenschapsgeld uitdeelt aan 'vrijbuiten-
e kunstenaars'? Natuurlijk wel. De over
paid doet niet anders. Ze geeft ook honder-
10 en miljoenen uit aan vrijbuitende onder-
)et® emers, die daar welvaart mee brengen. Ze
'eft eeft honderden miljoenen uit aan dokters,
m ie daar zieke mensen mee helpen. En ze
eeft honderden miljoenen uit om kinde-
j nl en te leren rekenen en schrijven.
1 n >e overheid moet de hoeder zijn van een
limaat waarin kunstenaars, ondernemers,
okters en leraren in vrijheid met elkaar in
debat zijn over de manier waarop zij dat
het beste kunnen doen. Ze moet daar thea
ters, industrieterreinen, ziekenhuizen en
scholen voor bouwen en ze moet geld ge
ven om de mensen daar hun werk te laten
doen.
Hoedt u voor een overheid die bedisselt
welke kunst je moet maken, hoe je een on
derneming moet leiden, hoe je een patiënt
van een blindedarmontsteking moet afhel
pen of hoe je een kind een opstel moet la
ten schrijven!
TON VAN BRUSSEL
De auteur is lid van de hoofdredactie
van deze krant.
