'Mein Kampf ook in Leiden te koop'
orea is meer dan een doorgeefluik
Cultuur Kunst
Gwyneth Paltrow als Barbarella
Klacht na
klacht over
vernieuwd
Museumplein
chef jan rijsdam, 071 -5356444, plv chef annet van aarsen 071 -5356443
nnetterikers en Nieuwenhuijzen samen
i Vroomj
vr t/m ?IamAnne-Wil Blankers en Annet Nieuwenhuijzen staan
H seizoen voor het eerst samen op het toneel. Dat doen
et nieuwe stuk van Hugo Claus, 'De verlossing'. Het stuk
ts Dro%jtgev0erd door Het Toneel Speelt en gaat op 26 augus-
Jr'Za remière in Amsterdam. De cast bestaat verder uit Will
dingen, Paul Hoes en Hans Croiset (die in 1955 ook in
collecti eerste toneelstuk 'Een bruid in de morgen' stond). Regis-
i van R( Jiybert Lubbers,
r. tijden
ter efdigrah presenteert cd in LVC
T/m 4/4 pe Leidse band Mardigrah presenteert donderdag 19
lis zijn debuut cd 'La Moustique Mystique' in het LVC.
i^p heeft in haar driejarig bestaan al een opvallende staat
énst. Na het eerste optreden op de zolder van het LVC
e band de 'Grote Prijs van de Bollenstreek' en deed een
tn op het Crossing Border Festival. Tijdens het komende
hg Border in Den Haag is Mardigrah wederom van de
De cd-presentatie in het LVC begint om 21.00 uur.
ms|ice laat klacht vallen
'The Artist Formally known as Prince' heeft zijn juridi-
lanklacht tegen de Zweedse uitgever van het blad 'Uptown
Ictions' laten vallen. Volgens de muziekzender MTV zijn
[partijen tot een vergelijk gekomen. Prince stelde eerder
itown, een fanblad, illegaal gebruik maakte van zijn af-
igen, symbolen en muziek. De website van Uptown zou
idien illegale kopieën van zijn werk verspreiden. Uptown
geen gebruik meer te zullen maken van de
symboliek. De schikking maakt de weg vrij voor de pu-
ie van een biografie over Prince die Uptown momenteel
istelt. Prince zelf werkt nog aan zijn nieuwe album 'Rave
ie Joy Fantastic' dat voor het einde van het jaar moet uit-
erpol zet gestolen kunst op cd-rom
h De internationale politieorganisatie Interpol zet haar da-
e van gestolen kunst op cd-rom in de strijd tegen de toe-
Nieuiinde kunstdiefstallen in Europa. In 1998 werden volgens
>ol in Frankrijk 7.800 kustwerken gestolen, tegen 5.569 het
aarvoor. Andere Europese landen meldden de afgelopen
stijgingen of stabilisering van het aantal kunstdiefstallen,
n deze dramatische situatie is Interpol ervan overtuigd dat
ormatie op zo groot mogelijke schaal verspreid moet wor-
)p de cd-rom, die elke twee maanden wordt ververst,
de gegevens van 14.000 schilderijen, beeldhouwwerken
sn Bol fldkleden.
"|krri isitie toont het allerhoogste niveau uit musea en collecties
Ophef over veiling boekencollectie verbaast Albert Hogeveen
De telefoon van de Groninger boekhandelaar Albert Ho
geveen stond de afgelopen dagen roodgloeiend, nadat
bekend was geworden dat zijn collectie met oorlogspro
paganda in oktober door het veilinghuis G. Postma in
Groningen wordt geveild. In deze collectie bevinden zich
zes verschillende exemplaren van 'Mein Kampf van
Adolf Hitler. Ook in een catalogus van het Leidse veiling
huis Burgersdijk en Niermans is het boek van Hitier te
koop aangeboden.
om zo'n collectie te verzame
len. En over de vraag hoe je
zo'n collectie na verloop van
tijd het beste van de hand kunt
doen."
„In bijna elke collectie met
oorlogsboeken zit wel een
exemplaar van 'Mein Kampf",
zegt Hogeveen. „Maar het is
groningen jacob moerman
„Ik kreeg mensen van allerlei
radio- en televisieprogramma's
aan de lijn die alleen maar ge
ïnteresseerd zijn in mijn me
ning over dat boek. Ik had geen
zin om daar aan mee te werken.
Wél wil ik praten over hoe het is
niet zo dat ik mijn exemplaren
zomaar verkoop. Ik heb dertig
jaar lang allerlei boeken en ma
teriaal over de Tweede Wereld
oorlog verzameld. En nu vind ik
het een goed moment om de
hele collectie van de hand te
doen."
De ophef over de veiling van
zijn collectie heeft Hogeveen
zeer verbaasd. En ook het be
richt dat justitie zich momen
teel buigt over de vraag of de
veiling wel door kan gaan.
„'Mein Kampf is feitelijk ge
woon in Nederland te koop,
hoor. In elk willekeurig anti
quariaat kun je onder de tafel
een exemplaar aanschaffen.
Een paar jaar geleden kreeg ik
van een verzamelaar maar liefst
150 exemplaren aangeboden,
want die man wist dat ik me
voor de oorlog interesseerde.
En je kunt het boek ook lezen
via internet. Bovendien gebeurt
het geregeld dat een exemplaar
van 'Mein Kampf wordt ge
veild."
Hij overhandigt een catalogus
van het Leidse veilinghuis Bur
gersdijk en Niermans. „Kijk,
daar staat dat boek van Hitier
ook gewoon in. Een Nederland
se vertaling. Maar daar is blijk
baar niemand over gevallen. Ik
heb de afgelopen jaren andere
veilingcatalogi bestudeerd en
ben dat boek geregeld tegenge
komen. Ik heb daar nooit een
reactie op gehoord, niet van
justitie en niet van de pers."
De collectie voor de veiling
bevat onder meer een archief
van de Nationaal Socialistische
Partij in de Groninger Veenko
loniën, pamfletten en boeken
van zowel geallieerde als Duitse
zijde.
Hogeveen: „Die collectie heb
ik in de loop der jaren opge
bouwd door boeken en ge
schriften te kopen van particu
lieren, tijdens veilingen en in
antiquariaten. Ook heb ik van
een aantal verzamelaars een
complete collectie overgeno
men. En aangezien zich in bijna
elke oorlogscollectie een exem
plaar van 'Mein Kampf be
vindt, heb ik nu maar liefst zes
exemplaren van dat boek in
huis. Ik had twee dingen kun-
Zoekgeraakte
muziek van
Bach gevonden
Na twintig jaar zoeken heeft
muziekdocent Christoph Wolff
uit Harvard verloren gewaande
manuscripten van Johann Se
bastian Bach gevonden in het
Oekraïense Kiev. De muziek
was zoekgeraakt in de chaos
van de Tweede Wereldoorlog.
De werken van Bach maken
deel uit van het vermiste archief
van de Berlijnse Sing-Akade-
mie, een gezelschap dat sinds
1791 bestaat. In het archief zat
de muzikale nalatenschap van
de componist Carl Phillipp
Emanuel Bach, een van de
zoons van Bach. „Vijftig jaar
lang is er geen spoor van het ar
chief gevonden", vertelt Wolff,
decaan van de Graduate School
of Arts and Sciences in Harvard.
„Lange tijd hebben wij Bach-
wetenschappers geloofd dat het
materiaal was vernietigd."
Volgens Wolff heeft het Duit
se regime in 1943 het archief
van de Sing-Akademie in beslag
genomen om het te bescher
men tegen oorlogsgeweld. Na
de oorlog viel het in handen
van de Sovjetunie. Wolff heeft
twintig jaar lang verschillende
sporen nagetrokken, maar de
doorbraak kwam pas in april.
Toen vond een andere Harvar-
donderzoeker een Russisch do
cument van na de Tweede We
reldoorlog dat het bestaan be
schreef van „meer dan 5.000
muziekmanuscripten" in Kiev.
In juni vond Wolff het Sing-
Akademiearchief in het Centra
le Staatsarchief van Oekraine.
Hij snuffelde drie dagen rond in
de oude papieren. „Dit voegt
echt een belangrijke nieuwe di
mensie toe aan de studie van
de 18e-eeuwse muziek", zegt
hij. Het archief bevat behalve
werken van J.S. Bach en C.P.E.
Bach ook werken van andere
18e- en vroeg-19e-eeuwse com
ponisten, evenals brieven van
Johann Wolfgang von Goethe.
new york Binnen een jaar van Shakespeare naar spacesex. Gwyneth Paltrow poseerde deze week voor het nieuwe Amerikaanse showtijd
schrift 'Talk' als een nieuwe versie van ruimtevamp Barbarella. De Engelse actrice die naar aanleiding van de kostuumdrama's waarin ze speel
de werd betiteld als 'De korsetkoningin', de actrice die het afgelopen jaar nog een Oscar won voor haar rol in de film 'Shakespeare in Love',
nam de kans waar zich van een heel andere kant te laten zien. Toen 'Talk' diverse Hollywoodsterren vroeg als welk karakter zij wilden poseren
voor de eerste editie, schijnt de actrice met de zedige reputatie spontaan 'Barbarella' te hebben geroepen. Paltrow speelt al een tijd met het
idee om in de voetsporen te treden van Jane Fonda, die in 1968 de rol speelde van de science fiction femme fatale. Andere sterren die in het
tijdschrift een metamorfose ondergaan zijn Drew Barrymore als Hollywoodlegende Douglas Fairbanks jr en Rupert Everett als een biseksuele
James Bond. foto reuters
hans warren
ihole-
ot'T/ hiereiland Korea, geogra-
een soort bruggenhoofd
het vasteland van Oost
en het Japanse eilanden-
net als Mongolië tot voor
;n tamelijk onbekend ge-
jebleven. Het werd zo'n
beschouwd als een door-
ik van kunst en cultuur
al te grote eigen beteke-
uu lelangrijke bodemvond
st de laatste halve eeuw
ulevin echter grondige veran-
3en.| in die opvatting ge-
jf. In Essen wordt deze zo-
ranti1 Hügel onder de
8 Ier 'Korea. Die alten Kö-
rk vafche' een fraaie en belang-
3.30|entoonstelling gewijd aan
gen kunst en cultuur van
.6 verdeelde land.
vlgt.l
►elachtig
lügel, het verblijf van de
familie Krupp, ligt even buiten
Essen, hoog in een magnifiek
park. Wie via de monumentale
vestibule de eerste zaal, die zeer
donker gehouden is, betreedt,
komt in een enorme, als gewij
de, tempelachtige ruimte met
centraal een verguld bronzen
beeld van een in een ontspan
nen houding zittende, bijna le
vensgrote tengere Boeddha.
Het rechterbeen opgetrokken,
de voet over de linkerknie ge
legd. Het even voorover geneig
de hoofd licht gesteund op de
vingertoppen van de rechter
hand. De spirituele gelaatsuit
drukking peinzend. De catalo
gus spreekt van 'nachdenklich
sitzend'. Een beeld van be
scheiden afmetingen waarvoor
in zo'n kolossale ruimte een
dergelijke aandacht wordt ge
vraagd moet wel van uitzonder
lijke kwaliteit zijn, wil het enige
indruk maken.
Welnu, deze 'Maitreya im
poneert. Het beeld nodigt niet
alleen uit tot meditatie, maar
ook tot allerlei cultuurhistori
sche overpeinzingen. Dat het
een weergaloos meesterwerk is,
zal niemand willen bestrijden.
Maar is het typisch Koreaans?
Wie bijvoorbeeld ook weet
heeft van de Nyoirin uit Chugu-
ji, of de Hokan Nyoirin uit de
Koryngi-tempel in Kyoto in Ja
pan, beide van hout, zal direct
getroffen worden door sterke
overeenkomsten. De lichaams
houding is vrijwel eender. Het
beeld uit Chuguji heeft zijn
nimbus nog en twee opvallende
knobbels op het hoofd, bredere
gelaatstrekken en een minder
gelukkige oplossing voor het
steunen van de linkervoet. De
Maitreya uit Kyoto heeft een
eendere, eenvoudige kroon.
Maar de gelijkenis is frappant.
Je zou die drie beelden wel eens
naast elkaar willen zien.
De Koreaanse Maitreya wordt
gedateerd vroeg zevende eeuw,
die uit Kyoto is, zegt men, uit
623, die uit Chuguji midden ze-
vende-eeuws. Dat sluit zo mooi
bij elkaar aan dat je inderdaad
geneigd zou zijn aan recht
streekse beïnvloeding te den
ken, maar zo eenvoudig liggen
de zaken toch niet. Dit type
Boeddha, met opgetrokken
rechterbeen, hand aan de
wang, is al in de tweede eeuw
in India ontstaan. Men vindt
het ook in de Gandhara-perio-
de en veelvuldig in de zesde
eeuw in Noord-China. Van
daaruit kunnen de Koreanen en
de Japanners beïnvloed zijn.
Zeker is dat niet, en de geleer
den opperen dan ook alweer
andere mogelijkheden.
Dat dit Koreaanse brons er zo
uitspringt, komt toch allereerst
doordat hier een bijzonder be-
\rhats van kalksteen, afkomstig uit een groep van maar liefst 526 van zulke figuren.
genadigd kunstenaar aan het
werk is geweest. Zijn nu al veer
tien eeuwen oude schepping is
alleen de reis naar Essen waard.
De ruim tweehonderd ge
toonde voorwerpen zijn inge
deeld in groepen of zo men wil
thema's: het Sjamanisme, het
Boeddhisme en het Neo-Con-
fucianisme. Het Sjamanisme
heeft de oudste rechten. De
eerste bewoners, vermoedelijk
Siberisch-Mongoolse noma
den, trokken binnen in de Jon
ge Steentijd en lieten sporen na
die op Sjamanisme wijzen.
Merkwaardigerwijs is deze reli
gie tot op de dag van vandaag
in Korea blijven bestaan. Er
wordt zelfs veel aandacht be
steed aan een vrouwelijke sja
maan uit deze eeuw, Woo Okju
(1920-1993). Vanaf de vierde
eeuw raakte het Boeddhisme
zeer verbreid, en ook het Neo-
Confucianisme, de godsdienst
voor geleerden en kunstenaars,
werd staatsgodsdienst.
Uiteenlopend
Door deze gevarieerde aanpak
komt men in contact met zeer
uiteenlopende zaken. Het ene
ogenblik staat men oog in oog
met een vijftal primitief uit
steen gehouwen en met lelijk
rood en gifgroen opgeschilder
de arhats, afkomstig uit een
groep van maar liefst 526 van
zulke figuren, het andere mo
ment staat men in bewonde
ring voor vitrines met het meest
verfijnde celadon-porselein. En
zelfs in zo'n groepje wonder
baarlijke keramiek kan het dan
opeens mis gaan: de wierook-
brander (nota bene een van de
Nationale Schatten!) is tech
nisch een wonder, maar esthe
tisch van zeer bedenkelijke
smaak. Vooral de drie haasjes
De 'Maitreya' nodigt uit tot cultuurhistorische overpeinzingen.
die het geheel op hun ruggetjes
torsen, zijn al te kinderkamer-
schattig.
Verbluffend werken de schat
ten die ontdekt zijn in de graf
heuvels midden in de stad Ky-
ongju, bijgenaamd De Gouden
Stad. Vooral de vondsten uit het
'Graf van het Hemelse Paard',
in 1973 opgegraven. Kronen
helmen, oorhangers, gordelver
sieringen, alles van goud en ja
de, vol glinsterende en fonke
lende juwelen. Dat overdadige
en uiterst verfijnde goudsmid-
werk roept herinneringen op
aan dergelijke prestaties van de
foto cpd
Skythen, aan vondsten uit de
Caucasus en de Altai. Er is ook
glaswerk van Oost-mediterrane
makelij en uit Perzië gevonden,
kortom: er valt nog menig raad
sel op te lossen over handels
routes en contacten met verre
volken in een ver verleden.
'Korea. Die alten Königreiche'.
Villa Hugel, Essen, tot 17 okto
ber a.s., dagelijks open van
10.00 tot 19.00, dinsdag tot
21.00 uur. Toegang voor vol
wassenen DM 12, catalogus
(gebonden, geïllustreerd, 386
pag.) DM 50.
nen doen. Ik had ze stiekem
naar het veilinghuis kunnen
brengen of ik had ze onder de
toonbank kunnen verkopen. In
de winkel waar ik werk, krijg ik
elk jaar wel een paar keer te
maken met iemand die naar dat
boek vraagt. Maar ik heb er
nooit eentje verkocht.
Ik wilde mijn exemplaren nu
juist veilen op het moment dat
ik de hele collectie de deur uit
zou doen. Zonder geheimzin
nigheid. Ik heb de mensen van
het veilinghuis dan ook verteld
dat ze in hun catalogus kunnen
schrijven dat de collectie over
de Tweede Wereldoorlog af
komstig is van Albert Hoge
veen, want ik heb niets te ver
bergen."
amsterdam anp
De maquette achter architect S.
Andersson is inmiddels zo goed
als gerealiseerd op het plein
voor hem. Vol trots presenteer
den de bedenkers en de makers
gisteren het nieuwe Museum
plein in Amsterdam aan de
pers. Op 22 augustus wordt het
heringerichte plein feestelijk
'teruggegeven aan de Amster
dammers'. Ondertussen stape
len de klachten over het multi
functionele stadsplein zich op.
Fietsers en voetgangers raken
het spoor bijster rond het Mu
seumplein. Het onderscheid
tussen voet- en fietspaden
wordt niet gemaakt met kleuren
(grijs voor het voetpad, rood
voor het fietspad), maar met
verschillende soorten keien.
Voor de fietspaden zijn platkei-
en gebruikt, voor de voetpaden
klinkerkeien, overigens in de
zelfde kleur. Al menig botsing
heeft zich voorgedaan door het
minutieuze verschil.
Stadsdeel Oud-Zuid, op
drachtgever van de herinrich
ting, meent dat de Amsterdam
mers snel genoeg zullen weten
waar ze moeten fietsen of lo
pen. Maar de duizenden toeris
ten die het Museumplein aan
doen hebben doorgaans niet
genoeg tijd om de paden aan
een grondige bestudering te
onderwerpen. Ook de parkeer
garage voor bussen voldoet niet
geheel aan de verwachting. Ho
ge bussen en dubbeldekkers
passen er niet in.
Een ander mooi bedenksel
van architect Andersson is het
ezelsoor. De punt van het gras
veld voor het Stedelijk Museum
loopt ongeveer vijf meter om
hoog. Het moet dienst kunnen
doen als podium, vooralsnog
wordt het vooral gebruikt als
zonneheuvel. Honden lijken
niet voorbereid op dit podium.
Er zouden er al een paar naar
beneden gevallen zijn.
Ook de skaters klagen. Tot
voor kort hadden zij op het Mu
seumplein de beste skatebaan
van Europa. De nieuwe 'halfpi-
pe' voldoet een stuk minder.
'Kut-ramp, bedankt A'dam' is
erop gespoten. De bogen bui
gen te ver naar binnen, volgens
de skaters, waardoor tal van
trucks onmogelijk zijn.
Ondanks alle ergernissen en
mogelijke kinderziekten moet
het Museumplein het rustpunt
in dynamisch Amsterdam wor
den, aldus de bedenkers en ma
kers. Een enorm grasveld, een
vijver met fontein, een linden-
laan, jeu de bouleveldje: het
lijkt niet geheel onmogelijk.
Confronterende
nieuwe musical
amsterdam
Componist-pianist Ad van Dijk
en auteur Koen van Dijk, wer
ken aan een nieuwe musical.
Het wordt voor hen de opvolger
van 'Cyrano' en 'Joe'. Joop van
den Ende Theater brengt deze
kleinschalige productie, die in
principe in alle theaters kan
staan, in het seizoen 2000-2001
uit. De voorlopige titel is REX.
Ad en Koen van Dijk laten in
deze musical twee verhalen
door elkaar lopen. In de eerste
plaats het thema van koning
Oedipus uit de Griekse mytho
logie, die kreeg aangezegd dat
hij zijn vader zou doden en zijn
moeder zou huwen. Dat gege
ven wordt verweven met ge
beurtenissen rond zwangere
meisjes in ons land die jaren
geleden in een klooster of in
een of andere kliniek onderdo
ken. Ze wilden of konden vaak
niet voor hun 'schande' uitko
men. Het kind kregen zij niet te
zien. Over de rolbezetting is
nog niets bekend.
