zzz^m~zmr
t
Denksport
ff
ff
ff
ff
ft
ff
ff
ff
ff
ff
ff
ff
ff
ff
ff
ff
ff1
ff
ZATERDAG 31 JULI 1999
BRIDGE
Voor de meeste bridgers maakt het niet uit
wat voor soort wedstrijd wordtgespeeld,
thuisbridge, robberen, drive's, Butlertel
ling, paren of viertallen. Maar voor wed-
strijdbridgers is er wel degelijk een verschil
in het bridgen met viertallen of met paren.
Bij viertallen is de eersteprioriteit het ma
ken van het geboden contract. En bij het
bieden worden de risico's genomen bij het
bieden van de manches en soms bij slems.
Bij parenwedstrijden gaat het ook om de
overslagen en om de deelscores bij het bie
den. De Europese kampioenschappen op
Malta waren een viertallenaangelegenheid.
Het vermijden van risico's kan gaan van
eenvoudig tot heel moeilijk. Het eerste spel
laat een eenvoudig probleem zien:
AV2
ff A H 8 5
H B 3
O
Het bieden met Oost gever en OW kwets
baar ging ook al heel eenvoudig: Oost
opende met 1 SA (15-17 punten) en West
bood in een keer slem 6 SA. Zuid startte
met ff 6. Er zijn 10 zekere slagen en de lei
der moet in klaveren twee extra slagen zien
te maken. Zelfs een overslag is mogelijkals
qp de klaverens bij NZ 3-2 verdeeld zijn en
Noord klaveren vrouw bezit of als Zuid al
leen 9 heeft (totaal 37%). Het contract is
alleen ingevaar als Zuid alle klaverens heeft
(2%). Elke parenspeler zal zich om die2
niet druk maken en op zoek gaan naar de
overslag: Klaverenboer voor en snijden. Bij
een viertallenwedstrijd zal Oost op safe wil
len spelen. Het spel is altijd gemaakt als
Oost begint met een kleine klaveren naar
deboer. Als Zuid alle klaverens heeft maakt
de leider slagen met alle honneurs, de 10,
boer, heer en aas. Als Noord alle klaverens
heeft, wordt de 9 er uit gesneden. In dit
spel was dat nodig, want het zag er zo uit:
B 9 8 7
ffVB93
97652
A V 2
ff AH85
HB3
ff B103
W+J-> O
654
V 10 6
1084
d
5t v£jln het tweede spel hebben OW een keurig
seJslem geboden met:
V643
B 8 6 2
H 10
A V 8
lein slem klaveren, terwijl zelfs groot slem
iog mogelijk was bij een 3-2verdeling in
uiten bij NZ (73%). Het bieden met Oost
jevèr en allenkwetsbaar.Oost 1 Zuid 1 V
West 1 ff Noord 2 V Oost 4 ;Zuid pas;
West 6 Het bereiken van het groot slem
-as te moeilijk.Zuid startte met V 2. Noord
de 10 in, die Oost aftroefde. Hoever-
ler? De leider mag een ruitenslag verliezen,
"et contract is alleen ingevaar als de rui-
:ens 5-0 zitten. Bovendien was de start
togal merkwaardig. Zuid had harten ge-
olgd en Noord had vier van de vijf harten-
tonneurs waaronder het aas. Want waar-
im legde Noord anders de 10? Een andere-
nogelijkheid was, dat Zuid zijn partner met
tarten aan slag wilde brengen voor een rui
en introever! Daarom begon de leider al
vorens troef te trekken met een kleine rui
en naar de heer. Daarmee waren NZ op
lag kansloos voor een tweede slag. Dit was
l>etSPel: H 10 8 7
V 105
B 9 7 5 3
V 6 4 3
B 8 6 2
H 10
A V 8
ds Zuid troeft, haalt de leider daarna de
roeven er uit en houdt een troef bij West
iver om de ruitens vrij te troeven. Als Zuid
liet troeft, neemt West de heer en wordt de
olgende ruiten aan Noord afgegeven. In
[Al^st kan dan een ruiten worden getroefd,
vaarmee opnieuw de ruitens vrij zijn.
Iroot slem kon gewoon niet gemaakt wor-
u n en. Het laatste spel zag er zo uit:
«4*1
fa de 1 SA-opening door Oost en 2 V
ransfer) door West waren OW inhet goede
terecht gekomen, te spelen door Oost.
ïuid startte met ff 9. Hoe moet de leider
)elen? De leider heeft twee potenlïelever-
ezers. Hij kan spelen op de 3-3 verdeling
klaveren of klaverenvrouw goed (36+32%
Dat is te weinig! Hij kan ook eerst een
eine harten naar de vrouw en later als dat
Üiislukt een snit nemen opklaverenvrouw
j Noord (75%). Dat is al beter. Maar hij
in ook eerst kijken of er iets ongewoons
ibeurt. In twee rondes werden de troeven
iklaard. Daarna volgde drie ruitenrondes,
aarbij Oost troefde. En daarbij gooide
uid een harten en een klaveren af!! Hoe
dien de klaverens bij NZ verdeeld zitten?
et is nu 100% zeker, dat Zuid is begonnen
iet vijfklaverens! Anders zou hij nooit een
averen afgooien. En met een renoncekla-
ren zou Noord gedoubleerd hebben voor
n ongewone uitkomst. Met dat gegeven
het contract nu 100% safe onafhankelijk
in de positie van hartenheer of klaveren-
ouw! Het enige dat de leider nog moet
)en, is alzijn troeven uitspelen. Oost
Dudt over V A; A B 4 3. Zuid kan geen
veede klaverenweggooien, want dan geeft
t leider gewoon een klaverenslag af. Zuid
m dus slechts een harten aanhouden,
aarom wordt eerst hartenaas genomen,
Jan klaverenheer en een kleine klaveren
8>or Zuid. De laatste twee slagen zijn zo
Tior Oost met A B. Ook de 75% was hier
■ddoende geweest, maar 100% is uiteraard
PUZZEL
a2 p i4 IHP F F F i F
13 ^■14 15^B
16 17 JHÏ8 19 Uö 21
22
25 2^^^«27
31 ■■32 33
38^M39 40 ^B41
■■44 45 ■■46
52 54
■■58
^■63
Oplossing ®jfs
nummer 29
De twee gevraagde woorden van de puz
zel van vorige week waren: OLEANDER
en DISTELS
Kruiswoordraadsel
nummer 30
Horizontaal:
1. Muskietennet: 5. pikante tomatensaus:
10. bloeiwijze; 11. goedgeefs; 12. ginder;
14. melkwijn; 16. verpakkingsmiddel; 18.
propvol; 20. windrichting; 22. familielid;
23. deel van het lichaam; 24. dicht; 25.
eertijds; 27. houtsoort; 29. pepmiddel;
30. Grieks eiland; 32. redenaar; 34. twee
tal; 35. vluchtige stof; 37. vleesextract; 39.
deel van het oog; 42. beginsel; 44.
gedeeltelijk; 46. Chinees gewas; 48.
paardje; 49. projectieplaatje; 50. hemelli
chaam; 51. heldendicht; 53. oliehoudend
gewas; 55. kleine vlag op schepen; 56.
naaldboom; 58. aandeelbewijs; 60. zee
vis; 61. koker; 62. zangvogel; 63. edel
steen.
Verticaal:
1. Kooktoestelletje; 2. graansoort; 3. ker
kelijke straf; 4. regelmaat; 6. insecteneter;
7. steensoort; 8. muze v.h. heldendicht; 9.
soort aardewerk; 12. gebrek; 13. schedel
holte; 14. buis; 15. helikopterschroef; 17.
plezier; 19. afgelegen; 21. zeepwater; 26.
mevrouw; 27. bestuurder in naam v.
anderen; 28. warme wijn met suiker en
specerijen; 29. hoeveelheid; 31. insect;
33. kraan; 36. dreumes; 37. wijnsoort; 38.
elk; 39. afbeelding; 40. afvoeren; 41.
gewapende ruiter; 43. boom; 45. vorde
ring; 47. persoonlijk vnw.; 52. muziekte-
ken; 53. half; 54. pampahaas; 55. baar;
57. droog; 59. roem.
Welke twee woorden worden gevormd
door de letters uit de volgende vakjes: 3
41 10 44 18 15 29 51 45 12 en
50 25 28 34 6 61 59 43 23 35
Oplossingen van de kruiswoordpuzzel en/of het cryptogram, bij voorkeur per briefkaart,
dienen uiterlijk woensdag a.s. in het bezit te zijn van het Redactiesecretariaat Leidsch
Dagblad, Postbus 54, 2300 AB Leiden.
S
O
E
P
L
E
P
E
L
A
T
E
1
K
1
L
1
R
O
S
B
E
E
L
D
1
K
1
P
O
E
T
S
E
A
G
L
E
1
G
E
S
S
N
O
O
D
G
R
1
T
T
A
U
P
E
S
O
F
A
A
R
S
1
A
R
E
G
M
D
L
S
1
E
P
O
S
L
A
N
D
1
D
E
1
T
A
L
1
E
M
O
R
A
A
L
T
A
K
O
R
T
L
A
M
A
L
P
E
1
S
1
N
O
P
A
1
E
M
1
A
1
N
c
H
A
G
A
V
E
1
K
E
E
L
T
1
A
A
R
1
A
G
A
1
P
R
1
E
M
S
L
A
A
P
1
A
1
R
U
1
E
N
A
R
A
1
R
A
S
1
E
R
D
R
A
A
1
B
A
N
K
Winnaars
De winnaars zijn:
Robbert van der Zaag, Snoeklaan 94, Voor
hout (cryptogram).
P. Dozy, Uiterstegracht 89, Leiden (kruis
woord).
Cryptogram nummer 30
Horizontaal:
2. Zo leuk is het niet op de beurs! (5); 6. Kledingstuk
dat van pas komt (7); 10. De belastingen oplichten
(9); 11. Neergeslagen en gestoord van origine (5); 13.
Sombere figuur? (10); 15. Een omwenteling is nog
een hele klus! (4); 16. Gezondheidsraad? (13); 17.
Strook om een vrucht weer te geven (4); 18.
Wichelroede? (10); 21. Als door de bliksem getroffen?
(12); 23. Breng Europeanen tot stilstand bij het dich
ten! (10).
Verticaal:
1. Worden gegraven voor de visvangst (6); 3. Het
hoofd van de duivel? (11); 4. Eierwarmers die in orde
zijn (8); 5. Toon die bij herhaling voorkomt (3); 7.
Omgekeerd part (9); 8. een van de ledematen van
een vrucht (6); 9. Zeemogendheid? (10); 12. Komt
men hierlangs op de zeebodem? (10); 14.
Lesvaartuig? (9); 19. Zich verliezen in rijzen (6); 20.
Biggelende vloeistof (5); 22. Wat een gravure! (4).
Oplossing
nummer 29
Horizontaal: 4. Gezinspak; 7.
voorwerp van spot; 10.
wagenspoor; 11. ooit; 12.
tochtgat; 14. luit; 15. risico;
16. roeiclub; 17. mis; 18. iets;
20. paraderen; 21. tekenend
Verticaal: 1. Meerderheids
partij; 2. liters; 3. najaarstrek;
5. supporterstrein; 6. politicus;
8. oratorium; 9. spotlach; 13.
groeimarkt; 19. welnu.
DAMMEN
Nationaal grootmeester en
profdammer Kees Thijssen
heeft voor het eerst in zijn loop
baan het 'The Hague Open' ge
wonnen. Met 15 uit 9 bleef hij
de concurrentie en titelhouder
Podolski twee punten voor.
Spijtig voor de organisatoren en
de net aan honderd deelnemers
was de afzegging kort voor de
aanvang van wereldkampioen
Schwarzman. Dat gemis werd
niet goedgemaakt door de ove
rige internationale grootmees
ters die nogal wat remises lieten
aantekenen in Den Haag. Mede
om die reden was het, ondanks
de enorme hoeveelheid partijen
(459), toch wat zoeken naar
partijen en fragmenten die de
moeite waard zijn. Over het pu
bliceren van de zege die Mark
Hoogakker op de geroutineerde
Cock van Leeuwen in de zeven
de ronde boekte behoefde ik
echter niet lang na te denken.
Wit: C. van Leeuwen; zwart: M.
Hoogakker. Partij: 1. 32-28
17-21 2. 34-29 21-26 3. 40-34
16-21 4. 45-40 11-16 5. 38-32
21-27 6. 31x22 18x38 7. 43x32
16-21 8. 36-31 6-11 9. 42-38
20-25 10. 49-43 11-16 11.
47-42 15-20 12. 41-36 10-15
13. 50-45 5-10 14. 31-27 1-6
15. 46-41 7-11 16. 27-22 12-17
17. 36-31 8-12 18. 31-27 19-24
(zie diagram 1) 19. 41-36? Het
begin van het einde. Wit wordt
nu naar de slachtbank geleid en
moet al over twee zetten mate
riaal inleveren. In plaats van de
tekstzet was 34-30 25x23 28x30
m
m
111
lil
SI
s
i
o
m
O
O
O
Q
Q
P
O
0
p
0
D
w
P
P
III
III
p
1
m
lllll
ffili
llllllll
Q
O,
O
P
P
p
P
3
P
a
-
0
P
e
m
Illllll
O
O
O
O
p
p
VI
lil
p
11
p
p
17x28 32x23 21x32 37x28 aan
merkelijk beter geweest. 12-18
20. 36-31 24-30 Een giftig offer
dat een eind maakt aan het wit
te gespartel. 21. 35x24 2-8 22.
28-23 17x30 23. 29-23 18x29 24.
33x35 14-19 25. 38-33 19-24
26. 43-38 13-19 27. 48-43 8-13
28. 33-28 10-14 29. 34-30
25x34 30. 39x30 13-18 31. 38-33
9-13 32. 44-39 4-9 33. 30-25
3-8 34. 42-38 en wit 'ging door
de klok'. Tijd: 2.00/1.48 uur. De
derde plaats was voor Hans
Jansen die her en der wat punt
jes morste. Maar ook in dit
toernooi weer van zich deed
spreken door het uitvoeren van
een verrassende combinatie
(zie diagram 2). Dat gebeurde
in zijn partij tegen de nog tame
lijk onbekende Mark Koby-
linski, die in Den Haag overi
gens een uitstekende beurt
maakte met een elfde plaats.
Tegen het vernuft van Jansen
bleek hij evenwel niet opgewas
sen. Zeker niet toen hij in de
diagramstand verder ging met
het voor de hand liggende 19.
39-33? Jansen combineerde
zich als volgt naar veld 50: 19.
25-30 20. 35x15 23-28 21. 32x23
18x29 22. 33x4 (op 34x23 volgt
14-20 en 13-19) 4-10 23. 15x4
13-18 24. 4x13 8x50 en de uit
slag stond vast hoewel de wit-
speler zich in het verdere ver
loop nog hevig verzette. De
charme van al die zomertoer-
nooien is onder meer dat de
'mindere goden' eens de kans
krijgen een topper te ontmoe
ten. Meestal staat de uitslag van
zo'n partij bij voorbaat vast,
maar zo nu en dan boekt de
underdog een succesje. Zo
kreeg Hans Jansen het in de
derde ronde aan de stok met de
klok omdat Werner Heunen
met wit onverwacht veel tegen
stand bood vanuit de volgende
stand (zie diagram 3). Partijvt
loop: 26. 22-28 27. 32x
13-19 28. 35-30 24x35 2
33-28 19-24 30. 39-33 9-13 2
45-40 35x44 32. 40x40 11-16 2
43-38 16-21 34. 37-32 13-
35. 31-26 3-8 36. 36-31 17-!
37. 28x17 19x39 38. 31-27 24*
39. 47x38 20-24 40. 27x16 12xi
41. 26x17 24-29 42. 17-
39-43 43. 11x13 43-49 4
40-34 29x40 45. 13-8 49-44 4
8-3 14-19 47. 38-33 44x46 4
3-8 19-23 en met de zwar
vlag op vallen werd remi:
overeengekomen. Tij
1.50/1.59 uur. Volgende wet
fragmenten uit het Open dan
kampioenschap van Nijmegei
Overigens heeft 'Nijmegen' ee
zeer fraaie eigen internetpag
na: home.planet.nl/ppvisse
Daar kunt u uitslagen, eint
stand, partij-animaties e
nieuws vinden.
SCHAKEN
Paul Bierenbroodsp<
Beginners worden doorgaans al
snel geconfronteerd met de
kreet: „wit begint en wint." Het
recht om als eerste te mogen
zetten ligt aan deze regel ten
grondslag. Op grootmeesterni
veau scoort wit dan ook bedui
dend beter dan zwart. Toch is
het niet altijd voordelig om te
mogen zetten. Mogen is soms
moeten en in bepaalde gevallen
kan deze plicht tot verlies lei
den. In dit soort gevallen spre
ken we van zetdwang of tempo-
dwang. In het voorjaar van dit
jaar kwam er in Tel Aviv een in
teressante stelling op het bord
in de partij Sutovski - Alterman,
waarbij zetdwang een hoofdrol
speelde. (Zie diagram 1).
Op het eerste gezicht lijkt het of
we met een studie te maken
hebben. Hoewel wit twee pion
nen voor staat is de winst niet
zo eenvoudig. Zwart kan alleen
nog maar met de loper spelen
en pat ligt dus op de loer. De
rechtstreekse winstpoging
62.Kc3 Lb3 levert niets op.
62.b4!
Vroeg of laat zal wit deze zet
moeten spelen om te kunnen
winnen.
62...axb3
Ook andere zetten verliezen,
wit loopt dan met zijn koning
over b6 naar a5 en speelt dan
b4-b5.
63.Kc3 Le6 64.a4 Ld5 65.a5 Lc4
66.Kb2 1-0
Zwart is in zetdwang en moet
de dekking van pion b3 losla
ten. Wit slaat op de volgende
zet en loopt vervolgens richting
c6. Zwart wordt weer in zet
dwang gebracht en de c-pion
gaat verloren. Wit wint tenslotte
eenvoudig door het dreigende
pat op te heffen met bijvoor
beeld
Lg7-h8, waarna promotie van
een pion volgt.
Ook in studies wordt gebruik
gemaakt van opgesloten konin
gen. Zetdwang doet vervolgens
de rest. (Zie diagram 2).
In deze studie van H. Wieck-
owiak uit 1951 hebben we dui
delijk te maken met een kunst
matige stelling. Zwart staat het
halve bord voor, maar zal zich
spoedig in zetdwang bevinden.
l.Pd2!
Nu zijn alle zwarte stukken ge
bonden. Het paard op b2 kan
niet weg wegens Pd2-c4 mat en
het paard op c3 is gebonden
aan de dekking van veld b 1
I...f5 2.Kh4!
Wit moet blijven opletten, want
na 2...Kg5 gaat 3.Pe4 met
schaak.
2...f4 3.Kg4 f3 4.Kh3
Slaan was uit den boze vanwe
ge een aftrekschaak en ook veld
g3 was niet toegankelijk.
4...C2 5.Kg2 flD+ 6.Kxfl en
7.Pbl# of 7.Pc4#
In veel eindspelen speelt tem-
podwang een rol. In de omstre
den revanchematch Fischer
Spassky 1992 wist de Ameri
kaanse grootmeester in de 211
partij zijn tegenstander in tem
podwang te brengen (Zie dia
gram 3).
1.Ta3 g5
Zwart heeft geen goede uitweg
meer. Na l...e4+ 2.Ke3 Kg'
3.Kxe4 is pion g3 gedekt. Ooi
l...Kf6 2.Ke4 Ke6 3.Ta4! Kf6 (o
Kd6) 4.Ta5 Ke6 5.Txe5+ laai
zwart kansloos.
2.hxg5 Kxg5 3.Ke4 1-0
Wit wint op dezelfde wijze ah
bij de vorige aantekening
3...Kf6 4.Ta5 en zwart is in tem-
podwang. Na 4...Ke6 5.Txe5+ en
6.Ta5 wint wit eenvoudig.
FILATELIE
In 1959 werden Groot-Brittannië, Grieken
land en Turkije het eens over de toekomst
van Cyprus, het Akkoord van Londen. Maar
ondanks dat akkoord werd het nooit echt
vrede op het eiland. Begin jaren '70 esca
leerde de situatie totaal (Makarios was toen
president/ de Turk Kücük vice-president;
later opgevolgd door Denktasj) en op 15 ju
li 1974 pleegden Griekse officieren, die zich
hadden aangesloten bij het Griekse onder
grondse leger (EOKA), samen met anti-Ma-
karios-elementen een staatsgreep. Als re
actie voerde Turkije op 20 juli een landing
uit, kort daarop gevolgd door een tweede
militaire actie waarbij veertig procent van
het eiland werd veroverd. Ruim een half
jaar later - 13 februari 1975 - riep Denktasj
de Turks-Cypriotische federatie uit, on
danks het feit dat de Verenigde Naties in
november 1974 een motie hadden aange
nomen waarin Cyprus als soevereine staat
werd bevestigd. Sindsdien is Cyprus een
gedeeld eiland, is Nicosia een gedeelde
stad, staan Griekse en Turkse troepen langs
de 180 kilometer lange scheidslijn over het
eiland gewapend tegenover elkaar en
houdt een vredestroepenmacht van de VN
een oogje in het zeil
Zoals zo vaak bij het uitroepen van een
nieuwe staat waren ze er ook aan
Turks-Cypriotische zijde (de federatie
wordt overigens door niemand, behalve
Turkije, erkend) razendsnel bij postzegels
uit te geven. Zelfs zeven dagen na de inval:
op 27 juli.In de afgelopen 25 jaar zijn exact
500 zegels verschenen, of wel 20 per jaar.
Veel van die zegels hebben betrekking op
Turkije, waarbij Kemal Atatürk, de eerste
president van Turkije, nogal eens naar vo
ren werd geschoven. Daarnaast worden
voortdurend verwoede pogingen onderno
men om maar zo Europees en internatio
naal mogelijk te lijken. Direct het eerste
volle jaar begon men al met het uitgeven
van Europa-zegels, hoewel het 'eüand-
deel', dat sedert 1983 republiek is tot op
heden niet door Posteurop (de opvolger
van de CEPT) is erkend. En ook wordt mee
gedaan aan internationale omnibussen als
het Jaar van het Kind, het Jaar van de ge
handicapten, het Jaar van de jeugd, wereld-
voedseldag, de 60ste verjaardag van Britse
koningin, het huwelijk van Charles en
Diana, wereldcommunicatiejaar, 125 jaar
Rode Kruis, Wereldgezondheidsdag, het
wk-voetbal in Italië (1990) en de VS (1994),
de ontdekking van Amerika door Colum
bus, de Olympische Spelen in Barcelona,
de 100ste sterfdag van Pasteur en 50 jaar
Mensenrechten.Tot nu toe verschenen er
dit jaar negen zegels: 15 januari, 15de sterf
dag van de politicus Fazil Kücück
(1906-1984), 75.000 1.; 30 januari, opvoe
ring van de opera Othello op het muziek-
festifal in Nicosia (Lefkosa), velletje met
twee 200.000 l.-zegels; 26 maart, slangen,
50.000 1., 75.000 1., 195.000 1. en 220.000 1.;
17 mei, Europa-zegels, grotten, 75.000 en
200.0001.
Zweden geeft 12 augustus voor het eerst in
zijn postale geschiedenis zegels uit met het
thema 'astrologie'. De zegels, twaalf Brev-
-zegels (binnenlands brieftarief) zijn in tri-
angelvorm en zitten in een boekje (60 kr.).
Alle twaalf tekens zijn vertegenwoordigd:
ram, stier, tweelingen, kreeft, leeuw,
maagd, weegschaal, schorpioen, boog
schutter, steenbok, waterman en vissen.
Zweden heeft in de afgelopen jaren al
meerlingen uitgegeven samen met Finland,
de Baltische landen, Tsjechië, Slowakije,
China, Frankrijk en Zwitserland. Op 12 au
gustus kunt u daar Singapore aan toevoe
gen. Vier vlinders pronken op een geza
menlijke uitgifte. Dat zijn de admiraal (Va
nessa atalanta), de dagpauwoog (Inachis
io), en twee vlinders die thuishoren in Sin
gapore en Zuidoost-Azi%o, de zeldzame
Blue Pansy (Junonia orithya wallacei) en de
Great-Egg-fly (Hypolimmas bolina). De
vier Zweedse zegels van elk 6 kr. zitten in
een boekje; die van Singapore (22c, 70c, 1
dollar en 2 dollar) in een velletje.
