'Mensen willen gewoon lekker swingen'
De Jong schuwt straatdeun niet
en een jazzy tintje mag er ook in
Ikoon rustpunt in jachtig bestaan
Designtrein naar museum
Cultuur Kunst
UTRECHT* De Italiaanse architect en vormgever Mendini heeft voor de NS een speciale Groninger
Museum 'design-trein' ontworpen. De NS en het museum hopen met de design-intercity reizigers
voor kunst te interesseren. De trein gaat vanaf oktober rijden en bestaat uit drie rijtuigen die tot kleuri
ge kuntwerken zijn omgebouwd. Mendini is ook de architect van het Groninger Museum dat vijfjaar
bestaat. foto anp
ZATERDAG 31 JULI 1999 <mi I6 IJK
Films over scheepsrampen
v Rotterdam In het Maritiem Museum Rotterdam zijn op 7 en 8
c augustus films en documentaires te zien over scheepsrampen.
Het programma bestaat onder meer uit documentaires over de
J berging van de Herald of Free Enterprise, de bouw en reis van
de Titanic en over scheepsrampen op de Noordzee tijdens het
t interbellum. Verder zal de film 'The Poseidon Adventure' wor-
1 den vertoond. Het programma duurt van half twaalf tot vier.
r
Rapper ODB kan borg niet betalen
i los angeles De Amerikaanse rapper ODB, die in Los Angeles
s voor meerdere vergrijpen terecht staat, kan zijn borg niet beta-
f len. De leider van de befaamde rapgroep Wu-Tang Clan, die ei-
1 genlijk Tyrone Jones heet, moet daarom de cel weer in. De che
que waarmee de dertigjarige ODB zijn borg (ruim 230.000 gul-
den) wilde betalen, bleek ongedekt. ODB (Ol'Dirty Bastard)
moet zich verantwoorden omdat hij de portiers van een nacht-
club heeft bedreigd. In een tweede proces staat de Amerikaan
terecht omdat hij een kogelvrij vest droeg. Eerder dit jaar ont
dekten politieagenten tijdens een verkeerscontrole dat hij het
beschermende vest om had. In de staat Californië mogen ver
oordeelde criminelen een dergelijk kledingstuk niet dragen.
Voor het laatste vergrijp kan ODB maximaal vijfjaar gevange
nisstraf krijgen. Het is overigens onduidelijk waarom de voor
man van de rijke Wu-Tang Clan te weinig geld heeft voor de
borg.
Bezoeksters Woodstock '99 verkracht
rome» Vier bezoeksters van Woodstock '99 hebben aangifte ge
daan van verkrachting. Hulpverleners zeggen echter veel meer
slachtoffers van seksueel misbruik te hebben behandeld tijdens
het popfestival, dat vorig weekeinde werd gehouden op het ter
rein van een vroegere luchtmachtbasis bij het plaatsje Rome in
de Amerikaanse staat New York. Een van de vrouwen die aan
gifte deden, zegt vlak voor een podium te zijn verkracht in een
pogoende menigte. Bezoekers van het festival kwamen ook al in
opspraak door geluidsapparatuur te vernielen en kraampjes en
vrachtwagens te plunderen en in brand te steken.
Anita Carter overleden
nashville Anita Carter, lid van de befaamde Amerikaanse
countrygroep de Carter Sisters, is donderdag op 66-jarige leef
tijd overleden. Anita Carter speelde contrabas en zong in de
Carter Sisters, die ze vormde met haar zusters June en Helen en
hun moeder Maybelle. Anita Carter nam ook een aantal solo-al
bums op en scoorde in de VS hits met duetten die ze zong met
Hank Snow en Waylon Jennings. De Carter Sisters vierden reeds
in de jaren '50 triomfen. In 1961 gingen ze deel uitmaken van de
Johnny Cash-revue. June Carter is getrouwd met Cash. Helen
Carter overleed vorig jaar.
Jubileumexpositie fotoclub in Lisse
lisse Op 2 september is het precies 45 jaar geleden dat de foto
club De Bloembollenstreek in Lisse werd opgericht. Ter gele
genheid van dit jubileum houdt De Bloembollenstreek een foto
tentoonstelling in 't Huys Dever in Lisse. De expositie omvat
zo'n zestig werken en is van 15 augustus tot 5 september, met
uitzondering van de maandag, dagelijks te bezichtigen van
14.00 tot 17.00 uur. 't Huys Dever is gelegen aan de Heereweg
349a in Lisse.
Zomerklappers van T-Spoon waaien, in kuisere versie, over naar Japan
Cobra Museum
beperkt zich
tot Cobra
Het Cobra Museum voor Mo
derne Kunst in Amstelveen be
perkt zich de komende jaren tot
kunst van Cobra en tijdgeno
ten. De afgelopen jaren hadden
sommige tentoonstellingen in
het museum daar te weinig
mee te maken, zegt de nieuwe
directeur, R.E. Ophorst (57).
„We moeten terug naar de
kernactiviteit. Liever twee goe
de presentaties dan tien ten
toonstellingen die alleen voor
de 'inner circle' interessant
zijn." Ophorst denkt aan een
expositie rond de overleden
kunstenaar/dichter Lucebert of
aan een tentoonstelling naar
aanleiding van de tachtigste
verjaardag van Karei Appel in
2001. Voor volgend jaar staat
'Het kind in Cobra' in de stei
gers.
Ophorsts voorganger, inte
rimdirecteur C. List, kreeg be
gin dit jaar geen nieuw contract
na wrijvingen met de belang
rijkste bruikleengever van het
museum, Karei van Stuijven-
berg. Het museum heeft circa
vijfhonderd werken van deze
zakenman.
De problemen ontstonden
toen List de Nederlandse beeld
houwster Lotti van der Gaag in
een Cobratentoonstelling wilde
opnemen. Van Stuijvenberg
protesteerde daar heftig tegen
en dreigde zijn bruiklenen van
de tentoonstelling terug te trek
ken. Ophorst verwacht geen
aanvaringen met Van Stuijven
berg. „Ons wederzijds belang is
enorm; het onder de aandacht
brengen van de collectie."
Margreeth de Jong laat zich
door de warmte niet van de wijs
brengen. Kleurrijk en zelfverze
kerd zet zij de eerste sonate in f
van Mendelssohn Bartholdy op
de rol. Het allegro moderato e
serioso neemt ze bepaald niet
al te serieus. Vooral kracht laat
van zich horen. De rust valt, en
terecht, pas in het adagio, maar
om zo spoedig mogelijk weer
in het allegro assai vivace is dan
ook weer vol uitgemeten in gro
te steeds aanzwellende akkoor
den die allengs verbreden en
verdiepen. De Jong is niet vies
van enig pathos.
Over korte felle repeterende
tweeklanken plenst een vrolijke
melodie uit, en ook de grappige
repetities voeren een eigen bo
ventoon, totdat een klaterende
slot een evocatief einde maakt
aan 'Tu es Petra', een Byzan
tijnse schets van de franse com
ponist Henry Mulet
(1878-1984).
De eerste variatie van 'Waer
dat men zich al keerd of wend'
(beter bekend als 'O Nederland
let op uw zaak') van Willem
Mudde (1909-1984) 'danst in
een lichte registratie onder de
handen van De Jong vandaan.
Daar tegenaan wordt een ro
buuste tweede gezet om vervol
gens weer een uiterst lieflijke
variatie er aan toe te voegen,
waarin de linkerhand de melo
die heeft. Deze sprekende con
trasten houden spanning en vi
taliteit in compositie en uitvoe
ring.
Wilhelmus blijkt een luid
ruchtig, tegendraads heerschap
te zijn die markant uit de verf
komt. En enkele beschouwende
trekjes ontvangt wanneer in de
fantasie op 'Guillaume de Nas
sau' van Margreeth de Jong zélf,
in geraffineerde dan weer stoe
re harmonieën de oude ver
trouwde melodie op komt dui
ken. Ook haar 'Variations sur
un Cantique pour Orgue', een
hommage aan Marcel Dupré,
geven iets van De Jongs tempe
rament prijs. Ze zijn heel direct,
kort en evenwichtig gecompo
neerd, helder van structuur en
hier en daar flitsend ondeu
gend. Ze schuwt de straatdeun
niet en een jazzy tintje mag er
ook wel in. De Jong durft zon
der veel overdrijving.
Verkooptentoonstelling in Huis ter Duin
Tot in de puntjes uitge
dacht, ingenieus geprodu
ceerd en sprankelend uit
gevoerd. Het resultaat van
deze ingrediënten is het
danceduo T-Spoon, dat
vooral onder tropische
weersomstandigheden ge
staag de hitparades be
klimt. Terwijl de nieuwste
hit 'Summer Love' regel
matig over de stranden en
terrassen schalt, maken de
vertolkers zich op voor een
nieuwe trip naar het verre
oosten, waarnaar de voor
ganger 'Sex on the Beach'
inmiddels is overgewaaid.
amsterdam berrit de lange
Het repertoire van T-Spoon is
kort samen te vatten: 'dance
with a message'. De componis
ten/producers Remy de Groot
en Axel Breitung bedachten de
popact begin jaren '90. De aan
stekelijke tonen van hits als 'Sex
on the Beach', 'No Time 2 Was
te', 'Mercedes Benz', 'Where R
U Now' en 'Take me 2 the Li
mit' blijven hardnekkig in het
geheugen hangen, de vertolkers
echter hebben door de jaren
heen nogal wat gedaantewisse
lingen ondergaan.
Na ettelijke gastzangeressen
is Linda Estelle (25) uit Arnhem
nu al weer enige tijd de vaste
zangeres en de in Nijmegen
woonachtige Amerikaan Greg
Dillard (29) volgde vorig jaar
rapper Shamrock op. Kort gele
den pepte het zeer atletisch
ogende duo in het Gelderse Eist
met 'Summer Love' de deelne
mers aan de Nijmeegse wandel
vierdaagse nog op, intussen
verblijven zij alweer in Japan,
waar tv-optredens en live-acts
op het programma staan.
„Nu we zoveel reizen, valt me
op dat Nederland toch wel een
T-Spoon: „Eigenlijk gaat 'Sex on th
erg vrij land is," zegt Linda
Estelle. „Hier gaat het publiek
al swingend helemaal uit zijn
dak bij onze optredens, in Ja
pan krijgen we aan het eind een
bescheiden applausje. We hou
den er wel rekening mee dat Ja
pan veel conservatiever is, we
zijn er niet op uit om te provo
ceren. Gelukkig blijkt onze mu
ziek heel universeel, je hoeft
geen gekke kunsten uit te halen
om de mensen enthousiast te
krijgen."
Toch werd Japan niet zonder
Beach' helemaal niet expliciet over
slag of stoot overwonnen door
T-Spoon, dat daar in het voor
jaar al eerder optrad. Het num
mer 'Sex on the Beach' werd
vervangen door een kuisere
versie: 'Fun on the Beach'. De
naam van de groep werd zelfs
geassocieerd met 'een lepel vol
heroïne'. ,,'Sex' in de titel is ge
woon een beetje verkeerd be
grepen, Want eigenlijk gaat het
nummer helemaal niet expliciet
over seks," zegt Greg Dillard.
„We moesten inderdaad veel
vuldig de naam verklaren. Ge
lukkig hebben we de critici er
van kunnen overtuigen dat we
helemaal niets met drugs van
doen hebben. Dat probleem is
nu uit wereld."
„Misschien waren die insinu
aties wel te wijten aan het feit
dat we uit Nederland komen,"
vult Estelle aan. „Ons land heeft
toch het imago van 'alles kan'."
De naam T-Spoon heeft een
veel originelere herkomst, ver
telt Estelle. „Remy de Groot, de
oprichter van de groep, was
vroeger fan van een tekenfilm
foto gpd/roland de bruin
serie. Daar kwam een figuurtje
in voor dat T-Spoon heette."
Qua internationaal succes
lijkt T-Spoon Two Unlimited
bijna te gaan evenaren. Na hits
in Azië, Australië, Europa en,
voor een Nederlandse groep
uniek, Engeland heeft het duo
onlangs een platencontract ge
tekend voor Amerika, wellicht
gevolgd door een tournee. Als
jochie in het van Motown-hits
doordrenkte Detroit, heeft Dil
lard daar altijd al van ge
droomd. „Ik wilde altijd al pop
ster worden, maar," zo vervolg
hij lachend, „het loopt nu ee
beetje uit de hand." Het ge
spierde multi-talent was ee
uitkomst voor T-Spoon na hi
vertrek van Shamrock: hij ka
niet alleen zingen, maar oo
rappen en dansen.
Estelle zingt al zolang zij zie
kan herinneren. „Ik heb ge
woon nooit anders gedaan. A
meisje deed ik videoclips na
imiteerde ik de dansers in 'F.
me'. Ik heb zelf altijd mijn stei
getraind, gewoon door heel ve
te luisteren naar andere artie
Maar niet alleen zangtalent
nodig voor een act als T-Spoi
een atletisch lichaam is ei
must voor de intensieve shov
die bol staan van opzwepen)
dance-acts in weinig verhulle
de uitdossingen. De onbekor
merde typische T-Spoon deu
tjes hebben tot nu toe vooral
de zomermaanden hun uitwi
king. „We zijn inderdaad hi
sterk in zomerhits," zegt Esl
le. „Misschien moeten we
groeien in het schrijven van
dere muziek. Het is wel fijn
we elk jaar kunnen rekenen
een goede zomerklapper, mi
het is zeker niet de bedoelL
Ons nieuwe album, dat later
jaar uitkomt, bevat zelfs
aantal ballads en wat seriei
nummers, afgewisseld met
ke uptempo songs en toch
weer twee typische zomemi
mers."
Het publiek bekommert 2
er niet om, zo merkt het duo
dens de ruim 150 keer datl
jaarlijks alleen al in NederlaT
op het podium staan. Estq
„We zullen komend jaar
onze nieuwe nummers dol
maar als je in een disco stl
mag een klapper als 'Sex on I
Beach' natuurlijk niet onttf
ken. Uiteindelijk willen
mensen gewoon lekker svJ
gen."
„Een ikoon is nooit zomaar een
plaatje", vertelt Drs. I. Zoetmul
der. Ze staat in de verkoop-ex
positie van het Noordwijkse
Huis ter Duin temidden van
haar, ruim honderd, Russische
ikonen. „Elke ikoon heeft een
verhaal. Je moet het alleen de
tijd geven. Als je goed kijkt
word je gevangen in het
schouwspel, dan komt de ikoon
tot leven. Dan voel je ineens
waar het leven om draait."
Volgens Zoetmulder zijn iko
nen eigenlijk bedoeld als ge
bruiksvoorwerpen. „Zoals wij
de bijbel hebben, kon de Russi
sche godsdienstplicht niet ver
vuld worden zonder ikoon." In
middels zijn ikonen heel popu
lair onder westerlingen. „Het is
onbedoelde kunst geworden.
De makers, vaak monniken,
hebben vast nooit verwacht dat
de ikonen zo enthousiast verza
meld zouden worden."
Ikonen spelen in het oude
Russische volksgeloof een grote
rol. De ikonen verbeelden ver
schillende heiligen. Voor elke
gebeurtenis of menselijke nood
werd een speciale profeet te
hulp geroepen. De ikonen wer
den wonderbaarlijke en mystie
ke krachten toegedicht. „Als
een wonder was verricht, kreeg
het ikoon een speciaal 'jasje'
van de goudsmit aangemeten."
In de zaal hangt een aantal
ikonen met een bewerkt zilve
ren kapje eroverheen. Later
werden de kapjes ook voor het
gemak van de schilders ge
maakt. „Als de moniken geen
zin meer hadden, schilderden
ze alleen de gezichten en plak
ten er oneerbiedig zo'n deksel
overheen. Als je zo'n deksel eraf
haalt in de hoop een prachtige
vondst te doen, sta je wel eens
voor een onaangename verras
sing."
Zoetmulder wordt wel vaker
verrast door haar ikonen. Zoals
de bekende Zwarte Madonna's
die eigenlijk helemaal niet
zwart zijn maar gewoon vuil.
„De monniken wisten niet hoe
ze de ikonen schoon moesten
maken. Soms schilderden ze er
voor het gemak maar gewoon
een nieuwe overheen. Zo ont
dek je wel eens meerdere iko
nen op een paneel. Als je ze
schoonmaakt blijkt soms de
oudere ikoon minder mooi dan
de er overheen geschilderde
profeet. Maar dat houdt mijn
beroep verrassend en span
nend."
De interesse voor deze religi
euze kunst zat er al vroeg in bij
Zoetmulder. „Ik ben opge
groeid tussen de ikonen. Mijn
Moeder Gods Donskaja, een Russische ikoon uit de zeventiende eeuw.
ouders verzamelden ze ook.
Met name Griekse ikonen.
Maar die zijn op. Wanneer een
land rijker wordt, wil het toch
zijn eigen kunst terug kopen. Ik
heb nu ook een groeiend aantal
Russische kopers."
Europeanen zijn steeds meer
geïnteresseerd in ikonen. „Ter
wijl het helemaal niet onze
christelijke religie verbeeldt",
aldus Zoetmulder. Door tussen
komst van het Romeinse Rijk is
het Byzantijns geloof uiteenge
vallen in verschillende religies,
waaronder het Christendom.
„De ikonen zijn eigenlijk een
contact met onze oude cultuur,
ze verbeelden onze bakermat."
Met het schilderen van iko
nen werd de wereld herscha
pen. „De schilders gebruikten
alleen natuurlijke matrialen.
Het paneel is van hout en de
verf is uit organische stoffen ge
maakt. Door het gebruik van
deze basisstoffen gaan ze terug
naar de natuur. Daardoor ma
ken de ikonen nog altijd het pu
re, verborgene in ons wakker."
Mystiek
Zoetmulder kent de ikonen nog
steeds mystieke krachten toe.
Dat is volgens haar ook de ver
klaring voor de toenemende in
teresse voor ikonen. „In onze
drukke samenleving moeten we
onthaast worden. Een ikoon
geeft een rustpunt in ons jachti
ge bestaan."
Een bijzonder element van
ikonen is dat ze, in tegenstelling
tot westerse kunst, nooit gesig
neerd zijn. „De schilders be
schouwden zich als een medi
um tussen hemel en aard
was slechts de hand diel
derde. Wie schilderde w^
belangrijk, als het verhaal
geschilderd werd."
Die verhaallijn is soms I
lijk te ontdekken. De volgJ
niet logisch. Ook de geoj
in de ikonen klopt vaak r
wekt verwarring. „Denkl
niet dat de schilder te dol
om diepte of een duil
volgorde in de ikonen
brengen. Dat deden ze r
zet niet. Geometrie en til
ren niet belangrijk. Een I
immers voor eeuwig."
De ikonen verkoop-tel
stelling is nog te zien I
met 15 augustus in Hi|
Duin aan de Koningin I
Boulevard 5 in Noor
Zee.
