'Zagreb zat achter dood
van honderden moslims'
Dood Kennedy jr. geschenk voor 'tragedie-industrie'
Buitenland
VS en Japan
waarschuwen
Noord-Korea
Geweld op
Ambon laait
weer op
Klaar voor Kosovo-conferentie
China pakt verboden
sekte nog harder aan
Habibie moet knoop in
Indonesië doorhakken
JULI UJJ
Greenpeace vernielt gen-maïs
ionden» De Britse politie heeft gisteren zeker twintig actievoer
ders van de milieuorganisatie Greenpeace aangehouden. Ze
hadden in het plaatsje Lyng een flink deel van een proefveld vol
genetisch gewijzigde maïs vernield. De afgelopen weken heb
ben milieuactivisten op meer plaatsen in Groot-Brittannië zulke
acties gevoerd. Onder de actievoerders was Lord Peter Melchett,
de directeur van de Britse tak van Greenpeace. Volgens hem
zijn de acties succesvol en is het regeringsprogramma voor de
ontwikkeling van gen-gewassen een gevaar. Voorstanders van
dat programma stellen vast dat door de acties nooit kan worden
vastgesteld wat de voor- en nadelen van genetisch aangepaste
gewassen zijn.
foto epa
Iran pakt 'aanstichters' protest op
teheran De Iraanse geheime dienst heeft naar eigen zeggen
drie 'aanstichters' gearresteerd van het recente massale studen
tenprotest. Het gaat om drie leden van de kleine partij INP.De
regering sprak gisteren van 'liberale moslims' en 'anti-revolutio
naire communisten'. De demonstranten riepen eerder deze
maand op tot democratisering en vrijheid van meningsuiting.
Hervormingsgezinden veroordeelden gisteren de beschuldigin
gen aan het adres van Mohammad Mousavi-Khoeiniha. Deze
uitgever van de krant Salaam werd zondag.schuldig bevonden
aan laster, smaad en de publicatie van geheime documenten.
Salaam stond kritisch tegenover het regime. Het verbod van de
krant op 7 juli was de aanleiding tot de studentenprotesten.
Joods aandeel in Jeruzalem slinkt
JERUZALEMHet aantal Arabische inwoners van Jeruzalem groeit
3,5 keer zo snel als het aantal joden. Dat blijkt uit onderzoek
van een Israëlisch onderzoeksinstituut. Het verschil wordt vol
gens onderzoeker Maya Choshen niet alleen veroorzaakt door
een snellere natuurlijke aanwas onder de Arabieren, maar ook
door het groeiende aantal joden dat de stad verlaat. De joodse
bevolking van de stad is volgens het rapport nog nooit zo klein
geweest. Hoewel Jeruzalem nog voor tweederde joods is, brengt
het grote groeiverschil de joodse meerderheid op termijn in ge
vaar, met alle politieke gevolgen vandien. Zowel Israël als de Pa-
lestijnen eisen Jeruzalem op als hoofdstad.
Columbia maakte bijna noodlanding
cape Canaveral Het Amerikaanse ruimteveer Columbia, dat
vrijdag werd gelanceerd, heeft bijna een noodlanding moeten
maken door een gevaarlijk brandstoflek dat op het laatste mo
ment ontstond. Dit heeft de NASA gisteren meegedeeld. Op vi
deobeelden is te zien dat een seconde voor de start een scheur
in een van de drie aandrijfblokken ontstaat, waardoor vermoe
delijk brandstof is gelekt. De motoren vielen ook eerder stil dan
was voorzien. Was dit nog iets eerder geweest, dan had de Co
lumbia een noodlanding op aarde moeten maken. Een brand
stoflek veroorzaakte in 1986 de ramp met de shuttle Challenger,
waarbij zeven mensen omkwamen. Als de Columbia vanavond
is teruggekeerd, kan nader onderzoek worden gedaan.
bizameling voor behoud van Mir
moskou Een protestgroep is gisteren in Moskou een inzame
ling begonnen om het kwakkelende ruimtestation Mir te be
houden. De regering zoekt al langer hard naar fondsen voor het
behoud van het station. Als dat niet lukt, laat Rusland de Mir
waarschijnlijk in 2000 in de oceaan storten. Volgens de groep
zou het land dan echter expertise en aanzien verliezen. De ac
tievoerders vroegen de Russen daarom allemaal ongeveer tach
tig cent te geven om de Mir te behouden. Het 'Volksfonds voor
het behoud van Mir' bestaat vooral uit arbeiders uit Koroljov, de
thuishaven van het Russische ruimtevaartbureau Energija, en
wil nog elf steden aandoen. „De Mir kan blijven vliegen als ie-
I dere Rus een half pakje sigaretten minder rookt", aldus Igor
Bratisjev, de vice-voorzitter van het fonds.
'Stierenvechten schaadt kinderziel niet'
madrid Het zien van een met speren doorkliefde stier in
doodsstrijd heeft volgens de resultaten van een Spaans weten
schappelijk onderzoek geen traumatische gevolgen voor kinde
ren. De uitkomst werd gisteren bekendgemaakt. Op basis daar
van heeft het bestuur van de provincie Madrid besloten een
voorgenomen verbod op het bezoek van kinderen onder de 14
jaar aan stierengevechten in te trekken. Volgens de psychologen
die het onderzoek uitvoerden, is er geen wetenschappelijke
grond voor een verbod. Ze merken wel op dat de resultaten be-
irekking hebben op kinderen die geestelijk gezond zijn. Labiele
of agressieve jongeren hebben'niets te zoeken bij de bloederige
taferelen in de arena. Zij zouden ook geen gevechten op de tele
visie moeten bekijken, aldus de psychologen.
Advocaten: Soysal zwaar mishandeld
wkara-berlunDe onlangs gearresteerde £érvat Soysal, die
door Turkije wordt beschouwd als de tweede man van de Koer
dische Arbeiderspartij PKK, is tijdens zijn verhoor zwaar mis
handeld. Dat zeggen zijn Duitse advocaten Renate en Eberhard
Schultz. Afgevaardigden van de raadslieden bezochten Soysal in
zijn cel in Ankara. Soysal vertelde hen dat hij sinds zijn arresta
tie op 13 juli slecht is behandeld. Gedurende elf dagen van ver
horen werden hem elektrische schokken toegediend en werd hij
blootgesteld aan keiharde waterstralen. De afgevaardigden heb
ben gezien dat Soysal wonden op zijn benen, rug en armen had.
Soysal werd volgens de PKK tijdens een bezoek aan Moldavië
gearresteerd en overgedragen aan de Turkse geheime dienst.
Politie Rio jaagt op super-autodief
uo de janeiro» De politie van Rio de Janeiro jaagt op een dief die
in de afgelopen jaren al meer dan 4.000 auto's gestolen zou
lebben. Een woordvoeder van de politie zei gisteren dat een ge
arresteerde 'collega' de kraker heeft verraden. De dief heeft in
middels de bijnaam 'Ronaldinho' gekregen, naar de voetbalve-
iette Ronaldo. Autodiefstal is de snelst groeiende misdaad in de
t iraziliaanse metropool. Dagelijks worden zo'n honderd auto's
jestolen. Bendes slaan vooral toe voor verkeerslichten en heb-
;t 'en de afgelopen weken al diverse mensen zwaar verwond of
t gedood bij pogingen auto's te kapen. Om de golf van diefstallen
egen te gaan, heeft de stad een ongewone maatregel ingevoerd,
■'anaf nu hoeven automobilisten tussen 10 uur 's avonds en
ionsopgang niet meer voor rood licht te stoppen.
e Nieuwe protesten tegen Wijdenbosch
aramaribo Surinaamse vakbonden, verenigd in de vakcentrale
"47, leggen volgende week het werk neer. Dat zei C'47-voorzit-
er Fred Derby gisteren in Paramaribo. De actie moet de rege-
ing dwingen de brandstofprijs te verlagen en de talrijke proble-
nen in de gezondheidszorg op te lossen. Bij de vakcentrale zijn
i- inder meer vakbonden in de luchtvaartsector en de bankwereld
langesloten. De regering heeft de brandstofprijs vorige week
oor de tweede keer dit jaar fors verhoogd. De gezondheidszorg
rin grote problemen geraakt dpordat de regering geen geld
neer aan medische instellingen overmaakt. Enkele bonden van
:t Ie ambtenarenvakcentrale CLO hebben gisteren voor onbe
paalde tijd het werk op twee ministeries neergelegd. Zij eisen
lat de regering afspraken over toeslagen voor overwerk nakomt.
Aanklacht tegen Tudjman stapje dichterbij
De honderden slachtoffers die etnische Kroaten met na
me in 1993 maakten onder Bosnische moslims, zijn het
gevolg van een 'politiek plan dat is ontwikkeld in de pa
leizen van de macht in Zagreb, Kroatië'. Dit zei aanklager
Gregory Kehoe gisteren tijdens zijn slotpleidooi tegen de
Kroatische generaal Blaskic voor het Joegoslavië-tribu-
naal in Den Haag. Het proces tegen hem heeft meer dan
twee jaar geduurd.
kic, de commandant van Bos-
nisch-Kroatische milities in
Centraal-Bosnië.
Blaskic was volgens Kehoe
uitvoerder van een plan dat
Tudjman al jarenlang koester
de: de stichting van een Groot-
Kroatië, dat grote delen van
Bosnië moest omvatten. Om
die droom te verwezenlijken,
Betrokkenheid van de regering
in Zagreb bij oorlogsmisdaden
tegen Bosnische moslims is al
eerder gesuggereerd. Het requi
sitoir van Kehoe leek op be
paalde momenten echter meer
gericht tegen de Kroatische pre
sident Tudjman dan tegen Bias-
WASHINGTON Rtr
De Verenigde Staten, Japan en
Zuid-Korea hebben Noord-Ko
rea gewaarschuwd dat een test
met een lange-afstandsraket
'serieuze consequenties' heeft.
De drie landen denken dat
Noord-Korea een dergelijke
proef voorbereidt.
In een gezamenlijke verkla
ring zeggen de ministers van
buitenlandse zaken van de drie
landen dat een test het com
munistische land in conflict zal
brengen met de internationale
gemeenschap. „Als er een raket
wordt gelanceerd, moeten er
straffen volgen", aldus de Ame
rikaanse minister van buiten
landse zaken Albright.
Tijdens een recent bezoek
aan Noord-Korea stelde haar
collega van defensie Cohen het
land economische en politieke
steun in het vooruitzicht als het
stopt met het ontwikkelen van
nucleaire lange-afstandsraket-
ten en stappen zet om de span
ningen op het Koreaanse
schiereiland te verminderen.
Op het Indonesische eiland
Ambon is vandaag het geweld
tussen moslims en christenen
weer opgelaaid. Volgens onbe
vestigde berichten zouden
daarbij in Ambon-Stad zeker
negen doden zijn gevallen.
De politie heeft honderden
extra manschappen ingezet, die
de menigte uiteen proberen te
drijven door in de lucht te
schieten. De meeste betogers
zijn gewapend met messen en
machetes. Volgens een verte
genwoordiger van de politie is
het al sinds zaterdag onrustig in
het gebied. Getuigen maken
melding van tientallen gewon
den.
moesten die gebieden worden
'gezuiverd' van moslims.
In de zaak-Blaskic zijn sinds
juni 1997 zo'n 150 getuigen ge
hoord, onder wie mensen in
'hoge posities'. Publiek en pers
werden geregeld op de meest
interessante momenten van het
proces weggestuurd. Achter ge
sloten deuren hebben (ex-)ge-
neraals, (ex-)ministers en Stipe
Mesic, de laatste president1
het uiteenvallende
vië, getuigenissen afgelegd.
Als de rechters de argumen
tatie van de aanklager volgen,
komt een aanklacht tegen Tudj
man wegens misdaden tegen
de menselijkheid een stapje
dichterbij. Óver die mogelijk
heid heerst in Kroatië al maan
denlang grote onrust. Daarom
was er gisteren ook veel aan
dacht voor het proces van Kro
atische diplomaten en journa
listen.
Blaskic is aangeklaagd voor
onder meer de slachting in
Ahmici, waar Kroaten in april
1993 meer dan honderd mos
lim-dorpelingen hebben ver
moord. De inwoners werden
hun huizen of kelders inge
jaagd, waarna de milities het
dorp in brand staken. De Britse
SFOR-commandant Michael
Rose, die de verkoolde lijken
vond, kon destijds voor de tele
visiecamera's zijn tranen nau
welijks bedwingen.
De slotpleidooien van aan
klager en verdediging duren
naar verwachting nog de hele
week.
Sarajevo In het Zetra-complex in de Bosnische hoofdstad Sarajevo wordt de laatste hand gelegd aan de
voorbereidingen voor de top over de Balkan die er deze week wordt gehouden. Twee dagen lang zullen lei
ders van vrijwel alle betrokken landen in de voormalige Olympische accommodatie vooral praten over de
stabiliteit in de regio na de Kosovo-oorlog. Morgen is er in Brussel al een donorconferentie van de Wereld
bank en Europese Commissie voor Kosovo. Die is bedoeld om geld in te zamelen voor de eerste noden in de
provincie: humanitaire hulp, financiering van diensten en het zorgen voor winterbestendige huisvesting. Aan
de conferentie nemen ruim zestig landen en meer dan veertig organisaties deel. De wederopbouw van Koso
vo gaat volgens de Wereldbank overigens veel minder kosten dan aanvankelijk was geraamd. De meevaller
is grotendeels te danken aan het verscherpen van de regels voor het toekennen van hulpfondsen: er wordt
alleen gedaan wat echt noodzakelijk is. De totale materiële schade bedraagt daardoor volgens de Wereld
bank hooguit 3,15 miljard gulden. Eerder werden bedragen van zes tot negen miljard genoemd.
foto reuters damir sagou
met Falun Gong. Het Volksdag
blad riep op tot 'het trekken van
een ideologische lijn'.
China verbood Falun Gong
vorige week, omdat het een ille
gale organisatie zou zijn. De re
gering houdt de sekte verant
woordelijk voor het verspreiden
van bijgeloof, misleiding, aan
zetten tot ordeverstoring en het
in gevaar brengen van de socia
le stabiliteit. Naar eigen zeggen
houdt de sekte zich bezig met
het verbeteren van de staat van
het hart, geest en moraal, de
xinxing, en is zij niet geïnteres
seerd in politiek.
Falun Gong combineert idee-
en uit verschillende religies,
waaronder het boeddhisme. De
sekte zegt meer dan 100 mil
joen aanhangers te hebben,
maar volgens de Chinese rege
ring gaat het om 2 miljoen. Chi
na heeft een bevolking van 1,2
miljard
China pakt de verboden sekte
Falun Gong nog harder aan. In
de Zuid-Chinese stad Guangz
hou heeft de politie gisteren in
vallen gedaan bij uitgevers die
boeken van de sekte drukken.
Er werden vijf mensen gearres
teerd bij een drukkerij. De poli
tie had daar honderden kopie-
en van het manifest van de sek
te gevonden. Bij een inval in
een illegaal pakhuis werden el
ders in de stad duizenden Fal-
un-Gong publicaties gevonden.
De communistische partij
heeft haar leden inmiddels op
geroepen uit de sekte te treden.
De partijkrant, het Volksdag
blad, waarschuwde gisteren dat
sommige leden 'de ruggen
graat' van de sekte vormen. De
partij is volgens de krant vooral
bezorgd omdat een kleine
groep zeer nauw verbonden is
t p(i
litiif1
jakarta theo haerkens
correspondent
De Indonesische president Ha
bibie moet binnen nu en tien
dagen een oordeel vellen over
de geldigheid van de verkie
zingsuitslag. De algemene ver
kiezingscommissie verwierp de
uitkomst gisteren, omdat een
groot aantal kleine partijtjes die
weigert goed te keuren. Daar
door was er in de commissie
niet de vereiste tweederde
meerderheid.
In Indonesië is teleurgesteld
op deze ontwikkeling gerea
geerd. „De partijen die de ver
kiezingsuitslag wel accepteren,
vertegenwoordigen meer dan
93 procent van de kiezers", zegt
advocaat Adnam Buyung Nasu-
tion, die als onafhankelijke des
kundige in de verkiezingscom
missie zit.
Voor de vijf grote partijen
heeft de uitslag van de verkie
zingen nooit ter discussie ge
staan. Zelfs moslimleider
Amien Rais, een van de felste
tegenstanders van ex-president
Soeharto en diens opvolger Ha
bibie, nam zonder protest ge
noegen met de tegenvallende
score van zeven procent. Mega
wati Soekarnoputri's PDI-P
won met ruim 33 procent en de
regeringspartij Golkar werd
tweede met 22 procent.
De partijen die protest aante
kenden menen echter dat de
verkiezingen niet eerlijk zijn
verlopen. Ze stellen meer dan
100.000 gevallen van fraude en
gerommel te kennen. Nationale
en internationale waarnemers-
groepen vinden dat de verkie
zingen in Indonesië zo demo
cratisch en eerlijk mogelijk zijn
verlopen, al ontkent niemand
dat er sprake is geweest van tal
Een Habibie-getrouwe zei
gisteren dat de president niet
onder de indruk is van de argu
menten van de kleine partijen:
„Ze zijn gefrustreerd en komen
pas veertig dagen na de verkie
zingen met hun bezwaren, als
blijkt dat ze zelf buiten de boot
vallen." De president zelf riep
de onwillige partijen gister
avond op alsnog hun handteke
ning te zetten en feliciteerde
Megawati met haar
ning.
Het gaat slecht met de beren
Het gaat slecht met veel beren.
Dat blijkt uit de eerste wereld
wijde telling van berenpopula
ties door het Wereld Natuur
Fonds (WNF). Het aantal beren
neemt af omdat de mens hun
leefgebieden vernietigt en door
de jacht. Het WNF waarschuwt
dat de laatste Franse beren op
uitsterven staan. Ook in Spanje
en Griekenland overleven de
beren waarschijnlijk niet zon
der strenge beschermingspro
gramma's.
Vooral in Azië worden beren
bedreigd. De honingbeer is in
India waarschijnlijk al uitge
storven. Beren worden in Azië
gebruikt voor traditionele me
dicamenten. Gal van de gal
blaas is een gekoesterd middel
tegen leverziektes en hartkwa
len. De poten worden als deli
catesse gegeten.
Door het afnemend aantal
beren in Azië wordt nu meer
gejaagd in Noord- en Zuid-
Amerika. De Mexicaanse grizzly
is uitgestorven. De brilbeer
heeft nauwelijks leefruimte in
de resten bos in Ecuador, Co
lombia, Venezuela, Bolivia en
Peru. Het aantal ijsberen is nog
goed op peil, maar ook hier is
de toekomst onzeker. Ijsberen
eten chemisch vervuilde vissen
en onder hun poten smelt de
ijskap door het broeikaseffect.
Een positieve uitzondering is
een succesvolle terugkeer van
beren in Oostenrijk, dankzij een
zesjarenplan en een veranderde
houding van de Oostenrijkse
bevolking.
WASHINGTON JOHN WANDERS
correspondent
John F. Kennedy jr., ruim een week geleden ver
ongelukt, was eigenlijk niet meer was dan de
grondlegger van een weinig succesvol maand
blad, een fotogenieke man en de zoon van een
mythische figuur uit het verleden. De berichtge
ving in de Amerikaanse media na de fatale vlieg
tuigcrash van 'John-John', zijn vrouw en zijn
schoonzus deed echter vermoeden dat de presi
dent was verongelukt. In journalistiek Amerika
komt nu dan ook een debat op gang over de
vraag waarom de ontijdige dood van JFK jr. zo
buitensporig veel aandacht kreeg.
Net als prinses Diana, werd Kennedy jr. na zijn
dood in een heldenrol gedrongen die hij tijdens
zijn leven nooit had bekleed, schreef Howard
Rosenberg, televisiecriticus van de Los Angeles
Times. Kennedy jr. heette ineens 'Amerika's lief
ste zoon', 'een icoon van het Amerikaanse volk'
en 'Amerika's kroonprins'. De zomer van 1999
werd na de vondst van zijn lichaam op de bo
dem van de oceaan omgedoopt in 'De Zomer
van het Verdriet'.
In werkelijkheid wist Amerika verdraaid weinig
van de persoon JFK jr., anders dan dat hij als
dreumes tevoorschijn kroop onder het bureau
in de presidentiële werkkamer, dat hij als 3-jari-
ge salueerde bij de kist van zijn doodgeschoten
vader, dat hij in 1988 de partij conferentie van de
Democraten toesprak, dat hij uitgroeide tot een
aantrekkelijke man, een begeerde vrijgezel en
dat hij zijn zielsverwant vond in Carolyn Besset-
te, die samen met hem een te vroege dood stierf
toen zijn Piper Saratoga in zee stortte.
De Amerikanen wisten aanzienlijk meer van
Diana toen de Britse prinses augustus 1997 de
dood vond in een Parijse tunnel. En al was de
berichtgeving rond de dood van 'de prinses van
het volk' eveneens excessief, de grote Ameri
kaanse omroepen ABC, NBC en CBS pakten in
vergelijking nog meer uit met de dood van Ken-
De dood van Kennedy jr. leidt ook buiten de VS tot vreemde taferelen. De Peruaanse 'sjamanen' (medi
cijnmannen) houden een ceremonie rond een portret van John-John en zijn vrouw Carolyne. Zo willen
ze de 'vloek' over de familie Kennedy opheffen. foto ap s/v/a izquerdo
nedy junior. Ze wijdden in de eerste zes dagen
na zijn dood 27 procent meer zendtijd aan zijn
heengaan dan aan de dood van Diana. Het lijkt
•een bevestiging voor de stelling dat het met de
berichtgeving over drama's in de levens van be
roemdheden steeds verder de spuigaten uit
loopt.
Howard Kurtz, mediacriticus van The Washing
ton Post, spreekt van de 'tragedie-industrie'. De
makers van tv-journaals constateerden na de
eerste berichten over de vermissing van Kenne
dy's vliegtuig een sterke stijging van de kijkcij
fers. Er viel plat gezegd geld te verdienen. Het
nieuws was 'sexy', zoals dat in jargon heet. Het
had alle ingrediënten: de mooie beroemdheid,
de fatale vlucht, de vermissing, de vondst van de
lichamen, de tragiek van een bijna aristocrati
sche familie. Het veel belangrijkere nieuws over
de vruchtbare ontmoeting tussen president
Clinton en de nieuwe Israëlische premier Barak
verschoof meteen naar de marges van het
nieuws: niet sexy genoeg.
De elkaar op leven en dood beconcurrerende
omroepen, maar ook de dag- en weekbladpers,
wisten de crash van JFK jr. in
te bouwen tot een nationaal drama,
monster dat constant gevoed diende te worden
met nieuwe details. The San Francisco Chronicle
opende zijn krant in het weekeinde van het
vliegongeluk met chocoladeletters, alsof de hal
ve stad door een krachtige aardbeving van de
kaart was geveegd.
De talrijke rouwenden bij de woning van John-
John en Carolyn in Manhattan, velen met tra
nen op de wangen, lieten zich volgens Howard
Rosenberg het best vergelijken met kijkers die
een traantje wegpinken bij een van de populaire
soaps. Het is volgens hem hetzelfde publiek dat
massaal meevoelde met het leed van de hoofd
rolspelers uit Dallas en Dynasty. „Het drama
van de Kennedy's is meer J.R. Ewing dan Shake
speare", schreef hij.
Richard Reeves, auteur van een Kennedy-bio-
grafie en columnist van The Washington Post,
zoekt de verklaring vooral in de technologische
ontwikkeling. De mythe rond de Kennedy's
hangt aaneen van archiefbeelden en familiefo
to's. Zonder die beelden zou er geen mythe zijn.
Dat de omroepen zeven dagen achtereen rond
de klok bleven berichten over de omgekomen
zoon van Amerika's 35ste president, was vol
gens Reeves louter mogelijk dankzij het scala
aan beelden en foto's uit het archief. De Kenne
dy's hadden al vroeg oog voor marketing, stelt
Reeves vast, en het product dat ze verkochten
was hun eigen familie.
Volgens sommigen zullen de Amerikanen zich
over dertig jaar nog weten te herinneren wat zij
deden toen ze hoorden over de vermissing van
John jr., net zoals iedereen die oud genoeg is het
moment van de moord op zijn vader in 1963
nog op het netvlies gebrand heeft staan. Dat is
een twijfelachtige voorspelling. De journalistiek
levert de ruwe tekst voor geschiedschrijvers,
maar het lijkt uitgesloten dat toekomstige gene
raties zullen worden onderwezen over John F.
Kennedy jr. en zijn ontijdige dood voor de kust
van Martha's Vineyard. Daarvoor was zijn natio
nale betekenis eenvoudig te gering.
