Vis a Vis speelt virtuoze picknick
Duurste schilderij van de wereld blijkt spoorloos
Kunstenaar leidt nog
altijd onzeker bestaan
Cultuur Kunst
Subsidie
UB naar
Tieleman
collectie
Kunstwerk bij Boerhaavemuseum
Minder bezoekers in
Nederlandse bioscopen
Mogelijk
veede leven
Meerpaal
PHILADELPHIA AP
Niemand schijnt te weten waar het
duurste schilderij van de wereld, van
Goghs 'Portret van dokter Gachet', uit
hangt, terwijl het toch niet als gestolen
is opgegeven.
Het portret dat Van Gogh in 1890
schilderde van zijn vriend en arts Paul-
Ferdinand Gachet, die in de laatste
weken van zijn leven zijn steun en toe
verlaat was, wordt beschouwd als het
laatste belangrijke werk van de wereld
beroemde kunstenaar. Toen het Me
tropolitan Museum of Art enige tijd
geleden probeerde het schilderij naar
New York te halen in het kader van
een tentoonstelling van de collectie die
de in 1909 overleden dokter Gachet
had aangelegd, bleek het niet te trace
ren. „Huidige verblijfplaats onbe
kend", vermeldt de catalogus van de
tentoonstelling.
In 1990 werd 'Portret van Dokter Ga
chet' bij Christie's in New York door
de Japanse zakenman Ryoei Saito ge
kocht voor 82,5 miljoen dollar (volgens
de huidige koers 173 miljoen gulden),
het hoogste bedrag dat ooit op een
veiling voor een schilderij is betaald.
Saito, honorair president van de pa
pierfabriek Daishowa, zei dat hij de
Van Gogh in een opslagplaats had ge
borgen na er eenmaal naar te hebben
gekeken. Toen hij later dat jaar 50 mil
joen gulden belasting had moeten af
dragen aan de Japanse overheid zei hij
tegen vrienden dat de Van Gogh en
een Renoir die hij op dezelfde veiling
had gekocht na zijn dood maar samen
met hem moesten worden gecre
meerd, om te voorkomen dat zijn na
bestaanden er successierechten over
zouden moeten betalen. Aangenomen
werd dat hij een grapje maakte, maar
zes jaar later overleed Saito op 79-jari-
ge leeftijd en het is onduidelijk of ie
mand het schilderij sindsdien nog
heeft gezien. Een woordvoerder bij
Daishowa zei dat het onzin was dat
Saito de Van Gogh mee in zijn kist zou
hebben genomen. „We hebben ge
hoord dat ze het schilderij aan iemand
anders hebben verkocht. Iemand bezit
dat schilderij."
Drdtj
Letterendag op komst
De opleiding Nederlands van de Leidse Universiteit
op 25 september de zesde Leidse Letterendag. Centraal
deze keer de oude letterkunde. Vaak is de belangstelling
literair verleden ver te zoeken, zo diagnosticeert de
en de vraag is of daaraan wat valt te doen. Lezingen
gegeven door Frits van Oostrom, Karei Bostoen, Ludo
en Ton Harmsen. Na elke lezing is er gelegenheid tot
onder leiding van Arie Gelderblom. Deelnemers beta-
50 gulden voor het programma, met inbegrip van lunch,
Dffie, thee en de afsluitingsborrel. Een gereduceerd tarief van
gulden geldt voor Leidse studenten en universitaire mede
erkers. De Letterendag wordt gehouden in zaal 011 van het
entraal Faciliteitengebouw, Witte Singel/Doelencomplex, Cle-
ïringaplaats 1. Voor nadere informatie: secretariaat Opleiding
ederlands, tel 071-5272604.
LEIDEN PABLO CABENDA
In het kader van het Meta-
morfoze conserveringspro
gramma .krijgt de Universi
teitsbibliotheek in Leiden dit
jaar 95.200 gulden aan subsi
die. Het bedrag dat jaarlijks
wordt gereserveerd voor het
behoud van literaire en cul
tureel waardevolle papieren
collecties, wordt besteed aan
de restauratie van de collec
tie brieven van de 19e eeuw-
se literatuur-historicus Jan
Tieleman. De totale restau
ratiekosten bedragen
136.000 gulden. De collectie i
wordt gerestaureerd, geor- ram
dend en op microfilm gezet hee
zodat ze in de toekomst met hi
moderne digitale technieken oek:
voor een breed publiek toe- o gi
gankeliik wordt gemaakt. De j neti
originelen worden onder be- d oi
heerste klimatologische om- offe
standigheden bewaard. iele
Het Metamorfoze conser- strot
veringsprogramma is in 1997 ist#
in het leven geroepen omdat Je i
oude, vooral negentiende >eke
eeuwse lietratuurcollecties bi
in hoog tempo vergaan. Het ieke
moderne, industrieel, ver- ivisl
vaardigde papier dat sinds atse
1840 wordt gebruikt vergaat ;n it
in hoog tempo. Door de ho- von
ge concentratie houtvezels V>
verbruint het. verbrokkelt en idigi
vergaat letterlijk tot stof. t va
Andere instellingen die no
hun deel krijgen uit het Me- euu
tamorfoze programma zijn:
het Nederlands Letterkundig :>log
Museum en Documentatie- st g<
centrum, de Koninklijke Bi- in d
bliotheek, het Nederlands H;
Instituut voor Oorlogsdocu- er d
mentatie en de Openbare Bi- vei
bliotheek in Amsterdam. 1 va
p h<
Expositie over Beleg van Leiden
iden De Opstand van de Nederlanden tegen Spanje (1568-
548) en het Beleg van Leiden staan tot 15 augustus centraal in
;n expositie in de Leidse Universiteitsbibliotheek. Diverse
ïldzame documenten zijn daar te zien, onder meer een brief
in Willem van Oranje. De expositie is te bezichtigen tijdens de
irmale openingstijden.
Festival in Delft
Het African Festival slaat op zaterdag 7 augustus van
tot 23.00 uur zijn tenten op in park de Delftse Hout in
Miriam Makeba, onder meer bekend van Paul Simon's
treedt op alsmede Wasis Diop, Lokua Kanza,
African Soli, Kofi Ayivor, Mike Gyamfi, New
Stars en vele anderen. Entree: 45 gulden. In de voorver
zijn kaarten a 40 gulden verkrijgbaar bij de grotere PTT-
de VW en enkele platenzaken. Kinderen hebben
Publiek ziet voorstelling van twee kanten
leiden Tot het eind van de zomer is op de binnenplaats van het Leidse Museum Boerhaave aan de Lange
St. Agnietenstraat in Leiden een kunstwerk te zien van de in 1984 overleden kunstenaar Gerrit van Bakel.
Het kunstwerk van Van Bakel is getiteld: 'Vogeltje'. Het is een vernuftig geconstrueerde installatie die
herinnert aan het werk van Tinguely. 'Vogeltje' werkt op natuurkracht. Aan het uiteinde van een stok zit
een glazen bol die geleidelijk aan volloopt met regenwater, waardoor de stok langzaam zakt. Bij een be
paalde inhoudt loopt de stok via koperen buisjes leeg en schiet het gestileerde vogeltje omhoog. Het
werk van Van Bakel was eerder te zien op tentoonstellingen in het Van Abbemuseum en op de Documen-
ta in Kassei. foto pr
Cultuur op Drift in Leiden
3ENVoor de tweede keer wordt op zaterdag 18 september
t festival Cultuur op Drift gehouden in Leiden. Tijdens dit
mement staat de cultuur van vluchtelingen en asielzoekers
ritraal. In het LVC, het Leidse Volkshuis, de Bibliotheek, de
rcht, De Waag, het Imperium- en het LAK-theater maar ook
straat zijn er optredens van bands en muzikanten, theater-
orstellingen, workshops, exposities, films, voordrachten van
en nog veel meer. Het Wereldliederenfestival is een
prominentste onderdelen. Dit festival is 's middags in De
Levensliederen uit Turkije, Iran, Marokko en andere lan-
centraal. Een deskundige jury zal de deelnemers be
en de prijzen uitreiken. Wie wil meedoen, kan zich op-
bij Eva Kern van Vluchtelingenwerk Leiden, tel. 071-
of bij Ferry Rigault van de stichting PJ Partners, tel.
„Het wordt ook een soort
oefening in je nieuwsgie
righeid bedwingen", zegt
acteur Arjen Anker. Met
het theatergezelschap Vis a
Vis, dat de laatste jaren in
binnen- en buitenland
naam maakte met specta
culaire en speelse open
luchtvoorstellingen, is hij
druk doende met de laat
ste voorbereidingen voor
de nieuwe productie 'Pic
nic', die op 6 augustus in
Den Bosch in première
gaat. De voorstelling maakt
daar ruim een week lang
deel uit van het theaterfes
tival Boulevard, en ver
huist aan het eind van au
gustus naar Apeldoorn om
daar een week lang te wor
den gespeeld tijdens het
festival 'Zomaar Apel
doorn' waarmee die stad
het nieuwe culturele sei
zoen opent.
DEN bosch RENÉ DE cocq
Dat bedwingen van die nieuws
gierigheid, daarmee doelt Anker
op het feit dat Vis èt Vis deze
keer eigenlijk twee stukken in
één voorstelling speelt. Het pu
bliek wordt in tweeën gedeeld
en elke helft beziet de verrich
tingen van één zijde van het de
cor. Aan één kant wordt een
'echte' voorstelling gespeeld,
aan de andere kant is het pu
bliek getuige van de strijd die
wordt gevoerd achter de scher
men om die voorstelling goed
te laten verlopen, en spelen
zich daarnaast andere, verras
sende verwikkelingen af. Aan
het eind van het stuk verwisse
len de twee publiekshelften van
plaats, worden alle rekwisieten
op hun uitgangspositie terugge
zet, en wordt het hele 'circus'
nog een keer opgevoerd.
Wie bij aanvang toevallig aan
In 'Picnic' wordt e
de A-kant belandt (de mensen
van Vis a Vis hebben de beide
kanten van hun decor werkti
tels gegeven die herinneren aan
de inmiddels historie geworden
langspeelplaat), ziet dus eerst
de picknick, maar ervaart on
dertussen wel dat er aan de an
dere kant ook dingen gebeuren.
Wat? Dat blijft nog onduidelijk,
maar moet wel nieuwsgierig
maken. Omgekeerd krijgen de
B-kant-bekijkers wel een idee
van wat zich in het 'echte' to
neelstukje moet afspelen maar
komen
nog vooi
tal
de tweede helft
an verrassingen te
In beginsel is 'Picnic' het ver
haal van een flets echtpaar dat
op de laatste dag van zijn cara
vanvakantie een fietstripje
maakt. Op de picknickplaats in
het bos wordt het geconfron
teerd met een nogal gehavende
toerist die hulp zoekt. Die krijgt
hij niet van het geschrokken
duo, maar de twee ontfermen
zich wel over zijn bagage. Dat is
het begin van een reeks storm
achtige ontwikkelingen, waarin
thriller, komedie, mime en
slapstick op ingenieuze wijze in
elkaar vervlochten zijn. Een be
langrijke rol spelen de geluids
band en tal van zelf ontwikkel
de technische aardigheidjes die
voor visuele effecten zorgen.
Die geluidsband is natuurlijk
ook te horen aan de andere
kant, de B-kant, backstage,
maar de geluiden en muziekjes
erop spelen daar hun eigen rol
len in een totaal anders verlo
pende handeling. Muziek die in
het A-verhaal dramatische la
ding geeft aan een sterfscène
blijkt in het B-verhaal juist de
romantiek van een opbloeiende
liefde te ondersteunen.
In een voormalig fabrieks
complex aan de rand van
Weesp wordt al maanden ge
werkt aan het vervolmaken van
dit ingewikkelde concept, dat
kan worden gezien als een soort
virtuoos theatraal millimeter
werk. Het gezelschap bestaat
uit zo'n 24 gedreven medewer
kers, die in de maanden vóór de
première functioneel flink door
elkaar lopen. Acteurs timme
ren, timmerlui verven, schilders
monteren licht, regisseurs sleu
telen aan het decor, en omge
keerd.
Hoe professioneel is Vis a Vis?
Arjen Anker, lid van de groep
sinds de oprichting tien jaar ge
leden: „We zijn wel beroepsac
teurs, maar het gezelschap be
staat elk jaar maar een paar
maanden. We werken op pro
jectbasis, we doen alleen voor
stellingen in de open lucht, op
festivals. We zijn begonnen als
amateurs, als liefhebbers, met
straattheater. Onze eerste voor
stelling was 'Topolino', ge
maakt voor het Festival aan de
Werf in Utrecht, waarin we met
van die ouwe Fiatjes 500 allerlei
trucs uithaalden rond een
brandweerwagen."
Latere buitenproducties van
Vis a Vis toonden de spelers on
der meer doende met een reus
achtig bassin met water ('Drift')
en een kantelende kantorenflat
('Central Park'). Het werk van
de groep kenmerkt zich door
steeds ambitieuzere en steeds
ingewikkelder vormgeving,
waardoor de voorstellingen niet
een-twee-drie ergens neergezet
kunnen worden.
Productieleidster Dorothea
Sinnema: „We zijn daardoor
gebonden aan meerdaagse eve
nementen. We zijn minstens
drie dagen doende met bouwen
en erna weer met afbreken, zo
dat het geen zin heeft voor één
opvoering te komen. Dit jaar
zijn we alleen in Den Bosch en
Apeldoorn te zien, en ook een
beetje laat in het zomerseizoen.
Omdat we heel veel tijd hebben
gestoken in het schrijven van
het stuk en het ontwikkelen van
de set. Volgend jaar spelen we
het stuk op meer plaatsen, en
misschien het jaar daarna ook
nog wel."
Theaterfestival Boulevard 's-
Hertogenbosch, vr. 6 t/m zo.
15 augustus. Festival Zomaar
Apeldoorn, ma. 23 t/m vr. 27
augustus.
Ruim kwart kan er niet van leven
Kunstenaars in Nederland kun
nen zichzelf nog altijd moeilijk
financieel bedruipen. Voor
ruim een kwart hen is het on
mogelijk van eigen werk te le
ven. Dit blijkt uit onderzoek van
de Universiteit van Amsterdam,
dat elke twee jaar wordt uitge
voerd. Kunstenaars maken ho
ge kosten door aanschaf van
materiaal dat ze voor hun werk
gebruiken en de huur voor hun
atelier. Aan de andere kant le
vert verkoop van kunst in Ne
derland zo weinig op, dat ruim
40 procent van de kunstenaars
een negatief inkomen heeft.
Veel kunstenaars nemen
noodgedwongen een bijbaan
buiten de kunstwereld. Het
aantal (bijna) fulltime banen
onder hen neemt toe. Ook le
ven veel kunstenaars van het
inkomen van hun partner. Vol
gens het onderzoek is een groot
deel afhankelijk van een bij
standsuitkering of probeert
aanspraak te maken op de Wet
Inkomensvoorziening Kunste
naars. Deze regeling biedt kun
stenaars sinds 1998 een uitke
ring van 70 procent van het bij
standsniveau en de mogelijk
heid bij te verdienen tot 115
procent daarvan. Toch daalt het
aantal kunstenaars met een uit
kering gestaag. In 1993 had bij
na de helft van alle beeldend
kunstenaars een uitkering, in
1998 was dat 25 procent.
N. Klaus van de Beroepsver
eniging voor Beeldend Kunste
naars (BBK) verwacht in de na
bije toekomst geen verbetering
in de situatie van kunstenaars,
hoewel volgens hem in de
kunstwereld wel druk gepraat
wordt over mogelijke oplossin
gen. Klaus: „Er zijn plannen om
een kunstaankoop aftrekbaar
van de belasting te maken. Bo
vendien zal de overheid in de
toekomst waarschijnlijk rente
gaan subsidiëren van leningen
die afgesloten zijn om een
kunstwerk te kopen;" Hij denkt
dat beide maatregelen het
koopgedrag van mensen posi
tief zullen beïnvloeden. Daar
zullen kunstenaars weer van
profiteren. „Maar voorlopig le
ven kunstenaars nog zonder
beleg op hun brood", aldus
Klaus.
Nederlandse rolprenten over
deze periode van 405.000 steeg
naar 470.000. Het marktaandeel
van het Nederlandse product is
daarmee van 3,8 procent geste
gen naar 5,9.
De bioscopen denken ook dit
jaar toch nog de twintig miljoen
bezoekers te halen. Veel wordt
verwacht van 'The Matrix',
'Notting Hill' en 'Star Wars'.
Het jaar 1998 was vooral een
topjaar doordat 'Titanic' alleen
al in Nederland 3,5 miljoen be
zoekers trok. De Nederlandse
bioscopen kwamen voor het
eerst sinds begin jaren tachtig
weer boven de twintig miljoen
bezoekers en dat was 1,1 mil
joen mensen meer dan in 1997.
gpd
t Openluchtmuseum in
ihem gaat mogelijk de
)r de sloop genomineerde
erpaal in Dronten her-
iwen. De Meerpaal werd
tend van diverse televisie
landen in de jaren zeven-
De gemeenteraad van
mten heeft besloten het
ïtrum De Meerpaal vol-
jaar te slopen. Het ge-
is verouderd en het ex-
itatietekort loopt steeds
der op. Voor ruim dertig
gulden moet op de-
laats een nieuw mul-
inctïoneel centrum verrij-
De Meerpaal werd eind ja
il zestig gebouwd naar een
ttwerp van de onlangs
fcrleden architect Van
ingeren. Met name zijn
:hter Nora van Klingeren
lange tijd actie om
gebouw te behouden.
De Nederlandse bioscopen
hebben de eerste helft van dit
jaar 20 procent minder bezoe
kers binnengehaald dan de eer
ste zes maanden van 1998. Dit
komt vrijwel zeker door het uit
blijven van een echte knaller als
'Titanic', aldus de Nieuwsbrief
van het Nederlands Fonds voor
de Film.
Er zijn in de periode januari
tot en met juni 1999 wel meer
mensen naar een Nederlandse
film komen kijken dan in de
eerste helft van het vorige jaar.
Met name de film 'Abeltje' is er
verantwoordelijk voor dat het
aantal verkochte kaartjes voor
Birza krijgt Sandbergprijs
Beeldend kunstenaar Rob Birza krijgt de Sandberg-
1999 van de gemeente Amsterdam. De prijs en een bedrag
15.000 gulden worden op 5 november uitgereikt door bur-
Patijn. Birza onderscheidde zich volgens de jury on-
meer met de tentoonstellingenreeks 'Een zomer lang Birza'.
prijs wordt sinds 1985 uitgereikt. Behalve de Sandbergprijs
er in Amsterdam nog zeventien kunstprijzen. Runa Islam
jgt de aanmoedigingsprijs Beeldende Kunst voor haar film
lin'. Ze ontvangt een bedrag van 7500 gulden.
