Verkeersleider: de ogen
en de oren van de piloot
bij nacht
ontij
n
u
inn
i li IJ
Zomer 1999
Grensgeval
I<
's Nachts brood bakken. Voor
dag en dauw opstaan om
bloemen te rijden, 's Avonds een
Naam: Harjo Bakker
Leeftijd: 21 jaar
Woonplaats: Leiden
Beroep: student rechten
Studenten hebben de naam er een onregelmatig
levensritme op na te houden. Geldt dat ook voor
jou?
„Ja, het is vrij afwijkend. De ene dag sta je om negen
uur op, de andere dag kom je om negen uur thuis.
Als ik 's morgens college heb, sta ik vroeg op. Maar
als de colleges om drie uur 's middags gegeven wor
den, kan het voorkomen dat je op de sociëteit door
gaat tot diep in de ochtend. Een enkele keer dan. Op
vrijdag bijvoorbeeld. Op dit moment ben ik bijna el
ke dag te vinden in de sociëteit, omdat ik in een zwa
re commissie voor de kennismakingstijd zit. Maar
normaal gesproken borrelen we tivee avonden in de
week op de sociëteit.
Dan heb je zeker wel enige tijd nodig om bij te ko
men?
„Soms moet ik een paar dagen plat. Tijdens een dies-
-week is het echt afzien, elke dag is het feest. Dan
heb ik een week nodig om bij te tanken. Bij mijn ou
ders? Hangt er vanaf of ik te veel geld heb uitgegeven
en geen geld meer heb.
Voel je je schuldig als je pas 's middags je bed uit
komt?
„Ja, natuurlijk. Weer een dag verknald, denk je dan.
Die dag ben je weinig waard, dat weet je gewoon.
Best lullig.
Je bent meer avond- dan ochtendmens?
„Ik ben zeker een avondmens. In de ochtend ben ik
minder actief. Het hangt er vanaf, maar laat ik het
maar op houden dat ik 's ochtends niet op mijn best
ben.
Tijdens de tentamens verandert het levenspa
troon?
„Meestal zit ik drie weken voor de tentamens in de
UB (Universiteitsbibliotheek; red), omdat ik daar
mezelf discipline kan opleggen. Hier in huis heb ik te
veel afleiding. Of ik zit bij mijn ouders. Bij mijn ou
ders studeer ik dan van 10 tot 10, in de UB elke dag
van 11 tot 10 uur. Inclusief de koffiepauzes. Die zijn
vaak gezellig. Soms kunnen de koffiepauzes uitlopen
tot een half uur, omdat je soms te veel bekenden te
genkomt.
Zou je zonder het studentenleven kunnen?
„Het hoort gewoon bij het studeren. Iemand die al
leen studeert, is geen echte student. Je moet naast je
studie ook iets doen, bij een studentenvereniging of
sportvereniging, en niet vier jaar lang in de boeken
zitten. Er zijn van die mensen, die hun hele studie
tijd thuis wonen en na vier jaar hun bul krijgen. En
hun eerste klus als advocaat is dan een echtschei
dingszaak afhandelen?!"
Duinen zijn eigenlijk hoopjes tastbare wind. Als de windgo
den altijd sliepen, bleef ook al dat zand rustig liggen. Dan
werd het niet opgejaagd als de golven op zee, en niet grillig
opgetast als de bruiloftstaart van een onhandige bak
kersleerling. En dan was het langs onze kust een stuk saai
er, want vlakker. Zoals zo'n beetje de hele rest van Neder
land.
De windgoden hebben in Nederland geen naam. Niemand
om aan te roepen uit verrukking over die wonderlijk speelse
zoom van ons verder zo strak gesneden landje. Terwijl even
voorbij de Witte Raaf, waar de Randweg zich ineens in een
machtige draai verheft tot achtbaanhoogte, zo'n aanroep
best van pas zou komen. Nu blijft het behelpen als je je op
deze grens van Noordwijk en Noordwijkerhout plotsklaps -
heel eventjes - in buitenlandse oorden waant.
Wauw.
De bloempjes en grashalmen buigen elke keer even mee als
er een auto langskomt, 't Is de wind, 't is de wind, 't is de
wind, fluisteren ze tegen elkaar de woorden van Guido Ge-
zelle na. Maar nee. 't Is een automobilist, die z'n gaspedaal
indrukt met een gevoel alsof hij zich op de Autoroute du So-
Het Leidsch Dagblad geeft elke dag vijf afdrukken van 'Ingelijst' weg aan lezers uit de gemeente waar de foto is gemaakt. Aanvragen - uitsluitend per briefkaart en uiterlijk een week
na plaatsing- richten aan: Leidsch Dagblad, afdeling Promotie, postbus 54. 2300 AB Leiden. De vijf uitverkorenen krijgen 'Ingelijst' binnen drie weken thuisgestuurd
Winnaars van de rubriek Ingelijst die de aangevraagde foto's toegestuurd krijgen: J. van Essen, Ph. van Hoven, C. van Leeuwen, J.A. Steg, M. Zweekhorst, J. Schiffer, F.M. Zon
neveld, Y. van der Linden, W.H. Brussee, C.C Tipker, J. Swagerman, Zr. W. Witkamp, C.L de Kluijver, W. Passchier, M. Tegelaar, Haneveld. A.G. Korpershoek-Baak, A. van der
Meel-van Loon, P. Baljet van Maanen, H. Hofstra, S. Langerak- van der Waals, J.J. van der Steen, Lindenberg, Van der Blom, Zonneveld, J.M. van der Helm, De Vries-van Dijk,
J. van den Berg-van Leeuwen. M.J. Wessels-Kleijn, A. van Veen. M. Ras- van de Kwartel.
leil bevindt.
tekst: AFKE VAN DER TOOLEN foto: WIM DIJKMAN
Harjo Bakker:
genieten van
het studenten
leven.
foto
Ze zorgen dag en nacht
voor de veiligheid in de
lucht, de ruim 200
verkeersleiders van de
Luchtverkeersleiding
Nederland op Schiphol
Airport. Per etmaal
loodsen ze zo'n 1200
vliegtuigen over de
vertrek- en
landingsbanen naar de
corridors van het
luchtruim.
Verkeersleiders die over
het algemeen van het
mannelijk geslacht zijn,
hoewel het aantal
vrouwen in opmars is.
Een kleine dertig staan er
momenteel op de
loonlijst. Eén van hen is
Plonia Pieterse (44) uit
Sassenheim. Hoog in de
verkeerstoren vertelt ze
over haar passie. „Je
wordt geselecteerd op je
besluitvaardigheid, want
de piloten moeten -
letterlijk - blind kunnen
varen op jouw oordeel.
Maar thuis kan ik
minutenlang besluiteloos
zijn over het jurkje dat ik
ga aantrekken."
Plonia Pieterse in de verkeerstoren met op de achtergrond de lichten van Schiphol. 'Piloten moeten blind op je kunnen varen' foto henkbouwman
Verkeersleider Plonia Pieterse
mag, nadat ze zich heeft ge
meld, haar pasje heeft laten
controleren en nog wat plicht
plegingen heeft gedaan, 'ge
woon' door. Het uitzicht boven
in de toren is, zoals verwacht,
adembenemend. De onder
gaande zon laat aan het eind
van de zomerse dag rozerode
slierten na. Pieterse draait een
radar-nachtdienst. Vanaf 23.00
uur zal ze tot de volgende mor
gen 07.00 uur achter het
scherm zitten en de piloten be
geleiden. Aan die nachtelijke
werktijden heeft ze overigens
geen hekel, hoewel ze de hec-
tiek van de dagdiensten meer
waardeert. Maar omdat vroege
en late diensten altijd goed
worden afgewisseld, onder
vindt ze geen hinder in haar
slaap- en waakritme.
„De sfeer is 's nachts anders. Je
kan eens een babbeltje met je
collega's maken en ook met de
piloten is het contact minder
formeel. Het oogt hier 's nachts
ook anders. Die lichtjes blijven
fascineren. Ik kan van het uit
zicht nog steeds genieten, ter
wijl ik dit werk al veertien jaar
'doe. Er heerst 's nachts een
soort serene rust over Schiphol.
Ik verheug me nu al op mor
genvroeg, als de zon opgaat.
Het is dan echt een beetje mijn
Schiphol, de luchthaven waar
ik hartstikke leuk werk heb.
Maar het is geen glamour-
baan, het is een baan die ver
eist dat je snel, creatief en drie
dimensionaal moet kunnen
denken. Als verkeersleider ben
je eigenlijk de ogen en de oren
van de piloot, want zij moeten
- letterlijk - blind kunnen varen
op jouw oordeel", klinkt het.
Die nacht landen er tot 02.00
uur twaalf vliegtuigen per uur.
Tussen 02.00 en 03.00 uur arri
veren er nog eens zes en dan is
het, zelfs op Schiphol, even
héél rustig. „Je krijgt rond die
tijd zelf ook een klein dipje,
maar omdat we elkaar om de
twee uur aflossen, is dat met
wat koppen koffie goed op te
vangen." Om half vier kijkt de
crew in de toren altijd uit naar
de 'krantenkist' uit Engeland,
een vliegtuig dat Engelse kran
ten voor Nederland komt be
zorgen. Vanaf vijf uur beginnen
de chartervluchten - in het
hoogseizoen zo'n twintig per
uur - naar de zongebieden.
Plonia Pieterse is er de vrouw
niet naar om met wapenfeiten
te koop te lopen, maar na lang
aandringen, weet ze zichzelf
toch wel een pluim te geven.
Toen in het begin van dit jaar
de piloot van het vliegtuig met
aan boord de Palestijnse leider
Arafat zich meldde, had ze
dienst. Ze was verbaasd, want
ze wist dat Arafat op Marine
Vliegkamp Valkenburg zou lan
den. Maar een dergelijk vlieg
tuig laat je niet hangen, besliste
ze in een enkele seconde.
Ze loodste het vliegtuig tussen
de andere door naar de lan
dingsbaan, maar toen de wie
len waren uitgeklapt, drong het
waarschijnlijk tot de piloot
door dat Schiphol niet dezelfde
vlieghaven was als Valkenburg.
„De piloot wilde direct door
starten, maar dat was niet mo
gelijk. Het was even stressen,
kijken hoe je de kist op zo'n
moment zo snel mogelijk naar
de startbaan kunt taxiën. Bin
nen vijf minuten hing-ie weer
in de lucht op weg naar Val
kenburg."
Dit soort onverwachte voorval
len komen in verhouding met
tien jaar terug steeds minder
voor, want de drukte in het
luchtruim laat geen ruimte
voor 'gekkigheid'. Tijdens de
spitsuren, 's morgens om acht
uur als de intercontinentale
jumbo's arriveren, rond tien
uur als Schiphol vooral uitval
basis is en aan het eind van de
middag als zowel het binnen
komend als vertrekkend ver
keer actief is, kunnen er 108
toestellen per uur worden ver
werkt. Maar voor ambulance-
vluchten of voor vliegtuigen
met organen aan boord, blijft
er vrijwel altijd een mogelijk
heid tot voorrang. „Ik kan er
echt van genieten als ik zo'n
kist er effe tussendoor kan
doen."
Toen ze eens tijdens een
nachtdienst een Engels vlieg
tuig naar binnen moest leiden,
vroeg de piloot of de baanver-
lichting iets lager kon. Hij was
bang verblind te worden. Ze
dimde de lichten. „Maar ineens
klonk er vanuit de cockpit 'Oh,
this is too much'. In mijn ijver
had ik de lampen helemaal uit
gedraaid. Je schrikt even, maar
je corrigeert onmiddellijk."
Ook wanneer ze een enkele
keer het knopje van haar mi
crofoon niet goed heeft inge
drukt en de verbinding met de
piloot even is verbroken, blijft
paniek uit.
Alleen voor slecht weer heeft ze
net als de piloten een diep res
pect. Ze is dan extra alert.
Vooral de storm van 1990 heeft
grote indruk op de Sassemse
verkeersleider nagelaten. „Het
was echt ongelooflijk, de toren
zwiepte, bouwketen gingen de
lucht in en kranen in de buurt
leken te bezwijken, maar je
moest de jumbo's wel naar
binnen zien te loodsen. Ik heb
toen echt met het zweet in
mijn handen gezeten. Op zo'n
moment voel je de verantwoor
ding van je werk zwaar op je
schouders drukken, want het
gaat wel om de veiligheid van
heel veel mensen. Maar het
meest angstige moment was
toch de keer dat ik na mijn exa
men voor het eerst, echt hele
maal alleen, aan de slag ging."
IRENE NIEUWENHUUSE
Het hek om de verkeerstoren,
de pyloon van veilig Schiphol,
is zwart, hoog en afgezet met
stevig prikkeldraad. Maar deze
omheining is niets vergeleken
bij de andere beveiligingstra
jecten die bezoekers doorstaan
alvorens ze met de lift naar bo
ven kunnen zoeven. Camera's,
slagbomen, gezelschap van de
dienst, pasjes, luidsprekers en
een glazen sluis die alleen open
en dicht gaat als op een groene
stip wordt gestaan. Een groene
stip die de bezoeker weegt om
te voorkomen dat ongewenste
materialen mee naar boven
worden genomen.
Maatregelen om onverlaten uit
de buurt van de verkeersleiders
en hun apparatuur te houden.
Veiligheid is geen loze term bij
de Luchtverkeersleiding Neder
land (LVNL), want de dienst is
verantwoordelijk voor de bur
gerluchtvaart boven Nederland
tot een hoogte van 7,3 kilome
ter. Al die voorzorgsmaatrege
len zijn er niet ter voorkoming
van aanslagen of terroristiche
acties. Ook boze passagiers die
vanwege vertragingen of sta
kingen geheel buiten zinnen
raken, komen nog wel eens aan
de hekken rond de toren ram
melen.
