Zingende sjeiks op de Beestenmarkt
Amerika loopt storm voor
Kubricks Eyes Wide Shut
Kippenvel bij VSB-zangspektakel
Cultuur Kunst
I 'erwachting
te n blijdschap
II homogene
klankkleur
Haagse Dames
n, n
dAANDAG 19 JULI 1999
CHEF JAN RIJSDAM, 071-5356444. PLV CHEF ANNET VAN AARSEN 071-5356443
'Straat' wint Leids straatmuzikanten-concours De Gouden Pet
Maalstroom wint prijs in Jeruzalem
fflii7ALEM De Nederlandse documentaire 'De Maalstroom -
jen Familiekroniek' heeft zaterdag op het zestiende filmfestival
•an Jeruzalem de Jewish Experience-prijs gewonnen. De jury
[oemde maker Péter Forgacs voor de gedurfde wijze waarop hij
aniateurfilmbeelden heeft gebruikt. Maalstroom vertelt de ge
schiedenis van het Nederlands-joodse gezin Peereboom aan de
iand van familiefilmpjes van de oudste zoon. Het verhaal be-
jint in 1933 bij het zilveren huwelijk van diens vader en moeder
-n eindigt in 1942.
Nieuwe rel rond Benneton fotograaf
vfNETiË De Venetiaanse burgemeester Cacciari heeft een cam
pagne om dagjestoeristen uit zijn stad te weren grondig gecen
sureerd. De kiekjes door Europa's meest controversiële foto
graaf Oliviero Toscani, die onder meer voor Benneton gerucht
makende foto's maakte, gingen hem toch iets te ver. De cam
pagne 'Tegen Venetië, voor Venetië', was een idee van Cacciari
zelf om het massatoerisme te ontmoedigen. De ongenode gas
ten zouden de stad onleefbaar maken. De campagne is nu uit
gesteld en 22 foto's gingen in de prullenbak, waaronder een fo
tovan een rat, Venetië's grootste bevolkingsgroep.
Acteur Donal McCann (56) overleden
[onden De Ierse acteur Donal McCann, een van de hoofdrol-
pelers uit John Hustons The Dead uit 1987, is op 56-jarige leef-
ijd overleden. The Dead, Hustons laatste film, vertelt het ver-
al van twee oude vrijsters die een etentje geven voor hun fa-
ie en vrienden. Andere films waarin McCann speelde zijn
tof Africa (1985) en High Spirits (1988). Onlangs stond Mc-
n nog op het toneel in Londen en Dublin. De directeur van
t Gatetheater in Dublin, noemde hem „de beste toneelacteur
ezijn land ooit heeft voortgebracht".
Met 247 meezingende
stemmen is de groep
'Straat' gistermiddag de
glansrijke winnaar gewor
den van het Nationaal
Straatmuzikanten Con
cours 'De Gouden Pet'. De
formatie, waarvan vooral
de met een fez uitgedoste
muzikant een ongehoord
staaltje van virtuositeit op
verschillende instrumen
ten ten beste gaf, was na
de eerste maten van hun
lied al een gedoodverfde
winnaar voor het publiek.
Tweede en derde werden
respectievelijk 7,5 Meter
Meid en The full Minties.
Naast hen dongen nog drie
groepen mee naar de fina
le: Under Milkwood, Ferm
en de als zomerkoninkjes
verklede B-Kapel.
LEIDEN CEES VAN HOORE
Een klamme zondagmiddag in
Leiden, zo'n middag waarop je
zachtjes uit je oksels weent. Het
is opvallend druk in de binnen
stad. Verspreid applaus klinkt
op. Op een bankje nabij de Lok
horststraat zit een aantal stu
denten uit te puffen van het Mi-
nerva-lustrum. Voor het Ge
recht speelt een groepje straat
muzikanten. „Wat verschrikke
lijk!", zucht een van de heren,
„ze hebben echt iedereen weg
gejaagd." Ach ja, zo'n Gouden
Pet past niet iedereen en je
kunt als organisatie niet heel
Leiden tevreden stellen.
Voor de lingerie-winkel van
feesten
Straat brengt nummers uit oorden waar slangen uit hun mandje kronkelen. foto taco van der eb
Hunkemöller Lexis in de Bree-
straat praten 'Koos en de Al
berts' nog wat na. Een bont ge
zelschap dat onze Nationale
Treurwilg op de hak neemt.
Hun rekwisieten verdienen ver
melding. Uit een van de kruk
ken waarop ze zitten steekt een
slank en roze damesbeen.
Hoe bizarder, hoe mooier,
dat lijkt het devies van dit con
cours. Het zijn vooral de muzi
kanten met een aparte gimmick
die veel publiek trekken. Maar
er moet nog wat meer bij zitten
en dat heeft het close harmony-
zanggroepje dat bij café Barrera
staat nu net niet. Van die ijle
stemmen die zelfs niet door het
zwoele zomerbriesje en het ge
roezemoes van de vaste jon
gens heen breken. Wel leuk:
een van de zangeressen wordt
door een toehoorder zoge
naamd lastiggevallen, waarop
de in een groen colbertje gesto
ken zanger van de groep roept:
'Je blijft met je poten van d'r af,
hè!' Je ziet sommige mensen
zich verslikken in hun drankje.
In het nauwe straatje tegen
over de zij-ingang van V&D zit
ten drie dames achter de cither,
een hobby die ze hebben over
gehouden van vakanties naar
Oostenrijk. Het Harry Lime
Theme uit de film 'The Third
Man' zal nu wel zo opklinken,
maar helaas, dat is nog te moei
lijk voor de drie dames. Muziek
met een hoog Ovomaltine-ge-
halte. 'Jo, neem een vestje mee,
het kan soms koud zijn in Ti-
rol.' Wel staan toppers als 'Ma-
riandl' ('Wil jij met mij een
keertje aan de wandel?') en 'Auf
höher Alm' op het repertoire.
Vermakelijk.
Bij café Het Praethuys is het
één gonzende menigte. Het bier
vloeit rijkelijk en de mensen
zijn in een uitgelaten stem
ming, een stemming die ver
oorzaakt wordt door twee da
mes met bontmutsen op en
rokken afgezet met otterbont,
dames die 'met Ivan op de di
van' gaan 'omdat die Russen zo
goed kussen' kunnen. Meesle
pende liederen als er een slok-
kie in zit.
De Beestenmarkt, waar de fi
nale wordt gehouden, loopt
langzaam vol. Als opwarmende
act is de groep Snake Charming
gecontracteerd, een Haagse for
matie met klarinet, trombone,
gitaar en drum. Snake Char
ming speelt jazzy, funky, klez-
mermuziek, waarbij zelfs de
grootste droogkloot de neigingt
krijgt om mee te dansen. Prach
tige frasering, hypnotiserende
thema-herhalingen die toch
niets van hun verrassendheid
verliezen. Stuk voor stuk ge-
kneisde muzikanten, hetgeen
bij de vele lauw-toffe blazers en
slagers die op deze middag de
stilte bevuilen een verademing
is.
En dan is het tijd voor de fi
nalisten. De in boerenoveralls
geklede groep Ferm zingt hard
en zuiver en heeft prachtige
teksten over kortgebroekte ver
kenners die rein leven. Under
Milkwood zingt Ierse folksongs,
die net even de emotie missen
die bij dit genre hoort. De seksy
dames en in lage heupbroeken
geklede heren van 7,5 Meter
Meid brengen 'The Rivers of
Babylon' in up-tempo en laten
hun eigen Toppop-Ad Visser
'Grease Lightning' aankondi
gen. De B-Kapel blaast met or
kaankracht 'Even aan mijn
moeder vragen' en 'Hij was
maar een clown' de zomermid
dag in en The full Minties bren
gen - 'Toll, nicht wahr?' - 'I
want to hold your hand' in een
nichterig soort hoog-Duits.
De groep 'Straat' is eigenlijk
al bij het betreden van het po
dium favoriet. Ze brengen een
nummer met invloeden uit
Zanzibar en andere oorden
waar slangen uit hun mandje
kronkelen en er is een zeer stu
wend Frans nummer. Uitgedost
als sjeiks en imams bespelen ze
het publiek met het gemak van
routiniers. Met hun klompen
nog aan springen ze van het
podium en begeven zich onder
het publiek, dat vooral voor de
rasmuzikant met de fez warm
loopt. Gooi de prijs maar in
mijn pet, zie je het gezelschap
denken. Hetgeen zo'n klein half
uur later geschiedt. En dan is
het feest, groot feest. Uitgela
tenheid. Lachen, gieren, brul
len. Of zoals een van de toe
schouwers het uitdrukt: „Die
Gouden Pet was weer goed,
jongens, het was weer goed
pet."
RECENSIE LI DY VAN DER SPEK
in het Hartebrugkoor/Schola
'orum o.l.v. René Verhoeff, in 'Langs
'erken' van de Leidse Lakenfeesten.
ihoord 17/7, Hartebrugkerk, Leiden.
LOS ANGELES PIETER VAN LIEROP
In Amerika is sinds afgelopen
weekeinde Eyes Wide Shut te
zien, Stanley Kubricks nieuwste
film die tevens zijn laatste is ge
worden. Aan belangstelling
heeft het de eerste vertonings-
dagen niet ontbroken. Dat zal
iets met de geestdriftige kritie
ken te maken hebben, maar
vermoedelijk nog meer met de
berichtgeving over het kunst
en vliegwerk dat nodig was om
in de V.S. een keuringscertifi
caat voor 16 jaar en ouder veilig
te stellen. Ingrijpende beeldma
nipulatie was nodig om een or
giescène te ontdoen van voor
Amerikaanse ogen ongeschikt
geachte details.
De in maart overleden Stan
ley Kubrick was waarschijnlijk
de grootste perfectionist die de
wereldcinema ooit gekend
heeft. Terwijl het voor andere
topregisseurs al een geweldige
luxe is om drie maanden over
de opnamen van een film te
mogen doen, eiste Kubrick ge
woon een vol jaar en bezat hij
het gezag om die eis af te dwin
gen ook. Nooit was hij bereid
tot concessies.
Het is niet voorstelbaar dat,
indien deze man nog had mo
gen meemaken dat er keurings
problemen waren met Eyes Wi
de Shut, hij zou hebben gezegd
dat men zijn met ultieme preci
sie gecomponeerde beelden
wel even op de computer zou
zetten om de dames en heren
zodanig opnieuw te rangschik
ken dat er nergens meer details
te zien zouden zijn die mensen
overstuur zouden kunnen ma
ken. Toch is dat waartoe zijn
zwager permissie heeft gege
ven. Door Kubricks overlijden is
de wereld niet alleen van een
geniale eigenzinnige cineast be
roofd, maar lopen we nu ook
een rel van jewelste mis.
Het scenario van Eyes Wide
Shut is losjes gebaseerd op Ar
thur Schnitzlers in 1926 gepu
bliceerde Traumnovelle, die
was gesitueerd tijdens het We
nen van het vorige fin de siècle.
Dat is nu het einde geworden
van het millennium in het hui
dige New York. Tom Cruise
speelt een arts die getrouwd is
met Nicole Kidman. Weinig lijkt
er mis met hun relatie, totdat ze
tijdens een jet set-feestje allebei
heel dicht in de buurt van een
slippertje zijn gekomen. Onder
invloed van het een en ander
slaan ze thuis aan het ontboe
zemen. En dan laat Nicole zich
ontvallen hoe ze ooit hevig on
trouw wilde plegen met een on-
BDENTwee oudere Haagse dames voelden zich gisteren prima
huis op het terras bij het Vrouwenkerkplein, dat voor de Lakenfees-
en was omgedoopt in 'Montmartre'. Alof ze in het Kurhuis een
akje thee zaten te drinken. De Leidse schilder Justus Donker van de
oormsalige kunstgroep After Nature had het duo uitgenodigd voor
em te poseren. Hij en de dames waren de topattractie van de
unstmarkt. De twee vrouwen zijn in Den Haag bekende verschij-
ingen. Ze verzamelen al vele jaren antieke kinderwagens. Niet zo
beli erbazingwekkend hadden ze gisteren één van hun pronkstukken
leegenomen. foto taco van der eb
Lakenfeesten-1999 horen
er tot het verleden. Ernst en
f n, beide waren ze de afge-
en week min of meer aan-
zig. René Verhoeff zette
erdjho.a. in voor de 'retraite'.
:ustw :n terugtrekken uit het ge-
derla el van de feestvierende
ij, de nsenmassa. Zo konden we
en a erdag een half uur vertoe-
jchte i in de Hartebrugkerk. Hier
igde Schola Cantorum tien
al een Introitus behorend
ïaakti de vieringen van het kerke-
jmsti jaar. De eerste Introitus (le
duika idag van de Advent) is vol
at ga i verwachting over de ge-
et na )rte van Christus. 'Tot U
rdt zj hef ik mijn ziel',
irstot erhoeff dirigeert zijn elf
n va cipelen op de specifieke
naa nier in opwaartse en neer-
ieker irtse lijnen. Bijna alle zan-
dag i s zijn de 50 al dik gepas-
Den td. Maar René Verhoeff
door ft een indrukwekkende ho-
tuur gene klankkleur opge-
nvd, vol van nuances in de
P der strofen. Hij let sterk
vaart, accenten, articulatie,
timpen en uitzetten van
nk Elke strofe eindigt
IQ isparant in pianissimo,
nen de verschillende in-
ti wordt de sfeer van ver-
hting (Introitus I), blijd-
aP 'Gij zijt mijn zoon, ik
'U heden verwekt' (II), tri-
len R f'resurrectio' (IV) krachtig
veg «roepen in felle cadans en
„Tol dere uitspraak. In Introitus
as, In heeft de Geest bezit geno
de w n van de aarde. En de tien
man dl Introitus is geheel ter ere
aterB Maria, het feest van de ten
angia iel opneming, de intree-
g waar René Verhoeff als
istitie ns-katholiek in hart en
i boet en, nog voor honderd pro-
was i achter staat,
eze hj ok in de Hooglandse
drijf aide René Verhoeff de
rechti iter. Zondagmiddag diri-
iemï de hij daar de 'Cantate
n de< te' voor mannenkoor, or-
m z<* tn bariton (Jan Mooi) van
aand tot op heden onbekende
is efl burgse componist Mat-
rachfl u Prangen, een laatste se-
eersst f wijkplaats in Leidens
in Vei ttrijke Lakenfeesten.
Er kan geen boot meer bij tijdens het zangspektakel.
foto hielco kuipers
Uitbundige muziek draagt tot ver over Leidse grachten
LEIDEN CAROLINE VAN OVERBEEKE
Een onopvallende man, z'n handen losjes
in de zakken. Gekleed in een grijze broek
en schutkleur jasje, laat plotseling een
machtig stemgeluid over het water van de
Nieuwe Rijn schallen. „Freunde, das Leben
ist Lebenswert!", zingt hij alsof dat op een
helder moment spontaan in hem opwelt.
Kippenvel. Mond dicht en luisteren is het
devies.
Het jaarlijkse VSB-zangspektakel met 300
koorleden op het waterpodium voor De
Waag in het hartje van Leiden, kent behalve
het hoogtepunt zowel een voorspel als een
naspel. Uren voordat het eigenlijke concert
begint op deze warme zaterdagavond, zijn
de tenor Marten Smeding, de zangers en
zangeressen van de koren bezig hun stem
warm te maken, stemmen de musici van
het orkest spelenderwijs hun instrumen
ten. Uren voordat de klok tien uur slaat en
de schemer een gevoel van intimiteit
brengt, staan drommen mensen op de wal
kanten, op de bruggen en op het podium te
luisteren. Ademloos.
Niemand wil iets missen van deze uit
bundige muziek die tot ver over de Leidse
grachten draagt, ontspant en verzoent. En
aan het slot, rond middernacht, na een
kleurrijk vuurwerk dat van de pikzwarte he
mel spat tijdens Tsjaikovski's Ouverture
1812, laten de koorleden en musici in de
burgerzaal van het gemeentehuis, een
drankje om de stembanden te smeren, nog
een staaltje van hun kunnen horen. Spon
taan barst het gezang los, links en rechts,
achter en voor je. Waarna vervolgens nog
maals het glas wordt geheven op de goede
afloop.
Dirigent René Verhoeff had de leiding
over de amateurzangers van onder meer
philharmonisch koor Hagacantare, het ko
ninklijk mannenkoor Die Haghe Sanghers
en Haghe Sonare. Carlo Balemans, lang
blond haar en tijdens het oefenen gekleed
in T-shirt en korte broek, zwaaide geest
driftig met zijn stokje als het de beurt was
van 'zijn' Rotterdams Symfonisch Blaasor-
kest.
Mark, een blonde jongeman gehuld in
zwarte spijkerbroek en spierwit overhemd,
had tijdens het oefenen op de xylofoon al
de grootste lol. Tijdens zijn officiële solo
optreden verdween de grijns geen seconde
van zijn gezicht. 'Circus Renz' speelde bij
met het blaasorkest en hij deed dat met
overtuiging. Tijdens de ritmische xylofoon
klanken, onmiskenbaar circusdeunen, leek
het alsof de gedresseerde leeuwen, clowns
en trapezekunstenaars elk moment op het
podium konden verschijnen.
Terwijl de sikkelvormige maan achter de
Waag verscheen, maande presentator
Etienne Verhoeff de verzamelde menigte:
'Kunt u nog zingen? Laat horen dan!' De
stemmen werden gesmeerd voor Rene'
Frogers: 'Een eigen huis, een plek onder de
zon...' Even later klonk het van alle kanten:
„En altijd iemand in de buurt die van mij
houden kon..."
Na een muzikaal intermezzo met Shos
takovich (The Bolt), zette het mannenkoor
in met het 'Schedellied' waarvan het refrein
luidde: „Zaagsel....en groene zeep, zaagsel
en groene zeep!"
'The Holy City' bleek ook een uitstekende
meezinger: 'Hosannah in the highest,
hosannah to your king'. En natuurlijk het
Slavenkoor uit Verdi's 'Nabucco' en 'Land
of hope and glory' ofwel 'Pomp and cir
cumstance'. En bij de toegift, 'Conquest of
paradise', verschenen er geen aanstekers
maar sterretjes in de lucht.
Op dat moment scheerden ook de boot-
vlaggen, Hollandse, Noorse en Leidse, over
het water. De drankjes die in de vele boten
(zij aan zij lagen ze, het zwarte water van de
Nieuwe Rijn was nauwelijks nog zichtbaar)
waren rondgegaan, hadden hun doel niet
gemist. Uitbundig zongen mannen en
vrouwen op de voorplecht, anderen lieten
hun boot op de maat gevaarlijk meedeinen,
een enkeling schuifelde met een bord vol
hapjes langs bak- of stuurboord. „Kijk-ie
uit, maat?", een volstrekt overbodige waar
schuwing. „Ik kan hier helemaal niet in het
water vallen, dat lukt hier gewoon niet!"
weerstaanbare zeeman die ech
ter vergat onzedelijke voorstel
len te doen.
Die bekentenis komt zo hard
aan bij Tom dat hij zich op slag
ontslagen voelt van de verplich
ting tot seksuele trouw aan Ni
cole. Vervolgens neemt de film
steeds droomachtiger dimen
sies aan. De jonge dokter wordt
bij een stervende patiënt geroe
pen en stuit daar op een vrouw
die hem poogt te verleiden. Zo
iets maakt hij gedurende een
nacht verschillende keren ach
ter elkaar mee. Telkens lijkt
Tom onder de verleiding te be
zwijken maar dan komt er net
iets tussen. Uiteindelijk komt
hij terecht bij een sekte waar
Venetiaanse maskers worden
gedragen en door sommigen
ook helemaal niks anders dan
Venetiaanse maskers. Tom
wordt bij een orgie betrokken
maar valt als indringer door de
mand. Hij dreigt te worden ver
nederd en gedood, hetgeen op
het nippertje wordt verhinderd
door interventie van een ge
heimzinnige vrouw die voor
hem haar leven offert.
Daarna is het ontluisterd
wakker worden. Wat werkelijk
heid is geweest en wat niet, dat
doet er niet echt toe, vond Ku
brick op gezag van Schnitzler,
die ook arts was en een goede
vriend van Freud. Dood en ero
tiek wonen bij elkaar om de
hoek. Elk mens heeft al het goe
de maar ook al het kwade in
zich. Het is de vrije wil die al
het verschil uitmaakt. Het zijn
geen inzichten waar we van
achterover hoeven slaan. Het
huwelijk van Cruise en Kidman
heeft zijn zoete droomdimensie
verloren, maar in plaats daar
van hebben ze - gelouterd en
wel - zichzelf en elkaar beter le
ren kennen en accepteren.
Feitelijk is Eyes Wide Shut
dan ook zeker niet de somber
ste film die Kubrick gemaakt
heeft. In fabuleus mooie beel
den laat Kubrick je de verzen
gende kracht voelen van eroti
sche fantasie, seksuele verlei
ding en tomeloze geilheid die
een mens kunnen doen twijfe
len over wie er nu eigenlijk de
baas is over onze geest, onze
verbeelding, onze drijfveren.
Wijzelf nauwelijks, zou je me
nen.
Op rationeel niveau scoort
Kubrick zijn punten wel, in es
thetisch opzicht eveneens,
maar in dramatisch opzicht he
laas veel minder. Een ernstig
probleenj is dat de cruciale lou
teringscène (waar Cruise wordt
veroordeeld en vervolgens ge
red) op geen stukken na func
tioneert als de heftig emotione
le climax die bedoeld moet zijn
geweest. Het had een klap moe
ten zijn die geacht wordt mini
maal drie kwartier - de tijd dat
de film nog voortduurt - na te
dreunen. In plaats daarvan
houd je het gevoel over dat er
veel te weinig aan de hand is
geweest om al die tranen en
troostende handen van de fina
le acceptabel te maken, laat
staan de wijsneuzige epiloog
van Kidman, waar Cruise braaf
zwijgend bij staat te knikken als
een schooljoch dat belooft nog
beter zijn best te doen.
Tom Cruise en Nicole Kidman bij de première van Eyes Wide Shut.
foto ap
