'Het leven komt zoals het komt, je lot ontloop je niet'
Publiek maakt zelf dansstuk
bij 'Choreografie Opnieuw'
Vuur speelt hoofdrol bij Pyromachine
Leiden Regio
RmroFEEÏi
Dichteres
Vasalis
herdacht
MAANDAG 12 JUL11999
972
A WEGMAN. 071-5356414. PLV -CHEF HERMAN JOUSTRA.ff
De Leidse historicus en leraar Hans Ulrich en het lot van de mensheid
Hans Ulrich draagt een geruit houthakkershemd.
Vanachter zijn brillenglazen kijkt hij helder de we
reld in. Zijn blik staat op 'aanpakken'. Misschien dat
hij dat ondernemende karakter van zijn vader heeft,
een man van wie hij pas op vierjarige leeftijd wist dat
die zijn vader was. Een man die onlangs helaas heeft
moeten begraven.
„Mijn vader was een Oostenrijker", zegt Ulrich. „Hij
is in 1913 geboren in Wenen. Na de Eerste Wereld
oorlog werd hij als een hongerkindje op transport
gezet naar Nederland om daar wat aan te sterken.
Hij kwam op zevenjarige leeftijd terecht in Hengelo,
waar hij later, op de kermis, mijn moeder leerde
kennen. Ze waren meteen stapelgek op elkaar, dus
hij is hier blijven hangen. In 1938 volgde de zoge
naamde 'Anschluss' en werd mijn vader als Oosten
rijker dienstplichtig. In de oorlog moest hij bij de
Wehrmacht, maar hij is ondergedoken in Aalten.
Mijn moeder ging wel op de fiets naar hem toe.
Bloedlink. Ik kende hem niet anders dan Ome Jan.
Nadat de geallieerden waren binnengetrokken, kreeg
ik pas te horen dat hij mijn vader was. Ik kan me nog
de ontroering herinneren toen ik dat voor het eerst
hoorde. Ik had een vader! Ik dacht: als ik nu ruzie
krijg met mijn vriendjes, is mijn vader er om me te
helpen."
„Hij speelde viool, maar moest daar door een onge
lukje met zijn middelvinger mee ophouden. Tijdens
een kerstmis heb ik hem geïnterviewd over zijn le
ven. Ik ben blij dat ik dat heb gedaan. Nu ligt zijn ge
schiedenis een beetje vast. In 'Onweer in de scheme
ring' van Frederick Morton wordt de sfeer waarin
mijn vader opgroeide goed weergegeven. Wenen
was een hoofdstad in verval. Je had het opkomende
antisemitisme van een burgemeester als Lueger, de
verkalkte Kaiserliche und Königliche Monarchie
brokkelde af. Hij kwam uit een rood nest, mijn va
der, uit de arbeidersklasse. En ikzelf dus eigenlijk
ook. Maar ik mocht naar het gymnasium. Dat was
iets speciaals. We hadden daar een leraar die Engels
sprak in de klas. Engels! Je wist nog van niks. Je sprak
de woordjes oneen two nog uit als 'oone' en 'twoo'.
Maar je pikte het snel op. Net zoals Latijns en Grieks.
Je leerde zo'n taal van binnenuit."
„Ik ben daarna Nederlands en Geschiedenis gaan
studeren. In Utrecht. Alle tentamens gingen monde
ling. De professoren kenden je. Ze groetten je ook op
straat, maar spraken je altijd aan bij je achternaam.
Ik interesseerde me vooral voor de Renaissance en
voor de geschiedenis van de twintigste eeuw, met
name voor de Anschluss. Gek, zo kwam ik toch weer
bij mijn vader uit."
„De laatste tijd heb ik veel behoefte om filosofische
werken te lezen. Misschien komt dat doordat je ou
der wordt. Ik heb me voorgenomen om elke dag een
stukje in De Ethica van Spinoza te lezen. Dat is toch
een beetje de leer van de acceptatie. Zijn uitgangs
punt is: het leven komt zoals het komt. Je kunt er wel
alles aan proberen te veranderen, maar je lot ont
loop je niet. Welnu, accepteer dat dan. Ga niet zitten
kniezen, zitten mokken. Ik leg het nu een beetje tri-
Generaties Leidenaars nam hij
mee over het kronkelpad van
de werelgeschiedenis. „Hans
Ulrich, natuurlijk ken ik die! Ik
heb nog les van hem gehad."
Ulrich is nog steeds actief op
het Stedelijk Gymnasium.
Maar hij doet nog veel meer.
Hij was jarenlang
hoofdredacteur van
'Reflector', schreef tal van
geschiedenisboeken
waarboven menig middelbare
scholier heeft zitten zwoegen
en onlangs leverde hij bij de
Amsterdamse uitgeverij
Prometheus het manuscript in
voor 'De geschiedenis van de
twintigste eeuw in een
notendop'.
foto henk bouwman
viaal uit, maar daar komt het in wezen toch op
neer."
„Ik ben een agnosticus. Er moet wel iets zijn tussen
hemel en aarde maar ik wil dat geen God noemen.
Het is nutteloos om je denken op zoiets ongrijpbaars
als een God los te laten. Je kunt dat niet meten naar
aardse maatstaven. Als God dan zoveel macht heeft,
waarom zorgt hij er dan niet voor dat alle mensen
goed te eten hebben en dat er geen massale slach
tingen gebeuren? Als zo'n God dat goedkeurt, zou ik
hem een grote schoft vinden. Ik geloof niet in zo'n
ingrijpende God. Er zal wel zoiets zijn als een voort
durende zijnstoestand, maar wat dat dan is kunnen
wij niet begrijpen."
„Ik zie door mijn vak veel parallellen met de Ro
meinse Keizertijd. Wat opvalt, is het cynisme van de
grote heersers. Je ziet hoe weinig ze zich gelegen
hebben laten liggen aan het lot van de enkeling, van
het individu. De mensen schelden nu zo op Milose
vic. Ze begrijpen niet dat iemand tot zulke verschrik
kelijke dingen in staat is. Ze leren kortom niets van
de geschiedenis. Mij ergert die simpelheid van den
ken vaak. Ik wil met mijn boek en ook met mijn vak
op zich, proberen te bereiken dat de mensen wat
minder verbaasd zijn over wat er gebeurt. Je ziet ge
woon dat de aggressie iets van alle tijden is geweest.
Velen vinden die agressie zeer aantrekkelijk. Neem
Mussolini. Hij zei: 'Liever één dag leven als een
leeuw, dan 364 dagen als een lam."
„En ook voor de mensen zelf is het aantrekkelijk deel
uit te maken van een groter geheel, om op te gaan in
de massa die strijdt voor een bepaald doel. Ik heb
dat zelf ook. Ik heb een seizoenskaart voor Ajax en
als ik op de tribune zit en ik zie dat de scheidsrechter
een fout maakt, roep ik net zo hard als de anderen
dat-ie een klootzak is."
Tijdens zijn studie in Utrecht werkte Hans Ulrich als
journalist voor het Utrechts Nieuwsblad. „In die tijd
ben ik getrouwd met Yvonne. Ik was 23, zij 20. We
moesten trouwen. Dat was even schrikken, maar
bleek achteraf een 'blessing in disguise'. Ik moest
wel studeren om verder te komen en ik moest gaan
verdienen. Toen ik afgestudeerd was. kreeg ik vrijwel
onmiddellijk een aanbod om in Middelburg op een
school te komen werken. Waarom niet, dacht ik. Het
was dichtbij zee en die wilde ik nu wel eens een tijd
je langer zien. Ik ben opgegroeid in Hengelo en was
vijftien voordat ik voor het eerst de zee zag. Ik werkte
dus als leraar in Middelburg en wilde tegelijl
een proefschrift maken over de Nederlandse
metselarij. Ik zat in Vlissingen in een loge. I
gangspunt van die vrijmetselarij is: de wereld
maken. Dat sprak me aan en ik kon wel wats
tuur in dat streven gebruiken. Vandaar. Je ha
paalde inwijdingsrituelen en die vond ik wel
ja. Die gaven er een zekere plechtigheid aan.
men met z'n allen een voorschot op een beu rdi
reld. Verbeter de wereld en begin bij jezelf. Q /01
de geschiedenis dat het toch vooral een kloti irei
was geweest, en dacht: dat wil ik wel. Je verki
een spiritueel gezelschap. Maar ik heb er toe
verwachtingen van gekoesterd. En met he ut
schrift is het uiteindelijk niets geworden."
„Ik heb wel altijd geschiedenisboeken geschj
voor de leerlingen. Hard werken, maar eeng
bijverdienste. Ik vond het vooral belangrijk d
dingen interessant en smakelijk bracht. Sind
didaktische eisen er zijn bijgekomen, heb iki
zoveel plezier meer in."
Hans Ulrich houdt van hard en noest werkei
de geneugten des levens gaan aan hem nieti
„Ik ben de laatste tijd veel met mijn vrouw a
reizen. Heerlijk. Ik ga bijna altijd op reis met io
Zonder haar zou ik niets zijn. In mijn eentje m<
er geen bal aan. Ik heb haar leren kennen op ens
zeilfeest. Een soort chemie was het. Vreselijl
liefd te zijn. Je doet zo gek. wordt zo onrust^ so:
heb het nu veel meer naar mijn zin."
„We zijn samen onder meer naar Rome g
Een prachtige stad. Als ik dat tegen mijn moAet
telde, raakte ze altijd een beetje geïrriteerd.]
ken deugden in haar ogen niet. We hebbent
les gezien. De schilderijen ook, met al die br c i
geitjes. Als dat de hemel is, moet-ie wel ergs
denlc ik."
„We zijn ook naar Calcutta geweest. Wat et
sen, wat een bedrijvigheid! Maar wat een an
Mensen die elke dag weer niet weten of ze 't
wat te eten hebben. Maar goed, we weten na
allang dat het leven niet rechtvaardig is. Wij
het hier goed. Maar tegelijkertijd zie je van al
rare problemen opduiken. Alsof we ze willen
Alsof we niet zonder de dagelijkse portie ellet
kunnen. Ze zijn nu al jaren aan het sodemiei
over het nieuwe millennium. Allerlei scenaii
wat er fout zou kunnen gaan, worden er bed ve
denk wel eens dat dat een gerationaliseerde 11
voor de ondergang van de wereld, zoals diet
ligie is voorgesteld."
„Maar goed: ik heb het best naar mijn zin. Ikftasp
het leuk om te schrijven en les te geven. En
trek ik er op uit om met mijn verrekijker vt
gaan bekijken. Prachtig toch als je ineens t
ijsvogel ziet zitten. Daar kan ik van genieten
er onderhand wel wat van. Maar er zijn nog gf
.vogels die ik niet meteen kan thuisbrengen.
ik de naam niet weet. Maar wat geeft het, ze >f
ook mooi zonder.
df
Met een voorleesmarathon
in Filmcentrum Poelestraat
in Groningen wordt op 16
oktober herdacht dat M.
Vasalis, de dichteres uit Ro
den, precies een jaar geleden
is overleden.
Dichters en muzikanten
brengen al het werk van de
dichteres ten gehore. Jean
Pierre Rawie, Rutger Kop
land, C.O. Jellema, Arjan
Witte, Maria van Daalen,
Bart FM Droog, Hannie
Rouweler, Ruben van Gogh,
Hans van Pinxteren en Ro
nald Ohlsen werken aan de
dag mee.
Naast de voorleesmara
thon is er in het Filmhuis
een kleine expositie te zien
en voert journalist Jacob
Moerman met gasten een
gesprek over de betekenis
van het werk van M.Vasalis.
AMSTERDAM WILLEMUN IN 'T VELD
'Choreografie Opnieuw' is niet
direct een titel die hordes pu
bliek naar de schouwburg zal
lokken. Toch doen dansliefheb
bers er goed aan morgen te re
serveren voor een bezoekje aan
Julidans, want het programma
dat het Amsterdamse zomerfes
tival die avond presenteert be
looft opmerkelijk te worden.
'Choreografie Opnieuw' is te
gelijkertijd een voorstelling, een
workshop choreograferen en
een spel. Het bijzondere aan
het programma is dat het pu
bliek de kans krijgt zelf een
dansstuk te creëren. Op aanwij
zingen van de toeschouwers zal
choreograaf Ed Wubbe met
twaalf dansers van Scapino Bal
let Rotterdam een aantal nieu
we dansscènes ontwikkelen.
Initiatiefneemster van 'Cho
reografie Opnieuw' is de
Utrechtse danswetenschapper
Raphakl Akopian-Schupp, die
op verzoek van Julidans een
project bedacht dat van het
dansfestival iets meer zou ma
ken dan een serie voorstellin
gen uit binnen- en buitenland.
Zij bedacht dat het voor het pu
bliek interessant zou zijn te er
varen hoe een choreografie tot
stand komt.
Enthousiast legt de in cho
reografie-analyse gespeciali
seerde Akopian uit hoe 'Cho
reografie Opnieuw' in zijn werk
gaat: „Het publiek wordt ver
deeld in twee groepen: kijkers
en deelnemers. De toeschou
wers komen in de zaal te zitten,
de participanten krijgen een
plaatsje op het podium. Het is
de bedoeling dat de deelnemers
- er kunnen maximaal honderd
toeschouwers actief meedoen -
in de loop van de avond een
nieuwe choreografie maken."
Uitgangspunt voor dit dans
stuk vormen fragmenten van de
voorstelling 'Nico', die door
dansers van Scapino Ballet Rot
terdam worden uitgevoerd. Aan
de hand van de suggesties van
het publiek op het podium zal
choreograaf Ed Wubbe deze
fragmenten aanpassen. De par
ticipanten kunnen Wubbe bij
voorbeeld vragen een duet om
te werken tot een stuk voor drie
dansers. Of hem voorstellen de
dansers de bewegingen veel
sneller te laten uitvoeren.
Volgens Akopian zijn de mo
gelijkheden om een choreogra
fie te veranderen eindeloos. De
keuze van de muziek beïn
vloedt de dans, legt zij uit, net
als de belichting en het aantal
dansers. Zelfs de intentie waar
mee je een beweging maakt kan
heel bepalend zijn. Een langza
me, vloeiende armbeweging
oogt anders dan een snelle,
hoekige zwaai.
Op de vraag of het met hon
derd choreograferende toe
schouwers geen rommeltje op
het toneel wordt, antwoordt de
bedenker van het spel dat er re
gels zijn bedacht om dat te
voorkomen. De Engelse cho
reografie-analiste Valerie Pres-
ton-Dunlop zal als spelleider
optreden en de communicatie
tussen participanten en cho
reograaf stroomlijnen. Zij legt
de deelnemers een aantal com
positorische dilemma's voor;
met de oplossingen van het pu
bliek gaat Ed Wubbe vervolgens
aan de slag.
'Choreografie Opnieuw'.
Stadsschouwburg Amsterdam,
di 13 juli 19.30 uur. Toeschou
wers die actief willen deelne
men aan deze voorstelling die
nen zich vooraf op te geven en
krijgen een speciaal kaartje
voor een plaats op het toneel.
Informatie: Julidans (020) 523
77 65. Reserveren: (020) 624 23
11.
LEIDEN SABINE VAN DEN BERG
Even bekruipt je de vrees dat
het dikke koord waarachter de
toeschouwers plaatsnemen als
lont zal dienen. Maar het touw
is alleen gespannen om het pu
bliek op veilige afstand te hou
den van de gratis openlucht
voorstelling 'HIFI.er' door The
ater Pyromachine. In deze per
formance is de hoofdrol niet
weggelegd voor mensen van
vlees en bloed maar voor lik
kend vuur; het element dat als
een hypnotiseur de aandacht
vangt.
Lambert Wouda, ook wel
'Lamp', werkt hiervoor samen
met het choreografenduo
Maarten van der Drift en Yvon
van den Akker. Zij ondersteu
nen de vlammen met hun mo
derne dans.Locatie van de act is
het Arsenaalplein, naast café de
Grote Beer. Van twee kanten
duiken de dansers op. Zij
schrijden. Op hun rug een con
structie van twee lange stokken
die zich brandend als vleugels
spreiden. Ze leggen hun fikken-
de gevaarte af, hierbij .geholpen
door Lamp en zijn twee mede
werkers die in hun zwarte over
alls en handschoenen waken
over het grillig vuur. Een ge
luidsband met muziekcollage
samengesteld door Jan de Rijk
en Kees van den Bos begeleidt
de pas de deux die op de kale
Pyromachine: springen over vuur.
straattegels wordt uitgevoerd.
Snel slaat de vermoeidheid
toe. De dansers beginnen te hij
gen. Een blos op de wangen
verschijnt. Rechts staat een
groot vat opgesteld waarop het
duo klimt. De zwarte helpers
steken ondertussen met kleine
fakkels wat kluwen touw aan,
die vervolgens worden uitge
rold en als mikadostokjes liggen
gespreid. De wind waait en het
vuur flakkert. Een aantal bezoe
kers deinst terug, de brandende
touwen komen akelig dichtbij.
De dansers klimmen in het vat.
het blijkt een waterton. Je hoort
hun gespetter en de begelei
dende muziek lijkt percussie op
water. Op een statief gloeit een
foto henk bouwman
brandende krul. En op muziek
van Vangelis verrijzen de dan
sers uit het water. Dan een
wals. De twee buizen die in een
grote driehoek achter het vat
staan opgesteld branden terwijl
vlammende koorden als een
gordijn achter het duo dansen.
Na twintig minuten is het
stuk over, het vuur
Verkoolde strepen waar de tou
wen lagen. Lamp deelt wodka
uit, 'vuurwater' zoals een drink
ster het noemt. Een bezoeker
loopt na afloop wat teleurge
steld weg. Had gehoopt op af
standbestuurbaar brandbaar
materiaal. Op meer spektakel.
Dat is begrijpelijk. Aan de ande
re kant: het Arsenaalplein ligt
niet in Amsterdam, niet op Ter
schelling. Het ligt gewoon in
Leiden. En hier mag je blij zijn
als er tenminste één licht rond
loopt dat de straat beschouwt
als een theater.
Het hoogtepunt in de voor
stelling bleef afgelopen zater
dag evenwel uit. De dansers
bleken zo buiten adem dat zij
het niet aandurfden met een
duikapparaat kopje onder te
blijven zodat Lamp boven hun
hoofden een gasvlam kon ma
ken. „Als een acteur of danser
angstig is, dan beginnen we
daar niet aan. We hebben
steeds in de beslotenheid van
de repetitieruimte geoefend. En
nu is dat toch anders", vertelt
Wouda. Maar het lot bleek de
kunstenaar ook gunstig gezind:
„Ik brak mijn hoofd over het
slotbeeld, heb er uren over na
gedacht maar ik kwam er niet
uit. Vanavond ging het vanzelf:
de brandende koorden sloten
als een theaterdoek achter de
hoofden van de dansers.
Mooi."
Leidsch Dagblad
ANNO 1899
Woensdag 12 Juli
LEIDEN - In de alhier in het café 'Bellevue'
gehouden vergadering van de Afdeeling Leiden
en Omstreken der Hollandsche Maatschappij
van Landbouw werd o.a. mededeeling gedaan
dat de Minister van Binnenlandsche Zaken be
reid is te bevorderen, dat aan de Afdeeling een
Rijkssubsidie worde verleend voor den te hou
den cursus in hoefbeslag en zulks onder eenige
in het schrijven vermelde voorwaarden.
Z0ETERW0UDE - Heden zijn alhier vanwege
den Algemeenen Nederlandschen Wielrijders-
bond twee wegwijzers geplaatst nabij k 1111
aan de beide uiteinden van den Schink
aangevende de richting voor de routes:I
Haag, Rotterdam-Leiden en Den Haag,
dam-Alfen en Utrecht.
De beide wegwijzers, in de bekende v; aoJ
kleuren, geven wederom een duidelijkb
van de activiteit van het Bondsbestuure r
len menigeen op den rechten weg wetaJJ
houden.
ANNO 1974
Vrijdag 12 juli
li",!**" «w 'fc^5f§uMaraffj§g"S^-
LEIDEN - Plons. Gistermiddag op, beter gezegd in het Rapenburg. Duikers, politie en brandweer,
ren er binnen de kortste keren. De omstanders trouwens ook; je weet niet waar ze vandaan komff
niemand in de auto, die kennelijk niet op de handrem had gestaan. foto archief leidsch
RIJNSBURG - Vannacht is op 63-jarige leef
tijd overleden burgemeester B. H. Koomans,
die sinds 1957 in Rijnsburg zijn ambt be
kleedde. Daarvoor was hij van 1946 af burge
meester van Uithuizer Meeden in Groningen.
De burgemeester was vorige week uit het zie
kenhuis gekomen, waar hij herstellende was
van een hart-infarct. Vooral op het gebied van
woningbouw heeft burgemeester Koomans voor
Rijnsburg veel weten te bereiken. Het oude ge
deelte van het dorp werd onder zijn leiding ge
saneerd, en de toren van de Nederlands Her
vormde Gemeente gerestaureerd. Ook werd er
in deze periode een nieuw raadhuis gebouwd.
In de ruim zeventien jaar dat hij burgemeester
was van Rijnsburg, heeft het dorp er een tuin
bouwschool, een nieuwe mavo en enkele lage
re scholen en kleuterscholen bijgekregen. Ver
der kwam er een dienstencentrum voor bejaar
den, dat onder voorzitterschap stond van de
heer Koomans. Daarnaast was hij voorzitter van
het comité 'Duizend jaar Rijnsburg', dat voor
volgend jaar grootscheepse activiteiten op
Foto's in deze
overschrijvingski
Dagblad, t.a.v. Leidsch
touw gaat zetten. Ook leidde hij de stiel j j,
'Gedenkteken voor graven van het Holla
Huis', een zaak die de laatste tijd veelt ler.
stelling heeft gehad. Burgemeester Koe m
was ridder in de orde van Oranje Nassai
drager van de erering van Hüttental, ee: jen
plaatsje in West-Duitsland waar Rijnsb, »en
betrekkingen mee onderhoudt. hi
Jlet
ALPHEN AAN DEN RIJN - Ondanks po m
van het D'66-kamerlid mr. Imkampom bei
meente daarvan af te houden, heeft van
in Alphen de eerste openbare aanbestel ng
plaatsgevonden, voor reconstructiewed Bn
de Prins Bernhardlaan. Het ging om de c
van opritten voor de brug over de Oudei Bnd
het verlengde van de Prins Bernhardt reid
karwei zal worden uitbesteed aan BV Af
mingsbedrijf v/h D. A. van der Linden
Gravendeel, die met een totaal bedrag»
1.375.000 de laagste inschrijver was ioo
ste inschrijver was Gebrs. Romers BVuJstj
zenburg met een bedrag van 1.601
.,1
ler;
plaulsing een ingevulde chequr aj-j
f11
'Itstraat 82. U ontvangt de foto binnen drie
riek kunnen worden nabesteld door bit
ter waarde van rijf gulden (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) op
)agblad Archieven, postbus 54, 2300 AB Leiden of door contante betaling aan de balii
Dagblad aan de Roosc
