De nachttrein: 'gij zult niet
met elkander spreken'
ii inn
C "l uu
bij nac
fit
en
nrnn
lü uu
Zomer 1999
gelijst
976
19
's Nachts brood bakken. Voor
dag en dauw opstaan om
bloemen te rijden, 's Avonds een
patiënt behandelen. Voor
sommige mensen is dat
onregelmatige leven de
normaalste zaak van de wereld.
Naam: Jaap Visser
Leeftijd: 40
Beroep: (sport)journalist Vrij Nederland
Woonplaats: Leiden
Hoe zwaar is het volgen van de Tour de France als
journalist?
Voor een journalist van een krant is de Tour de
zwaarste job, zwaarder dan WK voetbal of de Olym
pische Spelen. Vanwege het verplaatsen. Vooral voor
mij, want ik ben geneigd van een hotelkamer meteen
mijn kamer te maken. De kamer ligt dan bezaaid
met rommel, die ik 's morgens moet opruimen. De
Tour wacht op niemand, zeggen ze wel eens.
Hoe ziet een normale dag van een tourverslagge
ver eruit?
„Qua sportevenement is de Tour gewoon beuken,
's Morgens tiaar de start om de renners te spreken en
na de start naar de finishplaats. Van de koers zelf
kan je niets 'live' volgen. Dat is ook niet mogelijk,
omdat er vier keer zoveel journalisten als renners
zijn. In de aankomstplaats wat eten en in het pers
centrum installeer je je voorde tv. Je ziet thuis achter
je eigen tv evenveel. Bij de aankomst spoed je je naar
de finish om de renners te spreken. Daarna begint
het kwartetten met citaten met collega's en het
schrijven in de perszaal. Als je klaar bent naar het
hotel. Als je geluk hebt. vind je de hond niet in de
pot. Soms zit je honderd kilometer van de aan
komstplaats. In 1991, met de Intrapalid-affaire bij
PDM, was de Tour zo chaotisch dat ik vier dagen
niet warm heb gegeten.
Heb je nog oog voor andere zaken tijdens de
Tour?
„Je leeft in een tunnel. Je hebt het gevoel dat je in het
epicentrum van de wereld bent. De wereld verengt
zich tot een meute bont gekleurde wielrenners, je
portable computer, je telefoon, je hotelkamer, je auto
en elke dag L'Equipe. Maar als je je stuk goed in de
krant ziet, dan is dat die ontberingen allemaal
waard.
Is er nog ruimte voor romantiek in de huidige
to urverslagge ving?
,Het enige romantische is de soms ontroerende colle
gialiteit. Dat merk je als je elkaar quotes levert. Dat
is een noodzaak in de tour, want je kan niet met ie
dereen spreken. Het is een soort kwartetten na af
loop. De toegankelijkheid van wielrenners is een ver
ademing in vergelijking met voetballers. Sommige
jonge voetballers, die net drie keer een bal hebben
overgeschoten, hebben meer arrogantie dan een vijf
voudige tourwinnaar. Het puur aanschouwen van
het gevecht van wielrenner tegen wielrenner of wiel
renner tegen berg is er niet bij. Jan de Vries van de
Volkskrant, de eerste tourvèrslaggever, schreef over
Fausto Coppi 'hij trilde zijn stuur van z'n fiets'. Die
romantiek is er niet meer.
LARS ULRICH
De rit die om 00.00 uur vanaf
Leiden CS vertrekt, valt niet on
der het zogheten 'nachtnet' van
de NS. De eerste echte nacht
trein rijdt pas om 00.42 uur. Die
rit maakt onderdeel uit van de
in 1986 ingevoerde uurlijn
dienst tussen Rotterdam, Den
Haag, Leiden, Schiphol, Am
sterdam, Utrecht en vice versa.
Ooit opgezet door de NS om
een goede verbinding met
Schiphol te hebben. ,,Maar in
de loop der tijd heeft de nacht
trein ook een sociaal-recreatie
ve functie gekregen", aldus een
woordvoerder van de Spoorwe
gen.
Wellicht doelt hij daarmee ook
op drie meisjes die opstappen
in Haarlem - waar de echte
nachttrein dus niet stopt. In
hun nieuwste spijkerbroek
vlijen ze zich neer achter een
raampje, wachtend op wat ko
men gaat. „Waar gaan we ei
genlijk eerst naartoe?, vraagt
een van hen aan de twee ande
ren. Ze weten het nog niet. „We
kunnen natuurlijk wel eens iets
nieuws proberen." De andere
twee knikken instemmend. Ze
vinden het best. Er zijn belang
rijkere problemen: „Ik kon
geen broek met zakken vinden,
dus dat wordt wéér mijn porte
monnee in mijn laars prop
pen." Ze roken de ene na de
andere sigaret.
Op Amsterdam CS lijkt de
avondspits nog niet voorbij.
Het is er ongelooflijk druk. Een
wirwar van Amerikaanse back
packers, bewakingsbeambten,
rondsnuffelende junks, vegen
de schoonmakers en voorbij-
zoevende inline-skaters. Tegen
over de Pizza Hut, die dicht is,
zit een filiaal van de eveneens
gesloten kruidenreformzaak
Erica. Een poster prijst er hap
py peppers aan. Voor 'als je zo
gestresst bent dat je tanden
zeer doen'.
Wie na tweeën terugreist naar
Leiden, Den Haag of Rotterdam
treft een gemêleerder gezel
schap aan dan op de heenweg.
Tussen de stappers zitten nu
ook veel
passagiers
die net aan
een nieuwe
dag begin
nen. Op weg
naar een
charter van
Transavia,
die om een
uur of vijf vanaf Schiphol ver
trekt richting Spanje of Grie
kenland. Bepakt en bezakt zit
ten ze tussen doorzakkers en
blowers die het eind van hun
Latijn zijn. Knikkebollend en
met rode ogen hangen ze in
hun stoel. Een paar Engelse
jongens hebben nog lang geen
zin om te slapen. Bierblikjes
knallen open,
waarna het
tijd is om te
zingen. Na el
ke strofe
yvordt er hard
op geboerd en
geschreeuwd.
Een paar va
kantiegangers
besluiten een ander plaatsje te
zoeken.
De conducteur lijkt zich niet te
storen aan het rumoerige
'après-stap-gedrag' om hem
heen. Hij heeft het niet zo
moeilijk, want alle nachtelijke
treinreizigers worden op de
perrons al gecontroleerd op het
hebben van een geldig plaats
bewijs. Zwartrijders zal hij dus
niet treffen.
De verschillen
de groepen rei
zigers negeren
elkaar zo veel
mogelijk in de
oranjebeklede
coupés van de
NS-streinstel-
len. Ook overdag trouwens een
ongeschreven regel in de Ne
derlandse treinen: al zit je pal
tegenover of naast elkaar: gij
zult niet met elkander spreken.
De buitenlanders die zich niet
aan deze gedragscode houden
Is this Den Haag stationhoe
ven dus niet te rekenen op veel
weerwoord als ze iets vragen.
Hooguit een
kil knikje of
een schuchter
schudden van
het hoofd
krijgen ze re
tour van hun
mede-reizi
gers. Er zijn
zelfs Neder
landers die een rood hoofd krij
gen als het woord tot hen wordt
gericht. Alsof het om een onze
delijk voorstel gaat.
Ruim na middernacht begint
het stapavondje voor Leo pas
goed. De 30-jarige Rotterdam
mer heeft dan net een afspraak
met twee vrienden in Amster
dam achter de rug. Als de
nachttrein Amsterdam CS ver
laat, pakt hij zijn mobiele tele
foon. Even wat inspreken op de
voice-mail van vriendje Enzo:
,,'t Is nu kwart over twee. Ik bel
even om te vragen of jij nog een
leuke party weet in Rotterdam.
Ik bel je straks nog even terug."
Leo is klaar voor iets nieuws,
iets spannends. Een feest dat
doorgaat tot een uur of zes.
Gek genoeg hebben de huidige
treinreizigers totaal geen moei
te met het in het openbaar voe
ren van een interlokaal gesprek.
De mobieltjes rinkelen continu.
En wie opneemt, heeft geen en
kele behoefte aan privacy. Een
moderne vorm van ongewenste
intimiteiten denk je, tegenover
een jongeman die een gesprek
voert met een, zo te horen, aan
staande ex-vriendin. „Ik heb
toch niet met je gezoend? Ik
heb met jullie allebei niet ge
zoend. Nee, ook niet met dat
andere meisje", zegt hij met
verveelde blik en het oortele
foontje van zijn walkman in
zijn andere oor. „Nou, we bel
len nog wel en hebben het er
dan nog over. Goed? Waarom
niet? Bel je me niet meer? Wat
doe je moeilijk zeg."
Een zitje verder rinkelt weer
een GSM. Gelukkig gaat dat ge
sprek in het Spaans.
Als de trein vaart mindert, lijkt
de nacht voor de meesten voor
bij. „Goedemorgen dames en
heren, wij naderen Leiden CS."
Een stroom passagiers waaiert
langzaam uit door de lege sta
tionshal. Sloffend, op zoek naar
de fiets.
ERNA STRAATSMA
Ik bel even om te
vragen of jij nog een
leuke party weet'
'Ik heb niet gezoend.
Nee, ook niet met
dat andere meisje
Journalist Jaap
Visser „Qua
sportevenement
is de Tour ge
woon beuken."
FOTO HIELCO
KUIPERS
Alleen de Burger King is
na elven nog open. En
het is er druk. Jongens
op bromscooters
stoppen voor een snelle
snack in de Leidse
stationshal, waar verder
alle winkels zijn
gesloten. Upgrade your
meal to the large,
schreeuwt een tekst
achter de clownesk
verklede verkoper. Met
een Whoppermenu in de
ene en een tas in de
andere hand vertrekken
drie meisjes naar
perron 4. Precies om
middernacht stopt daar
de trein naar Amsterdam
CS. Wie op vrijdag- of
zaterdagavond een
treinkaartje wil kopen
aan het loket kan dat
doen tot middernacht.
Achter de verkoopbalie
van de NS zitten een
Nederlandse jongen en
een Marokkaans meisje
naast elkaar te babbelen.
Erg druk is het niet, zo
rond half twaalf. Dus
hebben ze het over de iT.
„Toch wel jammer dat
die discotheek is
gesloten. Ik ging er altijd
naartoe met een vriend.
Die is zó", zegt het
meisje, met een
handgebaar dat duidelijk
moet maken dat die
vriend homoseksueel is.
Het geluid van de stilte.
Over dat fenomeen maakte in de jaren zestig Si
mon Garfunkel een mooi nummer - The Sound
of Silence. Het illustere duo zingt allang niet meer
samen. Maar dat geluid is gebleven. En dat tref je,
soms oorverdovend, nog immer aan op het land
goed De Horsten.
Dat mag op z'n minst verbazingwekkend heten.
Want deze lommerrijke dreven, groene weilan
den en oude bossen van Wassenaar en Voorscho
ten liggen ingeklemd tussen het oprukkende,
randstedelijke beton van Leiden aan de ene kant
en Den Haag aan de andere kant. Edoch, het bel
len van de tram, het toeteren van de auto's of het
gejengel uit de jukebox van het café op de hoek,
dringt nog net niet door tot dit prachtige stukje
ongerepte natuur. Dat volledig is ingekapseld.
Maar toch vrij is.
En dat moet zo blijven. Ooit stelde een malloot
op het Binnenhof voor om een snelweg dwars
door dit rustgebied aan te leggen. Geluidloos is
de betreffende figuur afgevoerd.
tekst: AD VAN KAAM foto: WIM DDKMAN
Het Leidsch Dagblad geeft elke dag vijf afdrukken van 'Ingelijst' weg aan lezers uit de gemeente waar de foto is gemaakt. Aanvragen - uitsluitend per briefkaart en uiterlijk een
week na plaatsing - richten aan: Leidsch Dagblad, afdeling Promotie, postbus 54, 2300 AB Leiden. De vijf uitverkorenen krijgen 'Ingelijst' binnen drie weken thuisgestuurd.
