Betalen voor een huis dat niet wordt gebouwd ANWB: het zijn de kleine dingen die het doen r Hoogleraar pleit voor samenvoeging technische studies Nieuwbouw ,iet langer it een tube Pietsje vervuiling heeft grote gevolgen voor DNA-onderzoek Binnenland Stompie ziet Abraham eigenlijk heel simpel. Elke week wordt sn Haag wel weer een nieuwe tunnel 'jQftnen. Het duurt vijf jaar om een student vsïi echniek op te leiden tot ingenieur, ekent gewoon dat de politiek de eerste moet zwijgen. Zij mag geen nieuwe bedenken." Professor Arnold Verruijt, - tfaar grondmechanica in Delft, staat er- end dat hij duidelijke uitspraken niet Dat geldt zeker wanneer hij spreekt dreigende ondergang van de bèta-op en in Nederland. Als voorzitter van een ss'e van deskundigen stelde hij al in L «ror te kleine bèta-studies samen te Dat werd hem niet in dank afgeno- j 'e jaar later, is de belangstelling voor vrijd ''eidingen nog verder afgenomen, jnbe' ge universiteiten hebben minder dan tmeldingen voor hun wiskunde-oplei- kregen, anderen minder dan twintig ituur- of scheikunde. Samenvoeging of nauwe samenwerking ligt voor de hand. Naar verwachting zal de Adviesraad voor Weten- schaps- en Technologiebeleid dit minister Hermans (onderwijs) in augustus voorstellen. Daarop vooruiüopend komt een studiegroep van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW) deze week al met voorstellen om de hogerejaarscolleges wiskunde te laten coördineren door de on derzoeksscholen waarin enkele universiteiten samenwerken. Zij kunnen het best bepalen waar de zwaartepunten van de opleidingen moeten liggen en welke richtingen stimule ring verdienen, denkt de groep. De teloorgang van de exacte vakken is ook in andere West-Europese landen zichtbaar. Er is tevens een groei van economische en rech tenstudies waarneembaar. Toch verloopt de afkalving in Nederland veel sneller dan el ders. Verruijt: ,,Ik denk dat deze ontwikkeling ook te maken heeft met de groei van de dienstverlenende sector. Een ingenieur komt in dienst als werknemer. Een rechter, een ad vocaat of een bedrijfsadviseur heeft glamour. Ik vind die verschuiving heel verontrustend. In de dienstverlenende sector wordt immers vooral met papier geschoven. Maar er wordt vergeten dat er ook nog wel wat moet worden gebouwd, geproduceerd en vernieuwd." Een andere oorzaak is volgens de Verruijt de be handeling van de exacte vakken op de mid delbare school. Wiskunde en de natuurwe tenschappen worden nog te veel afgeschil derd als 'moeilijke vakken', ook door de be trokken docenten. In veel leerboeken worden de natuurwetenschappen neergezet als verza melingen feitjes, die uit het hoofd moeten worden geleerd. „Een leraar die hoort dat een scholier natuurkunde wil studeren, zal eerst zeggen dat het zo'n moeilijke studie is. Van andere vakken wordt gezegd dat zij veel ge makkelijker zijn. Maar voor mij zijn een hoop gammavakken zoals psychologie, antropolo gie, sociologie erg moeilijk." De meest recente cijfers van de Informatie Beheer Groep (IBG) laten zien dat de aanmel dingen voor wiskunde en natuurwetenschap pen ook dit jaar verder teruglopen. De zes klassieke universiteiten (twee keer Amster dam, Utrecht, Groningen, Nijmegen en Lei den) geven het volgende beeld. Wiskunde daalt van 112 in 1997 naar 97 dit jaar. Schei kunde daalt van 272 in 1997 naar 211 dit jaar. Natuurkunde van 203 in 1997 naar 182 dit jaar. Ook de technische universiteiten hebben te maken met afkalving. Bij scheikunde gaat het om 46 aanmeldingen minder, bij natuurkun de om tien en wiskunde daalt met negentien eerstejaars vergeleken met vorig jaar. Bij alle universiteiten stijgt wel het aantal eerstejaars dat informatica wil studeren. Een oplossing heeft Verruijt niet onmiddel lijk. Wel gelooft hij dat al op de middelbare school de belangstelling voor de exacte vak ken kan groeien door bijvoorbeeld bij natuur kunde veel feitenkennis te schrappen en in plaats daarvan veel meer uit te leggen. „Je kunt best verklaren waarom een lichtstraal die op een bolle lens valt, wordt samenge bundeld in een brandpunt. Als je dat wilt uit leggen, zul je andere delen van de leerstof moeten laten vallen. Je zou streng moeten se lecteren. Schrap bijvoorbeeld de beginselen van de quantummechanica of de relativiteits theorie. Daar krijgt een student later nog vol doende tijd voor." Universiteiten die vast willen houden aan hun eigen opleidingen krijgen van hem ook de nodige kritiek. Een opleiding die begint met tien of twintig eerstejaars moet fuseren. „In Amsterdam kan de Vrije Universiteit maar beter helemaal stoppen met de bèta-vakken. Aangezien ook de andere universiteiten noodlijdende opleidingen hebben, kan je die beter samenvoegen. Als studenten naar Utrecht moeten, is dat ook nog niet het einde van de wereld." Uiteindelijk zullen de univer siteiten worden gedwongen een eind te ma ken aan de historisch gegroeide situatie. „De besturen zullen zeggen dat het zo niet langer kan. En anders vragen de andere faculteiten zich wel af of ze op deze wijze moeten door gaan. Dan gaan ze binnen de universiteit wel kijken of het geld niet beter anders kan wor den verdeeld." werk ongelezen in de oud papierbak. Natuurminnen- de kampeerders hebben meer aan het (minder vaak) verschijnende Op Pad, maar mogen dat van hun formeel 'democratisch'geor ganiseerde vereniging niet in plaats van De Kampioen ontvangen. En veel autorij ders tegen wil en dank. al leen ANWB-lid vanwege de Wegenwacht, ergeren zich groen en geel aan het auto mobilistenblaadje en de af en toe daarin bewezen lip pendienst aan het milieu. De Kampioen kan gemist worden. Dat scheelt een heel bos. rien polderman 'Als de vos de passie preekt, boer pas op je kippen', geldt ook in groen-groen-knol- lenland van het milieu. Scheidend ANWB-directeur P. Nou wen - Superman voor Autorijdend Neder land - heeft vorige week mi- lieuprijzen uitgereikt aan milieuvriendelijke cam pinghouders. Daar zullen de kritische ANWB-leden die met royement werden bedreigd, van hebben opge keken. Kern van hun kritiek is immers, dat de ANWB onder Nouwen te veel een belangengroep voor auto mobilisten is geworden met structureel te weinig oog voor het milieu. De ANWB, Nouwen en een diep doorleefde bezorgdheid over de aantasting van het milieu, de meest voor de hand liggende combinatie is het inderdaad niet. De toeristenbond worstelt al sinds zijn oprichting met de gevolgen van zijn eigen suc ces: 'Kom mee naar buiten, allemaal'. Waarna de scha de moest worden bestreden met de beroemd geworden aanmaning: 'Laat niet als dank voor 't aangenaam verpozen de eigenaar van 't bos de schillen en de dozen In zijn toespraakje tot de in Rhenen verzamelde milieu- campinghouders schetste Nouwen zelfde tegenstel ling die de moderne 'kam peerder' in zich verenigt. Ci terend uit De Kampioen, het clubblad van de toeris tenbond, voerde hij een ANWB-lid ten tonele dat ge nietend van de natuur en de sterrenhemel toch een camper met tv en magne tron onder handbereik had. Gaat dat eigenlijk wel sa men, zo vroeg hij zich af. liefde voor natuur en milieu met zo'n leefstijl? De hang naar luxe beschadigt im mers indirect de natuur en betekent een achteruitgang van het milieu. Zoals van de ANWB-direc teur mocht worden ver wacht, vond Nouwen dat toeristisch genot best kon samengaan met de bescher ming van natuur en milieu. Een andere opstelling zou trouwens veel van de 3,5 miljoen ANWB-leden ern stig hebben verontrust. De ANWB'ers kunnen rustig verder dromen over hun nieuwste zuinige auto en al die prachtige toeristische autoroutes die hun milieu vriendelijke bond in de loop der jaren heeft uitgestip peld. Duurzaamheid, zei Nou wen vorige week tot de campinghouders, is niet te bereiken met een groot ini tiatief. Het zijn de kleine dingen, die het doen. Van daar een prijs als de 'Mi lieubarometer', voor cam pinghouders die zuinige douchekoppen toepassen, afval scheiden en hun ter rein bereikbaar maken voor niet-autorijders. Zelf laat de ANWB zich op het gebied van de 'kleine dingen' ook niet onbetuigd, zo onthulde Nouwen. Sinds een half jaar wordt De Kampioen bijvoorbeeld zonder om slagwikkel bezorgd. Dat scheelt zestien ton papier, ofwel 240 bomen. Een braaf initiatief van de ANWB, vergelijkbaar met het tandenborsteltje in de snoepreclame op tv. Maar meer dan risicoloze symp toombestrijding is het alle maal niet. De ANWB kan eigenlijk ook niet anders. Meteen ondubbelzinnige keuze tegen toerisme en au torijden als zodanig, zou de toeristenbond immers in strijd komen met zijn eigen doelstellingen. Daarom een tip voor een nog kleiner milieuvriende lijk 'ding' dan de afschaf fing van de omslagwikkel: schaf De Kampioen zelf af. In menig huisgezin belandt het ANWB-ledenorgaan met het andere reclamedruk- (DAG 9 JULI 1999 arlem-leiden lövan der kaaij ■t lijkt erop dat in Ne- rland decennialang iar raak is gebouwd. Na storten van eindeloze „•veelheden beton en t uitrollen van honder- n kilometers asfalt, apt de overheid plotse- iicj g°Ptot bezinning. In deze week verschenen ta Belvedere roepen >t minder dan vier latssecretarissen (cul- ir, natuur, verkeer en «Imtelijke ordening) op i zuinig te zijn op het Ituurhistorisch erfgoed Nederland. Tegelijker- 1 kondigen ook de pro- cies aan 'cultuurhisto- UJJ [he waardekaarten' te - ken, om bij nieuw- it 85 uw meer rekening te uden met de waarde- le elementen in stad en onverwachte bezin- ig leidde direct al tot botsing tussen de di- se overheden. Staats- etaris Van der Ploeg Ituur) wil geen enkele itasting van de Stelling Amsterdam en tekent waar aan tegen de nnen van de provincie ird-Holland om de ru- van fort Velsen te slo- i voor woningbouw, is hij tegen het on1 leel van het nieuwe ;kplan voor havens en ijventerrein in de kermeerpolder. Die in het beschermde ootsveld van enkele en. overheid erkent dat er ing is gebouwd met H kleppen op. Het resul- is voor ieder zicht- ;£ir: alle nieuwe wijken ïjj ;n op elkaar, ook de :3|kels en zelfs de hui- Natuurgebieden en eke landschappen eten steeds weer met d en tand worden ver- igd tegen oprukkende ïwbouw, doorsnijden- iregen en spoorlijnen. Is een architect eens nieuwbouwwijken len uit een tube ge- TELipen. v™ ;tis de hoogste tijd om irvlakking van steden andelijke gebieden te- te gaan", zeggen de nissecretarissen. „Hun ke identiteit moet in d blijven en worden terkt". ird- en Zuid-Holland ten al langer actie te hernemen om de cul- P^historische waarden de provincie in kaart rengen, maar zijn ken- jk niet van plan de bè- irming tot het uiterste r te voeren, gezien de inen voor aantasting de Stelling van Am- dam. Voorlopig komt iapier te staan wat 3e provincies in huis Den aan monumen- beschermde stads- en •sgezichten, histori- dijken, verkavelingen taterwegen en arche- jsch waardevolle ob- :aarten zullen nog niet bindend zijn wie met bouwplan- rondloopt. Volgens rd-Holland is het doel de cultuurhistorische dekaarten 'om ieder- die zich met ruimte- planontwikkeling be- oudt te informeren cultuurhistorische ienten en de geschie- s van de omgeving en spireren bij het ma- van plannen'. Na het verschijnen van het rapport DNA bij in braken is de roep luider geworden om DNA-on derzoek vaker toe te passen. Het rapport leest als een succesverhaal. Niet alleen bij zware misdaad blijkt DNA-onderzoek nuttig, ook bij de kleine criminaliteit verhoogt het de pakkans aanmerkelijk. De betrouwbaarheid van het on derzoek lijkt nauwelijks meer ter discussie te staan. DNA is de drager van het genetisch materiaal, dat voor ieder mens uniek is. Om zulk materiaal te verkrijgen, is maar een heel klein beetje li chaamsmateriaal nodig. Een haar, een beetje speeksel, een bloedvlekje, het is allemaal vol doende om een 'DNA-profiel' te maken. Met dat profiel kan het Gerechtelijk Laboratorium een vergelijkend kijkje nemen in een bewaarbank van alle gemaakte profielen. Blijkt een profiel overeen te komen met een profiel uit zo'n databank, dan spreekt men van een hit (treffer). Een hit kan betekenen dat het gevonden profiel op de plaats van de misdaad overeenkomt met dat van een verdachte van een eerder misdrijf. Ook kan het gelijk zijn aan een profiel dat is gevonden bij een eerder misdrijf, maar waaraan geen naamkaartje hangt. Een DNA-profiel is net zo uniek als een vinger afdruk. Maar voor het achterlaten van een vin gerafdruk moet iemand ter plaatse zijn geweest, terwijl biologische sporen zoals een haar zich ge makkelijk laten verplaatsen. Onder de schoen van een rechercheur bijvoorbeeld. Zo kan een biologisch achterblijfseltje van een volstrekt on schuldig persoon worden gebruikt voor het ma ken van een DNA-profiel. En is er eenmaal een profiel gemaakt, dan gaat dat in de databank. Daar blijft het in ieder geval vijftien jaar liggen. Als er een naamkaartje aan zit zelfs dertig jaar. Maar in het rapport DNA bij inbraken wordt melding gemaakt van de ongeschooldheid van opsporingsambtenaren in biologisch materiaal. Dat maakt het DNA-onderzoek vooralsnog een beetje onbetrouwbaar. En er is nauwelijks onder zoek denkbaar waar een pietsje vervuiling zulke grote gevolgen kan hebben. Het verzamelen van biologisch materiaal is eigenlijk het werk van specialisten, die weten hoe ze verontreiniging kunnen voorkomen. Een woordvoerder van het Gerechtelijk Laboratorium erkent deze bezwaren van het huidige DNA-onderzoek. Hij wijst er evenwel op, dat DNA-bewijsmateri- aal slechts een onderdeel van de bewijsvoering is. Het kan aantonen, dat iemand mogelijk op de plaats van het delict is geweest. De politie kan een 'hit' gebruiken voor verder onderzoek. Officieel wordt elk profiel bewaard. Er zijn wel enkele uitzonderingen denkbaar, zoals in Utrecht waarbij mensen werd gevraagd vrijwillig biolo gisch materiaal af te staan. Dit gebeurde om de kring van verdachten te beperken. In dit geval werd toegezegd onverdachte profielen te vernie tigen. vlissingen Stompie, de krokodil in de Vlissingse reptielentuin, is gisteren 50 geworden. De krokodil kreeg zijn naam nadat een soortgenoot bij een gevecht een stuk van zijn rechter voorpoot had afgebeten. Om de verjaardag luister bij te zetten, mochten alle bezoekers die in 1949 zijn geboren, gisteren gratis de dierentuin in. FOTO ANP WIM VAN VOSSEN Alles of nietsvan Zaanstad leidt tot stilleggen Vinex-project 'Wonen in de top van de Randstad'. Een eigen huis op de Vinex-locatie Saen- delft in Assendelft: betaal baar, buiten en toch op een steenworp afstand van Amsterdam. Het lijkt te mooi om waar te zijn. En dat is het inmiddels ook. De gemeente Zaanstad, waar Assendelft deel van uitmaakt, en linoleumfa- brikant Forbo Krommenie zijn in een keiharde juridi sche strijd verwikkeld over het bestemmingsplan voor dit gebied, waar 5.000 wo ningen moeten komen. Saendelft: betalen voor een huis dat maar niet wordt gebouwd. zaanstad ronald massaut De bouwvergunning is sinds fe bruari opgeschort, hangende juridische bezwaren van Forbo. De bouw ligt zeker stil tot de cember, mogelijk nog langer. De kopers betalen de rekening, want de bouwrente neemt al leen maar toe. Een bouwproject waarin niet wonen, maar ruzie, financiële rampspoed en juridi sche haarkloverij centraal staan. De huizenkopers zijn er ziek van. „Ik heb vorig jaar een huis gekocht, maar voorlopig heb ik alleen nog maar een zeperd ge haald. Ik betaal elke maand duizend gulden aan bouwrente, maar er wordt helemaal niets gebouwd", zegt Remco Boas, voorzitter van de kopersvereni ging Saendelft. Hij noemt zich zelf nog 'redelijk gelukkig'. In tegenstelling tot mensen die hun huidige huis al hebben ver kocht, wordt hij na de zomer niet dakloos. Maar voor alle kopers verstrij ken de maanden en stijgen de kosten. De bouwrente kan aar dig oplopen. Als van een wo ning al twee van de drie verdie- pinge'n af zijn, betaalt de koper tweederde van zijn maandelijk se hypotheeklast als bouwrente. Die is ook nog eens niet aftrek baar, omdat de koopakte han gende de bezwaarprocedures nog niet kan worden gepas seerd. Boas: „Veel mensen hebben het probleem daarom al terugge bracht tot een koele rekensom. Saendelft, de droomwijk die een nachtmerrie werd. Midden achter de karkassen van de niet voltooide woningen is de schoorsteen van Forbo te z'en- FOTO PAUL VAN WEEL De huizenprijzen zijn het afge lopen jaar met zo'n 20 tot 25 procent gestegen. Wie nu af haakt, moet op zoek naar een andere en duurdere koopwo ning. Je praat dan over verschil len van een halve tot een hele ton. Daar kun je een behoorlij ke tijd bouwrente van betalen." Rekenen deden eerder de ge meente Zaanstad en linoleum- fabrikant Forbo, met 850 werk nemers één van de grootste werkgevers in de Zaanstreek. Ieder voor zich maakten zij een rekensom, die in het eigen voordeel wordt uitgelegd. Het geschil draait om de afstand van de nieuwbouw tot de grens van het bedrijfsterrein. „Zaanstad handelt in strijd met richtlijnen van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG)", stelt Forbo-directeur W. Verzijl vast. „Die houdt voor nieuwbouw een afstand van 700 meter aan, maar Zaanstad bouwt tegen alle regels in op 180 meter van het bedrijfster rein. Dat is gewoon vragen om juridische problemen. Er is sinds 1993 geen jaar voorbij ge gaan dat we niet hebben gepro testeerd. De gemeente heeft zich daar nooit iets van aange trokken. De kopers zijn daar nu de dupe van." De linoleumfabrikant vreest dat de nieuwe bewoners van Saen delft, die in meerderheid van buiten de Zaanstreek komen, al snel zullen klagen over de typi sche Forbo-geur. „De uitstoot is de laatste tien jaar flink ge daald. We hebben 30 miljoen in milieumaatregelen gestoken. Omwonenden ruiken Forbo nu niet meer. Maar veel van de ko pers hebben dat referentieka der niet, en staan er daarom heel anders tegenover. Willen wij straks uitbreiden, dan re gent het bezwaren." Uitbreiding is nog niet noodza kelijk, maar komt beslist aan de orde, aldus Verzijl. „Wij zitten straks helemaal ingesloten. Uit breiden buiten de bestaande oppervlakte is dus uitgesloten. Een bedrijf dat niet kan groeien zal langzaam wegkwijnen." De uiterste consequentie is duide lijk: Forbo zou kunnen vertrek ken. Het bedrijf heeft al ge dreigd met verplaatsing van de productie naar Schotland. De gemeente Zaanstad wil niets weten van de 700 metergrens van Forbo. Maar al in 1997 werd Zaanstad voor het eerst door de rechter teruggefloten. Diezelfde rechter constateerde in februari dat Zaanstad nog steeds geen adequate onder bouwing heeft voor de zelfge kozen 180 metergrens, en legde de bouw stil. De nieuwkomers voelen zich dan ook bekocht door de ge meente. Zij vinden dat zij on voldoende zijn gewaarschuwd dat de bouw voor langere tijd kon worden stilgelegd. Ook wordt Zaanstad 'wanbestuur' verweten. „Een gemeente die een bestemmingsplan bedenkt met woningbouw op een steen worp afstand van een linoleum- fabriek, en dan ook nog verrast is dat het bedrijf naar de rechter stapt: veel leden kunnen hier absoluut niet bij", vertelt Boas. Verantwoordelijk wethouder M. Horselenberg-Koomen van stadsontwikkeling wijst de be schuldigingen van de hand. „Wij hadden niet kunnen voor zien dat de bezwaren van Forbo tot zo'n lange stilstand zouden leiden. Bij de start van elk nieuwbouwproject kunnen er juridische problemen optreden, rrfaar het gaat bijna altijd goed. Het is ook de eerste keer dat een bedrijf zo langdurig be zwaar maakt." Boas had zich de eerste kennis making met de gemeente Zaan stad anders voorgesteld. „Het is werkelijk ongelofelijk wat hier is gebeurd. Het enige dat ons op dit moment rest, is proberen de schade zo veel mogelijk te be perken. Verder moeten we druk uitoefenen op alle partijen om toch vooral zo snel mogelijk tot een oplossing te komen." Daarvoor moet Forbo zijn be zwaren inslikken, of de be stuursrechter moet het bedrijf in hoger beroep in het ongelijk stellen. De kopers zien het nog niet gebeuren dat de gemeente bakzeil haalt. Een laatste lijm poging, begin juni, leverde van de kant van Forbo nog de handreiking op dat het bedrijf wel over 500 meter wilde pra ten. De gemeente weigert ech ter te praten over '180 plus'. Dat betekent namelijk dat de huizen die al in aanbouw zijn meteen weer moeten worden afgebroken. Daarop zullen schadeclaims van gedupeerde kopers volgen en bovendien wordt de Vinex-opgave niet gé- haald. „Dat is onmogelijk", zegt Horselenberg. Verzijl van For bo. „Hoezo onmogelijk? We kunnen mensen op de maan zetten en dan zouden we niet een paar woningen kunnen af breken? Toe nu toch!" Boas zegt 'begrip' te hebben voor de positie waarin Forbo zich bevindt. „De gemeente en de bouwers hadden de kopers vanaf het begin beter moeten informeren over de juridische positie van Saendelft en de risi co's voor de kopers. Dat heb ben ze niet gedaan. De ge meente speelt alles of niets. Dat heeft de wethouder ook toege geven. Het zijn de huizenko pers van Saendelft die de prijs daarvoor betalen." De problemen worden groter en groter naarmate de tijd vor dert. Tot december wordt er ze ker niet gebouwd. Boas: „Er zijn mensen die hun huis al hebben verkocht, en na de zo mer letterlijk op straat staan. De gemeente zegt individuele ge vallen te zullen helpen, maar als dit nog veel langer duurt, zijn al die 850 kopers straks in dividueel gevallen. Er is maar één manier om te helpen, en dat is heel snel bouwen."

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1999 | | pagina 5