Keramiek in Het Paleis
Marsalis kan tegen een stootje
Cultuur& Kunst
J
a
zz
Museum langer open
'Van Gogh'
is portret Van
Dongen rijker
Een pietsie
meer ambitie
VRIJDAG 9 JULI 1999
CHEF JAN RIJSDAM, 071-5356444, PLV CHEF ANNET VAN AARSENO
Londense musicals van de planken
londen Een aantal succesvolle musicals in de Londense thea-
terwijk West End wordt de komende maanden van de planken
gehaald. Disney's 'Beauty the Beast' sluit op 11 december de
deuren. 'Grease' houdt het na 4 september voor gezien. De
meest opmerkelijke sluiting betreft 'Miss Saigon'. De laatste
voorstelling van die productie staat voor 30 oktober op de agen
da en is dan iets langer dan tien jaar te zien geweest in de Britse
hoofdstad. De sluiting van 'Miss Saigon' zou verband houden
met de komst van de Disney-musical 'The Lion king'. Die gaat
komend najaar draaien en is in de voorverkoop al een door
slaand succes. Eind augustus valt ook het doek voor twee ande
re musicals: 'A funny thing happened on the way to the Forum'
en 'Soul train'. In het geruchtencircuit vallen ook steeds vaker
de namen van blockbusters als 'Cats', 'The phantom of the ope
ra', 'Les Misérables' en 'Starlight Express'. Als ook die shows op
korte termijn van de planken worden gehaald, dan betekent dat
het einde van spectaculair opgezette musicals.
Nieuw bestuur Concertgebouworkest
Amsterdam Oud-cultuurminister Hedy D'Ancona en staatsraad
Jan Maarten Boll zijn toegetreden tot het bestuur van het Ko
ninklijk Concertgebouworkest. Boll verwierf landelijke bekend
heid als voorzitter van de Stichting Nationaal Fonds Kunstbezit,
die ruim tachtig miljoen gulden spendeerde aan Mondriaans
onvoltooide kunstwerk 'Victory Boogie Woogie'. Het Concertge
bouworkest krijgt nog twee andere nieuwe bestuursleden. De
nieuwe benoemingen gaan per 1 september in.
P. van Amsterdam wint kunstwedstrijd
leiden Een deskundige jury riep gisteren, in de Hooglandse
Kerk, de heer P. van Amsterdam uit tot winnaar van de jaarlijkse
Rembrandt Beeldende Kunst Wedstrijd. De impressie van de
Waardgracht anno 1900 in olieverf werd in het juryrapport gety
peerd als 'minutieus geschilderd' met een 'wonderlijk perspec
tief en fijne details', 'een naïef schilderij in de beste zin van het
woord'. De tweede prijs ging naar M. Bresser met 'Maskerade I'.
Geen van beide prijswinnaars was overigens aanwezig bij de be
kendmaking. De derde prijs ging naar het schilderij 'Maskerade'
van M. van Haasteren en M. Schuitema. De prijsuitreiking bete
kende tevens het startsein voor de jaarlijkse Rembrandt Beel
dende Kunst expositie in de Hooglandse Kerk waar amateur
kunstenaars dit jaar hun visie geven op de thema's 'Maskerade'
en 'Kijk op Leiden'. De schilderijen zijn gedurende de Laken-
feesten tot 18 juli bezichtigen.
Waardgracht.
FOTO MARK LAMERS
londen/den haag
De National Gallery in Londen
heeft de openingstijden ver
ruimd om de bezoekers aan de
expositie van zelfportretten van
Rembrandt meer tijd en ruimte
te bieden. Het museum is met
ingang van woensdag vier da
gen per week tot 's avonds tien
uur open, schrijft de Daily Tele
graph. Van zondag tot en met
dinsdag is de tentoonstelling
tot zes uur te bezoeken. De
Rembrandttentoonstelling lijkt
een groot succes te worden. In
amsterdam anp
De collectie van het Van Gogh
Museum in Amsterdam is uit
gebreid met een topstuk van de
schilder Kees van Dongen
(1877-1968). Het museum heeft
het werk 'Portret van Augusta
Preitingen' met financiële steun
van de Grote Sponsor Loterij
weten te verwerven. Voor de
aanwinst is 2,6 miljoen gulden
betaald. Het portret van de
echtgenote van Van Dongen is
aangekocht bij een kunsthandel
in Den Haag.
De kunstschilder wordt gere
kend tot de grondleggers van
het Nederlandse modernisme,
alsook van het fauvisme. Die
stroming kenmerkt zich door
vereenvoudigde afbeeldingen,
vaak van wilde dieren, in onge
mengde kleuren. Als portrettist
legde Van Dongen bij voorkeur
vrouwen uit de mondaine bo
venlaag van de bevolking vast,
of juist mysterieuze femmes fa-
tales uit de wereld van de varié
té. Het portret dat hij in 1910
van zijn vrouw schilderde,
stamt uit de belangrijkste perio
de van zijn artistieke carrière.
Het Van Gogh Museum is
zeer verguld met de aankoop,
zegt directeur J. Leighton. Het
museum-wil graag meer tijdge
noten van Vincent van Gogh
tentoonstellen, om de schilder
beter in een kunsthistorische
context te plaatsen. Samen met
eiïkele in bruikleen gegeven
schilderijen van het Stedelijk
Museum illustreert het portret
de overgangsperiode naar de
moderne kunst.
Vijf 'puntpullen' van T.A.C. Colenbrander.
Art Nouveau en buitenissige creaties in Den Haag
de eerste twee weken dromden
al meer dan 40.000 belangstel
lenden naar binnen. De zelf
portretten zijn te zien tot 5 sep
tember. Daarna zijn ze tot vol
gend jaar in het Mauritshuis in
Den Haag te zien. Het Haagse
museum gaat er vanuit Rem-
brandts 'Portret van een oude
man' dan ook in huis te heb
ben. Het werd onlangs in Lon
den voor 32 miljoen gulden ver
worven. Het museum hoopt de
aankoop, een van de belang
rijkste uit de geschiedenis, be
gin september te presenteren.
De zalen van Museum Het Paleis in Den Haag zijn ge
vuld met grote kijkdozen. Enorme rechthoekige vormen
met venstertjes erin, waarachter de schatten zijn uitge
stald. 'Wel kijken, niet aankomen' lijkt het devies van de
tentoonstelling 'Pioneers and Terriers: Colenbrander,
Ohr USA Clay Today'.
positie. Daaromheen is werk
van meer dan twintig heden
daagse Amerikaanse keramis
ten gegroepeerd, afkomstig uit
de omvangrijke collectie van
Museum Het Kruithuis in
's-Hertogenbosch.
Colenbrander verwierf grote
faam met de exotisch gedeco
reerde vazen, pullen, kommen
en wandborden, die hij tussen
1884 en 1889 ontwierp voor de
Haagse plateelbakkerij Rozen
burg. Al tijdens zijn leven was
zijn keramiek geliefd bij verza
melaars. De bekende Haagse
School-schilder H.W. Mesdag
bezat een uitgebreide collectie,
waarvan een groot aantal stuk
ken later werd aangekocht door
het Haags Gemeentemuseum.
Daar maken ze nu deel uit van
de omvangrijke verzameling
Rozenburgkeramiek. Op de ten
toonstelling zijn ze keurig uit
gestald. Vazen overwoekerd
door een grillige, florale decora
tie, borden en flessen versierd
met een oosters patroon, pullen
in de vorm van een pagode, tul
band of slaapmuts. Alles even'
nadrukkelijk aanwezig, expres
sief en fleurig. Objecten die dui
delijk louter bedoeld zijn om
bernadette van der goes
Een nogal ingewikkelde naam
voor een expositie die gewijd is
aan zoiets aards en oers als ke
ramiek. Werken met klei is van
alle tijden en culturen. En ie
dereen heeft het weieens ge
daan. Bij een kunstvorm die zo
oud en universeel is, past ei
genlijk geen afstand. Wat zou je
bijvoorbeeld graag een pul van
Colenbrander in je handen ne
men om ermee naar het venster
te lopen, zodat het zonlicht de
kleuren van het glazuur spran
kelend maakt. Je vingers laten
glijden langs de wonderlijk ge
vormde potjes van George Ohr.
Of je neus willen steken in de
robuuste vazen van Robert Tur
ner, op zoek naar de geur van
verse klei.
Dat kan allemaal niet op de
tentoonstelling. Wat wel kan, is
kijken en genieten van een heel
bijzondere combinatie. De
kleurrijke Art Nouveau kera
miek van TAC. Colenbrander
(1841-1930) en de buitenissige
creaties van de Amerikaan Ge
orge Ohr (1857-1918) vormen
de twee hoofdaderen van de ex-
het interieur op te sieren.
Dit in tegenstelling tot de
potjes, vaasjes en schaaltjes van
George Ohr. Bescheiden staan
ze te wachten op de echte fijn
proever. Klein van formaat,
voorzien van een effen glazuur
in sobere tinten, maar bizar van
vorm. Waar Colenbrander zich
vooral uitdrukt in de decoratie,
komt bij Ohr de expressie uit de
klei zelf. Uit verkreukelde vor
men, slordig omgeslagen rand
jes of gedeukte wanden. Op het
eerste gezicht lijken zijn crea
ties misbaksels, maar wie
nauwkeuriger kijkt, ontdekt dat
Ohr bewust de volmaaktheid
mijdt. Dat hij niet bezig is met
het vervaardigen van perfect
aardewerk, maar vormexperi
menten uitvoert. Dit was in zijn
tijd zo revolutionair, dat hij tij
dens zijn leven gezien werd als
een rare, talentloze pottenbak
ker, en pas bekendheid kreeg
toen ruim vijftig jaar na zijn
dood op een garagezolder plot
seling duizenden stukken van
hem opdoken.
Het is verrassend te zien hoe
goed Ohrs keramiek past bij het
werk van zijn hedendaagse
landgenoten. Sommigen, zoals
Peter Voulkos, Ron Nagle, Ka-
thy Butterly en Wayne Higby
lijken rechtstreeks zijn experi
menten voort te zetten. Maar
ook het werk van de andere ke
ramisten ademt een sfeer van
vrijheid en vemieuwingAdrian
Saxe maakt pompeuze theepot
ten waaraan hij allerlei voor
werpen toevoegt: een plastic
robotje, kwastjes, een beeldje
van een hert, sierlijke orna
mentjes. Het zijn overdreven
pronkstukken waarmee hij de
draak steekt met alles wat kit
scherig is.
Een sculptuurtje van drie
wc-tjes in de kleuren van de
Amerikaanse vlag is zowel ko
misch als kritisch. Robert Ame-
son maakte het halverwege de
jaren zestig toen Amerika in
oorlog was met Vietnam, daar
mee uiting gevend aan zijn ge
voel van ongenoegen over de
Amerikaanse samenleving.
Erg amusant zijn de dieren
van David Gilhooly, die hij met
van alles en nog wat combi
neert. Zoals de kameel die la
chend op een grote berg groen
ten zit of kikkers die gezellig
aan de wandel zijn in een kom
met sla. Vergeleken bij deze
luchtige vrolijkheid lijkt het als
of de schalen van Christina Ber-
toni van een andere planeet ko
men. Met hun onwaarschijnlijk
dunne wanden en ragfijne de
coratie zijn ze zo breekbaar,
mooi en kwetsbaar dat het is
alsof ze de materie zijn ontste
gen.
De tentoonstelling 'Pioneers
and Terriers: Colenbrander,
Ohr USA Clay Today* is tot
en met 12 september te zien in
Museum Het Paleis, Lange
Voorhout 74, Den Haag. Dins
dag tot en met zondag van
11.00 tot 17.00 uur.
Wat is er nog over van de ambi
ties van de Leidse cultuurwet
houder Pechtold? Dat was zo'n
beetje de centrale vraag in een
interview met de D66-bestuur-
der, afgelopen
zaterdag in de
ze krant. 'Ik
hoef geen Cen
tre Pompidou',
was het alles-
verklarende
antivoord van
de wethouder.
Pardon!
Heeft iemand
daar ooit om
gevraagd? Is er
ooit iets meer
van deze wet
houder ver
langd dan het
wegiverken
van veel ach
terstallig on
derhoud, het
vervangen van
de zwijnenstal
die LVC heet
en een geringe
uitbreiding
van Stadsgehoorzaal en De La
kenhal om een gezonde exploi
tatie mogelijk te maken? Is het
eigenlijk geen wonder dat de
wethouder nog steeds niet ge
maand is iets te doen aan onhy
giënische sanitaire voorzienin
gen en het bestaan van werk
plekken in culturele gebouwen
die in strijd zijn met de Arbo-
wet?
Pechtold vindt er niets mis
mee om op de winkel te passen,
zegt hij. Deed hij dat maar! Ik
zie bij Albert Heijn weieens een
foto van de filiaalchef boven de
schappen hangen. Een keurige
man met een ordentelijke schei
ding in het haar. Eerlijk gezegd
heb ik bij het zien van die foto
al eens gedacht dat Pechtold een
geschikte filiaalchef zou zijn. Al
hoewel... De AH-winkel is altijd
keurig netjes, en alles is er voor
radig. Welbeschouwd, als het
gaat om de vraag wie het beste
op de winkel kan passen, zou de
filiaalchef van Albert Heijn dus
een betere cultuunvethouder
zijn dan de huidige.
Of zou Leiden toch bestuur
ders nodig hebben met een piet
sie meer ambitie? Pechtolds
voorganger Langenberg heeft
zich (met het opknappen van
Stadsgehoorzaal en schouw
burg) vooral gemanifesteerd als
'bouwheer'. Van de huidige wet
houder worden meer inhoude
lijke initiatieven verwacht.
Maar Pechtold weet niet welke.
Nou vooruit, hier komt een
boodschappenlijstje. Om te be
ginnen, beste wethouder, zou ik
u natuurlijk willen meegeven
om een functionele en visionaire
afdeling cultuur op poten te zet
ten. En wat zouden u en uw
nieuwe afdeling er van vinden
als schouwburg en stadsgehoor
zaal in de zomermaanden de
deuren wat minder lang op slot
hielden? De culturele compo
nent van de Lakenfeesten mag
best een stimulans hebben. En
zou het niet aardig zijn als u de
schouwburg in staat stelde zelf
te produceren, zoals een paar
jaar geleden met 'Mar en Sien
op weg naar 2010' (tijdens 'Lei
den Cultuurstad'). Misschien
wilt u ook iets ruimhai
ten aanzien van het en
popfestival in deze su
pop?
Bent u op een werkd
JAN RIJSDAM
Vanavond op North Sea Jazz Festival
den haag bertjansma
Branford Marsalis, een rebel
tussen kunst en commercie
met een gelooide huid. Kriti
sche vragen? Hij draait er zijn
hand niet voor om. Met zijn
groep Buckshot LeFonque be
speelde de saxofonist de we
reldpodia en fijne jazz-zielen
trokken zuinige mondjes. Ze
keken zelfs verbijsterd naar zijn
muzikale intermezzi in Jay Le-
no's 'Tonight show'. En vallen
hem vervolgens het liefst lastig
met de meningen die zijn
broertje Wynton ventileert.
Toen hij kortgeleden na acht
jaar dan eindelijk een nieuwe
jazz-cd maakte overleed zijn
pianist Kenny Kirkland. Vol
gens de een aan een acute co-
caïnevergiftiging, de ander
houdt het gewoon op een on
gezond leven. 'Requiem'
noemde Branford Marsalis zijn
plaat passend. Hij kan inmid
dels tegen een stootje.
In een New Yorkse hotelka
mer kijkt hij naar zijn carrière
met een mengsel van cynisme
en wijsheid. ,,Wat ik doe is mu
ziek maken. Niet één bepaalde
stijl, maar zoveel mogelijk ele
menten in mijn muziek onder
brengen. Wat jazz is? Je kan net
zo goed vragen wat Engels is.
In een taal ontstaan nieuwe
uitdrukkingen, nieuwe zinnen.
Daarom gebruiken we geen La
tijn meer, die taal is dood, die
verandert niet meer. Wat ande
ren zeggen dat jazz is, interes
RORTHSEQ
'Fes
iH/ai
seert me niet. Voor mij moet
het muziek zijn in de geest van
Duke Ellington, Charlie Parker
of Louis Armstrong, anders is
het geen jazz. Ik probeer din
gen te doen die muzikaal nieu
we eisen aan me stellen. As je
me vraagt of ik Offenbach wil
zijn of Richard Strauss, dan zeg
ik Richard Strauss."
En de populariteit van
Buckshot LeFonque? Marsalis
springt als een bok op de ha
verkist. „Ik heb nog nooit de
behoefte gevoeld bewust mijn
hand uit te steken naar het pu
bliek. We vonden het zelfs om
te gillen dat we een hit hadden
in Holland met 'Another day*.
We zijn er dankbaar voor, zan
ger Frank nog het meest. Want
het zal je maar gebeuren als de
hele zaal jouw liedje meezingt.
Elders op de wereld werd die
song genegeerd. Ik heb die mu
ziek nota bene geschreven als
therapie. Mijn vriendin had me
net gedumpt, die muziek heel
de de wonden."
En de videoclip die 'Another
day" begeleidde? Branford: „We
hebben al die clips op de tv be
keken en precies het tegen
overgestelde gedaan. Jonge,
zwarte muziek is meestal geba
seerd op een of twee akkoor
den, een 'four bar loop' met
een beat en gaat alleen maar
over seks. Dus wij schreven een
liedje met iets van acht miljoen
akkoorden dat over eenzaam
heid gaat. En het wordt een hit
in Holland." Hij lacht erom.
„Ik ben trots op die band. Wat
ons één maakt, is dat we alle
maal onconventioneel willen
zijn."
Daar duikt Jay Leno's 'To
night show' op. „Goed voor
m'n carrière, slecht voor mijn
muziek", zei hij eerder. Marsa
lis:- „Bk heb daar wel eens op
merkingen gemaakt over de
ironie van die hele business.
Dat werd me dus niet in dank
afgenomen. Ze reageerden of
ze een rat in huis hadden." Hij
is zelf sinds kort 'creative con
sultant' voor Columbia Jazz re
cords. Terwijl het Amerikaanse
jazzblad Down Beat een kei
harde, weinig jazzlievende,
commerciële uitspraak van een
hoge baas bij die firma citeert.
„Hij vertelde de waarheid,
man", zegt de saxofonist. „Wat
heb je er aan als de president
van een platenmaatschappij
zegt: 'Wij vinden je muziek
mooi'. Dat vindt-ie niet. Of: 'Je
bent erg belangrijk voor ons'.
Dat ben ik dus niet. Dan liever:
'We begrijpen dat er ergens
mensen bestaan die jouw mu
ziek leuk vinden, en dat die een
artistieke verdienste heeft, bla-
blabla, maar geld verdienen we
niet aan je, dus ga niet mekke
ren over te weinig hulp. As je
aandacht wilt, maak dan ande
re muziek'. Hij heeft gelijk. Hij
kan leuk alle grote Amerikaan
se muziek uitbrengen, van Sa
muel Barber en Aaron Copland
tot Parker en Ellington, maar
dan verkoopt hij in een jaar
misschien 200.000 platen. Dat
verkoopt Mariah Carey in een
dag. Hoe lang denk je dat-ie
dan z'n baan houdt? Wat ik doe
voor Columbia is zo goed mo
gelijk adviezen geven, ze op in
teressante creatieve muzikan
ten wijzen. Van mij wordt niet
verwacht dat ik met de nieuwe
Spice Girls kom aanzetten."
„Je krijgt voortdurend van
die stupide vragen als 'hoe kan
je jazz verteerbaar maken voor
jonge mensen?'. Wel, dat kan
niet. Ik heb zelf een zoon van
dertien. Ik maak geen muziek
voor dertienjarigen. Die kijken
naar muziekvideo's. Ik zal toch
niet meemaken dat mijn zoon
tje tegen me roept: 'Dad, you
're cool man, I love your music
man!'. Branford Marsalis gilt
het ter illustratie even uit. „On
ze muziek is voor 'sophistica
ted people', mensen met een
ontwikkeling. En vinden ze me
een purist als ik dat zeg? So be
it. Dan is Shakespeare ook een
'fucking purist'."
Vragen genoeg over jazz,
Branford Marsalis: „Wat anderen zeggen dat jazz is, interesseert me
FOTO GPD
tivatie. En die kan wat hem be
treft korter dan kort zijn: „Er is
maar één ding waarom ik speel
vindt Branford Marsalis. Want wat ik speel, man: I love this
hij heeft in feite maar één mo- shit."
North Sea Jazz, vanavond,
Nederlands Congres Centrum,
Jan Steenzaal.
'Leii
tuurstad' nieuw leven
zen. Maar de financ
bank waarop deze in
gelegd maakt dat echi
lijk.
En dan zou ik u will
eens een serieuze pog
dernemen om, voor e
bedrag, een bescheide
ding van De Lakenha
te maken, want laten
zijn: die 40 miljoen
eerder noemde is tod
de duim gezogen en bt
het groeiende enthou
kop in te drukken, h
een paar duizend gi
globaal plan uitiverk
noem een commiss
voorzitterschap van
meester Goekoop om i
hoe dat te financieren
Van mij mag u ovei
een beetje meer 'bouu
len. Laat daarom ook
mogelijkheid onderzo
een theaterrestaun
zaal naast de schouu
de Oude Vest. Ja, ja, in
gebouw.
Beste wethouder,
toch allemaal een bee
bitieus wordt, misschi
dan eens uitkijken
wethouderspost in Gi
donk of Purmerend.
nomen dat daar resp
de portefeuilles 'aanl
paadjes' en 'sierbesti
cant zijn. Zo'n bood
lijstje voor een grote si
den is immers wel m
ik kan mij best vooi
het u een beetje duizx
andere kant denk ik i
zers niet voor niets aa
potlood hebben staan
het vakje voor uw tu
in te kleuren.
In de afgelopen 25
een aantal ambitieui
ders Leiden omgetove
industriële stad in vei
moderne gemeente iru
gerestaureerde bimu
hoop niet dat u het
neemt, maar ik vim
stad ook de komende
ke ambiteuze bestuui
heeft.
'Stones-git
Brian Jont
is vermooi
stockholm rtr
De Zweedse vrouw
Jones dertig jaar g
in zijn zwembad vo
dat de voormalige j
de Rolling Stones i
dronken, maar verm<
Wohlin, Jones'
vriendin, verbreekt t
cennia het stilzwijg!
boek De moord op B
dat deze week is gej
In een interview met
se krant Expressen
Wohlin dat volgens
aannemer Frank Tho
nes heeft omgebrat
ruzie over geld. De n
dels ook overleden,
het luxe buitenhuis
rist.
De moordtheorif
een zekere betrouwt
1994, nadat een ba
met bekentenissen
rogood op zijn sti
hebben gemaakt, in
baarheid kwam. De
opende het onderz
dat leverde geen con
uitgang op.
Het officiële onde
de dood van Jones v
hij tijdens een zwei
der invloed was val
drugs. De Zweedse
dat Jones niet meer
was verslaafd toen h
genover de Zweeds
ze de waarheid te v
len, vooral omdat
van Brian Jones en
vrienden geloven da
stierf aan een overd
dat is niet waar."
