Werken met mensen aan de rand van de samenlevi
Kerk Samenleving
Zeldzame Jezus-munten gevonden Kerk schrapt christelijke feestdag^
VRIJDAG 9 JULI 1999
P9
VANDAAG
De Baha'Is vieren dit jaar op 9 juli het marte
laarschap van hun eerste inspirator Sajjid Ali
Mohammed, de voorganger van de stichter van
het Bahé'i-geloof Baha'u'llah. Rond 1844 be
weerde Sajjid een 'Bab' te zijn, ofte wel 'een poort' waar
door God met de mensheid communiceert. Het Babisme
kende in Perzië enige tijd een grote aanhang. Bab zelf
werd vanwege zijn prediking tegen religieuze en sociale
misstanden in 1847 gevangen genomen en gefusilleerd.
Wegens een gebrek aan gebedsruimten waar de Bahé'Is
hun feesten kunnen vieren worden hun erediensten vaak
aan huis of in een andere eenvoudige gelegenheid gehou
den.
De katholieke kerk eert vandaag de Martelaren van Gor-
kum: 19 geestelijken die door geuzenleider Lumeij werden
opgehangen. Lumeij veroverde Gorinchem in 1572. Hij
ving 21 katholieke geestelijken, omdat de katholieke kerk
in die tijd een trouw aanhanger was van de Spaanse ko
ning Filips II, de tegenstander van de Geuzen. Lumeij eiste
dat de gevangen geestelijken het primaatschap van de
paus en de gedaanteverandering van de hostie tijden de
mis ontkenden. Twee van 21 bezweken onder de druk van
martelingen, negentien hielden voet bij stuk. Zij vonden
op 9 juli de dood in oude schuur, even buiten Brielle.
Nieuwe koepel voor kathedraal
rostov aan de don Een MI-10 helicopter kwam eraan te pas om
de toren van de kathedraal van Rostov aan de Don in Zuid-Rus
land van een nieuwe vergulde koepel te voorzien. De universi
teitsstad aan de monding van de rivier de Don bereidt zich voor
op zijn 250-ste verjaardag in september. De kathedraal is een
van de vele historische gebouwen die ter gelegenheid daarvan
wordt gerestaureerd. foto reuters
Eerste Afrikaan secretaris van WARC
taipei De 45-jarige presbyteriaanse predikant Setri Nyomi
wordt secretaris-generaal van de WARC, de Wereldbond van
hervormde en gereformeerde kerken. Nyomi is de eerste niet-
Europeaan in deze functie. Hij is de opvolger van de Tsjechi
sche theoloog Milan Opocensky, die sinds 1989 WARC-secreta-
ris is. De WARC, in 1970 ontstaan uit een fusie van twee interna
tionale organen, telt meer dan 200 lidkerken met ongeveer 75
miljoen leden in ruim 100 landen. In Nederland zijn de Neder
landse Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken en de Re
monstrantse Broederschap lid.
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORMDE KERK
Beroepen: te Ommen (wijk 1), G. Kobeste Kerkenveld-Alteveer.
Bedankt: voor Delft, H. Russcher te Oud-Beijerland.
GEREFORMEERDE KERKEN (VRIJGEMAAKT)
Bedankt: voor IJmuiden, W. Noordzij te Veendam.
GEREFORMEERDE GEMEENTEN
Beroepen: te Corsica (VS), G.J. Baan te Lisse.
REDACTIE AAD RIETVELD,
jeruzalem anp
De vondst van tientallen zeld
zame munten met afbeeldingen
van Jezus Christus werpt nieuw
licht op de geschiedenis van de
pelgrimsstad Tiberias. De 58
penningen uit de tiende en elf
de eeuw duiden er volgens ar
cheologen op, dat de stad in die
tijd een bloeiender christelijk
leven kende dan werd gedacht.
Het is voor het eerst dat
munten van dit type bij archeo
logische opgravingen naar bo
ven zijn gekomen. De pennin
gen zijn voorzien van inscrip
ties als 'Jezus de Messias, Ko
ning der Koningen' en 'Jezus,
de Messias, de Overwinnaar'.
Ze maken deel uit van een
schat aan byzantijnse en isla
mitische voorwerpen, die vorig
jaar oktober bij een onderzoek
rond het Meer van Galilea wer
den gevonden.
De wetenschappers stuitten
onverwacht op resten van een
leefgemeenschap uit de byzan
tijnse tijd. Een van de bewoners
had onder de vloer in drie grote
kruiken geld en kunstschatten
te hebben verstopt. De man
had dat vermoedelijk gedaan
om de munten te verbergen
voor de kruisvaarders, die in
1099 plunderend door Tiberias
trokken. Dat veel penningen de
beeltenis van Jezus hadden
werd pas later ontdekt.
Volgens het hoofd van het
opgravingsteam, Yizhar Hirsch-
feld, werden de munten in
Constantinopel gemaakt, vanaf
het einde van de tiende eeuw.
Ze zijn waarschijnlijk door de
pelgrims gebruikt als propagan
da tegen het islamitische be
stuur van de stad. Of ze ook een
betaalmiddel waren is niet be
kend.
rotterdam anp
De Pauluskerk in Rotterdam gaat drie christelij
ke vervangen door een hindoeïstische en twee
islamitische feestdagen. Tweede kerstdag, twee
de paasdag en tweede pinksterdag gelden vanaf
september als gewone werkdagen.
De kerk beschouwt het hindoeïstische Divali
(lichtjesfeest), het islamitische ld al-Fitr (suiker
feest) en ld al-adha (offerfeest) voortaan als of
ficiële feestdagen. Deze feesten duren enkele
dagen, maar de kerk geeft medewerkers de mo
gelijkheid in die periode één dag vrij te nemen.
Dominee Hans Visser hoopt met dit gebaar
de dialoog met andere godsdiensten te bevor-
Jnge
deren. Visser vindt het onterecht dat s< aar
diaconieën van zijn kerk hem verwijten ndl
lijke feestdagen af te schaffen. Kerstmi geel
steren, Pasen en Hemelvaart moeten
hem blijven, omdat die samenhangen
zenlijke gebeurtenissen in de joods-chift) bi
traditie. Maar de drie af te schaffen clubter
feestdagen zijn volgens Visser slechts aa imv
gen vanuit de geschiedenis. Ze kunnen
het best herzien en vervangen worden
ligieuze feestdagen van andere godsdii
Een vertegenwoordiging van de wei
is met de nieuwe regeling akkoord geg oud
kerk erkent gewetensbezwaren, maar n jeiij
heeft zich nog gemeld, aldus Visser.
:el\
;elei
3 te
Roel Knol
werkt
sinds
1981 als
gevange
nispredi
kant,
eerst in de
Bijlmer
bajes en sinds 1986 in
het Huis van Bewa
ring in Haarlem aan
de Harmenjansweg.
Er zit een lijntje,
vindt hij, tussen het
engagement van zijn
studententijd en zijn
huidige werk tussen,
zoals Knol ze schetst:
mensen aan de rand,
kansarmen en out
casts. Hij groeide op
in een boerengezin in
de Noordoostpolder.
Verhuisde voor zijn
studie
eerst
naar
Kampen
en twee
jaar la
ter, in
1969,
naar Am
sterdam. Daar stu
deerde en werkte hij
17 jaar, voor hij naar
Haarlem kwam. Knol
nam meer en meer
afstand van zijn tra
ditioneel gerefor
meerde opvoeding.
Na zijn kandidaats
theologie hield hij
zijn opleiding voor
gezien. Drie jaar later
maakte hij de studie
toch af, mede omdat
hij gevangenispredi
kant wilde worden.
ONNO VAN T KLOOSTER
élk vroeg een keer aan een hoogle
raar Oude Testament tijdens mijn
opleiding: 'Professor, als je nu niet
in God gelooft, wat kun je dan met
deze tekst?' Hij deed zijn bril af, keek mij aan en
zei: 'Meneer, wat doet u hier dan?' Later stelde ik
dezelfde vraag aan dominee Kroon in Amster
dam. Die wreef in z'n handen en zei: 'Mooi, dan
kunnen we nu beginnen.' Dat is een heel andere
benadering.
Tot op de dag van vandaag is mijn belangrijkste
uitgangspunt dat je ten aanzien van je geloof ra
dicaal mag theologiseren vanuit je eigen vragen
en ervaring. Bijbelse verhalen vertellen mij hoe
menselijke ervaringen in kaart zijn gebracht, van
uit een bepaalde invalshoek en vanuit een be
paald vertrouwen. En dat vertrouwen is niet het
zelfde als domweg geloven.
Ik ben traditioneel gereformeerd opgevoed. Dat
is belangrijk om te weten, omdat dat altijd een
belangrijke rol speelt in iemands verdere leven.
In die opvoeding stond centraal dat je in God
moest geloven en dat je hem moest dienen. Er
was weinig ruimte voor kritische vragen.
Toch wilde ik al vroeg predikant worden. De kerk
had een centrale plaats in ons dorp, en we had
den een leuke predikant. Een jonge vent waar we
goede gesprekken mee voerden. Zoiets telt mee.
Op mijn vijftiende vertelde ik mijn ouders dat ik
Gevangenispredikant Roel Knol: „Ik
God zijn."
theologie wilde studeren. Hoewel ik de jaren
daarna toch begon te aarzelen. Sporten deed ik
ook graag. En psychologie vond ik ook heel inte
ressant.
De twijfel sloeg ook toe op het terrein van het ge
loof zelf. Ik had een hechte club vrienden waar ik
veel mee discussieerde over politiek - ik kom uit
een ARP-nest -, sociale wantoestanden, geloof
enzovoort. Dat bracht met zich mee dat ik ook
begon te twijfelen aan het hele geloofssysteem
waarmee ik was opgevoed.
Een goede vriend van mij zat met dezelfde vra
gen en zei: 'Ik ga geen theologie studeren, want
ik twijfel te veel.' Toen zei ik: 'Ik heb hetzelfde,
maar vind het daarom juist interessant om het
wel te doen.' Dat was zo'n beetje de houding
waarmee ik ging studeren. Ik heb mij volop in het
studentenleven gestort Het was de tijd van de
Maagdenhuisbezetting in Amsterdam. Die hele
beweging ging ook aan Kampen niet voorbij. Ik
sloot mij aan bij een werkgroep maatschappijkri
tiek. En ik raakte betrokken bij het club- en
buurthuiswerk, waar ik met jongeren omging uit
wat meer kansarme milieus.
Er was in die dagen op het gebied van club- en
buurthuizen niets geregeld, dus daar zijn we ons
voor gaan inzetten. We hebben zelfs een keer een
kazerne bezet. Ik begon mij te interesseren voor
de politieke en sociale vraagstukken die toen aan
de orde waren. Dat was een belangrijke reden
voor mij om naar Amsterdam te gaan. Daar ge
beurde het tenslotte. Maar ik ging ook om mij
verder op het geloof te oriënteren.
In Kampen hadden we een filosofiedocent die
colleges gaf over Emmanuel Levinas en Martin
Buber. Levinas vond ik interessant. Hij denkt
sterk vanuit de verhouding tot de ander. In de
oude gereformeerde dogmatiek stond God cen
traal en dat was veel moeilijker te verbinden met
je dagelijkse omgang met mensen. Het was slik
ken of stikken. Levinas bood je een sleutel tot het
interpreteren van je eigen ervaringen.
Als ik onze predikant uit het dorp jaren daarvoor
vroeg 'maar als je nu niet gelooft wat er in de Bij
bel staat', dan zei hij: 'Je moet het gewoon probe
ren.' Het geloof mocht in zijn visie bést strijdig
zijn met de ratio.
Uiteindelijk ben ik toch, in 1975, gestopt met stu
deren. Simpelweg omdat ik mijzelf niet in een
pastorie zag werken. Maar ook omdat ik moeite
had met wat ik aan theologie kreeg voorgescho
teld. Er werd weinig ter discussie gesteld en men
stelde het niet echt op prijs als studenten wilden
meedenken. En daar ging die hele studentenbe
weging juist over.
Ik ben daarna voor drie jaar het onderwijs inge
gaan, gaf bijbelles op allerlei scholen in Amster
dam. Later werd ik mij er bewust van dat ik ook
gevangenispredikant kon worden. Een IJl
predikant raadde mij aan de opleiding||
ken en te solliciteren, omdat hij dacht
plek zou zijn. Twee dagen na mij
kreeg ik inderdaad een baan bij de Bijll
In 1986, verhuisde ik naar Haarlem.
Werken in een gevangenis, of zoals i
Huis van Bewaring (waar mensen in del
se van de detentie zitten, red.) leek mijl"
end, omdat je dan met mensen werkt a
rand van de samenleving staan. Daar z
lijk een lijntje met al die sociale en maaj
lijke betrokkenheid, die in de jaren zesp
ventig gegroeid waren.
Ik vond, en vind het nog steeds beland
mensen, ook al zitten ze nog zo diep in
heid, laat weten dat ze altijd kinderen!
blijven. Dat oeroude verhaal is springier
is heel waardevol om in een omgevingll
Huis van Bewaring het belang van liefir
peet voor mensen te benadrukken. Juis)
ken van angst kun je ontdekkenm dat j
het laatste is, maar dat je ook kunt worj
vangen. Zonder overigens uit het oog
te verliezen, dat de mensen die hier
komen wel doorgaans 'daders' zijn.
Het zijn niet alleen slachtoffers.
Maar mensen zijn meer dan hun
daad alleen.
WEEROVERZICHT BUITENLAND
Weersvooruitzicht KNMI
Geldig tot en met zaterdag.
Noorwegen:
In het zuiden meest droog en
flink wat zon, in het noorden
meer wolken af en toe wat regen.
Maxima uiteenlopend van 11 in
het noorden tot 22 graden in het
zuiden, morgen overal warmer.
Zweden:
In het zuiden perioden met zon
en meest droog, in het noorden
wolkenvelden en af en toe wat
regen. Maxima oplopend naar
ongeveer 24 graden.
Denemarken:
Flinke perioden met zon en
droog. Middagtemperatuur rond
24 graden.
Engeland, Schotland, Wales en
Ierland:
Wolkenvelden, ook zon en met
name morgen kans op een bui.
Maxima van 18 graden in Schot
land tot 25 in de omgeving van
London. Morgen in het noorden
frisser.
België en Luxemburg:
Flinke perioden met zon en
droog. Middagtemperatuur rond
25 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Flinke perioden met zon en
droog. Maxima rond 25 graden,
langs Het Kanaal iets frisser.
Portugal:
Zonnig bij maxima tot 40 gra
den. Alleen vlak aan de kust iets
minder heet.
Madeira:
Flinke perioden met zon en
droog, Middagtemperatuur onge
veer 23 graden.
Spanje:
Droog en veel zon. Middagtem
peratuur veelal tussen 35 en 40
graden, alleen langs de golf van
Biskaje flink koeler.
Canarische Eilanden:
Flinke perioden met zon, maar
aan de noordzijde van de eilan
den soms ook wolkenvelden.
Middagtemperatuur omstreeks
30 graden.
Marokko:
Westkust: veel zon en droog.
Maxima rond 31 graden, landin
waarts nog hoger.
Tunesië:
Overwegend zonnig bij maxima
van 30 graden aan zee tot 36 in
het zuiden.
Zuid-Frankrijk:
Veel zon en meest droog. Maxi
ma rond 27 graden, alleen in de
buurt van Perpignan boven de
30.
Mallorca en ibiza:
Veel zon en droog bij maxima
rond 31 graden.
Italië:
Perioden met zon, maar ook re
gen- of onweersbuien. In het
noordwesten en op Sicilië waar
schijnlijk droog. Maxima rond 27
graden.
Corsica en Sardinië:
Perioden met zon, maar ook kans
op een regen- of onweersbui.
Maxima omstreeks 29 graden.
Malta:
Overwegend zonnig en waar
schijnlijk droog bij maxima rond
30 graden.
Griekenland en Kreta:
Overwegend zonnig, maar in het
noorden meer wolken en kans op
een onweersbui. Maxima aan zee
rond de 29 graden, op het vaste
land meest boven de 30.
Turkije en Cyprus:
Veel zon en droog. Maxima onge
veer 33 graden.
Duitsland:
Flinke perioden met zon, maar in
het zuidoosten meer wolken en
zaterdag 10 juli 1999
Zon- en maanstanden
Zon op 05.32 Zon onder 21.57
Maan op 03.18 Maan onderl9.02
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 01.35 14.08 01.08 13.41
Laag 09.14 22.10 08.55 21.51
Istanbul onbe
Klagenfurt half
Kopenhagen half
Las Palmas onbe
half bew.
Madrid
bewolkt
onweer
W warmtefront
regen
sneeuw
V koufront
ras
opklaringen
hagel
jL lagedruk
mist
windrichting
hogedruk
zonnig
19
temperatuur
-.««« luchtdruk in
1000 hecto pascal
enkele regen- of onweersbuien.
Maxima rond 24 graden, in het
zuidoosten iets frisser.
Zwitserland:
Vooral in het zuiden zon, in het
noorden en oosten meer wolken
en mogelijk een regen- of on
weersbui. Maxima rond 24 gra
den, in Tessin tot 30.
Oostenrijk:
Tamelijk veel bewolking en gere
geld regen- of onweersbuien,
met vooral in Karinthie plaatse
lijk veel neerslag. Middagtempe
ratuur ongeveer 22 graden.
Polen:
In het westen tamelijk veel zon
en meest droog, in het oosten
meer wolken en enkele stevige
regen- of onweersbuien. Maxima
oplopend naar ongeveer 25 gra
den.
Tsjechië en Slowakije:
Wisselend bewolkt en vooral in
het oosten van Tsjechie en in
Slowakije geregeld regen- of on
weersbuien, plaatselijk met veel
neerslag. Maxima rond 23 gra
den, in Oost-Slowakije flink war
mer.
Hongarije:
Wisselend bewolkt en geregeld
stevige regen- of onweersbuien,
met name in het westen plaatse
lijk met veel neerslag. Middag
temperatuur rond 26 graden.
L O F
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
kantoor
Rooseveltstraat 82 071-5356 356
Postadres; Postbus 54,
2300 AB Leiden
abonneeservice
Abonnementen 071-5128 030
Geen krant ontvangen?
Bel voornabezorging:
Ma. t/m/vr. 18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-512
directie
B.M. Essenberg,
W.M.J. Bouterse (adjunct)
J. Kiel (adjunct)
hoofdredactie
J.G. Majoor.
T. van Brussel (adjunct)
L.F. Klein Schiphorst (adjunct)
REDACTIE
F. Blok, chef eindredactie algemeen
T. Brouwer de Koning, chef redactie Rijn- en
Veenstreek
D.C. van der Plas, chef eindredactie regio
J. Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
W Spierdijk, chef sportredactie
E. Straatsma, chef redactie Regio Leiden
R.I.M. van der Veer, chef redactie
Duin- en Bollenstreek
W.F. Wegman, chef redactie Leiden
telefax
Advertenties: 071- 5323 51
Familieberichten: 023- 5311
023- 5320 216
Redactie: 071- 5321 921
Hoofdredactie: 071- 5315
advertenties!
Maandagt/m vrijdag
071- 5356 230
rubrieksadvertei
Maandag t/m vrijdag
071- 5143 545
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per half jaar (acceptgiro) I
per jaar (acceptgiro) I
Abonnees die ons een machtiging! J
het automatisch afschrijven van hèri_
abonnements- geld, ontvangen pde
betaling.
VERZENDING PER
Voor abonnementen die per postl
worden verzonden geldt
aan portokosten per verschijndag I
LEIDSCH DAGBLAD OP CAS*
Voor mensen die moeilijk lezen!'
hebben of blind zijn (of ei
leeshandicap hebben), is ei
van het regionale n'
Dagblad op geluidscassette bed
informatie 0486-486486
(Centrum voor Gesproken Lec
INTERNET: Dag
iv.leidschdagblad.nl
E-MAIL:
redactie.ld@damiate.hdc.nl
K
N H U I Z t.m
ONGEVALLENDIENST
Rijnland Ziekenhuis, vestiging St. Elisabeth: 24 u. per dag.
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uitgezondej
feestdagen).
Leids Universitair Medisch Centrum: 24 u. per dag.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: geen ongevallendienst.
INLICHTINGEN BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhufs: tel. 071-5178178.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Elisabeth: tel. 071-5454545.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: tel. 0172-463131.
Leids Universitair Medisch Centrum: tel. 071-5269111.
