'Die drie jaar zijn heel intens geweest'
Muzikale
zomeravond
in dorpskerk
'We blazen de spanning eruit9
'Lijn 1': eenheid, geen eenheidsworst
Cultuur Kunst
Julidans: seks voor de lol en andere confrontaties
l/OENSDAG 7 JUL11999
Spaanse componist Rodrigo overleden
jadrid De wereldberoemde Spaanse musicus Joaquin Rodrigo
JU s op 97-jarige leeftijd in zijn huis in Madrid overleden. Rodrigo,
|v üe sinds zijn kindertijd blind was, schreef het Concierto
i'Aranjuez in 1940, samen met gitarist Narciso Yepes en diri-
;ent Regino Sainz de la Maza. Een jaar later werd het stuk voor
Ie eerste keer opgevoerd. Sindsdien voeren musici de flamen-
M :o-geïnspireerde melodieën wereldwijd uit. Een bekende versie
iran het concert werd opgenomen door jazzlegende Miles Davis.
Eerste internetsymphonie
«iïnchen Vier Duitse componisten gaan de eerste internetsym-
>honie schrijven. Ze hebben gisteren in München het startsein
•egeven. Internetters kunnen niet alleen getuige zijn van het
Jntstaan van de symphonie, maar kunnen in zogeheten chat-
ooms ook suggesties doen en ideeën opperen. Het complete
iverk, bestaande uit drie delen met elk een eigen thema, moet 1
anuari 2000 zijn afgerond en wordt die dag uit uitgevoerd door
iet Symphonieorkest van München. De componisten zijn Ha-
ld Genzmer, Bertold Hummel, Roland Leistner-Mayer en Mo-
Status Quo op Night of the Proms
tniTERDAM De Britse rockgroep Status Quo, de Italiaanse zan-
feër Zucchero en de Zweedse zangeres Emilia moeten samen
Tiet de Canadese sopraan Natalie Choquette de tiende editie
iran de Night of the Proms tot een geslaagde ontmoeting tussen
kop en klassiek maken. De mannen van Status Quo, al meer
Wan drie decennia wereldberoemd met hun recht-zo-die-gaat-
lock, laten de begeleidingsakkoorden voor een keer niet alleen
|iit hun Telecastergitaren komen maar ook uit de violen van het
nfonisch orkest II Novecento. Andersom gaat de Canadese
lópraan Natalie Choquette de slag aan met de 'electric band'
Jan John Miles. De Night of the Proms is dit jaar van woensdag
■7 tot en met zondag 21 november in Ahoy Rotterdam.
Betere samenwerking onderzoekers'
>en haag Universiteiten en instellingen die zich bezighouden
net cultureel erfgoed, zoals musea, moeten beter samenwer-
;en. Dat vinden de Raad voor Cultuur en de Adviesraad voor
(Vetenschaps- en Technologiebeleid (AWT). De adviesorganen
lebben vastgesteld dat er wel pogingen tot samenwerking wor-
len gedaan, maar dat er te veel afhangt van toeval en personen.
\e stellen voor bijvoorbeeld de Rijksdiensten initiërende en co-
irdinerende taken te geven. Ook het ministerie van Onderwijs,
Cultuur en Wetenschap (OCW) zou zelf onderzoeksprogram-
na's van nationaal belang kunnen kiezen en laten uitvoeren
lóor verschillende partijen samen.
Duitse prijs voor Astrid Roemer
iNKFURTDe Surinaamse schrijfster Astrid Roemer krijgt voor
taar roman 'Lijken op liefde' de Duitse 'LiBeraturpreis', een on-
lerscheiding die het oecumenisch centrum Christuskirche in
rankfurt sinds 1987 toekent om aandacht te vestigen op litera-
uur uit andere culturen. Alleen schrijfsters uit Afrika, Azië en
atijns-Amerika komen ervoor in aanmerking. Roemer is de
ivaalfde winnares van de onderscheiding, waarbij het vooral
^aat om de eeuwige roem. De geldprijs die erbij hoort, is slechts
ymbolisch: duizend Duitse marken.
muziek recensie
li dy van der spek
ncert: 'Cantate Deo' o.l.v. Gerard van
Zijden en 'Cantilene' o.l v Jaap Bol,
mv Patrick van der Linden, orgel. Ge-
ord 7/5, Dorpskerk, Katwijk aan den
Rijn.
in muzikale zomeravond' in
behaaglijk warme dorpskerk
i Katwijk aan den Rijn. Zo
esenteren twee totaal ver-
hillende koren zich eensge-
nd. 'Cantate Deo' o.l.v. Gerard
in der Zijden is een middel-
oot gemengd (kerk)koor dat
ch hoofdzakelijk toelegt op
it geestelijk lied; 'Cantilene'
n Jaap Bol is een béétje
eemd geproportioneerd ka-
erkoor, dat zich qua repertoi-
niet in één hoekje laat druk-
n. Het doet er niet toe of het
of 20ste-eeuws is, welke
il gezongen wordt, of het we-
dlijke of religieuze muziek is,
its het maar origineel en haal-
ar is voor Cantilene.
En bij Cantilene blijkt veel
albaar. Menig kamerkoor
inst zich deze warme alt-
ink, niet overheersend, niet
ai, maar gewoon verschrikke-
i. Bol is een perfectio-
st en dat heeft hij z'n koor
ingepeperd. Zijn dyna-
iek is geraffineerd; voor licht-
id en tempo is bewust geko-
n. Maar zijn sterkste kant
oe kan het ook anders als
ircussionist in hart en nieren)
het ijzersterke swingende en
ringende ritme waarmee hij
n koor begeestert. En dat rit-
e heeft weer alles te maken
et timing. Dat is ook de reden
aarom 'I can tell the world',
in spiritual van Jester Hairs-
n, en uit een gans andere
lek 'Radhalaila', een Hora uit
Ij rael, zo inslaat. En daar komt
>g bij, de heldere uitspraak,
it enthousiasme, de stemvast-
ïid en het naar elkaar luiste
rt. Hoewel één der tenoren
n knappe zanger is, is hij de
dge die dat 'naar elkaar kriste
nt niet zo nauw neemt. Hij
te hard en te scherp,
aardoor het gezamenlijk colo-
q' it nog wel eens geweld wordt
ingedaan.
Maar ook 'Cantate Deo' hoeft
geenszins te schamen
ader leiding van hun nieuwe
rïgent Gerard van der Zijden
9de klankkleur warm en inge-
|en. Er wordt niet ge
breeuwd, mooi homogeen
zongen, goed gearticuleerd,
als de programmakeus wat
mder traditioneel wordt, wat
waagder en meer expressief
als in 'Teach me, O Lord' van
tomas Attwood en het pittige
raise the Lord' waarin het
npo duidelijk hoger ligt dan
het gemiddelde lied dan is
dit koor zeer de 'moeite'
n het luisteren waard.
Max Moskowicz sr. en 'King Zulu Brass Band' in Leidse Hout
Mr. Max Moskowicz, kind aan
huis bij penose en bepruikte
rechterlijke macht, blaast al
zo'n tien jaar zijn partijtje mee
bij de 'King Zulu Brass Band',
een gezelschap met zwarte en
blanke muzikanten die zwarte
New Orleans- jazzmuziek uit de
twintiger jaren brengen. De
roemruchte advocaat bespeelt
in dit gezelschap de sousafoon.
Ter ere van het vijftigjarig be
staan van het Theehuis Leidse
Hout treedt hij aanstaande vrij
dag van 17.00 tot 20.00 uur op
in het park de Leidse Hout.
„De King Zulu Brass Band is
een Street-Parade-orkest", zegt
Moskowicz, vanuit zijn Maas
trichtse praktijk. „Zo'n orkest
dat je in de twintiger jaren in
New Orleans aantrof. Een man
in rokkostuum met gestreepte
broek voorop. En daarachter de
blazers en de man met de grote
trom. En dan natuurlijk van die
heerlijke, zwarte vrouwen met
kleurige parasols en ritmisch
meedeinende achterwerken."
„Die Street Parade-orkesten
speelden vaak bij een
nis. Dan had je de eerste 32 ma
ten van die slepende, treurig-
melancholieke muziek. Wenen
de instrumenten onder een
blikkerende zon. Maar als dat
dan eenmaal voorbij was,
barstte de helse muziek los. Als
of de ziel vrijkwam, inderdaad.
Ik hou daar van. Ik heb vroeger
wel viool gespeeld, klassiek
Maar de laatste tien jaar hou ik
me toch vooral bezig met de
sousafoon. En in de 'Milenburg
New Orleans Jazz Band', een
wat ingetogener versie van de
'King Zulu Brass Band', een ge
zelschap waarmee we podium
optredens verzorgen, speel ik
trombone. Heerlijk om te
doen."
„Het is mijn taak in de band
om de zuiverheid in deze 'zwar
te' muziek te bewaren. Het is
moeilijk om uit te leggen hoe
dat gaat, maar je hoort het ge
woon. Ik heb daar wel gevoel
voor. Kijk, die New Orleans-
muziek is eigenlijk ontstaan op
de grote raderboten die op de
Mississippi voeren. Om de rei
zigers te amuseren speelden de
joodse emigranten en de zwar
ten daar samen. In die jazz zit
ten dan ook typische Klezmer-
elementen. De joodse muzikan
ten hebben de melancholie erin
gebracht, de zwarten zorgden
voor de swing."
„Met de King Zulu Brass
Band paraderen we ook echt. Ik
ben natuurlijk wel eens met
mijn hoofd op de buis geweest
en tijdens zo'n optreden zie je
de mensen kijken en denken:
'Is-ie 't nou wel of is-ie 't niet?'
Grappig. In het Leidse Hout
spelen we, zoals zo vaak, ook de
Tiger Rag. Een mooi nummer
waarin de sousafoon heel be
langrijk is. Ik moet met mijn in
strument het gebrul van de tij
ger oproepen. Machtig om te
doen. We hebben mutsen van
echt tijgervel op. Dus geen be
drukte mutsjes, maar echte tij
germutsen."
„We hebben gisteravond hier
op het kantoor met de band ge
repeteerd. Ik kan me dan even
ontspannen. Even weg van de
drukke, dagelijkse praktijk. Bij
ons in het orkest speelt prof.
Pen, een bekende hartchirurg.
Zijn vrouw heeft wel eens ge
zegd: 'Hij blaast de spanning
eruit.' En zo is het voor mij ook
een beetje."
sabine van den berg
Voorstelling: 'Lijn 1' van Volker Ludwig
door Het Leidsch Studenten Tooneel in
het kader van het lustrumprogramma van
studentenvereniging Minerva. Muziek
Birger Heymann. Vertaling' Pieter Cramer.
Regie: Gepke Witteveen. Gezien: 6/7,
schouwburg, Leiden Nog te zien aldaar:
t/m vrijdag om 20.00 u. Za en zo om
14.30 uur.
Het is de verdienste van de re
gisseur om amateurs die meer
in de collegebanken zitten dan
op de planken staan in een re
latief korte tijd klaar te stomen
voor een monsterproductie.
Zo'n musical die het publiek
meer dan drie uur in de zaal wil
houden. En de artiesten moet
doen schitteren. Gepke Witte
veen klaarde deze klus en beet
zich meer dan een half jaar vast
in de belevingswereld van de
student met een druppel arties-
tenbloed. Zij laat het bloed
stromen zonder spatten. Voor
het 37ste lustrum van studen
tenvereniging Minerva regis
seerde deze actrice studenten
in het stuk 'Lijn 1'.
De Duitse toneeltekst is door
zijn schrijver Volker Ludwig ge
situeerd in het West-Berlijn van
1986. De metro raast door deze
wereldstad waar zowel het ge
vaar als de liefde loert op elk
station. Veel junks dus, en veel
sombere regenjassen. Maar ook
kleurrijke reizigers die dan wel
weer vanwege hun kleur wor
den uitgefoeterd. Mijntina Gou-
driaan speelt het wereldvreem
de meisje dat op zoek gaat naar
de vader van haar ongeboren
kind. Onschuldig in haar licht
blauwe jurkje, maar met een
last in haar schoot. De doorge
winterde dame die zij tijdens
haar queeste ontmoet, kwam in
dezelfde stad haar geluk be
proeven. Nu snuift zij alleen
nog vervloekte vlokjes drugs; op
rode pumps, met elegance.
Hoe sterk vertolkt Li-Sang
Ong deze vergane glorie die
leeft op het randje 'in het putje
geveegd bij peuken en vuil'. Ze
zingt hees, rauw, soms op het
randje maar dat maakt haar ka
rakter zo levensecht. Dat is de
sprankeling van het amateurto
neel, dat je daar soms op talen
ten stuit die zich goddank niet
in de studiezalen laten smoren.
Indrukwekkend ook is Alexan
der Mayhew die, als de mees
ten, verschillende rollen op zich
neemt. Steeds is daar die krach
tige dictie, die timing, dat na
tuurlijke spelgevoel. Hij speelt
Bambi, een jongen van de
straat; kind van Berlijn.
Voor het podium in de or
kestbak zitten de musici on
zichtbaar opgesteld. Alleen het
maaiende stokje van Saul de
Caluwé die de muziek van Bir
ger Heymann dirigeert, gloort
nu en dan. Het orkest speelt
tango, schlager, en onheilspel
lende melodieën die de trooste
loosheid schetsen. Maar er valt
ook te glimlachen: de sterke
mannensectie zingt en danst
een deel in travestie en doet dat
voor de verandering eens op
een waardige manier. Te snel
hebben mannen in vrouwen
kleren de lachers op hun hand,
maar deze 'Wilmerdorfer We
duwen' raken niet overmoedig;
alles in dienst van de kleinkunst
en van elkaar.
Tegenover die grauwe jassen
staan de glitters en de veren die
opduiken in de nachtclubs. De
aankleding let op dit contrast
maar de grime heeft zich hier
en daar teveel uitgeleefd. Dikke
indianenstrepen op de juk
beenderen vechten met de be
lichting. Het decor is niet spec
taculair: trappen, een zilveren
glitterbol (doet het altijd goed)
en een paar mobiele metroban-
ken. Maar het filmpje waarmee
het stuk aanvangt: een meisje
bestijgt een immense trap, gro
te tas over haar schouder, is
goed gevonden.
Komisch als een stripfiguur is
Fleur Verhoeff, Met haar fluo
rescerende pruik en haar clow
neske gesticulatie lijkt ze zo uit
een kinderboek gevallen. Dat.
valt op aan deze metroreizigers:
het is een eenheid, maar geen
eenheidsworst. Iedere speler is
in staat gesteld zijn eigen sterke
kant op een vanzelfsprekende
manier te gebruiken. En on
danks het trage begin en het
sluipende eind, loop je dus niet
weg voordat de klok drie keer
rond is.
amsterdam willemun in 't veld
Julidans, het zomerdansfestival dat tot en
met 17 juli wordt gehouden in Amsterdam,
opende gisteravond met de nieuwe voor
stelling van de Engelse groep DV8 Physical
Theatre. 'The Happiest Day of My Life' gaat
over seks, liefde en verlangen.
In het industriestadje Hallifax onder
zocht het gezelschap van Lloyd Newson
het uitgaansleven van de veelal werkloze
bevolking, dat volledig bleek te draaien om
haastige veroveringen en seks voor de lol.
Wie het realistische en fysieke bewegings
theater van de groep een beetje kent, be
grijpt dat er confronterende scènes zitten
in dit stuk voor zes performers. ('The Hap
piest Day of My Life' is nog te zien in de
Amsterdamse Stadsschouwburg vanavond
en morgenavond 20.15 uur).
Wensdromen vormen de rode draad van
de nieuwe productie van Wim Vandekey-
bus Ultima Vez, 'In spite of wishing and
wanting'. De voorstelling wordt gedanst
door twaalf mannen, inclusief de choreo
graaf zelf. (Stadsschouwburg, za. 10 en zo.
11 juli 20.15 uur). Vandekeybus speelt te
vens de solo 'Lichaampje, lichaampje' die
de Belgische theatermaker Jan Fabre voor
hem maakte. (Theater Bellevue, vr. 9 juli
20.30 uur).
Cie. Marie Chouinard presenteert het
programma 'The Solo's 1978-1998', be
staande uit elf solo's die samen een helder
beeld geven van het werk dat de Canadese
choreografe tussen 1978 en 1998 heeft ge
maakt. (Stadsschouwburg vr. 16 en za. 17
juli 20.15 uur). Uit Mexico komt het gezel
schap Compagnie Jose Besprosvany, dat
duetten brengt van William Forsythe,
Maguy Marin en Besprosvany zelf. (Theater
Bellevue, wo. 7 en do. 8 juli 20.30 uur).
Afgezien van het project 'Choreografie
Opnieuw' waaraan Ed Wubbe en dansers
van Scapino Ballet Rotterdam meewerken
(Stadsschouwburg, di. 13 juli 20.15 uur),
staan er slechts twee Nederlandse voorstel
lingen op het programma. Diane Elshout
en Frank Handeier presenteren behalve het
duet 'Dno of De bodem van het hart' ook
Ketsu Atsu, een nieuw stuk dat zij maakten
met vier Japanse dansers. (Stadsschouw
burg Studio, wo. 14, do. 15, vr. 16 en za. 17
juli 20.30 uur).
Het choreografenduo Blok Steel brengt
hun nieuwe productie 'X Fragments'. (Pa-
radiso, vr. 9 juli 22.00 uur). 'X Fragments' is
later deze maand ook in Utrecht, op de Pa
rade te zien. In het kader van het uitwisse
lingsproject Aerodance, waaraan wordt
meegewerkt door negen choreografen uit
diverse Europese landen, programmeert
theater Bellevue zes verschillende voorstel-
'lingen met nieuw werk van deze jonge ta
lenten. (Theater Bellevue, ma. 12 t/m za. 17
juli 20.30 uur). Julidans wordt op 17 juli af
gesloten met een groot feest in Paradiso,
waarbij de muziek wordt verzorgd door
deejay Eddy De Clercq.
Het programma van Julidans staat in een
mini-magazine dat kan worden aange
vraagd bij Julidans (020) 523 77 65.
Linda Wagenmakers na afscheid van Miss Saigon
Met een videocamera in de
aanslag loopt Linda Wa
genmakers rond in het
Scheveningse Circusthea
ter. Een kleine drie jaar is
dit haar tweede thuis ge
weest, waar ze mooie en
droevige, maar altijd inten
se momenten heeft be
leefd. „Iedereen kent wel
het verlangen om ergens
bij te horen. Dat gevoel
heb ik hier voor het eerst
gekregen. Dit zijn de men
sen met wie ik graag wil
omgaan." Afgelopen zon
dag nam ze voor het laatst
het applaus in ontvangst
voor haar creatie van Kim
in 'Miss Saigon'.
scheveningen
kees groenenboom
Ze had al besloten om dit jaar
terug te keren naar haar studie,
maar naarmate het einde van
'Miss Saigon' dichterbij kwam,
begon er toch iets te kriebelen.
Daarom vertrekt Linda Wagen
makers binnenkort naar Berlijn
om daar te gaan spelen in de
musical 'Rent'. Als het een
beetje meezit samen met haar
verloofde, die ze in de produc
tie leerde kennen en met wie ze
dit jaar hoopt te trouwen.
Drie jaar geleden, bij de eer
ste kennismaking tijdens een
reisje naar Londen voor de pers
en de hoofdrolspelers uit Miss
Saigon, was ze een mengeling
van naïviteit en bravoure. Ze is
volwassener geworden en ze
heeft duidelijk ervaring gekre
gen met interviews. Tegelijker
tijd is ze eigenlijk spontaner
dan toen.
Dat kan wel kloppen, vindt
ze, want ze was in het begin
bang dat ze wat al te uitbundig
de zin van mijn leven er te zijn
voor anderen, net als iedereen.
Dat ik toevallig uitgekozen ben
om dit te doen, heeft niet zo
veel waarde. Dat mensen er iets
aan hebben dat ik er ben, dat ze
bij me terecht kunnen, telt veel
zwaarder."
In haar privé leven verander
de er nogal wat. Ze ging op
zichzelf wonen en kreeg bij
'Miss Saigon' haar eerste
vriend, die meteen voor het
diepste dal in de afgelopen drie
jaar zorgde. „Hij bedroog me
met een meisje dat hier ook zat.
De tweede keer liep het beter
af, getuige de verlovingsring die
ze stralend laat zien. Eeri
maand geleden vroeg haar
vriend, ook iemand uit de pro
ductie, haar ten huwelijk. „Op
zijn knietjes, in het park, bij een
prachtige zonsondergang: Lin
da, wil je met me trouwen?
Meestal heb ik dat soort dingen
wel in de gaten, maar deze keer
had ik het helemaal niet ver
wacht. Ik schrok ervan. Hij
heeft er heel hard aan gewerkt
om mijn vertrouwen te winnen.
Ik had het gewoon nodig dat ie
mand er echt voor ging. Want
na dat eerste vriendje voelde ik
me zo niks. Moet je nagaan:
dan heb je van alles, die rol, je
geld, maar je voelt je doodon
gelukkig."
Ze realiseert zich dat dit be
gin van haar carrière meteen
het hoogtepunt zou kunnen
zijn. „Ja, misschien is dit wel
het beste wat ik ooit zal doen.
Heel veel mensen streven naar
zoiets, maar komen daar nooit
aan toe. Dat onvervulde verlan
gen lijkt me veel erger. Dan
maakt het me niks uit wanneer
ik het gehad heb, als ik het
maar gehad heb. Het is zo leuk
geweest. Elke dag gebeurde er
wel iets, soms iets moois, som$
iets heel verdrietigs. Die drié
jaar zijn heel intens geweest."
Cie. Marie Chouinard presenteert het programma 'The Solo's 1978-1998'.
FOTO GPD/PHIL NIJHUIS
wel wat, zijn verslaafd of heb
ben aids. Op een bepaald mo
ment komen ze elkaar allemaal
tegen en dan raakt hun lot op
eens verbonden. Het motto van
'Rent' is: 'No day but today'. Je
moet elke dag leven alsof het de
laatste is."
Dat ze gelovig is, maakt het
voor haar niet makkelijker dan
voor anderen om de zin van het
leven te vinden, vindt Linda.
„Ook al ben je gelovig, dan
weet je nog niet wat God met je
voor heeft. Dat weet je waar
schijnlijk pas achteraf, aan het
eind van je leven. Voorlopig is
Linda Wagenmakers: „Elke dag gebeurde er wel iets, soms iets moois, soms iets heel verdrietigs.'
zou zijn in interviews. „Een
beetje om mezelf te bescher
men, hield ik het allemaal zo
nuchter mogelijk, een beetje te
nuchter af en toe. Als ik mezelf
op televisie zie, denk ik: wat
saai zeg, zo nuchter ben ik nou
ook weer niet."
Wat Wagenmakers drie jaar
geleden meemaakte, was eigen
lijk nog nooit vertoond in de
geschiedenis van de Neder
landse musical. Bij miljoenen
projecten als 'Miss Saigon'
wordt er altijd voor gezorgd dat
de hoofdrollen worden bezet
door publiekstrekkers. Maar
producent Joop van den Ende
zat met hetzelfde probleem als
schrijvers Boublil en Schönberg
destijds: de hoofdrol vroeg om
een Aziatisch meisje, liefst zo
jong mogelijk.
Zangpedagogen fronsten de
wenkbrauwen toen de volsla
gen onervaren, twintigjarige
Linda in stelling werd gebracht
om vijfmaal per week, drie jaar
lang. de zware vocale rol te
gaan vervullen. Maar ze hield
stand, en veel meer dan dat. Al
die tijd bleef ze groeien in de rol
van de zeventienjarige Vietna
mese die een kortstondige lief
de beleeft met een Amerikaanse
soldaat in het door oorlog ge
teisterde Vietnam van de jaren
zeventig.
Ze heeft serieus overwogen
om haar studie weer op te pak
ken, maar op het laatste mo
ment gaf ze toch de voorkeur
aan een nieuwe musicalrol, de
Duitse productie van de Ameri
kaanse show 'Rent'. „Echt een
toffe musical, die de tijdgeest
heel goed vangt. Het gaat over
het gevoel dat iedereen zijn ei
gen gangetje maar gaat en langs
elkaar heen leeft. Die mensen
in de musical hebben allemaal
