Denksport
hizzzpvrizzabi
i hr\ i i m..
il!
K
Ill
PI
H
x
RDAG3 JUL11999
5GE
iligen hebben net een prachtige
erie achter de rug en met een goed-
nd knikje gaat de blinde open op tafel,
jtig geboden partner, het is een vlijer'.
Jvordt het pas gevaarlijk. De leider is
japen en verwacht het zonder veel
verk af te kunnen. Dit was zo'n voor-
v H94 A B 8 7 6 5
2 A 9 3
AHV104 *B93
ppende het bieden met 1 ha. Daarna
(Test niet meer uit het slem te houden
een omdat bij het azenvragen (4 SA)
|e azen, maar niet troef vrouw aanwe-
is (Oost antwoordde met 5 ha en niet
i sch), bood West klein slem en niet
slem harten. Zuid kwam uit met rui-
èr. Het spel was aan veel tafels uitge-
t. Aan deze tafel pakte de leider rui-
s en begon met de safety-play, name-
(rtenaas en een kleine harten naar de
i, voor het geval Noord of Zuid vier
as zouden hebben. Maar deze Oost-
f zat echt te slapen. Het spel ging aan
lere tafels down, ook al omdat som-
de hele safety play niet nodig dach-
jhebben. Toch was veilig spelen nood-
]Na hartenaas is de leider altijd down,
t vergeten was, dat Oost ruitens zou
jn kunnen aftroeven. Daarom is de
1 speelwijze na ruitenaas een kleine
a spelen en de 9 inleggen! Dat wint bij
jrdelingen! Dit was het spel:
ma M »o
VH94 t A B 8 7 6 5
u o w 0 A 9 3
A H V 10 4 Z +B93
V94
V 10 3 2
H V 8 7
4.72
bel bleek geen vlijer, maar Oost wel
jeier. Ook in het volgende spel vlogen
pog in de boom. En terecht.
k H 1032 A V B 86 4
t A H B 8 3 ¥95
862 A B3
jvas de gever en niemand was kwets-
Het bieden: West 1 ha; Noord pas;
.sch; Zuid2 kl; West 2 sch; Noord3 kl;
j ru; West 3 sch; Oost 6 sch. Er zijn
verliezende ruitens, maar minstens
an weg op de vrijgetroefde harten,
tvvam uit met klaverenheer voor het
jp schoppenaas bekende iedereen.
Iioet de leider het spel afspelen? Het
tem ontstaat als Noord vijf hartens
jmet de 10 en de vrouw. Maar deze
peler was klaarwakker. Na schoppen-
deelde hij eerst een kleine harten naar
^s. Met troef naar de vrouw werden de
jen van NZ gehaald. Toen volgde ha 9.
'was van plan om te snijden met de
maar toen Zuid niet meer bekende,
Ij de slag doorlopen naar Noord. Die
t de 10 wel maken, maar daarna kon
jtvrouw bij Noord er uitgesneden wor-
De ruitens gingen weg op de vrijge-
le hartens. Het was het spel van ha 9,
zonder die kaart, is de leider kansloos,
js het spel:
H 10 3 2
f A H B 8 3
f862
tV10642
H 9 7
s. 9842
w 4-
leider wist zo een extra kans te cre-
Dok in het volgende spel is het oppas-
iblazen:
k A 9 6 2
t H 7 6
9762
Iden niet mee met de bieding. Oost
Ie gever en allen waren kwetsbaar,
(pende met een sterke 2 ha; West 3 ha
ief met hartensteun); Oost 4 kl (cue);
I ha; Oost 4 SA; West 5 ha; Oost 6 ha.
fndcontract is gezond. In de blinde
'n alleen twee klaverens ingetroefd
p. Zuid kwam uit met ruitenvrouw en
weinig problemen te verwachten na-
side tegenstanders bekenden op har-
j. Het lijkt een simpel spel: Harten
en drie keer klaveren, waarbij de
f wordt getroefd. Maar Oost dacht iets
na. Deze leider speelde eerst drie
laveren en troefde in met hartenheer!
Woord bekende niet meer en gooide
jiten weg. Na schoppenaas en schop-
ptroefd, werd de laatste klaveren ge-
met de 7. Noord kon wel overtroe-
haar dat was meteen de laatste slag
IZ. Dit was het spel:
PUZZEL
k a 9 6 2
h 7 6
19762
f A V 8 5 3
w ah
z 4.ah63
a V104
Dostspelers waren op dit slem met
1 spelen gewoon down gegaan.
a 2 [3 [4 [6 |7 [8
TZzJlIZZ
13
16 17 ■HÏ8 19 ■■20 [21™!
22
25 2^^^m29
■■30 31 ■■32 33
36^*37 38 ^«39 40^«41
42 43 ■■44 45 ■■46 47
48 ■^■49
51 5^^^K5
57 ■■58 59
60
Kruiswoordraadsel Oplossing
nummer 25
nummer 26
Horizontaal:
1. Meubelstuk; 5. kunststof; 10. uitroep
van schrik; 11. bijbelse naam; 12.
Aziatisch land; 14. vier (Gr.); 16. tipgeld;
18. neusknijper; 20. delfstof; 22. lage
temperatuur; 23. hoofddeksel; 24. ope
ning; 25. regelmaat; 27. soort tapijt; 29.
alcoholische drank; 30. propvol; 32.
drukte maken; 34. vogel; 35. waagstuk;
37. strafwerktuig; 39. golfbaan; 42. aalt;
44. volk; 46. stad in Engeland; 48. even
eens; 49. sporenplantje; 50. tijdperk; 51.
schrijfvloeistof; 53. lastercampagne; 55.
fijngemalen graan; 56. niet-geconsac-
reerde hostie; 58. koningszetel; 60.
mager; 61. verlaagde toon; 62. schrijn
werker; 63. beroep.
Verticaal:
1. Hoofd van een keuken; 2. fraai; 3.
grondsoort; 4. vaargeul; 6. grondsoort; 7.
zangstem; 8. koninklijke aanspreektitel;
9. kustvaarder; 12. lage temperatuur; 13.
erker; 14. slurfdier; 15. edelgas; 17.
gehoororgaan; 19. vis; 21. buidel; 26.
vrachtschip; 27. aanschaffen; 28. tovena
rij; 29. vogelaarstok; 31. waterdier; 33.
hemellichaam; 36. zelfzucht; 37. nacht
hagedis; 38. dun plaatje van een stof; 39.
Hongaarse componist; 40. bouwmateri
aal; 41. keihard schot; 43. elektrisch gela
den deeltje; 45. voorzetsel; 47. vreemde
munt; 52. hof; 53. duivels; 54. bijgevolg;
55. ongegist druivensap; 57. grasland; 59.
domoor.
Welke twee woorden worden gevormd
door de letters uit de volgende vakjes: 2
25 4 36 5 3 18 en 12 6 50 54
32 53 7 44 42 62 29
De twee gevraagde woorden van de puz
zel van vorige week waren: ACTIVITEIT
en SPOEDGEVAL
Winnaars
N.S. de Kok-Eygenraam,
Nachtegaalstraat 8, Leiderdorp (crytogram)
A. Hollebeek,
Madoerastraat 25, Leiden (kruiswoord)
Oplossingen van de kruiswoordpuzzel en/of het cryptogram, bij voorkeur per briefkaart,
dienen uiterlijk woensdag a.s. in het bezit te zijn van het Redactiesecretariaat Leidsch
Dagblad, Postbus 54, 2300 AB Leiden.
Cryptogram nummer 26
HORIZONTAAL:
2. Sullige vrijer.... (6); 5en z'n meisje (6); 9. Ze zijn
er snel bij in de ren (6); 10. Varken dat naar haar kijkt
(10); 12. Griekse god van de ruimtevaart (6); 13. Men
zit erop na gedane arbeid (10); 14. Volgens
Hollywood is de kerk dogmatisch (7); 15. Vluchtige
kleding voor verzending (6); 17. Hoe heet dit meisje
ook al weer? (4); 18. Heeft vader onbrandbaar mate
riaal voor z'n kleding? (8); 20. Het tegengestelde van
uitpakken (8); 22. Ton die vocht verliest? (8).
VERTICAAL:
1. Steengoede grappen over broeders en zusters (14);
3. Plaats om een paard fijn te bewerken (8); 4. Wat
een heisa om een varken op te hijsen! (9); 6. Zonder
de trein zijn we nergens (9); 7. De Waterstaat van
deze provincie (7); 8. In plaats van zwangerschappen
(8); 11. Zijdelings is er naderhand vis (8); 16. Is het
werkelijk zo goed? (4); 19. De weg van een insect? (5);
21. Wagen voor de sport (4); 22. Vervelend achter de
slee (4).
Oplossing
nummer 25
Horizontaal: 4. Spoeling; 7.
schotwonden; 8. wasverzach-
ter; 11. moraal; 12. mispunt;
14. schieten; 15. Israel; 16.
tong; 17. kuip; 18. Fado; 20.
kloostermop; 21. ondergaan.
Verticaal: 1. Spoorvorming; 2.
wegwerpartikelen; 3. minnaar;
5. goedheilig; 6. schaamschot;
9. exportfirma; 10. onderdoor;
13. antilopen; 19. stage.
SCHAKEN
Paul Bierenbroodspot
Hierbij opnieuw het eerste dia
gram van vorige week. In de
derde matchpartij won An and
met zwart met de volgende ef
fectieve combinatie een pion en
de partij (Zie diagram 1).
28...f6! 29.e6 Txf5 30.Txd3 Tf2
31.Kh3 Txa2 32.Td7 h5 33.g4
Ta3 34.Kh4 Txb3 35.Ld2 0-1
In 'De Wiekslag', het clubblad
van de Leidse jeugdschaakvere-
niging Op Eigen Wieken (OEW),
wordt een interessante spelre
gelkwestie aangesneden. In het
Nederlands jeugdkampioen
schap tot en met twaalf jaar
moest OEW-speler Coen van
Duijvenbode een teleurstellen
de nederlaag slikken tegen Mat
thew Tan. In 'De Wiekslag' valt
te lezen dat Coen in een zinde
rende partij in tijdnood een
pion verloor, maar hij behield
een remisestand. Winstkansen
zaten er voor Matthew niet
meer in, maar hij kon Coen nog
wel door de klok jagen. Had
Coen op dat moment remise
geclaimd, dan had de wedstrijd
leiding dit verzoek gehonoreerd
(Zie diagram 2).
Met zijn laatste zet Ta7-a6+ is
een stand bereikt die volgens de
meesters Herman Grooten en
Cor van Wijgerden zwart geen
echte kansen op winst meer
biedt. Hier had Coen volgens de
auteur in 'De Wiekslag' al rustig
remise mogen claimen. Zwart
had hier nog twintig minuten
en wit nog maar twee.
44...f6 45.Pe2! Tb3 46.Pf4+ Kh7
47.Pe6 g5 48.Ta7+ Kg6 49.Tg7+
I
1
lil
1
x
I
iu
1
A
cas
i!
i
ffi|
X
X
I
i
|I;
Sf
I
1
i
w
i
n
i
i
s
n
Ifl
1
in
X
n
0
Kh5 50.Pd4
Wit had nog steeds remise kun
nen claimen.
Tb6 0-1
Wit ging hier door zijn vlag. Na
51.Pxf5 Ld6 52.Pg3+ Lxg3
53.Kxg3 Tb3 54.Tg8 f5 55.Tg7 f4
56.Kg2 Kh4 is het potremise.
Volgens mij had een claim ove
rigens weinig kans gemaakt. De
diagramstelling mag dan wel re
mise zijn, maar daar is wel
nauwkeurig spel voor nodig.
Verder is het ook appels met
peren vergelijken door het oor
deel van meesters op een jeugd-
partij los te laten. Grooten en
Van Wijgerden hebben gewoon
boter op hun hoofd, want als zij
deze stelling in bijvoorbeeld een
weekendtoernooi zouden krij
gen tegen Coen, dan zouden zij
ook door spelen. En ik wil de
wedstrijdleider die deze stelling
dan remise zou verklaren nog
wel eens mee maken. De regel
van het claimen is ingesteld om
het louter doorspelen op tijd in
potremisestellingen te voorko
men. Men moet dan denken
aan een stelling van koning plus
toren tegen koning plus toren of
iets dergelijks. Als Coen van
Duivenbode de variant tot en
met 56...Kh4 op het bord had
weten te krijgen dan was een
claim mogelijk te honoreren ge
weest, omdat op dat moment
de remise erg duidelijk wordt.
Mocht een claim in de diagram
stelling wel gehonoreerd wor
den dan zouden er allerhande
nieuwe problemen ontstaan.
Als wit bijvoorbeeld twaalf mi
nuten had gehad dan zou zwart
wel op winst mogen spelen. Wit
hoeft dan alleen maar tien mi
nuten zijn klok te laten lopen en
kan dan remise claimen en dat
is altijd nog een stuk gemakke
lijker dan de juiste zetten te vin
den. Tevens gaat de speelkracht
van de arbiter een grote rol spe
len. Wat voor de ene speler een
potremisestelling is, is voor de
ander nog wel eens een moeilij
ke stelling.
In het clubblad van het Haar
lemse VHS toont Cor Hoogeterp
een aardig pionoffer tegen G.M.
de Niet uit de bondswedstrijd
VHS-AAS (Zie diagram 3).
De witte toren staat erg onge
lukkig op dit veld en Hogeterp
toont dit medogenloos aan.
24...d4! 25.Dxd4 Td5
Door de toren op c3 kan wit de
tweede rij niet onder controle
houden.
26.Df4 Pe5 27.De4 Td2+
28.Kgl Dc8 29.g4 Dd8
Wit kan nu een inval over de h-
lijn niet meer voorkomen en is
daarom reddeloos verloren.
30.Tc2 faalt namelijk, omdat de
witte dame dan overbelast is
(ook pion f3 behoeft dekking.)
30.Tfl Dh4 31.Df4 Dh3 32.Dg3
Pxf3+ 33.Txf3 Tdl+ 34.Kf2 Df-
lmat
DAMMEN
Het meest abstracte onderdeel
van het damspel is het eindspel.
In tegenstelling tot de opening
en het middenspel, waarin be
paalde zetten of zelfs een gehele
zettenreeks min of meer zijn
voorgeschreven, moet men het
in het eindspel vaak op 'eigen
kracht' doen. Met uitzondering
natuurlijk van de zogeheten
standaard-eindspellen. In de
meeste partijen is het eindspel
de ultieme fase waarin het re
sultaat wordt bepaald. Dat de
echte eindspelkenners daarbij
in het voordeel zijn behoeft
geen betoog. De eindspelken
ners laten zich grofweg verdelen
in twee groepen: de kenners
van de theorie en zij die be
schikken over een aanmerkelijk
meer dan gemiddeld 'richtings-
gevoel' in het eindspel.
Maar tot welke categorie de
eindspelkenner zich ook moge
rekenen, een garantie voor het
beste resultaat zal het nooit zijn.
Topspelers zijn ook niet per
definitie goede kenners van het
eindspel. Er zijn heel wat voor
beelden te noemen van topspe
lers die in de slotfase van een
partij het spoor bijster raakten.
Een bekend voorbeeld is nog al
tijd het eindspel van de partij
Baba Sy - Wim de Jong uit het
Brinta toernooi 1964 (zie dia
gram 1). In deze stelling speelde
de grootmeester uit Senegal
24-19. Ten onrechte doch niet
geheel onbegrijpelijk kwam De
Jong tot de conclusie verloren te
staan en gaf de partij op. Het
s
9
9
m
ds
o
_l
9
Öl
|i|
s
9
3
Diagram 1
waren de Nederlander Cremer
en de Fransman Hisard die later
zouden aantonen dat de
slotstand remise is: 1. 26-31
2. 46-32(a) (op 18-13 volgt
18-23) 31-36 (18-23 en 9-14
verliest) 3. 32-37 of? 18-23 4.
19x28 9-14 5. 28-23 14-20 6.
23-19 20-25 7. 19-13 25-30 8.
13-8 30-34 9. 8-2 34-39 10.
2-16 of? 36-41 11. 37x46 39-44
met remise. Bij (a) merkte de
eindspelkenner Keiler nog op
dat zwart moet offeren met
18-23 op het moment dat de
witte dam op veld 32 staat. In
plaats van 46-32 kan wit 46-41
spelen waarna zwart 18-23
moet offeren en niet 31-36?
moet spelen wegens 41-32
18-23 19x28 9-14 en wit wint
via dam op 5 en 5-28. Verder
kwam Keiler tot de analyse dat
wit in de diagramstand in plaats
van 24-19 met de dam 46-37
had moeten spelen met winst.
Ook het volgende eindspelle-
Diagram 2
tje heb ik jaren geleden eens re
mise zien worden tussen twee
hoofdklassers waarvan de na
men mij zijn ontschoten (zie
diagram 2). Toch kan wit win
nen zoals Gortmans en Fabre
ooit al aantoonden: 1. 20-14
23-29 2. 14-9 4x13 3. 15-10
29-34 4. 10-4 13-19 5. 4-15
19-23 (op 34-40 of 34-39 volgt
15-24) 6. 15-10 23-29 7. 10-15
met winst. En hoeveel spelers
zouden in de volgende stand de
juiste zet hebben gevonden?
Cijferstand: wit dam op 43;
zwart schijven op 11, 18 en 23.
Presburg toont ons de winst na
43-16 11-17 16-32 23-29 32-23
18-22 23x40 22-28 40-49 28-33
49-43 17-22 en 43-16.
Voor zover bekend dateert het
oudste eindspel uit 1547 en
staat op naam van Torquema-
da. Als dammer wist u dat na
tuurlijk al lang. Of toch niet? De
bekende K.W. Kruijswijk zette
dit eindspel van het Spaanse
Diagram 3
bord over op ons dambord (zie
diagram 3). Voor wie het princi
pe in dit eindspel niet kent is de
weg naar winst eindeloos. De
eindspelkenners of de slim
merds weten dat de zet 47-42!
de winst brengt: na 46-23 42-38
36-41 15-10 en 3-14 wint wit;
indien zwart met 36-41 gretig
een tweede dam denkt te halen
volgt 49-32 41-47 32-5 en 3-14
eveneens met winst.
De bovenstaande eindspellen
zijn slechts een minuscuul topje
van de enorme berg materiaal
die in de loop der jaren op dit
gebied is ontstaan. Met tal van
stellingen en een onuitputtelijke
hoeveelheid analyses. Daarom
is het eindspel het meest on
doorgrondelijke onderdeel van
het damspel. En daarom ook
voor veel dammers het meest
boeiende.
FILATELIE
Honderd jaar geleden, van 18
mei tot 27 juli, had, na een ini
tiatief van Rusland en op uitno
diging van de Nederlandse re
gering in Den Haag de eerste
Vredesconferentie plaats. Meer
dan honderd afgevaardigden uit
26 staten namen aan deze be
langrijke conferentie deel.
De verwachtingen waren hoog.
Er stonden drie thema's op het
programma: bewapeningsbe
perkingen, humanitair volken
recht en een systeem om inter
nationale conflicten op te los
sen. Al gauw bleek dat de tijd
nog niet rijp was om tot ver
strekkende afspraken te komen.
Toch is deze eerste Haagse Vre
desconferentie van historische
betekenis geweest.
Het is echter niet Nederland dat
deze historische gebeurtenis
postaal herdenkt, maar Duits
land. Op 15 juli verschijnt een
grijze 300 pf.-zegel met daarop
een vredesduif en de namen
van de deelnemende landen,
o.a. Montenegro, Perzië, Servië
en Siam.
Duitsland besteedt 15 juli ook
aandacht aan de 100ste geboor
tedag van Gustav Heinemann
(1899-1976), die van 1969 tot
1974 (de derde) bondspresident
was. Op een 110 pf.-zegel een
portret van Heinemann.
Heinemann was de tweede en
laatste bondspresident van wie
ook permanente zegels zijn uit
gegeven. Van 1970 tot 1973 ver
schenen in totaal in Duitsland
21 en in West-Berlijn 23 zegels.
Met drie bijzondere zegels
wordt 15 juli tevens een begin
gemaakt met twee nieuwe reek
sen: 'Kulturstiftung der Lande-
r'en 'Dienst am Nachsten'. Op
de eerste: 110 pf., Lachende Alte
van Ernst Barlach (1870-1938)
en 220 pf., sculptuur 'Hoofd van
een denker' van Wilhelm Lehm-
bruck (1881-1919).
De eerste zegel in de reeks
Dienst am Nachsten' (110 pf.)
herdenkt het 115-jarig bestaan
van Domikus-Ringeisen-Werk
Ursberg, een organisatie die
zich inzet voor gehandicapten
en ouderen. Motief: deel van
een tapijt met minder validen
die aan het werk zijn.
Groot-Brittannië heeft 6 juli
zijn zevende millennium-serie
uitgegeven en komt 3 augustus
met zijn achtste. De
6-juli-emissie heeft als titel Ci
tizens' Tale: 19p (nummer 24),
Equal rights (geïnspireerd op de
lange strijd voor het vrouwen
kiesrecht), 26p (nr. 23), Right to
health (geïnspireerd op de in
troductie van schoon water),
44p (nr. 22), Right to leam en
64p (nr. 21), First rights
(geïnspireerd op de Maagna
Carta, 1215).
De achtste Britse
millennium-serie heeft als titel
Scientists' Tale. Aandacht voor
Decoding DNA (19p, nummer
20), Darwin's theory (26p, nr.
19), Faraday's electricity (44p,
nr. 18) en Newton (64p, nr. 17,
met een beeld van Saturn us).
Vier van deze laatste zegel zit
ten, zoals gemeld, ook in een
velletje dat ter gelegenheid van
de totale zonsverduistering
wordt uitgegeven.
Ook eiland Man heeft nu mil
lennium-zegels uitgegeven. Op
2 juni verscheen een velletje on
der de titel 'Monarchs of the
20th Century'. In het velletje zes
26p-zegels met portretten van
koningin Victoria (1837-1901),
Edward VII (1901-1910), George
V (1910-1936), Edward VIII
(1936), George VI (1936-1952)
en Elizabeth II (1952-
Honderd jaar geleden werd de
Manx Gaelic Society opgericht
om de taal die op het eiland
wordt gesproken niet verloren
te laten gaan. Op 11 mei ver
schenen vier herdenkingszegels
met daarop sierspelden en
tweetalig de landsnaam (Ellan
Vannin/Isle of Man), en de vier
jaargetijden: 22p-winter,
26p-lente, 50p-zomer en
63p-herfst.
Old-timerbussen staan gepar
keerd op zes zegels die 2 juni
uitkwamen. Een mooie serie
met een Tilling-Stevens, 1922
(22p), Thomycroft BC, 1928
(26p), ADC 416, 1927 (28p), St-
raker Squire, 1914 (37p), Thom-
croft A2, 1927 (38p) en Leyland
Lion LT9 (40p). De zegels zitten
ook in een boekje (4,70 pond)
en er zijn maximumkaarten uit
gegeven (3,71 pond).
Verder is deel III van de perma
nente serie 'bloemen' uitgeko
men (5p, 22p en 26p), is er een
velletje uitgebracht met de vier
RNLI-zegels en vier 'sierzegels'
met op één het IBRA-logo, en is
het velletje 125-jaar stoom-
spoorwegen met de 25p-zegel
overgedrukt, nu met in een
hoekje het logo van Philex Fran
ce 99.
