Leids Rondtheater wint Top Theaterprijs Bravissimo voor Opera aan Zee Peer Gynt spectaculair en ontroerend Kp he Mondriaan Kwartet: geen uitslaande emoties en Cultuur Kunst Alle registers open op Leidse Orgeldag ilDAG 14 JUN11999 Itaal it-Meet 1999 in Leiden IVI j. Beatlesfans en -verzamelaars kunnen 27 juni terecht in itonius Zalencentrum aan de Lange Mare in Leiden op de Meet 1999'. Op deze Beatles-beurs kunnen liefhebbers ?len tussen duizenden lp's, singeltjes en andere hebbedin- die te koop of te ruil zijn. ikanisten bij Christie's O «dam Op 22 juni worden de Afrikanisten voor de tweede ten tonele gevoerd bij Christie's in Amsterdam. In een veel- van vormen en kleuren wordt de wereld van Zwart Afrika gegeven, zoals die werd ervaren door tientallen Europese tenaars. Meer dan 150 schilderijen, tekeningen en sculptu- oepen Afrika weer tot leven. De veiling begint om 14.00 danst Kijkdagen zijn van 18 tot en met 21 juni. E oneerd stu edieni n een ckgroep U2 naar rechter De leden van de Ierse rockgroep U2 stappen naar de Ier om te voorkomen dat een van hun platenhoezen nog I er wordt gebruikt door een extreem-rechtse groepering. De v j[eden zijn woedend omdat de post-fascistische Italiaanse 1S "et mza Nazionale (Nationale Alliantie) een foto van een kleine dt ,en met een helm op, van het album Best Of 1980-1990, vanuii gebruikt. De organisatie heeft geen toestemming gevraagd A" de foto te gebruiken, ïjd in 1 fhun teur Kelley uit 'Star Trek' overleden van 1 iNGELESDe Amerikaanse acteur DeForest Kelley, die be- P.f dvverd als de aardse Dr. Leonard 'Bones' McCoy in de serie g te vit rxrek'( is op 79-jarige leeftijd overleden. Hij was al lang ziek, en e een woordvoerster van een verzorgingstehuis voor mensen i jym. en televisiewereld. Kelley speelde de rol van Dr. Mc- zer' da niet alleen in de serie, maar ook in zes op Star Trek geha rde bioscoopfilms. i« i-productie 'Saving private Ryan' heeft t De film 'Saving private Ryan', onlangs goed voör vijf krijgt een televisievariant. Regisseur Steven Spielberg en ifdrolspeler Tom Hanks werken aan een televisieproductie ireen geallieerd regiment tijdens de Tweede Wereldoorlog. PaP'' serie, die 'Band of Brothers' zal heten, zal in dertien delen w*jrf i één uur de soldaten volgen van hun training tot de invasie 'Normandië en de verovering van Duitsland. Onder meer de tijding van het concentratiekamp Dachau zal in de serie rden nagespeeld. 'Band of Brothers' is gebaseerd op een 11 ek van de historicus Stephen Ambrose, die ook al meewerkte ?.n^0n i Saving private Ryan. zijiart Smeets signeert nieuwe roman Sportjournalist en schrijver Mart Smeets signeert zater- n f>19 jun*van 1100 tot 12 00 uur boekhandel Kooyker Gin- aar vrerS *n beiden zijn nieuwe wielerroman 'De kopgroep'. Smeets eig! ^"jftin zÜn nieuwe boek hoe een Noor, een Belg, een Itali- vienn'een Amerikaan, een Fransman, een Duitser en een Neder- viuchi a^en 00*t Prominente renners in de Tour de France, bij- verlot n'(omen voor een reünie in Amsterdam. Het worïlt niet alleen I n^eest met drank, drugs en vrouwen maar nok een afreke- met ^et vededen. w 1VOOII vasts ik w elfver. i. niel RECENSIE SUSANNE LAMMERS eert: Dageraadspektakel - Mondri- Kwartet, Stijkkwartetten van Mayri- 'en pi Ravel en George Antheil. Gehoord: e Lai t&\ 13/6, Lakenhal, Leiden d; i het Dageraardspektakel dat n e Lakenhal deze zomer orga- n zal iseert rond de tentoonstel- - ig'Dageraad van demoder-. bezii ie kunst', was gistermiddag rac1"°" ,,ccon ,c na luziek te horen. Als eerste het Mondriaan Kwar- et Quartet no.l uit 1925 van ieorge Antheil, een Poolse jgenirmerikaan die behalve mu- •j hei dek ook detectiveverhalen, nasf sen studie over klierafwijkin- jen bij criminelen en een Lie ve Lita-rubriek schreef. Zijn strijkkwartet begint spannend. Het Mondriaan Kwartet speelt ingehouden, maar het klinkt alsof ze met de tanden op el kaar hun emoties binnenhou den. Fraaie samenklanken op grotestads-ritmes, afgewisseld oor lyrische passages die 'j mooi afsteken, maar eweg begint het steeds verbrokkelder te klinken. En het overkoepelende, samen vattende idee lijkt te ontbre ken. De vier delen van het Strijkkwartet van Antheil zijn N RIJSDAM. 071-5356444. PLV CHEF ANNET VAN AARSEN 071 Prijs van Landelijk Festival Amateurtheater voor voorstelling 'Kunst' te* 'veel 'iclêine climaxjes, die door het Mondriaan Kwartet adequaat maar met weinig glinstering gespeeld worden. Het briljante 'Quatuor' componeerde Maurice Ravel in 1903. Het Mondriaan Kwar tet speelt de muziek trouw, misschien zelfs iets te braaf, en nagenoeg zonder de hevi- trasten tussen de delen. Het is natuurlijk niet gisteren ge schreven, maar het klonk een beetje te vertrouwd, te weinig nieuw. Wel mooi, want Ravels muziek betovert hoe dan ook. Het 'Allegro moderato. Trés doux' begint klein en beschei den, maar met een grote van zelfsprekendheid. In het 'As- sez vif. Trés rythmé' wordt na het opwindende pizzicato-be gin het spel iets ruiger, maar het blijft allemaal toch erg in zichzelf gekeerd, net als het voorzichtige en afstandelijke Trés lent'. Pas in het vierde deel "Vif et agité' wordt het spel levendiger,, maar ook hier is er geen sprake van uitslaan de emoties. Het Mondriaan Kwartet is sterk in het samen spel, maar het gaat een beetje ten koste van de glans, de spanning en de verrassing. Het Rondtheater uit Leiden heeft gisteren de TOP Thea terprijs gewonnen tijdens het Landelijk Festival Ama teurtheater in Amsterdam. Aan de prijs is een geldbe drag van 10.000 gulden verbonden. Het Rondtheater krijgt de prijs voor de voorstelling 'Kunst' van Yasmina Reza. producent, speelde vrijdag en zaterdag haar voorstelling in de Brakke Grond. Gisteravond maakte een enthousiaste jury, die bestond uit Mechtild Prins, Ger Thijs en Matin van Veld huizen, haar unanieme oordeel bekend. De jury noemde Kunst AMSTERDAM/LEIDEN CAROLINE VAN OVERBEEKE De Leidse groep, bestaande uit de spelers Menno Bentveld, Nick van Leeuwen en Robert Strijk, onder regie van Roeland Segaar en met Fred Driessen als „perfect, een genot om naar te kijken. Alles werkte samen om ons dat meesterlijke stuk te la ten zien." Het Rondtheater is in 1984 opgericht door een groep oud leerlingen van het Leidse Vliet- land College. Zij speelden tij dens hun laatste schooljaren toneel en beleefden hieraan zo veel plezier dat ze na het verla ten van de school een eigen groep oprichtten. Het Rondthe ater speelde onder meer 'Cyra no de Bergerac', 'Dissonanten', 'Kees de Jongen', 'De Thuis komst' en 'Hamlet'. Het toneel stuk 'Kunst' ging vorig jaar sep tember in première in het Im perium theater in Leiden. Het gaat over de vriendschap van drie mannen: dertigers. Als een van hen een duur abstract schilderij koopt, komt de vriendschap onder druk te staan. De andere twee bekriti seren de aankoop als 'puur snobisme'. De vraag in dit stuk is: moet je vrienden altijd de waarheid zeggen of is een leu gentje om bestwil soms verteer baar? En hoe kan het dat vriendschappen die ooit eeuwig leken, soms ophouden te be staan? De jury: „De acteurs vielen volledig samen met de rollen, de regie drong zich nergens op. Maar hij was wel degelijk aan wezig, dat merkte je aan de ti ming, aan de slimme mise en scène, aan de symmetrie in vormgeving en beweging. Lang geleden dat ik zo heb gelachen in het theater. De acteurs waren alledrie perfect. De toon was licht zonder over te gaan in van dat echte komediespelen. Alles had een grote vanzelfsprekend heid, het stuk leek op hun lijf geschreven." Marjan Swart van Studio Noordholland won de AD per- soonsprijs voor „haar indruk wekkende spel" in 'De wereld is een theater' naar Shakespeare onder regie van Jos van Dijk. Jeugdtheaterschool Zuid-Hol land kreeg de publieksprijs van Theater De Engelenbak voor 'Grimmige sprookjes' op basis van sprookjes van de Gebroe ders Grimm, onder regie van Theo Ham. Joop Brons neemt afscheid van troeteldier Peer Gynts zoektocht door de duinen is ook de zoektocht van Jos Thie, die met Tryater geen gebaande paden gaat, maar de grenzen van het thea ter verkent. foto anp Zolang de voorstelling duurt voltrekt zich een technisch wonder THEATER RECENSIE PIETER DE GROOT Voorstelling: openluchtspel 'Peer Gynt' door Tryater, met o.a. Thijs Feenstra, Ta mara Schoppert, Klaasje Postma, Peter Tuinman en Jan Arendz. Tekst: Henrik Ib sen. Vertaling en bewerking: Bouke Ol- denhof en Jos Thie. Regie: Jos Thie. Ge zien: 13/6, Terschelling. Nog te zien al daar: t/m 19/6, elke avond 22 uur Het eiland Terschelling is sinds gisteravond een week lang het magisch centrum van de wereld en een magischer opening als 'Peer Gynt' in de duinen lijkt nauwelijks denkbaar. Hier gaat de ultieme wens van Jos Thie in vervulling: met zijn toneelgezel schap Tryater in een zich over 15.000 vierkante meter uitstrek kend duinlandschap, in de blo te natuur die zich elke avond anders gedraagt, de fantasiewe reld van Peer Gynt tot leven wekken. Dat is geen sinecure en vergt het uiterste van de acteurs die, terwijl zij grote, moeilijk be gaanbare afstanden door het zand afleggen,' de verzen van Ibsen zo natuurlijk mogelijk over hun lippen moeten laten rollen. De beweeglijke en hel der spelende Thijs Feenstra is een ideale Peer Gynt, Klaasje Postma zijn ideale moeder, die vanaf het allereerste begin wan neer zij strompelend door de duinen haar zoon beroept, die roerloos op een dukdalf zit te vissen, voor ontroerende ogen blikken zorgt. Hoogtepunt is wanneer hij haar op haar sterf bed opmontert door haar mee te nemen op een adembene mende sledetocht naar de he melpoort. Henrik Ibsen tekende Peer als een door zijn moeder verwende knaap vol ambitie en fantasie, maar zonder karakter. Hij ver laat zijn geboortestreek om zich over te geven aan zijn dromen. Als hij na een reeks avonturen terugkeert, overziet hij zijn le ven en komt hij tot de slotsom dat hij er 'niks' van heeft ge maakt, ook niet tegenover zijn geliefde Solvejg. Peers zoektocht door de dui nen is ook de zoektocht van Jos Thie, die met Tryater geen ge baande paden gaat, maar de grenzen van het theater ver kent. 'Peer Gynt' is dan de ge droomde uitdaging, omdat het geen gestructureerd toneel be treft, maar een lang, dramatisch gedicht, dat letterlijke alle kan ten uitloopt en waarin hij zijn creativiteit volop kwijt kan. Én dankzij de vooruitgang der techniek die ook aan het thea ter niet voorbijgegaan is, hoeft hij zich geen enkele beperking op te leggen. Dat laatste is de grootste ver rassing van dit Tryater-Oerol- spektakel: zolang de voorstel ling duurt, voltrekt zich - op on verwachte momenten - het ene na het andere technisch won der. Nu eens in het klein, in een duinpan of in een vennetje waaruit naakte nimfen oprijzen en verdwijnen, dan weer in het groot, 'duinenbreed'. En al die wonderen worden in een hand omdraai tot stand gebracht, zo dat het decor voor je het weet voor je ogen is veranderd van een zandverstuiving op de Bos plaat in een woestijn in de Sa hara, waar aan de horizon een kameel te ontdekken valt. Of je zit plotseling op volle zee, waar een schip bezig is te vergaan. De verleiding is groot om je net als bij supersnelle gooche laars te verdiepen in de werking van al deze trucs, maar wie daaraan begint is verloren, om dat hij dan geen oog meer heeft voor de poëtische schoonheid van de voorstelling. Die schoonheid wordt mede gedra gen door de muziek - waarbij Edvard Grieg zich voegt in de maten van Peter Sijbenga -, de oogstrelende dans en de visue le, a-technische vondsten die er ook zijn, zoals het Droste-effect met de personages op drie duk dalven, het witte huisje aan de duinrand, de aanwezigheid van Friese paarden, de kameel en Peers kunstje met de valk, dat meer nog dan al het technisch vernuft de symbolische kroon mag heten op Thie's zoektocht met Tryater. Aan het slot wordt de toe schouwer tot deelnemer, als de knopengieter - Jan Arendz 'ver lengd' op stelten - de vuurpot ten ontsteekt en iedereen uit nodigt Peer Gynt en Solvejg te volgen. De tocht, indrukwek kend begeleid door klokgelui, voert naar de Noordzee, waarin het paar verdwijnt. Niet alle mensen waren daar getuige van, omdat niet iedereen even vlug in het donker van de zittri- bune naar beneden kon ko men. Zo liepen de acteurs ook het ovationele applaus mis, waarop zij dubbel en dwars recht hebben. RECENSIE LI DY VAN DER SPEK 15e Orgeldag Leiden, m.m.v Jan Ver schuren, Academiegebouw, Erik van Bruggen, Waalse kerk, Folkert Grondsma, Hartebrugkerk, Leo van Doeselaar. Pie terskerk, Henk Jasperse, Lutherse kerk, Joop Brons, Hooglandse Kerk, Noordhol lands Koperkwartet o.l.v Gerrit van Sloo- ten, Schola Cantorum Hartebrugkerk o.l.v René Verhoeff, Leidse Cantorij o I v. Hans Brons. Gehoord 12/6, Leiden. De Stichting Orgelstad Leiden voorziet meer en meer in een behoefte, zeker nu op de 15e Orgeldag het orgel in het Groot- -Auditorium van de Leidse Universiteit is toegevoegd. Het splinternieuwe Flentroporgel (1998) recht tegenover de prachtig gebrandschilderde ra men, is ingebouwd achter het eikenhouten front van Van Leeuwen, gemaakt in 1935 en is voorzien van 17e-eeuwse lui ken in goud op zwart. Voorwaar een veelkleurigheid die een uni versiteit siert. Jan Verschuren opent hier de Orgeldag op een heel lichtvoeti ge, dansante wijs, een feestelij ker begin van de vaak 'zware' orgeldag is niet denkbaar. Ver schuren demonstreert dat or gelspel kinderspel op hoog ni veau is en om 10 uur in de mor gen luisteren er al over de 100 mensen. Telemann, Sweelinck en Pachelbel zijn glashelder ge registreerd. Pas bij Böhm (1661-1733) legt Verschuren een voile over de registratie in een heel simpel (kinder)liedje in zeven verschijningsvormen. Alsof er op een bamboe fluit wordt geblazen, zo klinkt de manuaalmelodie waaronder doffe eendenpasjes op het pe daal. In een van de 'versetten' zijn de kromhoorn en de trom pet uitgetrokken wat een mild hesig geluid oplevert. Verschu- rens spel is staccato-achtig, haarscherp, transparant met weinig opvallende accenten. Deze Flentrop is niet meer wat het zo'n 200 jaar lang geweest is: 'een ding slechts voor de pa rade'. Van het Rapenburg naar de Breestraat waar Erik van Brug gen op zijn orgel Scheidemann en Froberger speelt en dan ge zwind naar de Hartebrugkerk. Folkert Grondsma bespeelt daar het Maarschalkerweerd orgel. Uit Frescobaldi's 'Fiori Musicali' (1635) zingt de Schola Cantorum deel III, de Missa della Madonna. Grondsma houdt het romantisch orgel goed in toom. Met bescheiden registratie en zeer legato spel volgt hij, aanvankelijk met te lange pauzes, de bekende on derdelen van de gregoriaanse mis, mooi, ingehouden, met een sobere dynamiek gezongen door de Schola Cantorum van de Hartebrugkerk onder leiding van René Verhoeff. Op naar de Pieterskerk, waar koffie en verse broodjes wach ten. Dr J. van Biezen vertelt in een recordtempo allerhande wetenswaardigheden over het gerestaureerde orgel. Over bo ven- en blokwerk, hoofd-, rug- en netwerk, over de nu nog aanwezige 'Doov' fluit uit 1446. Leo van Doeselaar laat de gemshoorn, trompet en holpijp horen, nog gebouwd door Jan van Covelens (16e eeuw) en we mogen een half uur naar Van Doeselaar luisteren om te be oordelen 'oft 't orgel accorde rende ende volmaeckt' is. En dat toont hij ondermeer met Sweelincks Toccata in g op het principaal (hoofdwerk met alle prestantregisters), dat de toets der kritiek vorstelijk doorstaat. In de Evangelisch-Lutherse kerk en in de Hooglandse ne men Henk Jasperse, resp. Joop Brons afscheid van hun troetel dier, en Brons doet dat (na 45 jaar trouwe dienst) in samen werking met z'n tweede liefde, de Leidse Cantorij o.l.v. zoon Hans. Joop en Hans Brons zetten al le registers open om dit heuglij ke feit te vieren. Na een stra lend Praeludium in F van Bux- tehude komt hij tijdens het zin gen van een Processional Hymn de Cantorij vanuit het koor naar het orgel toegelopen om vader Brons als het ware te huldigen. En daar doet de hele kerk aan mee. Waren er 's mor gens bij de universiteit nog zo'n 100 150 mensen, in de Hoog landse zitten en staan er over de 300. Beide Bronsen zoeken het vandaag in een uitbundige dynamiek. Brons jr wringt het uiterste uit de kan als het gaat om een feestelijk fortissimo. Er fluiten daar hoog bij het orgel wel 100 vogeltjes in 'I was glad' van Hubert Parry (1880-1956) en Brons sr eindigt met dikke 'eind goed, al goed' akkoorden. René Verhoeff, voorzitter van de Stichting Orgelstad Leiden, memoreert na afloop Brons' ca paciteiten, zijn energie, zijn ai inabele karakter dat in staat is onderling 'geharrewar' te be slechten, zijn integriteit wat be treft het kiezen van jonge be vlogen organisten in spe. „Stijl- bewust spelen ziet Brons als zijn taak en plicht en daar mag niet mee gesjoemeld worden als het gaat om een prachtig authentiek instrument" aldus Verhoeff. Opera Minora en Raduga Ensemble voor elkaar gemaakt RECENSIE LIDY VAN DER SPEK Opera aan Zee, door 'Opera Minori' en net Raduga Ensemble, dingent Arthur Ar nold Solisten: Marta Blom, sopraan, Ca roline Erkelens. sopraan, Sander Heutinck. n^ton. Mitchell Sandler, bas-bariton, re- ge Claudia Christern. Gehoord: 13/6, Grote of Jeroenskerk, Noordwijk or i Minori, voorheen Ani- roali Musicali, heeft zich bij de e'gen haren uit het moeras ge trokken. In 1997 schitterden de rouziekdieren in Scarlatti's 'La Dirindina', in 1998 wankelde lichtelijk de grond onder hun v°eten, maar zaterdagavond roet de première van Antonio Salieri's 'Prima la musica, poi le Parole' in de Jeroenskerk is naam en faam in ere hersteld. Zal Salieri altijd in de scha duw van Mozart moeten ver toeven, als je Wolfgang Ama rus tot na de pauze opschort, blijkt ook Antonio van een ver rassend formaat. De spranke lende opera buffa van ruim een uur vermaakt zelfs in een kille kerkruimte groot en klein. Met eenvoudige middelen is er een podium onder het lege maar decoratieve karkas van het kerkorgel gebouwd; een bank, wat kaarsenkandelaars, een lange waslijn waaraan poëti sche epistels hangen, de vleugel opgenomen in de speelruimte en een paar grappige attributen als gekke knuffelbeesten en wat huisraad, en dan heb je het wel gehad. Het verhaal draait om twee mannen en twee vrouwen. De energieke Maestro in dienst van de vorst, bas-bariton Mitchell Sandler, de romantische arme dichter op een zolderkamertje, bariton Sander Heutinck, en twee zangeressen, Eleonora, de minnares van de vorst en Toni- na, het vriendinnetje van de dichter, resp. Caroline Erkelens en Marta Blom. De een is een vrolijke 'buffa' prinses, de an der komt duidelijk uit de 'opera seria'. Beiden zijn gebrand op de hoofdrol in de 'nieuwe' ope ra, die maestro en dichter uit oude aria's bij stukjes en beet jes in elkaar flansen. In de tijd dat Salieri deze opera compo neert is het nog ondenkbaar dat in één opera tegelijkertijd een buffa en een seria zangeres op treden. Ze staan elkaar dan ook naar het leven, gebruiken de twee heren als voetveeg, op z'n best als broodnodig attribuut. Hilariteit alom. Tenslotte zin gen de dames in helse woede ontstoken samen 'hun' proefa- ria om toch vooral aan de bak te komen. De verdienste van Salieri is de verdraaid knappe zet om twee totaal andere aria's letterlijk adembenemend, gees tig, spectaculair in elkaar te passen. Maar overigens alle lof voor Opera Minora onder regie van Claudia Christern, en het al even vitale vrouwelijke Raduga Ensemble onder leiding van Ar thur Arnold. De twee mannelijke antogo- nisten zingen én spelen voor treffelijk. Sandler (Maestro) heeft een wat zwaardere ronde re stem dan Heutinck (Dichter). Beiden gaan even makkelijk over op de falsetstem, zingen komisch, wendbaar en kleur rijk. De sopranen zijn aan el kaar gewaagd, met een totaal andere uitstraling. Erkelens zingt flamboyant, met veel vi bratie en allure, waardoor zij het meeste last heeft van de zwemmerige akoestiek. Blom heeft een veel lichtere stem, vi breert veel minder, maar kan ook schitterend uitpakken in lichte kleurnuances. Het Raduga Ensemble is een kamerorkest dat perfect 'sa menspeelt' met de BÜhne. De muzikanten zitten open en bloot schuin voor het toneel, zijn stuk voor stukgoed in hun vak. De dirigent geeft uitste kend aan, wat bij elkaar geno men de gezamenlijke uitvoe ring ten goede komt. Letterlijk en figuurlijk mogen ze gezien worden. Opera Minora en het Raduga Ensemble zijn voor elkaar ge maakt waardoor er maar één waarde-oordeel overblijft voor 'Prima la Musica': pico bello, bravissimo! Opera aan Zee was er ook in de openlucht. Marianna Koopman zong gisteravond vanaf een balkon aan de Emmaweg. foto loek zuyderduin

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1999 | | pagina 35