lederland gaat weer vliegtuigen bouwen
Vlaams Blok 'bom onder Brussel'
Wars van ijdelheid
Economie/Buitenland
Een F-60 van de luchtmacht landde enkele weken geleden niet geheel toevallig op vliegveld Eelde. Daar immers moet de bouw van nieuwe Friendships gestalte krijgen.Vanaf vandaag tot en met zondag 20 juni is een F-60 te bewonderen tijdens
de luchtvaartshow op het Parijse vliegveld Le Bourget. foto forward aircraft
toestel worden geschoven, maar het kan
ook worden volgestouwd met militaire ap
paratuur voor navigatie, communicatie en
identificatie.
De Waard: „Het is een supersterk en
daardoor vrij duur toestel. Dat moet je dus
niet bouwen voor de burgerluchtvaart,
want maatschappijen proberen hun kosten
te drukken om tegen concurrerende prijzen
tickets te kunnen aanbieden". Maar voor
militair gebruik is de F-60 volgens hem
juist bij uitnemendheid geschikt. „Je kunt
er boven kustgebieden mee patrouilleren,
bijvoorbeeld om drugstransporten van
Zuid-Amerika via het Caribisch gebied naar
Noord-Amerika op te sporen. Als radarplat
form kan hij de rol spelen van een goedko
pe Awacs. En denk ook aan humanitaire
operaties, voedseltransport bijvoorbeeld, of
het vervoer van slachtoffers.
Verhalen als zouden er miljarden nodig
zijn om in Nederland weer vliegtuignieuw-
bouw te beginnen, zijn aan De Waard niet
besteed. Hij heeft uitgerekend dat de F-60
onder alle omstandigheden winstgevend
kan zijn bij een verkoopprijs van 12 miljoen
dollar per stuk. „De ontwikkelingskosten
zijn al betaald, dus daarvoor is geen geld
nodig. Wel heb ik aan de overheid, die des
tijds meer dan 200 miljoen in de ontwikke
ling heeft gestoken, aangeboden om per
verkocht vliegtuig 60.000 gulden af te dra
gen. Niet zo veel, nee. Maar nu krijgen ze
niets aangezien Nederland geen vliegtuig-
nieuwbouw meer kent, dus alles is meege
nomen. Dat aanbod is geaccepteerd."
„Verder is het de bedoeling heel veel
werk uit te besteden aan toeleveranciers,
die ook de rechten bezitten van allerlei on
derdelen. Wat we zelf nodig hebben, is een
hal voor de assemblage van de aangelever
de componenten. Daar zal werk zijn voor
ongeveer tachtig technici. Plus voor nog
enkele tientallen mensen, ten dele freelan
cers, voor inkoop en verkoop. De totale
werkgelegenheid is natuurlijk veel groter.
Bij een leverancier als Stork (dat destijds
gezonde Fokker-delen inlijfde, red.) kan het
gaan om honderden banen."
De gedachte om te proberen in Neder
land weer vliegtuignieuwbouw van de
grond te krijgen, vatte bij De Waard post
toen hij in 1996 na een vakantie in Amerika
terugkeerde in Nederland. De destijds lo
pende pogingen om de vliegtuigbouw na
het Fokker-debacle te behouden, konden
hem niet bekoren. Hij stelt zelfs dat nie
mand het ooit echt serieus heeft gepro
beerd. De Waard besloot op zoek te gaan
naar een uitweg. In Amsterdam stichtte hij
in april 1997 Forward Aircraft NV. Doelstel
ling van die onderneming: ontwikkeling,
productie en verkoop van vliegtuigen.
De Waard ging aan de slag, waarbij zijn
achtergrond hem goed van pas kwam. In
Groningen en Amsterdam studeerde hij
economie. Nadien hield hij zich bij de gere
nommeerde bank Pierson, Heldring en
Pierson bezig met bedrijfsfinanciering en
werkte hij als organisatie-adviseur bij het al
even gereputeerde bureau Bakkenist, Spits
Co. In 1990 begon hij een eigen praktijk
in corporate finance.
Een aantal financiers vroeg hij eind 1996
of ze er iets voor voelden om de Neder
landse vliegtuigbouw nieuw leven in te bla
zen. Dat was het geval, als De Waard maar
een goed businessplan zou maken. Met het
oog daarop gaven de beheerders van de
Fokker-boedel hem inzicht in de boeken.
Aan het Friendship 60-project besteedt
Wichard de Waard al zijn tijd. Dat kan
hij zich permitteren, omdat hij dankzij
een aantal gunstig verlopen transacties
'financieel onafhankelijk' is. De indruk
een bikkelharde zakenman te zijn,
wekt hij echter niet Doordacht en
slim, zeker. Maar niet keihard en niets
ontziend. Zelf rept hij over zijn 'harde
en zachte kant'. Hij is vliegtuigenthou
siast, maar tegelijk realist genoeg om
de zakelijke haalbaarheid van het pro
ject scherp in de gaten te houden.
Doelbewust zoekt hij nu publiciteit
voor zijn plannen, maar voor de bijbe
horende foto weigert hij te poseren. De
Waard zegt - „na een spirituele ontwik
keling" - wars te zijn van ijdelheid. Ook
televisiecamera's zal hij mijden. „De
krant en de radio lijken me goed ge
noeg."
Van een voorlopig bod op onder meer
voorraden wilden de Fokker-curatoren
echter niets weten.
Een doorbraak kwam begin 1997. Naar
aanleiding van een paar krantenberichtjes
over zijn plannenmakerij, kwam De Waard
in contact met een man die - ook interna
tionaal - is gepokt en gemazeld in de vlieg
tuigbouw: Dick Ris. Bij Fokker op Schiphol-
Oost was de tegenwoordig gepensioneerde
Ris laatstelijk actief als groepsleider ontwik
keling. Al vóór het bankroet van de vlieg
tuigfabriek vormde hij met een groepje ge
lijkgestemden het Ris-Q-team. Ifis-Q klinkt
als het Engelse 'rescue', redding - redding
van de specialistische kennis van vliegtuig
bouw. „Mannen met het heilig vuur",
noemt De Waard hen. „Zij hebben destijds
de Fokker 27 en Fokker 28 ontworpen en
gebouwd." Van die succesnummers, bijge
naamd Friendship en Fellowship, vliegen
er nog altijd vele honderden in de wereld
rond.
Zelf zegt Ris over de vijftien mensen
waaruit zijn team nu bestaat: „We zijn ech
te vliegtuigbouwers, geen managers. De
echte jongens met de gedrevenheid en de
kennis. Die know how zit niet bij de Rabo
bank, maar tussen de oortjes van deze
grijsaards. Om die kennis aan jongeren
over te dragen, willen we ons er nog drie
jaar mee bemoeien. Als supervisors. Ik pak
dus zelf geen schroevendraaier meer op.
Hoewel ik vrees dat ik dat toch niet kan
laten. We willen de eerste nieuwe kisten
zien vliegen. En natuurlijk veilig landen,
haha. Daarna stoppen we ermee". Hoe
groot Ris de kans van slagen acht? „Op die
vraag zeg ik: het gaat gewoon door. Dat
elan moet je erin gooien, want anders lukt
het zeker niet."
Wichard de Waard is voorzichtiger. „Het
kan nog mislopen", benadrukt hij bij her
haling. „Of er is niets, of er is Forward Air
craft." Potentiële klanten zijn er genoeg, in
Australië, de Filippijnen en diverse andere
landen. Zo hangt er een Amerikaanse order
voor 45 militaire toestellen boven de markt.
Alles draait nu om de vraag of Forward Air
craft vaste opdrachten voor minimaal 36
vliegtuigen in het orderboek kan schrijven.
Lukt dat, dan kunnen alle zorgvuldig ge
rangschikte stukjes van de puzzel in elkaar
vallen. In een tempo van twaalf toestellen
per jaar kan de productie dan beginnen.
Hoe dan ook denkt De Waard nog dit
jaar de knoop definitief door te hakken. In
de tweede helft van 2001 kan dan het eerste
toestel worden afgeleverd. „We gaan ze
Friendship 60 noemen. De F-27 'Friend
ship' is namelijk de basis van waaruit de F-
50 en F-60 zijn ontwikkeld. Gek genoeg
heeft Fokker die naam nooit wettig gedepo
neerd. Wij hebben dat inmiddels wel ge
daan."
Plaats van handeling moet Airport Eelde
worden, even ten zuiden van de stad Gro
ningen. Niet geheel toevallig landde daar
enkele weken geleden een van de F-60's
van de luchtmacht. „Het is daar goedkoper
dan op Schiphol-Oost", redeneert De
Waard. Het noordelijke vliegveld heeft een
2,5 kilometer lange startbaan. Misschien
moet er nog wat infrastructuur worden
aangelegd - „een weg, een platform of een
taxibaan" - maar dat is het probleem niet,
denkt hij. Zekerheidshalve heeft Forward
Aircraft op Eelde alvast grond gereserveerd.
En er staat een projectontwikkelaar in de
startblokken om een assemblagehal te bou
wen.
Loopt het met de Friendship 60 eenmaal
naar wens, dan wil De Waard zich ook op
de F-50 storten, en in een wat verdere toe
komst sluit hij nieuwbouw van de straal
vliegtuigen F-70 en F-100 ook niet uit.
„Maar laat ons nu eerst maar lekker bezig
zijn met de turboprop waarvoor iedereen
zijn neus ophaalde. Er gaat iets gebeuren
wat veel mensen niet verwachten." De
nieuwe Friendships komen eraan. Als het
een beetje meezit.
)AG 12 JUNI 1999
jrdde Waard ontvouwt 'perspectiefrijkplan voor turboprop'
sdiei
3 3 2 207]
'erlede-
iderk
and staat, als het een beetje
op de drempel van een
tijdperk van vliegtuignieuw-
Jjiterst perspectiefrijk"
MOR ondernemer Wichard de
het plan waaraan hij ruim
aar heeft gewerkt. Als alles
kan in 2001 de eerste
snip 60 op vliegveld Eelde uit
5EBO ?mklagehal rollen. Vanaf
lood ag geeft De Waard tijdens 's
jvendé 's grootste luchtvaartexposi-
<71 het Parijse vliegveld Le Bour-
!cü [st en uitleg aan klanten en
i. Exclusief voor deze
zette hij zijn plannen deze
herbllvast op een rijtje.
I: 071-
al uwl
Ider-
571
A/iltuui
5n bets,
t ophos
1-52
eeftl
i teb
:ullt
)nti
tsti
maar,
iratis as 11996 ging vliegtuigfabriek Fokker
Al dan niet serieuze pogingen
Nederlandse vliegtuignieuwbouw
weer op te wekken, waren er
:n legio. Belangstelling toonden on-
'er het Canadese Bombardier, een
sche groep, bedrijvendokter Joep
Nieuwenhuyzen en het Zuid-Kore-
bncern Samsung. Een voor een
ize echter af. Alleen zakenman Jaap
acobson leek over te blijven, al stel-
litvoering van zijn voornemens tel
uit. Eind januari van dit jaar zette
onderneming Rekkof (Fokker ach-
wen geschreven) ten slotte op de
Slechts weinigen wisten, was dat de
UTGln rt I960 in Oegstgeest geboren Wi-
\driaan de Waard al die tijd nijver
e aan een eigen scenario om weer
I -51' indse vliegtuigen te bouwen. Alleen
verschenen er wat krantenbe-
waarin zijn naam opdook. Hij had
;rs gevonden en wist zich gesteund
ider anderen dr.ir. Frits Philips, zo
arin te lezen. „Wij gaan het echt
aken", zei De Waard destijds, niet
van zelfvertrouwen. Maar hij gaf
dat een uitgewerkt businessplan
tbrak.
7/0/ iu, ruim twee jaar later, acht hij de
*-*110111 weer naar buiten te treden. Zijn
Jap: bijna is het zo ver. De financie-
geregeld, al is hij niet vrij te zeggen
O I geldschieters zijn. Wel wil hij kwijt
geen probleem is minimaal een half
gulden op tafel te krijgen. Leveran-
ook Waar. Zo verklaarde de Ca-
producent Pratt Whitney zich de-
ind bereid ruim honderd motoren te
En potentiële Wanten hebben zich
diverse landen in voldoende aantal-
ield.
waakt De Waard ervoor zichzelf te
hreeuwen. Alles is conditioneel,
aardelijk. Als er geen vaste orders ko-
Dor minimaal 36 vliegtuigen, dan
ïtniet door. Het kan nog mislopen",
W j,zijn woorden zorgvuldig wegend.
J angspunt is de laatste loot aan de
-stam: de F-60 Utility. Die verlengde
F-50 werd met enkele hon-
miljoenen guldens belastinggeld.
Jceld. In 1996, na het Fokker-faillisse-
werden er vier geleverd aan de KO-
lt tmacht, die ze stationeerde
vliegbasis Eindhoven. Bij die vier toe-
is het gebleven en volgens De
doodzonde, want hij vindt de
...prachtvliegtuig.
■Jcvl toestel kan, voortgestuwd door twee
propmotoren van Pratt Whitney, 45
lende parachutisten vervoeren, maar
oed 24 gewonden op stretchers. Door
fc ide vrachtdeur kunnen twee F16-mo-
ülus toebehoren in de buik van het
Bij de verkiezingen van morgen zijn in
België alle ogen gericht op één man. Am
per 30.000 stemmen heeft Johan Demol,
ex-hoofdcommissaris van politie, nodig
om het bestuur van Brussel lam te leggen.
Het gaat hem waarschijnlijk nog lukken
ook. Het Vlaams Blok wrijft zich al in de
handen.
BRUSSEL PAUL KOOPMAN
CORRESPONDENT
De Wezers zijn niet voor het oprapen deze
ochtend. Om te beginnen is er geen marW.
Het partijkantoor van het Vlaams Blok
heeft zich vergist: op het pleintje van Sint
Lambrechts Woluwe staat alleen een vis
kraam. Een beetje schuchter gaan Johan
Demol en zijn vrouw daar een portie kabel
jauw kopen. „Het is toch goed dat de men
sen weten dat ik gewoon mijn boodschap
pen doe", zegt hij. Eén oudere dame in
plooirok maakt zich snel uit de voeten.
„Die man wil ik niet kennen", sist ze.
In het café 'Chez/bij Georges' drinkt het
echtpaar Demol vervolgens een kopje kof
fie. Maar ook hier wordt geen contact met
het electoraat gelegd. Aan de bar verdiept
het handjevol kroegtijgers zich plots meer
in de schuimkraag van hun consumpties
dan in het onverwachte bezoek. Demol laat
zich er niet door uit het veld slaan. „Het is
voldoende dat de mensen mij zien. Ik ben
zo al bekend genoeg", troost hij zichzelf.
Mensen actief benaderen, met een verkie-
zingsfolder in de hand, dat is niet zijn stijl.
Is dit de man die voor het Vlaams Blok
Brussel moet gaan veroveren? Filip de Man,
strateeg van de partij en de 'ontdekker' van
Demol, meent van wel. „Demol is voor veel
Brusselaars een ikoon", zegt hij. „Hij heeft
als hoofdcommissaris van politie in de wijk
Schaarbeek de criminaliteit keihard de kop
ingedrukt. Zelfs oudere migranten willen
op Demol stemmen omdat ze in hem ie
mand zien die de hoofdstad weer veilig kan
maken. Ik verwacht veel van het effect-De-
mol. Hij kan zorgen voor een doorbraak in
Brussel."
Aan het Blok zal het niet liggen. Sedert de
oud-hoofdcommissaris begin vorig jaar de
overstap naar de extreem-rechtse politiek
maakte, heeft de partij kosten nog moeite
gespaard om de nieuwe aanwinst aan te
prijzen. Elke drie maanden verschijnt in
een oplage van 470.000 exemplaren een
tweetalige verkiezingskrant waarin lijsttrek
ker Demol prominent figureert. 'Stem De
mol, Votez Demol', luidt het motto van de
campagne. Er verscheen een strip over zijn
leven en werken, een al even hagiografisch
boek onder de titel De zaak Demol, een
commissaris geflikt. De stad werd volge
hangen met posters waarop Demol - in
uniform - de burgers 'recht op veiligheid'
belooft.
Het gevoel van onveiligheid en de angst
voor migranten zijn de snaren die Demol in
Brussel bespeelt. In Antwerpen heeft het
Blok met dit recept vier jaar geleden 27,8
procent van de stemmen veroverd. In Brus-
sel, waar de criminaliteit bijna tweemaal zo
hoog ligt, moet een wereld te winnen zijn.
En om de vlag te kunnen hijsen is niet eens
een kwart van de stemmen nodig. Nog
geen 7 procent volstaat om de hoofdstad
van België in een ijzeren greep te krijgen.
„Zo'n 25.000 30.000 stemmen zijn ge
noeg", schat Stefan Fiers, politicoloog bij
de Universiteit van Leuven. Dat zo'n gering
aantal kiezers ëer machtspositie kan ople
veren, is het gevolg van het ingewikkelde
staatsbestel in België. Fiers: „In de grond
wet is bepaald dat de regering van Brussel
moet kunnen steunen op een meerderheid
in zowel de Nederlandse als de Franse taal
groep. Wel, bij de laatste verkiezingen had
den de Vlamingen in Brussel 10 van de 75
zetels. Als het Blok 5 van die 10 zetels haalt,
zit het automatisch in de Brusselse rege
ring. Waarna de Franstalige partijen zullen
weigeren met het Blok in zee te gaan. Ge
volg: een heel ernstige crisis, die gemakke
lijk kan overslaan op de federale regering".
Vijf zetels in de Brusselse raad moet voor
het Blok geen onhaalbare kaart zijn. Als
enige Vlaamse partij voert het Blok al an
derhalf jaar tweetalig campagne in de
hoofdstad. Daarmee wordt het electoraat
spectaculair uitgebreid. „Ruim de helft van
onze leden in Brussel spreekt inmiddels
Frans", zegt partijsecretaris Herman
Vereecken.
Demol, zelf een 'verfranste Vlaming',
denkt dat het Blok de Franstalige Brusse
laars veel te bieden heeft. „Onze stelling is:
Brussel blijft een tweetalige stad, ook als
België barst en Brussel de hoofdstad van
een zelfstandig Vlaanderen wordt. Want
uiteindelijk is de keus: willen de Brusse
laars aansluiten bij het verloederde en col-
lectivistische Wallonië, of bij het welvaren
de Vlaanderen?."
Demol werd begin 1998 ontslagen als
korpschef omdat hij publiek gelogen had
over zijn extreem-rechtse verleden. Van die
affaire ligt volgens hem alleen de linkse
pers nog wakker. „Ik heb gelogen, maar in
het algemeen belang", zegt hij zonder met
de ogen te knipperen. „De gewone man
ziet heel goed dat ik mij moest verweren te
gen de hetze die tegen mij gevoerd werd. Ik
wilde mijn 'korps in Schaarbeek niet in de
steek laten." Partijstrateeg Filip de Man
noemt het ontslag van Demol een 'geweldi
ge stommiteit'. „Daarmee heeft de minister
van binnenlandse zaken ons Demol cadeau
gedaan. Waarvoor veel dank. Want hij is
een ideale lijsttrekker. Spreekt als echte
Brusselaar zowel Franstaligen als Neder-
landstaligen aan. Hij heeft ook charisma. Is
om te beginnen een grote vent. Als je met
een dwerg over de markt wandelt, kijkt nie
mand op. Maar met Demol... Hij straalt iets
vaderlijks uit, iets beschermends. Als een
oudere dame hem de hand schudt, moet ze
een halve meter hoger kijken."
Toch wordt Demol niet graag in dit kik
vors-perspectief afgebeeld. Poserend op
het marktplein van Sint Lambrechts-Wolu-
we protesteert hij als de fotograaf door de
knieën gaat. „Waarom gaan fotografen bij
mij altijd plat op de grond liggen? Is dat
misschien om mij als een bange blanke
man te portretteren?", wil hij weten.
Als hij even later zelf door de zoeker mag
kijken, en de fotograaf zijn plaats heeft in
genomen, is hij gerustgesteld. „Dat valt
mee", stelt hij vast. „Zo heb je nog wel iets
gezaghebbends.
"hoofdcommissaris van politie, Johan Demol, nu politicus bij het Vlaams Blok.
foto gpd vincent schuld
