DINGEN
""VOORBIJGAAN
l
Juffrouw Kinawijn en de zelfgemaakte citroenjenever
Leiden Regio
cl.0
ZATERDAG 12 JUNI 1999
A WEGMAN, 071-5356414, PIV.-CHEF HERMAN JOUSTRA. 071 -5356430
Annie van Rijn werd op 7
leptember 1907 geboren in
jotterdam, waar haar ouders een
:afé bezaten aan de Crooswijkse
Op haar dertigste kwam zij
™4iaar Leiden om te trouwen met
an Lucie, wiens ouders ook een
afé hadden: aan de Utrechtse
jij/eer. Vanzelfsprekend zou het
1 stel eveneens een café
bezitten. Een paar maanden na
haar komst naar Leiden ging
Annie met haar schoonmoeder
kijken naar een café dat te huur
stond in de Hartesteeg, het
huidige café 'De Buren'. Onder de
indruk van het prachtige, antieke
biljart in de zaak, zei Annie
meteen 'ja' tegen de verhuurder.
In deze aflevering van 'Dingen die
voorbijgaan' vertelt Annie Lucie
over haar leven met Jan in café
'Klein Minerva', zoals het toen
heette.
Leidenaars blikken
terug op hun verleden
De \jr jèmjl H iJLmh JLf V
Jan had op een eerder bezoek
net zijn moeder het café in de
lartesteeg al afgewezen, omdat
een verlofzaak was. Dat be
llende dat er alleen zwak-al-
Dholische dranken verkocht
lochten worden. Jan wilde dat
[Z lid Hij wilde alles schenken,
^laar mijn schoonmoeder en ik
laaiden hem toch over. Het
ras een prachtige zaak met een
oning erboven voor acht gul-
en per week. Na verloop van
r'_* yd kregen wij de mogelijkheid
Ten vergunning te pachten van
nijnheer Rozenhart, die een
afeetje bezat aan de Vrou-
Tensteeg tegenover het Stu-
entencorps Minerva. Me-
rouvv Rozenhart was net over-
>den en mijnheer had geen zin
leer om zijn zaak voort te zet-
™n. Dus verpachtte hij zijn ver-
unning aan ons met de eis dat
ij ook de naam 'Klein Miner-
van hem zouden overne-
led
VC-
bei
nige jaren later had Rozenhart
echter geld nodig en verkocht
hij zijn café en de vergunning,
die wij van hem pachtten. Op
nieuw hadden we dus een ver
lofzaak. Vreselijk vonden we
dat, want we waren bang klan
ten te verliezen. Maar de moe
der van Jan bracht af en toe een
paar liter jenever langs, die we
stiekem onder de toonbank
verkochten. De vader van Jan
had altijd twee vergunningen
gehad: een vergunning per
maat (een afgemeten hoeveel
heid drank, red.) en een per
glas. Toen hij kort daarna over
leed, verviel zijn vergunning per
maat, maar Jan erfde de ver
gunning per glas, de belangrijk
ste.
's Ochtends was ik altijd als eer
ste beneden om de zaak schoon
te maken. Van half 1 tot 1 uur
waren we gesloten, omdat we
warm aten. Na het middageten
bleef ik boven om de was te
doen en het huis schoon te ma
ken. Jan ging dan naar beneden
en 's avonds kwam ik helpen.
In het eerste jaar dat we het ca
fé hadden, beviel ik ook van ons
eerste kind. Als ik 's avonds in
het café werkte, ging ik af en toe
kijken hoe hij boven lag te sla
pen, want geld voor een oppas
hadden we niet. Wel ging mijn
moeder elke dag met hem naar
het Plantsoen om te wandelen
en te kijken naar de vogelkooi.
Anders zou het arme kind nooit
buiten komen.
Het langst waren de marktda
gen. Om half vijf 's ochtends
stonden de marktkoopmannen
al te tikken op de deur: 'Annie,
heb je je verslapen? We willen
koffie.' 's Middags wilden ze
weer koffie en 's avonds gingen
ze door tot een uur of twaalf,
één. Ik herinner me een markt -
verkoper die 's middags de no
dige cognacjes nam en één
kopje koffie. Dan stond hij op
van de barkruk en zei: 'Nu heb
ik weer lef om te verkopen.'
Er kwamen in die tijd minder
marktkooplui in ons café dan in
latere jaren. Wel kwamen er bij
voorbeeld visboeren uit Katwijk
en Scheveningen. Voor de oor
log was de markt alleen aan de
kant van het stadhuis. Daarom
gingen de meeste marktlui naar
het cafeetje tegenover het stad
huis, dat tegenwoordig 'Ons
hoekje' heet. Pas na de oorlog
liep de markt over naar de an
dere kant, de Nieuwe Rijn.
Na twaalf uur 's avonds kregen
we altijd een boel kelners in de
zaak, die een afzakkertje namen
na het werk. Een aantal bedien
de bij Zomerzorg en de Mo-
nopool, allebei op de Stations
weg. Op de Stationsweg aan de
kant waar zich nu pianozaak
Barning bevindt, was een hele
rij café's en restaurants geves
tigd. Baming was toen lunch
room Heck's, 's Middags speel
de daar een bandje. Zomerzorg
werd bezocht door het iets be
tere publiek. Je kon er een
dansje maken.
Wat de drank betreft, we schon
ken vooral bier, oude en jonge
klare en citroenjenever met een
schepje suiker. De citroenjene
ver maakten we zelf. We namen
verse citroenen, die we heel
dun schilden, zodat het wit niet
meekwam, want dat smaakte
bitter. De schil deden we in een
jampotje. Daar goten we jene
ver op en dat lieten we drie we
ken staan, zodat het in een
soort essence veranderde. An
derhalf maatje van die essence
deden we in een literfles die we
aanvulden met jenever. Het
was de enige, echte citroenje
never. De kruidenbitter maak
ten we op dezelfde manier. In
de plaats van de citroenschil
gebruikten we een kruiden
mengsel, dat we kant en klaar
kochten.
De frisdrank die we verkochten,
verschilde niet zoveel met die
van nu, behalve dat er veel
minder soorten waren. We had
den alleen de echte Coca-Cola,
Seven-up en Tonic. Voor de
kinderen was er ranja of grena
dine. Als borrelhap verkochten
we zure leverworst: leverworst
op azijn. In het weekend maak
te ik ook gehaktballen en er was
meestal kaas.
Omdat er een mooi biljart in de
zaak stond, richtten twee vaste
klanten een biljartclub op. Eens
in de week kwamen de leden
oefenen in Klein Minerva en
eens in de week gingen ze naar
Stompwijk of een ander dorp
om een partijtje te spelen. Jan
was de ster in het café. Hij
maakte dikwijls indruk door
met de keu een biljartbal langs
de poot van de biljarttafel om
hoog te rollen, over de rand, op
het biljartlaken.
Onder de vaste klanten hadden
we ook een spaarclub. Naast de
bar hing een houten kastje met
gleuven. Iedereen gooide elke
week een gulden of een kwartje
in zijn eigen gleuf. Als we ge
noeg gespaard hadden, gingen
we uit eten of een dagje naar de
brouwerij.
Vlak voor de oorlog zijn Jan en
ik lid geworden van de Leidse
carnavalsvereniging Nut en
Vermaak. Met carnaval organi
seerde zij een groot feest in de
Voor de oorlog was de markt alleen aan de kant van het stadhuis, de Vismarkt. Visboeren uit Katwijk en Scheveningen bezochten op marktdagen
het cafeetje van Lucie. foto uit negen eeuwen markt in leiden
Stadsgehoorzaal. Tot drie keer
toe hebben we de eerste prijs
gewonnen voor onze uitdos
sing. De tweede keer waren we
wildemannen. We droegen
zwarte hemden, handschoenen
en make-up. Bij een manden
winkeltje aan de Nieuwe Rijn
hadden we rieten rokjes laten
maken. Een vriend van ons die
de hoofdman voorstelde, had
een koeienbot bij de slager ge
haald en stak hem in zijn mond
toen we de stadsgehoorzaal
binnenliepen. Wat een applaus
kregen we! Maar toen we thuis
kwamen had Jan een aardige
slok op en is hij met zijn zwarte
make-up in bed gestapt. O,
mijn lakens!
Toen de oorlog uitbrak kregen
we het moeilijker. Door de
schaarste kregen de café's een
hoeveelheid drank toegewezen.
Naarmate de oorlog voort
schreed, werd die toewijzing
steeds kleiner. Dranken zoals
wijn en sherry waren niet meer
te krijgen. Men dronk vooral
pils en jenever. Door het gebrek
aan grondstoffen waren die
kwalitatief ook niet meer wat ze
geweest waren. Onvermijdelijk
laeeg ik ook Duitsers aan de
bar. Er was er een bij, een hoge
piet, die altijd op de pof dronk.
Op een dag had ik er schoon
genoeg van. Ik zei tegen Jan: 'Ik
ga mijn geld halen.' Jan vond
het te gevaarlijk, maar ik ging
toch. De hoge piet woonde in
het Elisabeth Ziekenhuis aan de
Hooigracht. Aan de achterkant
van het gebouw, waar anders
de verpleegsters sliepen, waren
nu Duitsers gelegerd. De hoge
piet zei dat hij het geld zou ko
men brengen.
Een paar dagen later werd 's
nachts op onze deur gebonkt.
We schrokken wakker, want we
dachten dat de Duitsers mijn
man kwamen halen om hem in
Duitsland aan het werk te zet
ten. Speciaal daarvoor had Jan
een gipsbeen laten aanmeten
dat hij bij het slapen gaan om
deed. Als ze zagen dat hij zijn
been had gebroken, zouden ze
hem niet hoeven, dacht hij.
Maar door dat been kon hij ook
niet de trap af. Dus ging ik
opendoen. Het was de hoge
piet. Hij stak zijn hand op en
zei: 'Hier is uw geld.' Wat ik niet
meteen zag, was dat hij in zijn
andere hand een zakmes vast
hield. Ineens stak hij het mes in
het biljartlaken en reet het over
de hele diagonaal in tweeën.
Starend naar mijn biljartlaken
bleef ik achter. Gelukkig kende
ik een vrouwtje dat het laken
netjes kon stoppen. Al ging het
biljarten daarna minder soepel
met een naad over het hele
doek.
Maar er waren ook goede Duit
sers bij. Sommige soldaten heb
ben bij mij aan de bar zitten
huilen en zeiden: 'Mevrouw, wij
vinden het ook vreselijk wat we
moeten doen, maar anders krij
gen we de kogel.' Ja, ik heb veel
meegemaakt in het café. Maar
denk erom: ik heb nooit ge
dronken of gerookt. Ik moest
scherp blijven. Als ik had ge
dronken, had onze zaak niet zo
gebloeid. Alhoewel het soms
lastig was, dat ik niet dronk. In
de eerste jaren dat we het café
hadden, merkte ik dat de klan
ten af en toe beledigd waren als
ze een rondje gaven en ik nam
niets. Daar heb ik toen iets op
gevonden. In het vervolg als ze
een drankje aanboden, nam ik
altijd een kinawijntje, een spe
ciale wijn uit een bolvormige
fles. Die was namelijk dezelfde
kleur als cola. Als de klanten
even niet opletten, kiepte ik
mijn wijntje over in een cola
glas en deed ik alsof ik de cola
weggooide. Ik denk dat ze het
nooit in de gaten hebben ge
had. Anders hadden ze me niet
de bijnaam gegeven: juffrouw
Kinawijn."
ESTHER BARFOOT
FOTO JAN SCHEERDER
Leidsch DagbiadARCIf IEVIiiX
ANNO 1974
x'" v v
LEIDEN - Overal in het land zullen deze week weer velen de avondvierdaagse gaan wandelen. In Leiden
vindt deze voor de zeventiende keer plaats en het is de tweede keer dat de Wandelsportvereniging Zuid-
West de organisatie verzorgt. Er gingen 161 wandelaars van start voor een tocht van 10 of 15 kilometer.
foto archief leidsch dagblad
Woensdag 12 juni
KATWIJK/DEN HAAG - Op godsdienstige gronden
mag Katwijk geen dansvergunning op zondag weige
ren. Dat is de consequentie van de uitspraak, die
mr. Slotemaker, president van de Haagse rechtbank,
vanmorgen deed in het kort geding tegen Katwijk.
Het primair gevorderde - dat Katwijk zou worden ge
dwongen de vergunning af te geven - is niet toegewe
zen. Ook moet de gemeente de proceskosten beta
len. De uitspraak houdt in, dat Hornkamp opnieuw
een aanvraag voor dansen op zondag in zijn bardan-
cings Casa Cara en Maribel moet doen. Burgemees
ter Vermeulen heeft daarna een maand de tijd over
de aanvraag te beslissen. Nog vanmiddag zou Hom-
kamp de nieuwe aanvraag bij het Katwijkse gemeen
tehuis afgeven. ,,We zullen natuurlijk eerst de over
wegingen moeten kennen", zei burgemeester Ver
meulen, „maar in beginsel overweeg ik in hoger be
roep te gaan. Het zou toch irreëel zijn wanneer 'n ge
meentebestuur zo ver beknot zou worden in haar be
voegdheden dat zij niet eens meer in staat is het ka
rakter van de gemeente te bewaren." De gemeente-
te zetten.
ARNHEM/LEIDEN - Tijdens de wachtdienst die een
23-jarige wachtmeester uit Leiden op 20 november
in Duitsland diende te vervullen, werd hij diep sla
pend in zijn tent aangetroffen. „Ik zou de volgende
ochtend tankcommandant bij schietoefeningen
moeten zijn en ik had al zo'n tijd mijn bed niet ge
zien dat ik geen risico wilde lopen", zei hij gisteren
voor de Arnhemse krijgsraad. „Ik zou de volgende
dag te vermoeid zijn geweest, dat was onverant
woord. Ik wilde met de dood van iemand op mijn ge
weten hebben". De auditeur-militair vond dat de
wachtmeester eigenmachtig en verkeerd was opge
treden. „U ging helemaal op uw eigen houtje iets
doen. Hoewel de combinatie wachtmeester-tank
commandant allerongelukkigst was bent u aanzien
lijk te kort geschoten". Hij eiste 150,-boete of zes
dagen. De krijgsraad vond echter dat de Leidenaar,
die destijds ook last van maagklachten had, een
juiste beslissing had genomen en sprak hem vrij.
ANNO 1899
NOORDWIJK-AAN-ZEE - Op één na zijn alle bom
schuiten van de schrobvisscherij terug en maken
zich gereed voor de haringvangst. Vermoedelijk zul
len enkele reeds de volgende week daartoe uitzeilen.
LEIDEN - Morgen, Zondag, viert de Leidsche Stu-
dentenroeivereenigmg 'Njord' haar 25 jarig bestaan
met het houden van een nationalen wedstrijd op den
Rijn (Galgewater).
Men vestigt er onze aandacht op, dat het der
feestvierende vereeniging zeker zeer aangenaam zou
zijn als de ingezetenen bij deze gelegenheid de vlag
gen van hun woningen uitstaken.
Vele prachtige kransen, om de overwinnaars mor
gen te huldigen, zijn van verschillende vereenigin-
gen en personen reeds ingekomen.
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na plaatsing een Ingevulde cheque (reen
overschrijvingskaart) ter waarde van vijf gulden (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) op te sturen naar het leidsch
Dagblad, t.a.v. Leidsch Dagblad Archieven, postbus 54, 2300 AB Leiden of door contante betaling aan de balie van het Leidsch
Dagblad aan de Rooseveltstraat 82. U ontvangt de foto binnen drie weken.