Donald Duck 65, maar nog
lang niet rijp voor pensioen
Het Gesprek van de Dag
Opsporing in het slop
Knap filmpje
DONDERDAG 10 JUNI 1999
152
C 0
E N T A A R
De werkelijkheid overtreft soms de stoutste fantasieën. Als deze
uitspraak ergens opgeld doet, dan is het wel in de IRT-affaire. Al
zes jaar verbaast dit land zich over het web van intriges, verdacht
makingen en onopgehelderde activiteiten op het vlak van crimina
liteitsbestrijding. Niemand weet nog wat waar is en wat niet waar.
Toch wordt de burger telkens opnieuw geconfronteerd met schok
kende mededelingen over hoe criminelen opsporingsambtenaren
en justitiemedewerkers een loer hebben gedraaid of nog draaien.
En er is niemand die licht in de duisternis brengt.
De parlementaire commissie-Kalsbeek, zo genoemd naar voorzit
ter en PvdA-Kamerlid Ella Kalsbeek, heeft onderzocht of alle aan
bevelingen van de commissie Van Traa, die eerder een diepgaand
onderzoek heeft gedaan naar door politie en justitie gebruikte op
sporingsmethoden, zijn nagevolgd. Kalsbeek en de haren komen
tot onthutsende conclusies. Niet alleen ontdekten de volksverte
genwoordigers nieuwe feiten - er zou de afgelopen jaren met me
deweten van politie en justitie 15.000 kilo cocaïne Nederland
zijn binnengesmokkeld - die de vraag rechtvaardigen wie er in he
melsnaam aan het opsporen is, maar ook dat er van alle goede
voornemens weinig terecht is gekomen. Het is in de opsporing nog
steeds een zooitje.
Weliswaar is de 'crisis in de opsporing' volgens de commissie-
Kalsbeek overwonnen, maar daarmee lijkt ook alles gezegd. Te
kortschietende regelgeving en onderling wantrouwen binnen poli
tie en justitie blokkeren de gewenste aanpak van criminaliteit. De
opsporende en vervolgende instanties weten vaak niet waar ze aan
toe zijn. Ze opereren bovendien zeer voorzichtig, omdat ze niet het
risico willen lopen publiekelijk aan de schandpaal te worden gena
geld. Met als lachende derde: de Bul Supers en de Hiep Hiepers uit
de criminele branche. Op deze wijze is criminaliteit een goed ren
derende vrijetijdsbesteding, met slechts beperkte risico's.
De crisis mag dan voorbij zijn, de opsporing zit nog steeds diep in
het slop. De situatie in Nederland is anno 1999 erger dan de uit
wassen in sommige populaire politieseries. Een niet onbelangrijke
politieke vraag is natuurlijk of deze praktijk door ambtenaren 'on
der de pet' is gehouden, of dat de politieke leiding geheel of ge
deeltelijk op de hoogte is gebracht. Op die vraag moet op korte ter
mijn een antwoord mogelijk zijn.
Depressie
De warmste juni van de eeuw was die van 1917. De gemiddelde
temperatuur in De Bilt bedroeg 18,3 graad tegen normaal 15,2. Op
maar liefst veertien dagen werden temperaturen gemeten boven
de 25 graden. Kom daar tegenwoordig maar eens om! Vrijwel alle
kalendermaanden zijn de laatste 10-12 jaar belangrijk warmer (in
de winter zachter) geworden, maar juni doet niet mee. Alleen de
nachtelijke temperaturen zijn doorgaans aan de hoge kant, omdat
wolkenvelden (het handelsmerk van juni) de nachtelijke uitstraling
aan banden leggen.
Waar ik zelf nog steeds een keer op hoop is een juni zoals die
van 1959. Overdreven warm was het toen niet, maar wel uitgespro
ken zonnig. In De Bilt en in de regio Leiden scheen de zon ruim
300 uur tegen een huidige normaal van 192. Vooral het tijdvak 11
tot 22 juni verliep zeer zonnig. Op de vijftiende na scheen de zon
elke dag meer dan 10 uur en dat juist in een periode waarin wol
kenvelden van de Noordzee doorgaans een hoofdrol voor zich op
eisen. Zomers warm was het onder meer op 24 en 25 juni en wat
toen opviel was de geringe luchtvochtigheid. Zelfs in de nacht be
droeg de relatieve luchtvochtigheid minder dan 50 procent. Pas
tijdens de laatste vijf dagen van de maand werd het wisselvallig.
Het actuele weerbeeld wordt ook morgen nog bepaald door
een depressie op de Noordzee. Rond het systeem wordt veel
bewolking aangevoerd waaruit in de ochtend wat lichte regen of
motregen kan vallen. Vrijdagmiddag is het droog en wordt het
wolkendek dunner, maar de met een west tot noordwestenwind
aangevoerde lucht laat bepaald geen hoge temperaturen toe.
Warmer dan 15-16 graden wordt het niet. In het weekeinde
is het rustig en over het algemeen droog weer. Een enkele bui
is evenwel niet uitgesloten. De atmosfèer blijft op grote
hoogte namelijk vrij koud. Gisteren bleef het droog, was er
vooral aan zee veel zon en steeg de temperatuur tot
rond 17 graden. Schiphol rapporteerde een hoogste
waarde van 17,1 graad.
Donald Duck laat in de beantwoording van brieven in zijn weekblad soms blijken dat hij ouder worden niks leuk
vindt. 'Hmmm... ik ben in '34 geboren,' reageerde hij in maart 1984 zuinigjes op een brief van een kind dat hem
naar zijn leeftijd vroeg. Twee jaar later, op een soortgelijke vraag: 'Als je zo oud bent als ik, probeer je af en toe
wel eens een jaartje te smokkelen'. Gisteren werd Donald Duck 65 jaar. Op 9 juni 1934 ging in Amerika het teken
filmpje The Wise Little Hen in première, waarin het publiek voor het eerst met zijn opvliegende karakter kennis
maakte. Op achttienjarige leeftijd kreeg hij in 1952 in Nederland zijn eigen weekblad.
Altijd leuk, kijken naar beestjes op televisie. Zeker naar documen
taires over mensapen, al was het alleen maar omdat die zo zeld
zaam mooi lijken op onze vervelende buurman, parkeerwachter of
collega. En als die dieren achter tralies zitten is dat helemaal mooi
meegenomen. Met een beetje fantasie zie je je vijanden sip ronds
lenteren in hun veel te krappe kooitje. Vandaar dat die documen
taire van de TROS mij gisteravond zeer veel deugd deed.
Maar de allermooiste natuurdocumentaire werd gisteravond niet
uitgezonden door de TROS. Nee, de allermooiste documentaire zag
ik tijdens enkele van de vele reclameblokken. Nou heb ik het nor
maal niet zo op reclames, zeker niet als ze tientallen malen per dag
worden uitgezonden. Maar voor deze, van Centraal Beheer, 'Even
Apeldoorn bellen', maak ik graag een uitzondering. Dit korte film
pje (twintig seconden, een halve minuut?) behoort tot het beste wat
de televisie de kijkers de afgelopen tijd heeft voorgeschoteld.
Net zoals alle vorige spotjes van Centraal Beheer begint het spotje
ogenschijnlijk heel onschuldig, meteen tafereeltje dat zo uiteen
programma van Martin Gaus ofAntoon van Hooffzou kunnen ko
men. We zien hoe een wesp zich zittend op een bloem tegoed doet
aan wat honing. Het beestje wordt echter net als de kijker verrast
door een enorme waterdruppel die op de bloem valt. Daardoor ver
liest cle wesp zijn evenwicht en duvelt in het water.
Om vervolgens weer op te vliegen, ternauwernood te ontsnappen
aan een vis die gretig wil toehappen en uiteindelijk te landen op het
gezicht van een benauwd kijkend manspersoon. De wesp vliegt na
een paar seconden wegen de man kijkt opgelucht. Volkomen ont
recht, want het dier landt vervolgens op de rug van de man en
kruipt achter zijn boord. 'Even Apeldoorn bellen' verschijnt er in
beeld, terwijl de camera uitzoomt en we de man op een eenwielertje
zien rijden op een koord hoog boven een woest kolkende waterval.
Elke keer als ik dat zie, trekt er een rilling over mijn rug. Alsof ook
daar zojuist een wesp is gaan zitten. Die elk moment kan steken.
Want ik zie dit keer niet mijn vijanden, maar mijzelf op televisie.
Zittend op dat wieltje. Kortom, een zeer knap filmpje. Kunnen de
reclamemakers van Centraal Beheer niet eens een speelfilm maken?
Rijp voor pensioen is de onver
woestbare eend nog lang niet.
Te midden van de teloorgang
van zo ongeveer elk striptijd
schrift, houdt het weekblad Do
nald Duck met ruim 300.000
abonnees stevig stand.
Zijn filmcarrière heeft Donald
Duck reeds lang achter zich ge
laten. In 1956 stopte zijn gees
telijk vader Walt Disney met de
productie van de korte filmpjes
waarin de eend optrad. Mis
schien maar goed ook, want
aan zijn weekblad moet hij zijn
handen vol hebben. Alleen al
voor de Nederlandse editie van
zijn weekblad ontvangt hij ruim
60 brieven per dag, ofwel bijna
19.000 per jaar.
'Beste lieve Donald Duck,'
schreef Mark Smeenk uit Laren
in nummer 19 van 1979, 'Wordt
u echt niet moe om al die brie
ven te beantwoorden en na te
lezen? Ik schrijf nu voof de vijf
de keer. En dat begint me héél
erg te vervelen. Hééééél erg!'
Maar het kan altijd erger. Een
briefje van Nanda Koopman
schap uit Eemnes in nummer 8
van 1985: 'Beste D.D. Ik schrijf
voor de 27ste keer. Ik begin er
'n beetje genoeg van te krijgen'.
Donalds reactie: 'Waarvan?
Schrijf je me dat in je 28ste
brief?'
Oom Donalds Brievenbus is
voor elke nieuwe generatie kin
deren die het weekblad aan
zich weet te binden een koste
lijk podium. In de eerste jaren
moest het fenomeen stripweek
blad nog vechten voor een
plaatsje in de harten van de ou
ders. Brieven van kinderen wer
den in die tijd niet in extenso
geplaatst, oom Donald reageer
de alleen - met goede raad, als
wijze opvoeder, een rol die dik
wijls in tegenspraak was met de
zotte avonturen die hij op de
volgende pagina's beleefde.
Tegenwoordig hoeft zijn week
blad zich niet meer te bewijzen
en de tijden zijn veranderd. Te
genwoordig kan een meisje rus
tig schrijven dat haar oudere
zus in de puberteit is en daar
door knap maf is gaan doen.
Oom Donald: 'Maak je borst
maar nat, dat staat jou ook te
wachten...'
Zijn bedenkers kunnen de on
vergankelijke populariteit van
hun schepping onmogelijk
hebben bevroeden. Het officië
le verhaal uit het Disney-impe-
rium wil dat Donald werd be
dacht naar aanleiding van 'zijn
stem'. Clarence Nash, arbeider
in een melkfabriek, vermaakte
in zijn vrije tijd kinderen met
zijn imitaties van dieren. Zijn
talent kwam Disney-medewer
kers ter ore, maar het duurde
even voor men een eend be
dacht had bij het nu zo wereld
beroemde gesnater.
In zijn eerste film mocht Do
nald, getekend door Art Babbitt
en Dick Huemer, het publiek
vermaken in een allesbehalve
sympathieke rol. In The Wise
Little Hen speelt hij een werk
schuwe levensgenieter die zich
op allerlei manieren probeert te
drukken voor de hulp die me
vrouw Hen van hem verlangt.
Maar het publiek liep weg met
de schavuit. Binnen een jaar
stak Donald in populariteit de
zes jaar oudere Mickey Mouse
naar de kroon. Zijn rollen wer
den belangrijker, al kon lang
niet elke Disney-tekenaar met
zijn onstuimige karakter uit de
voeten. Het waren vooral Dick
Lundy en Fred Spencer die hem
zijn soepele vormen uit de late
re tekenfilms wisten te geven en
het succes nog eens vergroot
ten.
Donald Duck als stripheld is
vooral het werk van Al Talliafer-
ro, die de korte krantenstrips
vanaf de late jaren dertig ver
zorgde en de ongeëvenaarde
Carl Barks, die diepe menselijke
psychologie aan de wilde woerd
wist toe te voegen, Duckstad
om hem heen creëerde, en nog
altijd als voorbeeld geldt voor
jongere Duck-tekenaars.
Verbazingwekkend blijft hoe al
deze verschillende dimensies
uit het leven van de grijze eend
vooral voor kinderen moeite
loos door elkaar heen blijven
lopen. Donald in het stripver
haal is dezelfde als op het witte
doek, dezelfde als in Disney
land Parijs of Disneyworld. Ooit
schreef een kind na het overlij
den van Clarence Nash dat ze
het zo zielig voor oom Donald
vond dat zijn stem dood was.
Een volwassene kan zo'n ge
sprek onmogelijk zinnig voort
zetten, maar oom Donald rea
geerde onverstoorbaar briljant:
Clarence Nash had inderdaad
in sommige films zijn stem wel
eens nagedaan...
De onmogelijke menselijke
trekjes die Donald worden aan
gemeten, worden achteloos
aanvaard: dat hij autorijdt (vol
gens de jongste gegevens is het
aloude rode karretje een Duck-
atti Micro) en zijn tanden laat
zien als hij kwaad wordt, is voor
kinderen geen enkel probleem.
Hoewel... Soms is er een slim
merik die zo zijn twijfels krijgt.
'Hoi Duck,' schreef ene Stefan
Forch in nummer 5 van dit jaar,
'achterop DD 21 zegt Katrien:
'Wat? Hebben julie die spuitbus
uit de hal gebruikt voor jullie
haar?' Maar eenden hebben he
lemaal geen haar, maar veren.'
Met moeite moest Donald er
kennen: 'Klopt Stefan. Maar dat
moeten we net als met haar ook
gewoon wassen en kammen en
zo. En dan praat je toch al gauw
over 'haar'.'
Maar meestal hoeft de krasse
eend zich niet in zulke bochten
te wringen. En al helemaal niet
na dit briefje, dat misschien wel
het mooiste is dat ooit in de
Brievenbus heeft gestaan. Uit
nummer 9 van 1999: 'Beste
Oom Donald. Ik heb een vraag.
Heeft u uw eh... eh...'. Geschre
ven door Jan Emmens (9 jaar),
met als PS: 'Ik weet het niet
Baas over eigen borsten
Het einde van het ouderschapsverlof van onze dochter
komt in zicht. (Klein)zoon Olivier is nu bijna drie
maanden. Volgende week begint er een nieuwe fase
voor moederen kind: de een keert langzaam maarze
ker terug naar haar werk, zij het parttime, de ander
gaat drie dagen per week naar de crèche. De eerste ke
ren nog maar een paar uurtjes, samen met zijn moe
der, om te wennen. Die 'wendagen'zijn vooral nodig
voor de moeder. Om de overgang en het afscheid niet
te moeilijk te maken van je baby. Zelf herinner ik me
die terugkeer op mijn werk als een aangrijpende erva
ring. Het was niet alleen het losscheuren van mijn
kind, fysiek en emotioneel, maar ook de ont
dekking die eerste dag dat ik een echt moeder-
hart had gekregen. Dat ik nooit meer zo zor
geloos van huis zou kunnen gaan als vóór
de bevalling. De overweldigende ervaring
van bevalling en moederschap veranderen
je ingrijpend, je hoofd is bij je werk,
maar je hart bij je kind. Dat wordt we!
minder, maar met die tweespalt moet
je leren leven.
Drie maanden mag je als vrouw in de
ze samenleving dag in dag uit met je
baby optrekken, je vertrouwt maken
met dat wezentje dat al die tijd in je
buik is gegroeid en dat, eenmaal uit die
buik, volkomen afhankelijk is van jou.
De natuur heeft het zo geregeld dat het
kennismakingsproces tussen moeder en
kind van meet af aan meteen enorme in
tensiteit verloopt, juist ook door het geven
HELEEN CRUL
van borstvoeding. Maar als je borstvoeding geeft, dan
is dat losscheurproces als je weergaaf werken nog lij-
felijker, want het betekent het einde van het zelf voe
den, omdat het bijna niet met werken is te combine
ren. Mijn dochter wil toch borstvoeding blijven geven.
Ze heeft een elektrisch kolfapparaat aangeschaft dat
haar in staat stelt dagelijks een paar flesjes af te kol
ven die dan op de crèche kunnen worden gegeven.
Behalve dat het ouderschapsverlof in Nederland aan
zienlijk korter is dan in Scandinavische landen.
Duitsland, Frankrijk en Italië geven Nederlandse
vrouwen mét Amerikaanse vrouwen, het minste en
het kortste borstvoeding. Dat zegt iets over de menta
liteit van cle maatschappij waarin ze leven, en de ma
te waarin vrouwen daarvoor gezwicht zijn. Toch zijn
de zegeningen van borstvoeding zo talrijk dat ze uit
oogpunt van volksgezondheid de hoogste prioriteit
zou moeten krijgen. De baby bouwt een ongeëvenaar
de immuniteit op tegen allerlei ziekten, waaronder
ook allergieën, met name astma. Moedermelk bevat
ook stoffen die de ontwikkeling van intelligentie en de
motoriek stimuleren. Vrouwen die borstvoeding geven
hebben een kleinere kans op boistkanker. En daar
naast is borstvoeding een hele leuk vorm van interac
tie tussen moeder en kind en dé manier om hun band
te verdiepen.
Toen ik in 1970 voor het eerst borstvoeding gaf. was
dat in de hogere sociale klassen nagenoeg uit de mo
de. Zozeer zelfs dat de g)'naecoloog die mijn bevalling
deed zich het verbaasde commentaar veroorloofde: 'Ik
dacht dat jij zo geëmancipeerd was'. 'Daarom juist',
was mijn antwoord. Want emancipatie is ook: je bor
sten gebruiken waarvoor ze eigenlijk zijn bedoeld.
Maar juist vanaf dat tijdstip: de jaren zeventig, heeft
het emancipatiestreven zich ontwikkeld tot 'gelijk
worden aan mannen'en meedoen op mannenvoor-
waarden. Op gebieden als voortplanting, zwanger
schap en moe-derschap blijkt bij uitstek dat vrouwen
niet gelijk zijn aan mannen. In plaats van deze po
tenties die het menselijk geluk en de toekomst van een
samenleving dienen, te respecteren en te waarderen,
worden ze echter als een chronische handicap van
vrouwen gezien.
Onlangs besloten twee jonge vrouwelijke advocaten
gebruik te maken van him rechten, als jonge, zogende
moeders. Met het wetboek in hun hand claimden ze
bij hun werkgevers 'zoogrechf. Zij wisten namelijk
dat de werkgever wettelijk verplicht is moeders toe te
staan hun baby borstvoeding te geven. Thuis, of als
dat te ver weg is, op het werk. Grote consternatie op
het kantoor van de advocaten, maar ze kregen een
ruimte waar ze de baby's die werden gebracht door
een hele hulpdienst -echtgenoot, oma, buurvrouw,
etc.- konden voeden. De mannelijke weerstand was
enorm. 'Ik ruik melk. Ruik jij ook melk', was een
steeds terugkerende intimiderende grap, waarbij de
heren luidruchtige snuifbewegingen maakten.
Vrouwenborsten zijn in onze westerse maatschappij
vooral een bron van tegenstrijdige 'werkelijkheden'
geworden. Voor een baby is het eten, voor inannen
seks. voor een arts ziekte, voor ondernemers geld. De
culturele exploitatie van borsten is ten koste gegaan
van hun natuurlijke functie en opbrengst. Het wordt
hoog tijd dat we weer baas over eigen borsten worden.
Illustrator Carl Barks met zijn creaties.
FOTO MARJA SEPPANEN
