'Nederland staat met de rug naar Brass*
Het sociale Europa sluipt op kousevoeten nader
Europese Verkiezingen
DINSDAG 8 JUNI 1999
Europees Parlement: Van adviesorgaan naar democratie-in-wording
Als donderdag bij de verkiezingen voor het Europees
Parlement meer dan drie op iedere tien Nederlanders de
gang naar de stembus maken, is er sprake van een 'goe
de opkomst'. De macht van het Europees Parlement
mag de laatste jaren dan gestadig zijn toegenomen, de
belangstelling voor Brussel en Straatsburg lijkt evenredig
afgenomen. Wanhopig proberen de 31 Nederlandse eu
roparlementariërs deze dagen duidelijk te maken dat
hun werk wel degelijk van belang is. Meer dan veertig
procent van de Nederlandse wetgeving komt immers in
Brussel tot stand. De meeste kiezers denken bij het Eu
ropees Parlement echter vooral aan fraude, zakkenvulle-
rij en geldverspilling.
STRAATSBURG HANS JACOBS
Hanja Maij-Weggen legt een
deel van de schuld voor de ge
ringe interesse voor het Euro
pees Parlement bij de media.
„Die belicht alleen maar de ne
gatieve kanten. Natuurlijk de
verloedering door misbruik van
het vergoedingensysteem moet
aan de kaak worden gesteld,
maar er is zoveel meer", vindt
de CDA-lijsttrekker.
„Toen ik twintig jaar geleden
in het Europees Parlement be
gon, was het nog vooral een ad
viesorgaan, zonder veel be
voegdheden. Dat is stapsgewijs
veranderd, met als gevolg dat
het Europees Parlement wat te
zeggen heeft over tachtig pro
cent van de Europese wetge
ving en driekwart van de begro
ting van de Europese Unie",
vertelt de voormalige verkeers
minister. Haar inzet is om het
parlement volledige zeggen
schap te geven, ook over de
landbouwuitgaven die nu nog
buiten de competentie van het
europarlement vallen.
„De gekke-koeienziekte en
het schandaal met de Belgische
kippen maken duidelijk dat er
strenge Europese regels nodig
zijn. Dat landen gedwongen
moeten worden goede maatre
gelen te nemen en informatie te
geven", vervolgt Maij-Weggen.
„Europa is echt meer dan
markt en munt. Kijk ook maar
naar reacties op de branden in
de autotunnels in Frankrijk en
Oostenrijk. Er wordt meteen
aan Brussel gevraagd om maat
regelen te nemen en met richt
lijnen te komen."
Ook Laurens Jan Brinkhorst
(D66), sinds gisteren de opvol
ger van de afgetreden land
bouwminister Apotheker, kriti
seert de geringe belangstelling
van publiek én politiek voor' Eu
ropa. „Nederland staat met de
rug naar Brussel. Maar er is wel
degelijk ook een politieke di
mensie aan Europa en niet al
leen een economische. Dat
wordt nog onvoldoende be
seft", aldus de Leidse hoogle
raar. „Naast een televisiepro
gramma als Den Haag Vandaag
moet er ook zoiets komen als
Brussel Deze Week", meent Jo
hanna Boogerd (D66). „Van alle
lidstaten besteedt de Neder
landse televisie de minste zend
tijd aan Europese zaken",
klaagt haar PvdA-collega uit
Overveen, Alman Metten.
Tijdens de kortstondige cam
pagne voor de verkiezingen van
het 626 leden tellende parle
ment komen de europarlemen
tariërs voortdurend met dit
soort voorbeelden en opmer
kingen. Ze voelen zich opge
jaagd door de pers. Er wordt al
leen gesproken over riante on
kostenvergoedingen, over een
buitenaardse pensioenregeling
en het opstrijken van presentie
gelden voor niet bezochte ver
gaderingen. De SP hamert het
felst op dit aambeeld. „We heb
ben schoon genoeg van dit Eu
ropa", zegt lijsttrekker Erik
Meijer. Hij vindt de associatie
van 'Europa' met vriendjespoli
tiek, fraude, zakkenvullerij en
grove geldverspilling' terecht.
Daar waar kandidaten voor
de Tweede Kamer praten over
beleidsvoornemens, moeten
hun Europese collega's voor
lichting en uitleg geven over
hun werkzaamheden. In de
campagne wordt ook in eerste
instantie de eigen aanhang aan
gesproken. „Als al onze mensen
komen stemmen, scheelt dat
gezien de traditioneel lage op
komst al gauw één of twee ze
tels", weet Hans Blokland, lijst
trekker voor de drie kleine
christelijke partijen.
Zijn GroenLinks-collega Joost
Lagendijk moet zijn achterban
juist over hun scepsis ten op
zichte van Europa heenzetten
om de winst die de partij bij de
laatste nationale en provinciale
verkiezingen heeft geboekt, ook
te vertalen in zetelwinst in het
Europees Parlement. „Goede
milieu-afspraken kun je alleen
op Europese schaal maken,
maar dan moet je wel een ster
ke groene fractie hebben in het
parlement", houdt Lagendijk
zijn kiezers voor.
De geringe belangstelling
voor de verkiezingen heeft ook
te maken met het ontbreken
van klinkende namen. Alleen
Maij-Weggen is bekend, op de
voet gevolgd door de vertrek
kende voormalige PvdA-be-
windslieden Hedy d'Ancona en
Piet Dankert. Vorig jaar was La
gendijk bij de Tweede-Kamer
verkiezingen nog campagnelei
der voor Groenlinks. Sinds
september zit hij als opvolger
van Nel van Dijk in Brussel en
Straatsburg. Groenlinks schuift
daarom ook Paul Rosenmöller
naar voren om de aandacht te
trekken.
Andere lidstaten sturen vaker
prominente politici naar 'Euro
pa'. België bijvoorbeeld heeft
op dit moment nog twee ex-
premiers in Straatsburg, Leo
Tindemans en Wilfred Martens.
Portugal stuurt na de verkiezin
gen oud-president en oud-pre
mier Mario Soares, die meteen
Het nieuwe gebouw van het Europees Parlement in Straatsburg.
ook kandidaat is voor het voor
zitterschap. Oostenrijk en
Duitsland hebben respectieve
lijk de kleinzoon en zoon, Karl
en Otto Habsburg, van de laat
ste keizer in het parlement.
„Bekende namen kunnen het
imago van het parlement ver
beteren, maar alleen als ze ook
het parlementaire werk willen
doen en hier niet komen om te
rentenieren", stelt Lagendijk.
Het oude gezegde 'Heb je een
opa, stuur 'm naar Europa'
geldt niet meer.
Schuw geworden door alle
negatieve publicaties en in het
bijzonder het vernietigende
boek 'Europese Idealisten', met
als ondertitel 'vraag niet hoe
het kan, maar profiteer ervan',
proberen de Nederlandse poli
tici deze weken de aandacht en
de media te sturen. Tijdens een
etentje met journalisten in
Straatsburg moeten de televi
sie- en fotocamera's in de tas
blijven. „Anders krijgen de kie
zers weer een verkeerd beeld",
verklaart een liberaal parle
mentslid de spelregels.
Later op de avond veront
schuldigt een collega zich wan
neer hij nog een glas wijn in
schenkt. De werkdag zit er al
enige uren op, een wijntje in
een Frans restaurant is niet on
gebruikelijk, maar het imago
knaagt toch. Zo ook bij een par
tijgenote die tijdens een verkie-
Lijsttrekker Roel Nieuwenkamp van De Europese Partij fietste afgelopen zaterdag met bezoekers van de Eu
ropese verkiezingsmarkt rond het Tweede Kamergebouw. foto anp marcel antonisse
zingsbijeenkomst in België ont
hult dat ze 'vanwege de lagere
belastingen' een auto met Bel
gisch kenteken heeft. Kan dat
niet uit de krant blijven? Be
rucht is inmiddels al de mede
door het Voorlichtingsbureau
betaalde deelname aan het
TROS-televisiespelletje Triviant.
Extra pijnlijk daarbij was dat de
europarlementariërs juist bij
'Europese' vragen door de
mand vielen. WD-politica Elly
Plooij-van Gorsel bijvoorbeeld
laat IJsland aan de euro deelne
men en weet de koers van de
euro niet.
De parlementsleden zitten in
de laatste zittingsweek in het
van de Raad van Europa ge
leende gebouwencomplex op
foto europees parlement
hun verhuisdozen en koffers. In
tegenstelling tot de vanwege de
luxe inrichting en fraaie dou
ches scherp bekritiseerde on
derkomens in het Brusselse
parlementsgebouw, is de be
huizing in Straatsburg niet luxe.
De europarlementariërs moe
ten hun kamer delen met hun
medewerker en dat is voor wie
rustig wil werken of telefoneren
lastig.
Het Europees Parlement be
trekt volgende maand zijn nieu
we glazen paleis aan de zijarm
van de rivier de 111. Volgens
Fransen die het gebouw tijdens
een open dag hebben bezocht,
ziet het pronkstuk er van buiten
veel beter uit dan van binnen.
„Er is veel goedkoop materiaal
gebruikt. Het is donker en som
ber en de kamertjes voor de
parlementsleden zijn maar
klein", zegt Damien Reinhardt,
een leraar Engels in Straats
burg. „Het is geen vooruit
gang", weet ook Elly Plooij.
Het grootste probleem voor
de Nederlandse parlementsle
den is echter niet het verklaren
van de misstanden. Veel moei
lijker is het om in duidelijke be
woordingen uit te leggen wat
nu het nut en de noodzaak zijn
van dit logge orgaan. Wie het
zelfgenoegzame boekwerkje
'Parlement in actie, de mijlpa
len 1994-1999' doorleest, moet
bijna constateren dat het werk
inderdaad maar[e
stelt. Eén voorbj
over het instelleiiL
bod op reclame®
tikelen.
In ronkend pre
de doeken gedaaif
pees Parlement L
verzet van tabaksf
ook van sommig#
tie heeft onderni-
onaanvaardbaar r
slachtoffers van it
neden te brenge#
1 oktober 2006 mf
ropa een verboa
voor rookwaren va
Er moet worden f
de belasting op tï
wil het parlemeir
geld komt voor hf
'Europa tegen ka#
Wie een blad#
leest dat het par#
kertijd wel steun#
lenen aan de tab#
subsidies voor df!
in landen als Italif
en Spanje bedraa
2,2 miljard guldeji
Europese Comnj
voor de boeren gA
ven, omdat zij I
landbouwgrond y
gelegen streken
se Unie. Het paP
dat de EU daar»
steun mag geveif
teelt in ontwikkel!
er moet zelfs erf
komen over de tf
roken.
Met de ene hi
en het gebruik f
vuur en te zwaai
en met de andere
steun verlenen ai
bouw valt niet te i
kan nog bonter, li
pleit ook voor ei
op het werk. 'Iedej
recht om schonel
men en dit reclf
voorrang op hetl
kers om te roken!
Dat de wandelgi
parlement doori
van de sigarettenif
dat zelfs in eigen
regels niet worden
Brinkhorst vindt
ders moet worden
zie de Tweede K|
aangeharkte tuin.|
op orde en gereg|
pees Parlement isj
le, waarin nog eej
worden uitgehakt!
lander Bartho Prcj
aan: „De Tweede!
gevestigd institu»
Europees Parlemi
op in ontwikka
eens hoe erg het i
de Europese Unief
Zaken waarover iii
oorlog is gevoerd,!
de Europese Uniel
„Het is demod
ding", meent t
Jan Kees Wiebena
uit Aerdenhout. J
het Nederlandse!
meer dan een eel
gedaan om het all
wenkiesrecht in a
Europees Parlemj
pas voor de vijfcf
streeks gekozen, f
tijd al veel bereikt!
HAARLEM SJAAK SMAKMAN
Alles was tot in de puntjes ge
organiseerd, op de demon
stranten na. Waar blijft het so
ciale Europa, was het motto
van de keiharde acties tijdens
de eurotop in Amsterdam. Het
was een steen in een verder
rimpelloze vijver, maar de vij
ver verstilde weer. Waar poli
tieke leiders zich in allerlei
bochten wrongen om maar te
kunnen meedoen aan de Eco
nomische en Monetaire Unie,
bleef het rond een sociale te
genhanger van de EMU heel
stil.
De gang van zaken onder
streept nog eens dat Europa
vóór alles een economische sa
menwerking is. Dat was al zo
bij de Europese Gemeenschap
voor Kolen en Staal, dat is nog
steeds zo bij de EMU. Maar
heeft de EMU het Europese
speelveld niet fundamenteel
veranderd, is de vraag die de
demonstranten in 1996 indrin
gend stelden. Hun redenering
lijkt hout te snijden: door de
voortschrijdende economische
integratie wordt het voor indi
viduele lidstaten steeds moei
lijker om bedrijven (en dus ba
nen) aan zich te binden. Be
drijven kunnen immers steeds
gemakkelijker verhuizen naar
de lidstaat die de beste per
spectieven op de hoogste winst
biedt.
Elke lidstaat kent al sinds
jaar en dag zijn eigen regelin
gen om bedrijven te lokken,
maar de grote angst is dat de
euro een ware race to the bot
tom zal ontketenen. De lidsta
ten buitelen daarbij over elkaar
heen in de jacht op werk, werk,
werk - hét probleem van de
Europese Unie. Maar hoe lager
de belastingen voor bedrijven
zijn en hoe meer subsidies ze
krijgen, des te hoger moet de
belasting op arbeid worden om
geld in de schatkist te krijgen.
Een hoge inkomstenbelasting
leidt echter tot hogere loonei
sen en hogere lonen, en ook de
loonkosten zijn niet de onbe
langrijkste overweging voor
een bedrijf om zich ergens te
vestigen. De overheid rest op
die manier weinig anders dan
bezuinigen, en daarbij wordt
het sociale stelsel al snel de du
pe.
Hoe realistisch is zo'n scena
rio? Volgens een recent FNV-
onderzoek is de sociale zeker
heid in de rijke EU-lidstaten de
afgelopen jaren kariger gewor
den. Maar het is nauwelijks te
zeggen of dat een voorbode is
van zo'n neerwaartse spiraal of
het resultaat van de druk die de
lagere economische groei van
de afgelopen jaren, de voortdu
rend hoge werkloosheid, de
vergrijzing en het ontegenzeg
gelijk liberaler geworden poli
tieke klimaat leggen op de soci
ale zekerheid. De vooraan
staande WD-denker Klaas
Groeneveld en kandidaat-eu
roparlementariër is niet al te
somber. De steeds verder ver
vagende Europese binnengren-
De politie bracht tijdens de demonstratie tegen de eurotop veel manschappen op de been.
zen en de EMU zullen wel druk land, des te rianter is over het nauwelijks afgenomen. het anders. Nederland en Por-
leggen op de sociale stelsels algemeen ook de sociale zeker- PvdA'er Dorette Corbey, die tugal zullen in de afzienbare
van de rijke landen, verwacht heid. En de welvaartsverschil- onderzoek heeft gedaan naar toekomst echt niet met elkaar
hij, maar (grote) verschillen len tussen de arme en rijke lid- sociaal-economische samen- concurreren. Daarvoor zijn de
zullen er blijven. Hoe rijker een staten zijn in de jaren negentig werking binnen Europa, ziet verschillen in het totale vesti
gingsklimaat (naast loonkosten
ook de ligging, de infrastruc
tuur, en bijvoorbeelde oplei
dingsniveau) te groot. Maar
voor een bedrijf dat twijfelt tus
sen Nederland, België en
Duitsland vormen loonkosten
wel degelijk een belangrijke
factor en dreigt dus wel dege
lijk beleidsconcurrentie. Een
voorbeeld: tot grote woede van
België verlaagde Nederland de
loonbelasting voor werkne
mers op baggerschepen. Uit
eindelijk restte de Belgen ech
ter niets anders dan om dat
voorbeeld te volgen teneinde
ook hun baggeraars aan het
werk te houden. Momenteel
speelt een conflict op de bin
nenvaart. Rederijen die 'reisjes
langs de Rijn' organiseren drei
gen onder buitenlandse vlag te
gaan varen als Nederland de
arbeidstijdenregeling voor het
bedienend personeel op de
cruiseboten niet versoepelt.
Om beleidsconcurrentie en
de daardoor dreigende sociale
verschraling te voorkomen,
pleit Corbey voor wat ze het
stretch-mode\ heeft genoemd:
een pakket sociale normen
waarvan elke lidstaat er een
aantal naai' eigen keuze kan
onderschrijven en waarvoor in
een aantal gevallen Europees
geld beschikbaar moet zijn.
Zoals bij armoedebestrijding.
„Zestig miljoen Europeanen le
ven onder de armoedegrens.
Daar moet je elkaar als lidsta
ten in willen helpen."
Het bezwaar ligt voor de
hand: zo creeër je
een schijnoveree
Dat is mogelijk, be
ciaal-democratisch
daat-europarlemen
zij verwacht dat z<
ogend vrijblijvend
praktijk kan leiden
ten van afspraken
gelijkbare rijke (re)
lidstaten. Met nam
grenzen van het sc
moeten daarin woi
legd. Dat is puur
voor elke lidstaat, i
ciaal beleid is bij u
naai beleid. Maar ji
je bij het sociaal b
nale keuzes wilt kui
maken, moet je er
dat je elkaar dat ni
lijk maakt. Dat be
merhand tot ieder
dringen."
De naderende t(X
voormalige Oostbic
alleen maar meer
ketel. „Je zag bij d
de nieuwe Rijksi
bouwvakkers uit
land werden geh;
die goedkoper ware
sers. Dat geldt niel
de bouw. Daaron
Duitsland het mi
ook zo gemist. Voot
vier mark per uur c
aantrekkelijk bedr
mijn ontkomt Du
aan een minimum
dan is het voor
straks niet a an tri
voor al het eenvo
Polen aan te trekke
