Buxus in ronde^voc
I zinken pot y
Zonnewijzer geeft zelden juiste tijd
Steunen soms noodzakelijk
Rijp en Groen
Snoeien en extra compost
v
VRIJDAG 4 JUNI 1999
REDACTIE MARGOT KLOMPMAKER EN SASKIA STOELINGA 023-
Het valt niet mee om vaak zo
ongeveer hetzelfde op papier te
zetten, maar helaas voel ik me
genoodzaakt om het weer over
het tijdig steunen van planten
te hebben. Vorige zomer met de
vele regen heeft laten zien hoe
vaak het misgaat met hoge
planten in tuinen als men niet
tijdig maatregelen neemt. Toen
was het nogal nat en als alle bo
ze voorspellingen kloppen, dan
wordt het steeds natter in ons
klimaat met als direct gevolg
hoog opgroeiende slappe plan
ten die door de regen zwaar
worden en omvallen. Op welke
manier je planten tot een meer
compacte groei kunt dwingen
heb ik vorige keer al geschre
ven. Maar dan
nog blijven er
planten over die
het zonder
steun simpel
weg niet red
den. Helaas is
die steun vaak
niet mooi. Voor
mij persoonlijk
allang reden om
dit soort plan
ten de tuin uit te
doen.
Ik houd niet
van dat tonkin-
stokkengedoe.
Alleen wat
snoeihout wordt
door mij in
noodgevallen toegepast, bij
voorbeeld bij de prachtige blau
we smeerwortel met het grote
blad, en ik moet zeggen dat er
geen mooier en beter hout is
om te steunen dan iet of wat
vertakt snoeihout, mits dat tij
dig tussen het opgroeiend
groen wordt gestoken zo dat
het nauwelijks zichtbaar is. Nu
we toch het Chinees klokje en
andere vroege bloeiers uit moe
ten dunnen, kunnen we de uit
gebloeide takken meteen
op deze manier nuttig ge
bruiken. Steek ze zoveel
mogelijk tussen de plant
in en zorg dat de eventu
ele vertakkingen zo ge
plaatst worden dat ze Vol
doende steun geven aan
de buitenkant van de
plant.
Voor planten met zeer
hoge bloemstengels zoals
ridderspoor en ook wel
monnikskap (bedenk bij
deze plant wel dat het de
meest giftige is in onze
streken) voldoet snoei
hout minder goed. Die
willen echt wel een stevi
ge steun per bloemsten
gel, liefst op meerdere
plaatsen vastgemaakt met
een van de vele soorten
bindgaren en touw die
momenteel in de handel
zijn. Het gaat er maar om
dat de steun tijdig wordt
aangebracht anders kan
een enkele onweersbui
onherstelbare schade
aanrichten in de border
en dat is jammer. De
handel brengt behalve tonkin-
stokken en bindtouw veel ver
schillende soorten van steun-
materiaal dat aangepast kan
worden aan de aard en vorm
van de plant. Meestal is dat
steunmateriaal uitgevoerd in
groen geplastificeerd draad en
dus niet zo erg zichtbaar. Er
zijn zelfs hulpmiddelen te koop
die men met de plant mee kan
laten groeien door ze steeds iets
hogerop te schroeven.
Het gaat er bij al die hulp
middelen, hoe eenvoudig of ge
compliceerd ze ook mogen zijn,
alleen om dat ze tijdig aange
bracht worden en zo min mo
gelijk zichtbaar zijn. We willen
tenslotte plant en bloem zien in
onze border en niet stok
en draad. Al is dat laatste
nog steeds beter dan een
omgevallen en geknakte
bloemstengel die tijdens
zijn val ook nog andere
planten heeft bescha
digd. Tot slot nog een
enkel woord over het sa
menbinden van een op
groeiende plant met be
hulp van een enkele
draad of wat touw. Ge
beurt dit simpelweg door
het gewoon halverwege
rond de plant te binden
dan is het resultaat rond
uit lelijk. Steekt men een
niet al te hoge stok mid
den in de plant en maakt
men vanuit dit midden grote
lussen waarin telkens een paar
stengels worden samengebun
deld, dan is het resultaat vaak
verrassend natuurlijk. Maar
welke wijze van steun ook
wordt gekozen, het gaat er
vooral om tijdig steun te bieden
aan planten die door onze ei
genwijze teeltveredeling veel te
hoog en te zwaar geworden zijn
om op eigen kracht te blijven
groeien.
Vraag Antwoord
Cees van Schooten uit Haarlem
heeft, zoals ik uit de beschrij
ving op kan maken, een heg
van Mahonia, waarschijnlijk de
Maquifolia, een sterke winter
harde plant die evenwel niet erg
graag gesnoeid wil worden.
Maar met zorg en overleg zal
het wel lukken om de planten
weer op gelijke hoogte te krij
gen. Zaag van de achtergeble
ven, kale takken eenderde weg.
Liefst meteen na de bloei, maar
nu kan het nog wel. Herhaal dit
drie achtereenvolgende jaren.
Er zullen zich nieuwe takken
vormen. Snoei eventueel erg
lange takken ook bij en na ver
loop zal de heg er weer mooi bij
staan. Dat een extra gift van
goede compost gewenst is na
een dergelijke ingreep spreekt
vanzelf.
Mevrouw Zuetenhorst uit
Haarlem heeft een pioenroos
in een pot en vraagt hoe die
verzorgd dient te worden. De
pioen houdt van voedzame
doorlatende grond, liefst met
iets klei erin. Af en toe wat or
ganische mest in de vorm van
bijvoorbeeld gedroogde koe
mestkorrels hoort er ook nog
bij, evenals een plaatsje in de
zon. Vooral 's zomers mag de
plant nimmer uitdrogen. In de
herfst een dikke laag mulch en
bij strenge vorst de pot be
schermen met noppenfolie. Dat
voorkomt ook beschadiging van
de pot.
Nel van Bakel uit Haarlem
wil graag weten hoe een don
kerblauwe sering zo goed mo
gelijk gesnoeid kan worden en
of het plukken van bloeiende
takken geen kwaad kan. Indien
dat laatste met zorg gebeurt
kan het zeker geen kwaad en
mocht de struik te groot wor
den dan mag men te lange tak
ken 's winters terug snoeien. Ze
zullen dan weer nieuwe takken
vormen. Let ook op eventuele
uitlopers. Als de sering niet ge-
ent is zijn ze identiek aan de
plant en kunnen weer als jonge
plant gebruikt worden. Ze heb
ben dan duidelijk het blad van
een sering. Soms is een sering
geënt op liguster en dan zijn de
eventuele uitlopers dus niet
bruikbaar. Ten aanzien van le
lietjes-van-dalen kan ik kort
zijn; als die het naar hun zin
hebben gaan ze woekeren, dus
haal ik elk voorjaar alle planten
zonder bloemaanleg weg en ik
heb er nog teveel.
CRYPTOGRAM
HORIZONTAAL:
1. Daar ga je voor je plezier wande
len (8); 5. Handelend optreden tegen
een noot (8); 6. Hij maakt het beter
en dat brengt hij in de praktijk (4); 8.
Vlees en vis (4); 10. Geen smerige ko
ningin (5); 12. Els gaat met Ed naar
Engeland (5).
VERTICAAL:
1. Gereed bij vader in de bijenkorf
(6); 2. Beproeving voor de oude ma
ten van vroeger (6); 3. Wat een druk
te omdat die harpoen geen nummer
heeft! (5); 4. Volgt op rust (5): 7.
Puinhoop om in de Franse straat te
komen (5); 9. Eigenzinnige barbecue
(4); 11. Het meisje van de schoen
maker (3).
Oplossing van donderdag:
Horizontaal: 1. Raap; 4. vuil; 8. erf;
10. wee; 11. ma; 12. bod; 14. li; 15.
Aegir; 17. rest; 18. oase; 20. ba; 21.
pc; 22. kaal; 23. teef; 24. kever; 26.
we; 28. nar; 29. na; 31. erg; 33. hel;
34. gaap; 35. robe.Verticaal: 1. Rem;
2. ara; 3. af; 5. uw; 6. iel; 7. lei; 9. rog;
12. betalen: 13. diopter; 15. asbak;
16. racer; 17. ruk; 19. elf; 25. var; 26.
weg; 27. era; 29. neb; 30. ale; 32. ga;
33. ho.
HEINZ
T R 1
Sss_i) r
*TjL
1\
j/j A/eer wllancschs
H/fi/tvS <2£6£rE/A ev TOiS/V
DAXTJE
^2nr9537706^p°°" HÉT ADRES VOOR Al UW TUINPLANTEN
Alleen planten in de tuin is zel
den nog goed genoeg. Er moet
worden versierd en gedeco
reerd. Het mag wat kosten,
maar het moet wel wat hebben.
Iets spiritueels. Of nostalgisch.
Ook in de Nederlandse tuinen
weerspiegelt zich de populari
teit van Oosterse mystiek en hy
pes als feng shui. Het laatste in
windgongen ofwel windchimes
bij voorbeeld. De momenteel
stijgende vraag naar zonnewij
zers wordt veroorzaakt door
hang naar vroegere tijden.
Nu mogen zonnewijzers fraai
ogen in de tuin ogen, de precie
ze tijd erop aflezen vergt, als het
al kan, enig rekenwerk. ,,De
tijdsaanduiding van de meeste
zonnewijzers klopt absoluut
niet met de werkelijkheid", zegt
secretaris Ferdinand de Vries
van De Zonnewijzerkring. De
Zonnewijzerkring is een lande
lijke vereniging van 160 ferven
te liefhebbers van het uit de an
tieke oudheid stammende tijds-
instrument. „In het gunstigste
geval geeft de gemiddelde zon
newijzer de Oude Tijd aan."
Die Oude Tijd - er bestaan on
der meer ook een Italiaanse en
Babylonische tijd - werd in veel
West-Europese landen tijdens
de 15e en 16e eeuw toegepast.
Uitgangspunt bij de tijdsbere
kening was de hoogste stand
van de zon. Volgens afspraak
was het op dat moment twaalf
uur 's middags en die tijd gaven
zowel de kerkklokken en zon
newijzers gelijktijdig en nauw
keurig aan. Tegenwoordig
wordt een ander systeem ge
hanteerd, maar de meeste zon
newijzers werken nog steeds
volgens dë oude methode.
Wanneer de gemiddelde zon
newijzer in de winter op twaalf
uur 's middags wijst, dan staat
de zon weliswaar nog steeds op
zijn hoogste punt, maar horlo
ges, de video en andere klokken
geven 12.50 uur aan. In de zo
mertijd, bij het verzetten van de
klokken, komt er een uur extra
bij.
Wiskundige opgave
Het omrekenwerk van de tijd-
weergave op een zonnewijzer
naar die van het horloge lijkt
geen al te lastige klus: er zitten
echter nog een paar adders on
der het gras. Om het precieze
tijdstip aan te geven, dient de
zonnewijzer exact op het zui
den gericht te staan. Met een
kompas is deze positie te ach
terhalen. Bovendien moet door
de draaiing van de aarde om
zijn as en de omloop rond de
zon de wijzer van het apparaat
nauwkeurig zijn afgestemd op
de breedtegraad van de stad
waarin het exemplaar staat.
Dit heeft een vrij ingewikkelde
wiskundige achtergrond, maar
het betekent eenvoudig uitge
legd dat de in serieproductie
gemaakte zonnewijzer in bij
voorbeeld Utrecht een ietwat
andere tijd aangeeft dan wan
neer die in Eindhoven staat.
Verschil is alleen te voorkomen
door zonnewijzers op maat te
produceren. „Iedere stad ligt op
een andere breedtegraad waar
door iedere plaats een eigen
zonnewijzer met een andere
positie van de wijzer ofwel stijl
vereist. Bij nogal wat zonnewij
zers is de stijl echter niet instel
baar", zegt De Vries verbolgen.
De vraag is of de gemiddelde
tuinier daar een punt van
maakt: het apparaat heeft te
genwoordig vooral een decora
tieve functie. Aan de andere
kant verhullen tuincentra dat
het aflezen van de juiste tijd op
zonnewijzers vrijwel onmoge
lijk is. Sterker nog, in reclame
teksten wordt doorgaans breed
uit vermeld hoe gemakkelijk en
precies de correcte tijd erop is
te ontdekken. De kritiek is in
middels bij Intratuin bekend.
„Wij zijn van plan om de infor
matie over zonnewijzers te ver-
beteien en een beluiuple hand-
GELDIG T/M 11 JUNI OF ZOLANG DE VOORRAAD STREKT f
Veel vetplanten kunnen van de kamer naar een zonnige plek bii
verhuizen. fOTOj
Balkontuin en terras
Een toenemend aantal men
sen moet tevreden zijn met
balkon of plat dak bij gebrek
aan een tuin. Liefhebbers van
groen en planten willen dan
graag dit stukje hoog in de
lucht ook nog beplanten. De
acht hoofdstukken uit ge
noemd boek kunnen daarbij
een handje helpen. Er staat in
te lezen wat je moet doen om
balkon en terras op goede wij
ze met groen en bloem te
kleden en vooral ook well
planten op welke plaats t<
hun recht komen. Er staal
zelfs een lijst in van bome
die het wonderwel doen i
kuip en pot. Kortom, een
om te hebben als je balko
zitter bent. Balkontuin en
terras door Florentine vai
ghen-Elias, 96 pagina's Pi
39,90. Uitgever Terra. (G.I
Kamerplanten in tuin
Een aantal kamerplanten kan
in de tuin overzomeren. De
tropische natuurlijk uitgeslo
ten. Vingerplant, klimop,
moederplantje, clivia, Aspidis
tra kunnen met pot-en-al op
een lichte schaduwplek wor
den ingegraven. Niet te diep!
De potrand moet nog twee
centimeter boven de grond
uitsteken. Anders groeien de
wortels de tuin in. Draai de
potten af en toe een kwart
slag. Op een zonnige plek op
balkon of terras kunnen aga
ve. yucca, oleander en fuchsia
overzomeren. Succulente
Crassula, Opuntia en Eup
bia kunnen tegen veel zoi
Maar ze moeten wel op ti
gesproeid worden en van
mest worden voorzien, zo
Pokon, dus kamerplanten
mest. Wees er op bedacht
er zich luizen of spint op4
planten gaan vestigen. Sp
ten met een oplossing var
ritus met groene zeep bre
uitkomst. Na enige uren v
de planten met fris water!
schoon sproeien.
Frisgroene vingerplant
De spin in fruittuinen
Dat spinnen onmisbare hel
pers zijn in de strijd tegen
schadelijke of lastige insekten
mag als bekend verondersteld
worden. Maar nu is in Wage-
ningen Dr. Sandor Bogya zelfs
gepromoveerd op de spin en
haar nut in fruittuinen. Daar
bij gaat het om de zogenaam
de struik-zakspinnen die 's
nachts jagen en overdag sla
pen in een zelfgemaakt netje
van spinsels. Als er genoe
ruw houten hekjes zijn, h
gen ze daar overdag in hu
netje en zijn zelfs niet gev
voor eventuele spuiten) d
veel minder kan zijn mits
genoeg van die spinnen ii
tuin kunnen leven. Is dat
houten hek in de buurt vj
vruchtenbomen, wellicht
voor de amateur die nieri
de gifspuiten houdt?
Zonnewijzers zijn er in allerlei soorten, maten en kleuren; dit is het vlindermodel.
leiding bij elke zonnewijzer ca
deau te geven", verklaart een
medewerkster van deze lande
lijke keten van tuinwinkels.
Tekst en uideg is ook praktisch,
wanneer liefhebbers op het
punt staan om een van de po
pulairste modellen aan te
schaffen, de zogenoemde ar-
millosfeer. Van oorsprong is dit
namelijk geen zonnewijzer,
want het werd in vroeger tijden
gebruikt om mensen een beeld
van de hemel te geven. Het
exemplaar is te herkennen aan
een of meer hoepels waar een
pijl aan vastzit. Wel een echte
zonnewijzer is de zonnebol,
waarbij een menselijk figuur of
standaard een bol draagt. In de
bol zitten gleuven die als tijds-
schaal dienen zodra er lichtsta-
len opvallen. Ook deze metho
de maakt niet nauwkeurig dui
delijk hoe laat het is.
Windrichting
Betrouwbaarheid en een deco
ratieve functie gaan wel samen
bij windwijzers. Ze zijn te koop
in allerlei soorten, kleuren, ma
ten en vormen. Naast de beken
de haan kunnen bijvoorbeeld
ook de snavel van een reiger, de
neus van een koe, de trompet
van een engeltje en de propeller
van een vliegtuig de windrich
ting aangeven. Ze worden van
allerlei materialen gemaakt,
maar vooral exemplaren van
koper, metaal en bladgoud
doen het goed. De prijzen vari
eren van drie- tot zevenhon
derd gulden.
Net als zonnewijzers, vinden
ook windwijzers gretig aftrek.
„Hoewel beide soorten produc
ten nostalgisch ogen, moeten
ze er gaaf uitzien", zegt eige
naar Marleen Bottelier van Ver-
wijs-Bottelier, een grote leve
rancier van tuindecoratiepro-
ducten in Nederland. „Een
roesteffect waardoor de exem
plaren een verweerd uiterlijk
krijgen, is uit de tijd. Ook meta
len windgongen, die vanaf pak-
D.eze zomer is de bloemen en
jlanten trend gebaseerd op
iet thema Afrikaans avontuur
n huis. Geen plant die beter
leze sfeer vertegenwoordigt
lan de Fatsia japonica. Hij
loet denken aan ontdekkiiigs-
eizen door vruchtbare regen
wouden. De vingerplant staat
»inds de Victoriaanse tijd sym-
lool voor de wereldwijde ver-
londenheid met het Afrikaan-
>e continent. Sinds Linvings-
one door de dampende oer
wouden van Afrika naar de
Victoria-watervallen reisde, is
leze plant niet meer weg te
lenken uit de Europese interi
eurs. Veeleisend is de vinger-
ilant niet: een koele lichte
ilaats zonder directe zonne
stralen is voldoende voor ja-
enlang plezier. Af en toe een
sproeibeurt wordt op prijs ge
steld.
Terug van weggeweest is de plattelandsbel die moet bijdragen aan een
nostalgisch sfeertje. foto»PR»
De frisgroene Fatsia japor
zorgt voor een tropische s
in de badkamer. foto
len windgongen een veel lange
re levensduur hebben."
Naast windgongen, zonnewij
zers en windwijzers zijn er nog
talloze andere tuindecoratie-
producten. „Iedereen heeft een
eigen smaak en wil die ook in
de tuin tot uiting laten komen!',
verklaart de Intratuin-mede-
werkster. „Oosterse spirituali
teit, waarvan de windgong een
goed voorbeeld is, en nostalgie
zijn echter twee belangrijke uit
gangspunten voor de inrichting
van veel tuinen."
Het Belgische bedrijf A.C.D.
Garden Products onderschrijft
deze stelling, maar de firma
heeft desondanks bijzonder ho
ge verwachtingen van een pro
duct dat niets met de twee ont
wikkelingen heeft te maken: de
terracotta aardbeitoren. Die
aardbeitoren kost bijna 140 gul
den, is 60 centimeter hoog,
heeft een inhoud van 80 liter en
telt aan de zijkanten allerlei uit
stulpingen. In de toren en uit
stulpingen komt potgrond
waarin aardbeien zijn te telen.
Over de toren is eenvoudig een
net te spannen, zodat vogels
niet bij het lekkers kunnen ko
men. De vraag naar dit soort ei
gentijdse decoratieve artikelen
die bovendien een praktisch
nut hebben, zal de komende
maanden flink gaan stijgen, zo
hoopt althans de Belgische le
verancier.
weg veertig tot zeventig gulden
in de winkel liggen, zijn uit de
gratie geraakt. De van bamboe
gemaakte exemplaren daaren
tegen zijn sterk in opkomst,
want die gaan voor nog geen
tien gulden over de toonbank.
Nadeel van bamboe is echter
dat het materiaal in ons klimaat
een jaar meegaat, terwijl meta-
Deze van hard plastic gemaakte
aarbeitoren heeft zowel een prak
tische als decoartieve functie.
