jr
'Elk boek is een hachelijke onderneming'
jes?
Lock legt onbekende
kanten van NDT bloot
it
Cultuur Kunst
Koningin bezoekt omstreden
Weimar-tentoonstelling toch
Leiderdorps Kamerorkest feestelijk
Nico van der Meel indrukwekkend
in Schuberts 'Winterreise'
«f
rn i
IAANDAG 31 ME11999
:i- Prentenboek kinderboekenweek
LTY Amsterdam Het speciale prentenboek ter ere van Kinderboe-
LTV| tei
;r°ke m
18- lei
;enweek wordt dit jaar geschreven en getekend door de Duitser
'olf Erlbruch. De Kinderboekenweek is van 6 tot en met 16 ok-
iber en heeft als motto "Van (Apenstaartje tot apenkooi - verha-
;n over school'. Het prentenboek kost in de boekenweek 4,95
gulden. Het Kinderboekenweekgeschenk, dat tijdens de week
>ij aankoop van 19,50 gulden aan boeken gratis is, wordt dit
ir geschreven door Carry Slee.
™c„iaai
Couperus in Haagse Schouwburg
den haag De Koninklijke Schouwburg in Den Haag gaat zater
dag 18 september na een jarenlange restauratie weer open.
Juisbespeler Het Nationale Toneel keert op het honk terug met
een zeer Haagse voorstelling: een toneelbewerking van Coupe
rus' roman 'Van oude mensen, de dingen die voorbij gaan'. De
oneelbewerking heet kortweg 'Oude mensen' en werd vervaar
digd door Willem Jan Otten. Ger Thijs voert de regie.
Eenakterfestival St. Pancratius
6' ui
legradee )ELOFARENDSVEEN WIM KOEVOET
gedegf
e Roelofarendsveense tonéel-
jreniging St. Pancratius houdt
eze week ter gelegenheid van
aar 90-jarig bestaan een Een-
|ri» cterfestival. In Dorpshuis De
Ikeburcht aan de Noordhoek
eden vanaf morgen tot en met
dag, St. Pancratius meege-
dertien gezelschappen op,
i- komstig uit Rotterdam,
lin- en Bollenstreek en de
i eidse regio.
Het is de vierde keer dat St.
icratius, dat op 24 februari
)09 is opgericht door de toen-
lalige pastoor van Roelof-
endsveen, een jubileum viert
et een eenakterfestival. Een
leciale commissie is anderhalf
bezig geweest met de voor-
i?reidingen. Voor de financie-
dragen bedrijven uit de re-
o en de plaatselijke midden
and zorg. Het eenakterfestival
in St. Pancratius is uitgegroeid
t één van de grootste van de
^ovincie.
St. Pancratius bijt zelf het
its af van het festival, mor
inavond om 20.00 uur met het
'Het volk in Dothan' van
ma Post. Het betreft hier een
_uk
samenwerking met toneelgroep
Het Volk. De theaterproductie
ging een aantal seizoenen gele
den in première en geldt tot op
de dag van vandaag als een suc
ces. In het stuk kampen drie
mannen met hun eigen en el-
kaars onvermogen te commu
niceren. In het verhaal worden
parallellen getrokken met een
verhaal van Joost van den Von
del. In totaal doen 14 verenigin
gen mee met een komisch of
serieus toneelstuk. Behalve St.
Pancratius zelf komen morgen
avond ook Oona uit Hillegom
en Kruimels uit Rotterdam naar
het Dorpshuis in Roelofarends-
veen.
Woensdagavond verschijnen
Kunst Na Arbeid (Hillegom),
Maskerade (Rijpwetering) en
TiK uit Noordwijkerhout. Een
dag later staan VIOS uit Oud
Ade, Toverlei uit Leiderdorp en
het Langeraarse Picollo op de
planken. Op 4 juni treden Mas
kerade uit Rijpwetering op,
Pankras uit Sassenheim en
Theodulfus uit Oude Wetering.
En de laatste dag, 5 juni, ver
schijnen ONI uit Lisse en Zol
derkolder uit Hoogmade ten to
nele.
DANS RECENSIE
éf
MAARTEN BAANDERS
stelling. Programma V van Neder-
Dans Theater I. Gezien: 27/5, Lu-
Danstheater, Den Haag. Aldaar nog
28/5, 29/5, 5/6, 6/6.
3 4-2,
louard Lock legt onbekende
mten van het NDT bloot. In
ouch to include' laat hij twee
insers en twee danseressen
i 2-iwegingen maken die voor
in ongewoon zijn, maar waar
>k het publiek aan zal moeten
'd; Pop ennen. Op het eerste gezicht
1 Ma,q1jn de wilde, stuipachtige be
zorgingen schokkend en kun je
'5- moeilijk als mooi ervaren,
gjch gaan ze overtuigen en fas-
peren, hoe langer je ernaar
^ikt
•n; SasdLock lijkt beweging op te vat-
noiduspjn als koortsachtige stuipen,
wilde, irrationele uitbarstin
gen. De dansers spartelen,
}?-|onkelen, laten vreemde
okken door hun ledematen
De bewegingen spatten
hun lichaam af. Toch is er
n sprake van willekeur. Er is
uk karrin herkenbare samenhang in
bewegingscompositie. Di'
irse gebaren keren telkens te-
het opvallendst de danse-
die, liggend op haar zij, met
TEAikar hoofd knikt en met haar
>n d" i zwaa't- heerst een con-
erd; De»Quent'e in dit stuk, een wet-
atigheid, die de choreograaf
}nt het uiterste lijkt te onder-
izleken.
|Eén extreem bewegende dan-
r intrigeert al. Wat gebeurt er
twee zulke vlammende li-
(lamen met elkaar geconfron-
ïrd worden? Er ontstaat een
jet met een uiterste aan dis-
rmonie. De gebaren ketsen
elkaar af, de armen zoeken
|n vluchtweg. Eén van de twee
zich plotseling van de an-
br afwenden en zichzelf verlie-
CHEf MN RIISDAM. 071-5356444. PLV CHEF ANNET VAN AARSEN 071-5356443
Prijsuitreiking Maatschappij der Nederlandse letterkunde
Het zijn dan wel geen lite
raire superprijzen waar
een ton aan vastzit, maar
prestigieus zijn ze wel. „Ik
ben zeer vereerd met deze
prijs, gegeven door colle
ga's en ontvangen in deze
ruimte vol traditie", sprak
schrijver Geert Mak nadat
hij zaterdag in Leiden de
Henriette Roland Holst-
prijs in ontvangst had ge
nomen. Ook Erik Menk-
veld en Dirk van Weelden
toonden zich in het Acade
miegebouw van de Leidse
Universiteit verguld met
hun onderscheidingen van
de Maatschappij der Ne
derlandse Letterkunde.
LEIDEN
CAROLINE VAN OVERBEEKE
De Henriette Roland Holst-prijs
(3000 gulden) is bedoeld voor
werk dat 'uitmunt door sociale
bewogenheid en literair ni
veau', aldus de jury. Geert Maks
boek 'Hoe God verdween uit
Jorwerd' gaat over een klein
Fries dorp waar de boeren hun
werk en wereldbeeld zien ver
anderen door de toenemende
mechanisering en bureaucrati
sering. Volgens de jury blijkt
Maks sociale bewogenheid voor
de boeren en hun noodlot uit
zijn tekst. „Zozeer, dat zij ook
menige lezer bevangt. Hieruit
blijkt een meesterschap dat no
dig is voor de vervulling van die
tweede voorwaarde: uitmunten
door literair niveau. Het onuit-
gesprokene heeft de krachtigste
werking. En dat niet alleen. Het
boek leest als een roman en
toch staat er geen woord fictie
in. Geert Mak doet verslag van
concrete feiten in een proza
van hoog literair gehalte en
zonder enig modieus accent.
Mak beschreef in zijn dank
woord zijn worsteling tijdens
en na het schrijven. „Het boek
over Jorwerd is op alle fronten
totaal uit de hand gelopen. Ik
ontdekte pas bij het schrijven
hoe ongelooflijk weerbarstig
het was. Uiteindelijk heb ik een
ander boek geschreven dan ik
van plan was. Het gaat niet
meer over dat dorp maar over
vooruitgang, traditie en religie.
Het boek heeft zijn eigen loopje
genomen."
„Ook de lezers kunnen er
mee aan de haal gaan. Elke le
zer schept met zijn eigen beel
den opnieuw Jorwerd en dat
vind ik wel mooi. In de derde
plaats is ook mijn auteurschap
uit de hand gelopen met alle
verzoeken voor lezingen, co
lumns en tv-spelletjes die ik
krijg. Het lijkt wel een samen
zwering om ervoor te zorgen
dat wij schrijvers nooit meer
dan nog twee pagina's schrij-
„Ik ben behalve de jury en
mijn lezers ook mijn hoofdrol
spelers, de boeren, dankbaar",
besloot hij. „De stemmen van
de echte vertellers gaven me
soms vleugels.
Dichter Erik Menkveld kreeg
voor zijn debuut 'De Karpersi
mulator' de Lucy B. en C.W.
van der Hoogt-prijs, een aan
moedigingsprijs van 5000 gul
den. De jury: „Wie 'De Kar
persimulator' gelezen heeft,
kan bijna niet geloven dat dit
het werk zou zijn van een be
ginnend dichter: zo n rijpheid
en onvervreemdbare eigenheid
spreiden zijn gedichten ten
toon. Het is zeldzaam dat men
bij het lezen van een debuut de
indruk krijgt dat veranderingen
in de tekst nooit meer verbete
ringen kunnen zijn, dat de ge-
dichten er staan, zoals zij moe
ten staan."
Menkveld: „Als je zelf begint
met dichten, kun je je nauwe
lijks voorstellen dat je je eigen
naam nog eens aantreft tussen
de kanonnen die deze prijs eer
der in ontvangst namen. Als het
's wat minder met me gaat, haal
ik graag het juryrapport nog 's
tevoorschijn om me aan deze
woorden te laven."
Dirk van Weelden, schrijver
van onder meer de romans
'Oase' en 'Orville', ontving de
Frans Kellendonk-prijs (10.000
gulden) voor zijn hele oeuvre
dat geprezen werd vanwege zijn
'onmiskenbare gedrevenheid
en groot vertelplezier' De juiy
roemde zijn 'intellectuele onaf
hankelijkheid en oorspronkelijk
visie op een maatschappelijke
of existentiele problematiek'.
De winnaar: „Ik zie literaire
prijzen als een vorm van fees
ten en van vieren, niet zozeer
als de uitkomst van een wed
strijd. Ik ben vereerd en extra
blij omdat dit niet een bekro
ning is achteraf, maar bedoeld
is als aanmoediging onderweg.
Elk nieuw boek is een hachelij
ke onderneming, dus u begrijpt
wat voor ongelooflijke opsteker
zo'n prijs is. Met overgave zal ik,
proberen schrijvend te leven."
zen in bewegingen in een ande
re richting. Het heeft iets van
een eroerimènt waarin twee
ontplofbare stoffen gemengd
worden.
Het experiment gaat verder.
Er volgt een trio, waarin het lijkt
of de onrust van de ene danser
via de danseres naar de andere
danser stroomt. Als zich hier
nog een vierde persoon bij
voegt, is er geen eenheid meer
mogelijk. Lock schudt het nor
male bewegingspatroon een
kwartier lang door elkaar. Dat is
misschien vermoeiend en even
wennen voor het publiek, het
levert beslist een uniek soort
spanning op.
Ook van Hans van Manen
ging een choreografie in pre
mière. 'Two Gold Variations' is
zeer fraai en verrassend, omdat
Van Manen hierin een onver
wacht felle, impulsieve stijl laat
zien. De bewegingen zijn net zo
mooi, afgerond, helder en
vloeiend als in ander werk van
hem, maar voortgedreven door
de spannende en ritmisch grilli
ge muziek van Jacob ter Veld
huis, wordt een krachtig tempe
rament opgebouwd en ont
staan er spannende contrasten,
tussen een steeds terugkerend
duo en de grote groep dansers,
die van een beheerste uitgela
tenheid uitgroeien tot felle
strijdvaardigheid. De vrouwen
zijn hierin volledig tegen de
mannen opgewassen. Zulke
duetten krijgen iets van een
duel. Indrukwekkend is de con
trastwerking: de heftigheid van
de groep werkt na in de intie
me, gepassioneerde momenten
van het steeds terugkerende
duo.
Het programma bevat voorts
reprises van twee onslijtbare
meesterwerken van Jirf Kylién:
'Wings of Wax' en 'Forgotten
Land'.
WEIMAR PETER VAN NUUSENBURG
„Het was de spontane wens van de majesteit om
de tentoonstelling toch te zien", zei ambassadeur
Van Dam later over de ongebruikelijke inbreuk
op het protocol. Koningin Beatrix was kennelijk
zo geïntrigeerd geraakt door de publiciteit die als
de walm van Thüringer Bratwurst rond de expo
sitie van DDR-kunst hangt, dat ze het program
ma aan haar laars lapte en het museum binnen
stapte. Dat programma voorzag slechts in een
bezoek aan het minst omstreden deel van het
drieluik 'Opkomst en neergang van de moderne
kunst', dat de gemoederen in Weimar, Europa's
culturele hoofdstad van het jaar, heeft verhit. Op
dat minst omstreden eerste deel, 'de Opkomst',
wordt werk van 'moderne meesters', van Claude
Monet tot Paul Klee. getoond. Deel II laat werk
zien dat de Führer kocht en bewonderde en is,
verrassend genoeg, evenmin omstreden, omdat
bijna alles, van grof geschilderde adelaars tot ba
dende blote meiden, tenenknijpend slecht is.
Maar over deel III is twee weken geleden weer
een van de vele vetes tussen Oost- en West-Duit
sers opgelaaid. Een bezoek van de vorstin aan
deze tentoonstelling kon wel eens uitgelegd wor
den als 'partijkiezen' moet men bij de Rijksvoor
lichtingsdienst hebben gevreesd. En dus moest
de koningin het heft in eigen hand nemen om
zelf de oorzaak van al dat gekrakeel te kunnen
zien. Het bezwaar tegen deel III is vooral dat de
DDR-kunst zou worden gelijkgesteld aan wat er
tijdens de nazi-jaren werd vervaardigd. Die sug
gestie werd nog versterkt doordat de - West-Duit
se - curator deel II en III in hetzelfde gehouw, het
voormalige hoofdkwartier van de nazi's, had on
dergebracht. Daarnaast vond een aantal kunste
naars dat hun werk 'liefdeloos' was opgehangen.
In de grote zaal hangen sommige schilderijen in
derdaad zeer dicht op elkaar tegen een achter
grond van grijs plastic, dat gevoelige naturen aan
'vuilniszakken' deed denken.
In Touch to include' maken dansers en danseressen wilde, stuipachtige bewegingen. foto joris-janbos
MUZIEK» RECENSIE
LI DY VAN DER SPEK
°Mchuberts 'Winterreise' door Nico van
ijdmfer Meel, tenor en Dido Keuring, piano
Gehoord 30/5, De Burcht, Leiden
n Schuberts liederen bestaat
v neestal een volmaakt even-
Lf„jvicht tussen melodie en har-
lonie, tussen tekst en muziek.
)e muzikale energie van zijn
iederen is geconcentreerd,
net een perfecte balans tussen
le vloeiende zangstem en de
legeleiding door de piano. De-
e evenwichtigheid en beteu-
eling doen klassiek aan maar
le overvloed aan expressiviteit
^Téili n vo^ei<^ van Hank is pure
omantiek. Bovendien heeft bij
htoff 'c'lu^ert de niuziek het ver-
2 nogen de meest intieme ge-
oelswaarde van het gedicht
e eer te drukken.
Het fraaiste voorbeeld van
Schuberts liedkunst is de cy
clus 'Winterreise' (1827). Als
geen ander weet hij hier met
het romantisch ideaal voor
ogen gemoedstoestanden op te
roepen en te intensiveren. De
sfeerwisselingen in deze 24 ge
dichten zijn opmerkelijk. De
uitvoering ervan vereist een
enorme concentratie en een
ontvankelijk inlevingsvermo
gen. Dat is aan Nico van der
Meel en Dido Keuning, twee
fijnzinnige kunstbroeders, ge
heel toevertrouwd. Zij tonen
ons het interieur van een ge
denkwaardig monument. Er is
eigenlijk maar één zich vaag
opdringend ongenoegen Van
der Meel lijkt niet bij machte -
met name voor de pauze, als
courage, béwolkte onstuimig
heid en hartstocht nog de over
hand hebben - zijn fortissimi te
overdekken met die delicate
voile die zijn stem zo onaards
mooi maakt in zijn pianissimi.
Dat metaalharde maakt ook de
meest uit de hand gelopen
hartstocht meedogenloos.
Maar meestentijds is die hel
heid van klank prachtig, ge
voegd bij zijn indringende arti
culatie, het schijnbaar moeite
loze samen ademen van solos
tem en piano, het onontbeerlij
ke inlevingsvermogen dat het
drama oproept van een de
pressie die wellicht nooit meer
is te stuiten. Van de vele uit
voeringen die ik in de loop der
jaren heb mogen 'ondergaan'
heeft het laatste gedicht 'der
Leiermann' nog nimmer zoveel
indruk gemaakt. Alsof pianist
en zanger geheel opgaan in het
vergeefse heilloze draaien van
de orgelman, zich laten mee
nemen naar de eeuwig eenza
me velden.
Dido Keuning is een pianist
die niets afweet van uiterlijk
vertoon. Hij profileert zich als
de ideale dienaar die exact de
stem en stemming van de zan
ger opvangt, accentueert, ver
diept, maar ook feilloos weet
wanneer hij het voor 't zeggen
heeft, wanneer hij de emotie
en lading op eigen schouders
moet nemen. Zijn handen zijn
bijna voortdurend heel dicht
bij de toetsen, waar zijn aan
deel in het verhaal immers tot
leven komt. Een enkele keer,
zoals in slotmaten, is hij wel
haast té sober aanwezig. Fer-
mates geeft hij daar te weinig
tijd en ruimte, om te bekomen
van de sfeer die het lied heeft
opgeroepen: de bladzij is al
omgeslagen voor je het weet.
'Burcht Klassiek' zou déze
zeldzaam mooie liedcyclus
moeten verheffen tot een jaar
lijks weerkerende gebeurtenis.
MUZIEK RECENSIE
UDY VAN DER SPEK
Jubileumconcert Leiderdorps Kamerorkest
o.l.v. Stephan Pas, mm v Riejan Verhees,
sopraan Gehoord: 29/5, Dorpskerk, Lei
derdorp
Feestelijk was het! Een volle
Dorpskerk, de zwoelste zomer
avond van het jaar, vol kleuren
en geuren, een heel dik pro
grammaboekje met impressies
over het 10-jarige Leiderdorps
Kamerorkest (LKO). En last but
not least niet minder dan 43
muzikanten die zich overleve
ren aan hun dirigent Stephan
Pas.
Het LKO scoort na de pauze
duidelijk hoger, qua enthousi
asme, inzet en durf; lager wat
betreft muzikaliteit en doseren
van de dynamiek. Mooiste pro
grammaonderdeel Wagners
'Wesendonck-Lieder für So-
pran und Orchester'. Deze lie
deren op tekst van Mathilda
Wesendonck, zijn geheime ge
liefde, zijn de eerste Duitse
concertliederen voor zangstem
en orkest. De vijf geëxalteerde
gedichten worden door de
(mezzo?)sopraan Riejan Ver
hees helder en eerlijk gezongen,
met niet méér dramatiek dan
dragelijk is. 'Der Engel' kondigt
zich aan in dauwdroppen, lich
te pizzicati van de strijkers. Ver
hees is even iets te flets in de
aanvang 'In der Kindheit' maar
herstelt zich snel. Soms heeft ze
moeite om naar een hoger re
gister toe te zingen. Haar goede
uitspraak en articulatie, haar
klare interpretatie, getuigt van
verfijnde smaak. Het orkest is
niet altijd even zuiver, maar
over 't algemeen mooi begelei
dend, soms iets te overrompe
lend waardoor de niet al te gro
te sopraanstem wegvalt.
Zijn met name de celli in
Fauré en Wagner nog te voor
zichtig, tégen zuiverheid aan,
wat uitdrukkingsloos, na de
pauze in een stralende Ouver
ture in C TItaliana in Algeri'
van Rossini en in Beethovens
Achtste zijn ze steviger en war
mer van de partij. Het plenum
kan in beide stukken enorm
uitpakken. Dat geeft iets ex
pressief feestelijks aan het con
cert, wat het doseren van dyna
miek echter niet ten goede
komt. De fortissimi zijn af en
toe hels en 't lijkt wel of
Stephan Pas die 'het musiceren
voor een deel van het moment
laat afhangen' uit enthousias
me te ver doorslaat.
Het allerleukste stuk dat mag
klinken zoéls het klinkt wordt
Rossini's ouverture. Als langza
me inleiding licht plukkende
violen, waarboven de hobo
werkelijk stralend riedelt ge
volgd door klarinetten en fagot
ten en lekkere, soms iets te
knetterende trompetten in het
eerste thema, met indringende
fagot en fluit in het tweede.
Pauken houden het geheel in 't
gareel tot het triomfantelijk slot
dat maar niet van ophouden
wil weten.
De achtste symphonie in F
van Beethoven heeft een opge
wekt karakter. Het Allegretto
scherzando verloopt grappig
stapsgewijs met kleine stootjes
van fagot en klarinet. De bla
zers gaan enorm tekeer in het
Tempo di menuetto en 't is een
en al feest in het Allegro vivace.
Er wordt regelmatig naar een
climax gedraafd, fraai gemodu
leerd. Geestige ja/nee-spelle
tjes tussen violen en celli en in
derdaad, het ritme wordt door
Pas erin gebeukt als de klappen
van een monstermetronoom.
Met dit prestigieuze pro
gramma heeft het Leiderdorps
Kamerorkest getoond heel veel
aan te kunnen in alle sekties.
Maar aan de nuance moet in de
volgende tien jaar nog worden
gewerkt.
LEIDSE SCHOUWBURG
BEL 071 5131941
voor het seizoenprogramma 99/00
of haal gratis af
