God op onverwachte wijze terug in de wetenschappen
y Geloven is een proces van vallen en opstaan
Kerk Samenleving
VRIJDAG 28 MEI 1999
redactie aad rietveld, 071-
VANDAAG
aq Augustinus van Canterbury wordt wel de apos-
L. O tel van de Angelsaksen genoemd. Zo rond 596
MEI na Christus werd hij door paus Gregorius belast
met de kerstening van de Britse eilanden. Na
een mislukte poging probeerde hij het een jaar later nog
eens en had geluk. De Britse koning Ethelbert was ge
trouwd met de rooms katholieke prinses Bertha uit Frank
rijk, waardoor het Augustinus van Canterbury en veertig
van zijn meegereisde broeders van de Benedictijnerorde
niet veel tijd kostte ook de ziel van de koning voor Christus
te winnen. Zoals gebruikelijk in die tijd volgden veel van
zijn onderdanen zijn voorbeeld. Een andere meevaller
bleek de wijsheid van paus Gregorius, die voorzag hoe het
te vuur en te zwaard bestrijden van oeroude religieuze ge
bruiken tot problemen zou leiden. In plaats daarvan nam
hij veel van de Keltische tradities over en gaf ze een chris
telijke betekenis. Met de kerstening van de Britten behaal
de de tot bisschop benoemde Augustinus niet alleen de
heiligenstatus. Tot de dag van vandaag wordt het hoofd
van de Anglicaanse kerk 'Aartsbisschop van Canterbury'
genoemd.
Zelfbewuste gelovigen promoten 2000
utrecht De Rooms-Katholieke Kerk wil met een zelfbewuste
uitstraling het jaar 2000 in. Het promotiemateriaal voor de vie
ring van de 2000-ste geboortedag van Jezus toont 'mensen die
zelfbewust uitstralen dat het christelijk geloof hun leven draagt'.
Het bisschoppelijk comité 2000 lanceert vandaag zijn promotie
campagne. Posters, folders, vlaggen, stickers en ballonnen to
nen drie personen die 'eigentijdse credo's' uitspreken: ,,Ik ge
loof, dus ook in de toekomst; ik geloof, dus ook in elkaar; ik ge
loof, dus ik kom in actie." De achterliggende gedachte is dat ge
loven niet alleen duidt op 'in God geloven', maar ook op ver
trouwen hebben in de toekomst.
Debat over hulp aan illegalen
utrecht Een breed maatschappelijk debat moet uitsluitsel ge
ven over de vraag onder welke voorwaarden particuliere hulp
aan illegalen wenselijk en zinvol is. Illegalen mogen juridisch
gezien niet in Nederland verblijven en zijn voor hulp vaak aan
gewezen op particuliere initiatieven. Het pleidooi voor een pu
bliek debat komt van de Samenwerkende organisaties voor
maatschappelijk activeringswerk in Den Bosch en het Missio
nair Centrum in Heerlen. Zij lieten een onderzoek doen. Van de
dertien onderzochte kerkelijke initiatieven voor hulp aan illega
len, bleek daaruit, staan er zeven kritisch tegenover het vreem
delingenbeleid. De elf onderzochte niet-kerkelijke projecten
zijn vrijwel allemaal kritisch.
Jeugdbond pakt seksueel misbruik aan
bilthovenDe Hervormd-Gereformeerde Jeugdbond (HGJB)
presenteert morgen een protocol inzake seksueel misbruik in
het jeugdwerk. De bond sluit aan bij een protocol dat de Neder
landse Jeugd Groep, de koepel van jeugd- en jongerenorganisa
ties, vorig jaar opstelde. De richtlijnen verbieden seksuele han
delingen en intieme relaties van een leidinggevende met een
clublid, een jongere die deelneemt aan het kerkelijk jeugdwerk.
Bescherming van het clublid heeft voorrang op bescherming
van de leidinggevende. Bij een vermoeden van seksueel mis
bruik moet de betreffende leider op non-actief worden gesteld.
Bij gebleken schuld mag hij of zij niet meer in het jeugdwerk
functioneren. Na berouw is een andere functie in de kerkelijke
gemeente wel mogelijk.
Kerkleiders willen Milosevic spreken
moskou/boedapest Kerkelijke leiders uit Oost- en West-Europa
willen met de Joegoslavische president Milosevic spreken over
de mogelijkheden van een vreedzame oplossing voor de oorlog
in Kosovo. Dit heeft de Russisch- Orthodoxe Kérk bekendge
maakt. Het is de bedoeling dat de delegatie behalve Belgrado
ook Washington en andere Navo-hoofdsteden bezoekt. Leden
zijn metropoliet Kyrill, de rooms-katholieke bisschop van We
nen, kardinaal Schönborn, en Jürgen Gohde van de Evangeli
sche Kerk in Duitsland. De kerkleiders willen pleiten voor be
ëindiging van de militaire acties en voor het stationeren van een
internationale vredesmacht in Kosovo onder leiding van de Ver
enigde Naties.
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORMDE
KERK
Beroepen: te Oosthem-Abbega-
Folsgare (Herv./Geref. Federatie),
W. Klouwen, kandidaat uit Lei
derdorp.
Aangenomen: naar Bruinisse, G.
Oberink te Akkerwoude-Murmer-
woude.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen: te Hendrik-ldo-Am-
bacht, C.K. Koekkoek te Spijke-
nisse, die dit beroep heeft aange
nomen.
CHRISTELIJKE GEREFORMEERDE
KERKEN
Tweetal: te Almelo, H. de Graaf
te Harderwijk en E.J. van der Lin
de te Drogeham.
UNIE VAN BAPTISTEN GEMEEN
TEN
Beroepen: te Brunssum-Tree-
beek, G. Bosveld te Doetinchem.
nijmegen anp
Religie lijkt niet alleen in het dagelijks
leven terug van weggeweest, maar ook
in de wetenschappen steekt God op
een onverwachte manier de kop op.
De 'terugkeer van God' is volgens de
Nijmeegse theoloog Erik Borgman
aanwijsbaar in de sociale, natuur- en
literatuurwetenschappen en in de filo
sofie.
Borgman schrijft dit in het boek 'De
theologie uitgedaagd. Spreken over
God binnen het wetenschapsbedrijf.
Dat wordt zaterdag aangeboden bij de
opening van het Heyendaal Instituut
Nijmegen, een onderdeel van de Ka
tholieke Universiteit Nijmegen. Het in
stituut onderzoekt het belang van de
christelijke traditie voor de heden
daagse cultuur.
Borgman, theologisch onderzoeker
in dienst van de Nederlandse domini
canen, pleit in zijn artikel voor een
cultuurtheologisch project. Dat is niet
bedoeld om de theologie de allesbe
heersende rol terug te geven die zij
ooit had. Maar het lijkt Borgman mo
gelijk om theologisch aan te knopen
bij de terugkeer van God in de weten
schappen.
Met een zekere regelmaat pleiten
natuurwetenschappers ervoor God
een plaats te geven in hun vak, bij
voorbeeld als oorsprong van de orde.
Sociale wetenschappers houden zich
ook bezig met vragen over een geloof
in een bovennatuurlijke grond als
voorwaarde voor een rechtvaardige
maatschappij. In de literatuurweten
schap worden allerlei theologische
vragen aan de orde gesteld. Ook de fi
losofische discussie is met de theolo
gie op een nieuw spoor geraakt.
Deze 'terugkeer van God' lijkt er op
te wijzen dat wetenschappelijke tradi
ties op hun grenzen stuiten en dat zij
voor vragen staan, waarvoor zij via
hun gebruikelijke procedures en in
hun gewone taal geen oplossing kun
nen vinden, schrijft Borgman.
In het wetenschappelijk debat hier
over kan zichtbaar worden, datw
len in het vakgebied ongetwijfe li
een randverschijnsel beschouwen ij
eindelijk te maken heeft met kei;i
gen van de discipline.
Een en ander kan in verband
den gebracht met discussies biniill
theologie over het Godsbeeld
handelen van God, over
aan- en afwezigheid, over Gods
baring en Godsverduistering, en
spreken en zwijgen van en ovei
aldus Borgman.
ERI
WEEROVERZICHT BUITENLAND
Weersvooruitzicht KNMI
Geldig tot en met zaterdag.
Noorwegen:
Vrijdag eerst wat zon, later toe
nemende bewolking en op veel
plaatsen regen. In de loop van
zaterdag weer enkele opklarin
gen. Vooral in het zuiden tijdelijk
veel wind. Maxima rond 10 gra
den, in het zuiden vrijdag lokaal
nog 20, zaterdag ongeveer 16
graden.
Zweden:
Vrijdag overdag bijna overal
droog en vooral in het zuiden
zonnige perioden. Daarna tame
lijk veel wind en wolken en voor
al in het noorden en midden eni
ge tijd regen. Maxima vrijdag van
13 graden in het noorden tot 22
in het zuiden. Zaterdag iets fris
ser.
Denemarken:
Vrijdag vrij zonnig en maxima
rond 23 graden. In de avond
kans op een bui. Zaterdag af en
toe zon, vrijwel overal droog en
tamelijk veel wind. Middagtem-
peratuur ongeveer 18 graden.
Engeland, Schotland, Wales en
Ierland:
Geregeld zon maar ook enkele re
gen- of onweersbuien. In het
noorden tijdelijk veel wind. In
Schotland en grote delen van
Engeland zaterdag droog. Mid-
dagtemperatuur van 13 graden
in het noorden tot 24 bij Lon
den.
België en Luxemburg:
Flinke zonnige perioden en voor
namelijk vrijdag kans op een re
gen- of onweersbui. Middagtem-
peratuur vrijdag van 21 graden
aan zee tot 25 in het binnen
land, zaterdag maxima rond 27
graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Veel zon maar ook kans op een
regen- of onweersbui. Middag-
temperatuur vrijdag rond 25 gra
den, zaterdag circa 28.
Portugal:
Af en toe zon en vooral in het
noordwesten kans op een bui.
Middagtemperatuur van 17 gra
den bij Porto tot 25 in het zuid
oosten.
Madeira:
Zonnige perioden en hoogstwaar
schijnlijk droog. Maxima onge
veer 23 graden, zaterdag iets
frisser.
Spanje:
Zonnige perioden en vrijwel over
al droog. Maxima aan de kusten
tussen 24 en 28 graden, in het
noordwesten rond 20 graden. In
het binnenland middagtempera-
tuu r rond 30 graden.
Canarische Eilanden:
Zonnig, zaterdag wat meer be
wolking en een kleine kans op
een bui. Maxima tussen 23 en
28 graden.
Marokko:
Westkust: droog en flink wat zon.
Maxima aan de stranden tussen
20 en 25 graden.
Tunesië:
Veel zon en maxima van 30 gra
den vlak aan zee tot 36 in het
binnenland.
Zuid-Frankrijk:
Veel zon en in de bergen moge
lijk een onweersbui. Maxima van
24 graden aan de Cote d'Azur tot
30 in het binnenland.
Mallorca en Ibiza:
Flinke zonnige perioden bij
maxima van ongeveer 29 graden.
Italië:
Veel zon maar vooral in de ber
gen in het noorden ook enkele
verspreide regen- of onweersbui
en. Middagtemperatuur tussen
25 en 30 graden.
Corsica en Sardinië:
Veel zon bij maxima van 25 tot
30 graden.
Malta:
Zonnig bij maxima van ongeveer
27 graden.
Griekenland en Kreta:
Veel zon maar in het binnenland
ook kans op een lokale regen- of
onweersbui. Maxima rond 25
graden.
Turkije en Cyprus:
Aan zee veel zon, landinwaarts
meer bewolking en enkele on
weersbuien. Maxima aan de kus
ten tussen 24 en 28 graden.
Duitsland:
Flink wat zon maar vrijdag in het
westen en zaterdag in het oosten
ook een lokale onweersbui. Mid
dagtemperatuur ongeveer 28
graden, zaterdag aan zee circa
20.
Zwitserland:
Flinke zonnige perioden maar
vooral vrijdag ook enkele ver
spreide regen- en onweersbuien.
Middagtemperatuur tussen 25
en 30 graden.
Oostenrijk:
Flinke zonnige perioden maar
ook enkele verspreide regen- en
onweersbuien. Maxima ongeveer
28 graden.
ZATERDAG 29 MEI 1999
Zon- en maanstanden
Zon op 05.29 Zon onder 21.44
Maan op 20.45 Maan onder05.34
_Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 04.16 16.35 03.49 16.08
Laag 00.05 12.24 23.46 12.05
L O F
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
bewolkt
onweer
W warmtefront
fff*
regen
sneeuw
mypm koufront
4Uk
opklaringen
hagel
lagedruk
mist
windrichting
H hogedruk
zonnig
19
temperatuur
luchtdruk in
1000 hecto pascal
KANTOOR
Rooseveltstraat 82 071-5356 356
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128 030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging:
Ma. t/m/vr. 18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-512
DIRECTIE
B.M. Essenberg,
W.M.J. Bouterse (adjunct)
J, Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
T. van Brussel (adjunct)
L.F. Klein Schiphorst (adjunct)
REDACTIE
F. Blok, chef eindredactie algemeen
T. Brouwer de Koning, chef redactie Rijn- en
Veenstreek
D.C. van der Plas, chef eindredactie regio
J. Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
W. Spierdijk, chef sportredactie
E. Straatsma, chef redactie Regio Leiden
R.I.M. van der Veer, chef redactie
Duin- en Bollenstreek
W.F. Wegman, chef redactie Leiden
TELEFAX
Advertenties: 071- 5323 508
Familieberichten: 023- 5317 33
023- 5320 216
Redactie: 071- 5321 921
Hoofdredactie: 071- 5315 921
ADVERTENTIES r j
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot
071- 5356 230 u
RUBRIEKSADVERTENTIE
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot
071- 5143 545
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per halfjaar (acceptgiro)
per jaar (acceptgiro)
Abonnees die ons een machtiging ver!L 1
het automatisch afschrijven va
abonnements- geld, ontvangen 1,-
betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (bin1
worden verzonden geldt een toeslag i1.
aan portokosten per verschijndag.
LEIDSCH DAGBLAD OPCASSET
Voor mensen die moeilijk lezen, sle.
hebben of blind zijn (of een andere) 1
leeshandicap hebben), is
van het regionale nieuws uit het Le
Dagblad op geluidscassette beschil m(
informatie 0486-486486
(Centrum voor Gesproken Lectuur,
Buenos Aires hall bew.
Casablanca half bew.
Johannesburg onbew.
Los Angeles zwaar be>
1 19 8 0.0 New Orleans
25 15 0.0 New York
28 15 1.0 TelAviv
33 25 0.1
16 7 0.0
22 18 0.0
26 22 0.5
21 14 0.0
29 20 0.0
26 20 0,2
23 7 0.0
31 17 0.0
19 11 0.1
N H U I Z
Rijnland Ziekenhuis, vestiging bt. tlisat>eth: Z4 u. per dag. n p
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uitgezonderd^
feestdagen).
Leids Universitair Medisch Centrum: 24 u. per dag.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: geen ongevallendienst.
INLICHTINGEN BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: tel. 071-5178178.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Elisabeth: tel. 071-5454545.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: tel. 0172-463131.
Leids Universitair Medisch Centrum: tel. 071-5269111.
Léz
Marijke
Janse de
Jonge (49)
doet haar
werk als
predikan
te voor de
gerefor
meerde
kerk aan de Vinken-
laan in Noordwijk
vanuit de overtui
ging, dat ze mensen
kan begeleiden in het
proces van geloven.
Een proces dat vol
gens haar gepaard
gaat met twijfels en
openbaringen. Janse
de Jonge is één van
de weinige theologen,
die zowel bij een ge
reformeerde faculteit
heeft gestudeerd, als
bij twee katholieke.
Afkomstig uit Dor
drecht, en opgegroeid
m een sy
nodaal
gerefor
meerd
gezin, be
gon ze in
de piek
jaren van
de 'six
ties' met een oplei
ding aan de sociale
academie in Amster
dam. Daarna werkte
ze als maatschappe
lijk werkster en stu
deerde tegelijkertijd
theologie. In 1987
werd ze predikant in
Wassenaar, waar ze
nog woont met haar
man en twee doch
ters. Voor haar kinde
ren nam ze drie jaar
ouderschapsverlof,
om in 1995 weer te
beginnen in Noord-
wijk.
De gereformeerde kerk is de
I
éU lopen dertig jaar enorm veran
derd. Sinds 1967 laten ze vrouwen
toe in het ambt, dat wil zeggen als
diaken, ouderling en predikant. De
kerk in z'n geheel heeft een meer progressief ka
rakter gekregen. Er zijn veel discussies geweest
over dingen als homoseksualiteit, vrouwenrech
ten en spiritualiteit. Juist in de begintijd van die
veranderingen zat ik op de sociale academie in
Den Haag.
Ik weet nog dat ik gefascineerd raakte door. een
boek van Diettrich Bonhoeffer en de interviews
over geloof op televisie van Han Lammers. In die
interviews kwamen existentiële vragen aan de or
de, over de rol van godsdienst en over wat theo
logie betekende voor de maatschappij. De domi
nante richting was: God als werkhypothese. Je
geloof als werkhypothese om aan de slag te gaan
in de maatschappij.
Theologie kreeg in de jaren zestig zeker een im
puls door die maatschappijvernieuwing en de
mocratiseringsbeweging. Theologen gingen
daarin mee. En zelf was ik natuurlijk net zo bezig
met die existentiële vragen, over leven en dood,
en zingeving. Met die achtergrond liep ik een
keer op de gangen van theologische faculteit van
de VU in Amsterdam en besefte dat ik mij daar
thuis voelde.
Dat heb ik altijd gehad: ik voel mij thuis tussen
theologen. Het zijn op de één of andere manier
gelijkgestemden, mensen die worstelen met de
zelfde vragen. Als je van je stuk werd gebracht
door bijvoorbeeld Nietzsche, de filosoof met de
mokerhamer, is er altijd weer iemand die je wijst
op een schrijver als Tillich, die ook al die twijfels
had doorgemaakt. Daar heb ik veel aan gehad. Je
wordt weer bij de hand genomen en begeleidt.
Mensen denken dat je geloof hebt, of niet. Maar
geloof is een proces dat je doormaakt met vallen
en opstaan. Je blijft altijd zoeken. Maar je vindt
ook altijd iemand op je pad, of een boek of film,
die je verder kunnen helpen. De beslissing om
predikant te worden is één ding, maar het proces
dat je doorloopt in de rest van je leven vergt ook
een roeping. Dat heeft te maken met je eigen spi
ritualiteit, de verbondenheid en het echte con
tact met je omgeving en andere mensen.
Ik heb ooit, op latere leeftijd al, een visioen ge
had, een aantal voorspellende dromen, en een
mystieke ervaring, waarin ik ervaarde dat God
ons probeert te bereiken door een sluier heen.
Het is heel moeilijk onder woorden te brengen.
Middeleeuwse mystici, zoals Johannes van het
Kruis en Ruysbroeck, zeggen ook 'woorden
schieten te kort'.
Maar er is iets waardoor wij niet zomaar recht
streeks in contact met God kunnen komen. Wan
neer je dan toch zelf zo'n, wat ik maar noem 'al
lesomvattende ervaring' opdoet, is dat een be
langrijke inspiratiebron om verder te gaan met
dit werk. Dat geeft je 'de roeping'. Ook, en mis
schien wel juist, in een periode dat het niet zo
goed gaat met de kerken, geeft die 'bevind!?]
de nodige kracht en bezieling.
Nadat ik door die gangen van de VU had gelopen
ben ik daar, zij het een blauwe maandag, theolo
gie gaan studeren. Omdat ik enige tijd later een
baan kon krijgen in Brabant, verhuisde ik met
mijn opleiding naar een katholiek seminarie.
Daarnaast moet ik zeggen dat ik min of meer uit
gekeken was in de gereformeerde wereld. Het be
gon mij een beetje te beklemmen.
Iets wat mij wel aantrok, was het kloosterwezen,
de monastieke traditie van de katholieken. En
hun meer filosofische benadering van het geloof.
Maar het belangrijkste was dat ik even buiten
mijn eigen milieu wilde zijn. Ik voelde dat als een
bevrijding. De gereformeerde kerk was toen in
mijn ogen één hele grote familie. Helaas kun je
als vrouw bij de katholieken geen priester wor
den. Er is een tijd geweest, vooral in de jaren ze
ventig, dat het in de oecumene erg goed ging.
Maar dat is later behoorlijk teruggedraaid. Bo
vendien ging ik merken in mijn confrontatie met
de katholieken, dat mijn wortels toch binnen de
reformatie lagen.
Je voelt op de één of ander manier hoe gerefor
meerd je diep van binnen eigenlijk bent. Ik merk
te dat bijvoorbeeld aan de manier waarop katho
lieken met de Bijbel omgaan. Anders. Ze
de kerkboeken en liturgische gezange
;oed, maar zetten de Bijbel minder centi
irotèstanten. Ik ben in de jaren vijftig g
bracht, toen er een sfeer heerste van: 'he
en zo, en dit is waar en dat niet'. Er waren
twijfels en vragen. Je krijgt dan als kind eqEf
sief pakket van bijbelverhalen mee.
Neem de profeet Elia. In mijn jeugd had
vaak verhalen gehoord over hem, dat hij (de
heven figuur werd, een onaantastbare gr
uit een andere wereld. Katholieken zetter
hun traditie de bijbel minder centraal, en
daardoor op zo'n manier ermee om, dat
de Elia meer een persoon werd. Het verh
meer leven. Hij werd een mens van v
bloed. Ik heb daar veel van geleerd.
Anderzijds is het wel zo dat katholieken
het geloof en de Bijbel van binnenuit Ier
nen via de priester of voorganger. Prote
zeggen eerder: 'dat kunnen we zelf wel.'
palen hun geloof meer aan de hand van
lezen, en hun spirituele, bevindelijke leve
varingen. Neemt niet weg dat het
jammer is dat de reformatie minder
oog heeft voor het mysterie, het
meditatieve en de kloostertraditie.
Dingen die protestanten hebben
herontdekt en nu meer en meer
gaan overnemen.
door ONNO VAN 'T KLOOSTER
Marijke Janse de Jonge: „Er is iets waardoor wij niet zomaar in contact met God kunnen komen."
