'Woonvraag' Leidse
ouderen onderzocht
Ir knaagt wat aan de Pieterskerk
Een ziekte van de welvarende wereld
Leiden Regio
ONDERZOEK
2Ï30ZH3CIN0
Rookziekten rukken op als doodsoorzaak
UI
JENSDAG 26 MEI 1999
CHEF WIM WEGMAN. 071-5356414, PLV -CHEF HERMAN JOUSTRA. 071-5356430
Seniorenhuisvesting in kaart gebracht
erl WEGMAN
houder A. Pechtold (monu-
itenbeheer) maakt zich on-
ist over de kosten om de
I- i orische kerken in Leiden op
iere' nappen. Dat zegt hij in het
n jx jste nummer van het blad
ïumenten, dat louter is ge-
r'a°i aan Leiden.
's 15 ,oral de noodzakelijke op-
pbeurt van de Pieterskerk
998 hem zorgen. In de balken
de dakconstructie vreten
;en i heten bonte knaagkevers
deli onzichtbaar gangenstelsel.
aal° aar levert dat niet op, er is
nog niets onherstelbaar be-
- die |jigd, maar een aanpak
t niet jarenlang op zich la-
^al wachten.
2081 daar zit het grootste pro-
na m: de stichting die de Pie-
1 ;erk beheert heeft nauwe-
woo> geld en het Rijk stelt onvol-
8en ide subsidie beschikbaar.
mt> 1 itold in een toelichting op
,ana artikel: „De Pieterskerk
2002 sowieso een grondige op-
ibeurt ondergaan. En daar
tijd! en de kosten voor de ver-
e sc ing van het door knaagke-
r G aangetaste hout nog eens
°8)at kost tonnen. De Pieters-
heeft dat geld niet. En met
ijksgeld komen we ook niet
•hied Leiden krijgt een behoorlijk
de ag, maar dat is aan strenge
■rvon s gebonden. Ik moet zo
111111 procent aan particuliere ei-
ren geven, zo veel voor
ie®^ ns, zo veel voor kerken, en
tlle' n maar op. Ik wou dat ik de
oniel te had om het geld meer
eschi gigen inzicht te besteden."
arme wethouder voegt er aan
chtii at hij trots is op het monu-
aar v enbeleid in Leiden en ook
rde i e keuzes die zijn gemaakt
■erd 11 verleden. „De restauratie
deaalhet Hagerbeerorgel in de
Als de renovatie van de Pieterskerk te lang uitblijft, kan het gebouw een besmettingsbron van bonte knaagkevers worden, foto henk bouwman
Pieterskerk kostte miljoenen.
Het ligt voor de hand dat som
migen gaan denken: had dat
geld voor het opknappen van
de kerk zelf gebruikt. Maar zo
eenvoudig ligt dat niet. Dankzij
het vernieuwde Hagerbeerorgel
is de kerk beter in trek bij tal
van groepen. Wat weer meer
geld opbrengt."
Directeur T. Boon van de Pie
terskerk bevestigt het verhaal
van de wethouder. „Die kevers
leveren op dit moment geen ge
vaar op, niet voor de bezoekers
en niet voor de kerk. Maar je
moet het wel een keer aanpak
ken. Anders bestaat de kans dat
ze andere gebouwen in het cen
trum besmetten of in de Pie
terskerk ook op andere plaatsen
aan de slag gaan."
Maar de financiën zijn inder
daad een moeizame zaak, er
kent ook Boon. „De restauratie,
zonder het verhelpen van de
schade van de knaagkevers ove-
41
ïrti- ril
rijft I
'kei.
DOOR QNNO HAVERMA
rdii*!
Heidi de Gouw en José de Kluijver doen onderzoek naar astma
het front der wetenschap, dat is het streven van de Leidse
niversiteit. En met succes. Niet zelden brengen Leidse
rzoekers opmerkelijke resultaten onder de aandacht. Maar
ok onderzoeken die minder opvallen dragen bij aan een
inzichtelijker samenleving. In Onderzoek houdt een
idoorsnede van de Leidse wetenschap tegen het licht. Elke
ik vertelt een andere onderzoeker over zijn of haar werk.
Vandaag Heidi de Gouw en José de ïQuijver.
tal Ba Irijfveer is duidelijk. „Veel
r lijdien realiseren zich niet hoe
om benauwd te zijn",
Elisablosé de Kluijver, arts-on-
i Meri eker op de afdeling Long-
n van het Leids Universi-
le edisch Centrum (LUMC).
zijn dmen is iets vitaals." Samen
iomedisch wetenschap-
ingen eidi de Gouw, die in de
oud-p ise van haar promotie-on-
;r. To ek zit, neemt ze de oorza-
Hugl in astma-aanvallen onder
ïatie', p. Dat is hard nodig, want
luhin ntal astma-patiënten
ie sint nog steeds,
n de I a is een ziekte van de
ïaakte rende wereld", stelt Peter
it hij a bijzonder hoogleraar te
n van i namens het Astma
en de begeleider van
en José. In tegenstelling
tvaak gedacht wordt is
ervuiling niet de grote
0 oener. De voormalige
ende als gevolg van zwa-
inkoolvervuiling wel een
lercentage bronchitispa-
x maar West-Duitsland
53?7 31 ee' meer mensen met
Sinds de Duitse eenwor-
21 omen allergie en astma
315 921 het oosten steeds meer
NJTIES
8.30 tot
gj aan onze westerse sa-
ertenue ving", zegt Sterk. „Dank-
t 8.30 tot tochtstrips gedijt de
jfmijt goed in al die afge-
EN ruimtes. En als gevolg
t vaccinatieprogramma
3) inderen wordt het af-
iparaat niet meer vol-
htiqinq vs e geprikkeld, waardoor
1 van het i een kans krijgt. Het is
ngen 1,- lijk goed dat we kinderen
o tegen infectieziekten.
pa 'e aan'eë hebt voor
entoeslaj'en le afweer wordt niet of
hiindag loende getraind, dan kan
erapparaat eerder ont-
>p cassei Daar moeten we iets op
kiezen,»
eenandei
i een sanit mgen zijn er volop. Lino-
suithetu i plaats van tapijt, hoe-
'tte beschi tr bet matras en de kat
'niectu* tUlt- medicijnen om
u teking te remmen, om
oorbehoj itwegen goed open te
verij Dami i get helpt, maar het is
noeg. Patiënten raken
aan benauwdheid,
ir ze soms pas alarm
ze bijna geen lucht
rijgen. Dat is gevaarlijk,
innen nog steeds veel
patiënt leren", aldus
naar ruim twintig procent: een
op de vijf kinderen heeft last
van benauwdheid. „Je ziet het
vaak niet aan ze", zegt José.
„lylaar ze kunnen niet meedoen
met hun leeftijdgenootjes, ze
hebben de kracht niet om te
stoeien of te voetballen, ze heb
ben veel energie nodig om
adem te halen, lucht te krij
gen."
Er is, zegt Heidi, een Ameri
kaanse theorie dat astma onder
kinderen toeneemt omdat kin--
deren tegenwoordig vaker ach
ter de televisie of het computer
scherm zitten en nog maar zel
den buiten spelen. „Daardoor
zouden ze te weinig bewegen
en de.luchtwegen onvoldoende
stimuleren. In Amerikaanse
binnensteden is de situatie mis
schien extreem, maar volgens
mij heb je dat hier ook. Kinde
ren zitten veel binnen, ze ren
nen weinig."
Terwijl af en toe een flinke stoot
lucht inademen door je longen
ver open te zetten toch hard
nodig is. Jonge astmapatiënten
moeten juist wèl meedoen aan
de gymlessen op school. Heidi
en José noemen wielrenner
Gerrie Kneteman, schaatser
Bart Veldkamp en hardloopster
Ellen van Lange als treffende
voorbeelden van mensen die
met een lichte vorm van astma
de top in hun sport bereikten.
„Maar", zegt José, „laat er geen
misverstand over bestaan: niet
alle kinderen met astma kun
nen altijd maar gewoon mee
doen met sporten".
Zo'n veertig procent van alle
■Hl
Heidi de Gouw (links) en José de Kluijver.
foto hielco kuipers
Nederlanders heeft in meer of
mindere mate last van allergie.
Waarom heeft de een meer hin
der dan de ander? Wat gebeurt
er precies bij een astma-aanval?
En waarom raakt een patiënt
nooit bestand tegen prikkels die
niesbuien, piepende ademha
ling en het gevoel van een
dichtgeknepen keel veroorza
ken? Om daar achter te komen
doen ze op de afdeling Long
ziekten van het LUMC onder
meer onderzoeken met vrijwil
ligers. „We geven ze een kleine
prikkel. De patiënten krijgen tij
delijk iets meer last van hun
astma", zegt Heidi. „Maar we
ezondert
is inmiddels de meest
mende chronische ziek-
nderen. In de afgelopen
jaar is het aantal patiën-
ïederland verdubbeld
Het Astma Fonds hecht veel belang aan
onderzoek, getuige de leerstoel van pro
fessor Peter Sterk aan de Leidse Universi
teit. Ook Groningen en Rotterdam hebben
een bijzonder hoogleraar vanuit het Astma
Fonds. Sterk: „Het is de grootste patiën
tenvereniging van Nederland, die aan zijn
geld komt door met de pet rond te gaan.
Het is goed dat mensen zien wat daarmee
gebeurt, dat er wel degelijk vooruitgang is.
Na twintig jaar komt er nu een nieuw ge
neesmiddel voor astma en er zullen er nog
veel volgen.
Waar zijn onderzoekers zich richten op
astma, legt Sterk met zijn collega's Stok en
Hiemstra de aandacht vooral bij chroni
sche bronchitis. Roken kan hem des dui
vels maken. „Mensen maken zich druk
over de gekke koeienziekte, maar is daar in
Nederland al iemand aan overleden? Mis
schien moeten we zeggen: 'Roken, nóg
schadelijker dan Brits rundvlees!' Chroni
sche longziekten als gevolg van roken vor
men de vierde doodsoorzaak in Neder
land, na hart- en vaatziekten, kanker en
neurologische aandoeningen. Gezien het
toenemende aantal rokers zullen ze kort
na de eeuwwisseling oprukken naar de
derde plaats.
Het onderzoek naar chronische bronchitis
en longemfyseem is nog niet zover als dat
naar astma, stelt Sterk. Na de zomer be
gint het LUMC samen met de Rijksuniver
siteit Groningen een groot onderzoek on
der 270 patiënten (van wie de helft uit Lei
den en omstreken) naar de kwalijke gevol
gen van roken op de luchtwegen. „We zul
len kijken naar patiënten die gestopt zijn
met roken, maar ook naar hen die het niet
kunnen laten. Die mensen mogen we niet
in de steek laten. Er gaat veel geld van de
overheid, het Astma Fonds en het bedrijfs
leven in zulk onderzoek zitten, maar dat is
nog niets vergeleken met wat we kwijt zijn
aan medische kosten voor mensen die
ziek zijn geworden van het roken."
Voorkómen blijft het belangrijkste. „Kin
deren moeten gewoon niet gaan roken.
Vap de jeugd onder de vijftien rookt mo
menteel dertig procent en dat neemt toe.
Ik ben blij met het reclameverbod dat het
Europees parlement vanaf 2006 heeft be
dongen, maar daarmee ben je er niet."
„Je mag blij zijn als met actieve begelei
ding een op de vijf rokers stopt. Dus blijft
onderzoek nodig om de verslaafden te hel
pen. Hopelijk komt nog dit jaar een nieuw
ontwenningsmiddel tegen rookverslaving
beschikbaar."
Leiden laat deze maanden al de behoefte aan senioren
woningen in de stad in kaan brengen, enige tijd eerder
dan de bedoeling was. Dat is het antwoord van wethou
der T. van Rij (volkshuisvesting) op het verwijt van de
ouderenbonden dat de gemeente zich amper inspant
voor de huisvesting van ouderen. Dat onderzoek geeft
uitsluitsel over wie gelijk heeft.
rigens, kost 1,8 miljoen. Daar
van krijgen we hooguit 70 pro
cent vergoed, geld dat we eerst
zelf moeten voorschieten. De
rest moeten we uit eigen zak
betalen. Maar hoe? We hebben
nauwelijks reserves en op het
beheer van de Pieterskerk leg
gen we geld toe."
doen dat alleen bij milde pati
ënten", sust José. „Juist bij hen
kun je de effecten goed zien. En
de patiënten mogen er natuur
lijk niet echt ziek van worden."
José kijkt wat er gebeurt als ast
ma-patiënten herhaaldelijk
worden blootgesteld aan stof
fen die een allergische reactie
oproepen: keutels van de huis
stofmijt, kattenharen of pollen
van bloeiende grassen. „Ik
boots in feite de dagelijkse situ
atie na, maar dan wel op een
gecontroleerde manier. Dan
kijk ik wat er gebeurt met de ge
voeligheid van de luchtwegen
en wat de achterliggende ont
stekingsfactoren zijn."
Heidi onderzoekt de effecten
van een simpel verkoudheidsvi-
rus, de grootste veroorzaker van
tijdelijke verslechtering van ast
ma. „Hierbij bestudeer ik onder
meer de lucht die de mensen
uitademen. In een eerder on
derzoek is daarbij het molecuul
stikstofoxide (NO) gemeten.
Mensen die verkouden zijn,
blijken meer NO in hun adem
te hebben. Patiënten met min
der NO in hun adem hebben
eerder last van vernauwde
luchtwegen. Dat zou kunnen
betekenen dat NO in je eigen li
chaam werkt als remmende
factor op astma. Maar NO blijkt
ook actief bij de luchtwegont
steking. Te veel NO is dus ook
niet goed."
Het huidige onderzoek levert
op zijn vroegst over vijfjaar een
nieuw medicijn op. Langzaam
begint de wetenschap tot de
kern door te dringen, meent
professor Sterk. „Maar dat zal
nog wel wat jaren duren", aldus
José de Kluijver. „Dat molecuul
NO is pas een jaar of tien gele
den ontdekt. Er zijn zoveel ziek
ten waarin het een rol lijkt te
spelen... Dit biedt zeker kansen
voor de toekomst", vindt Heidi
de Gouw.
LEIDEN ROBBERT MINKHORST
De ouderenbonden stellen dat
Leiden veel te weinig bouwt
voor senioren en uitten daar in
maart van dit jaar hun onge
noegen over. Voorzitter H.
Schuurman van de overkoepe
lende organisatie COSBO was
het gevoel bekropen dat het
Leiden, met wethouder Van Rij
voorop, ook nauwelijks deerde
dat de huisvesting voor oude
ren tekortschoot. Van Rij wierp
de kritiek destijds 'verre van
zich'.
Aanleiding voor Schuurman
om zijn kritiek te spuien was
het afgezegde overleg dat de
bonden met de gemeente zou
den hebben. Inmiddels heeft
dat alsnog plaatsgevonden en
de uitkomst daarvan is het on-
Krakers moeten
uit grachtenpand
DEN HAAG/LEIDEN
De krakers die het pand aan de
Oude Rijn 112 bewonen, moe
ten voor 31 mei hun spullen
pakken en vertrekken. Dit oor
deelde de Haagse rechtbank
president gisteren in het kort
geding dat de huiseigenaren
van het monumentenpand te
gen de krakers hadden aange
spannen.
De krakers vonden dat ze in
hun recht stonden omdat het
huis lange tijd onnodig leeg zou
hebben staan te 'verpieteren'.
Ze vermoedden dat het huis om
puur speculatieve redenen was
gekocht en dat het daarmee ten
onrechte aan de woningmarkt
werd onttrokken. Maar de ad
vocaat van de eigenaren kon tij
dens de zitting aantonen dat de
eigenaren op korte termijn van
plan zijn om het pand op te
knappen en te verhuren.
derzoek naar ouderenhuisves
ting. „De kritiek die geuit is,
was niet onderbouwd", aldus
van Rij. „Het hele onderzoek
voor de regio, dat moet uit
monden in een regionaal volks
huisvestingsplan, trekken we
voor Leiden naar voren. Met als
doel: laten we de vraag en het
aanbod in kaart brengen."
Van Rij zei in maart dat Lei
den voldoende huizen bouwt
voor 55-plussers. Als voorbeeld
noemde hij ook de vier com
plexen langs de Vijf Meilaan.
Het woongeriefonderzoek van
de Vrouwen Advies Commissie
(VAC), dat eind vorige week aan
de wethouder werd aangebo
den, haalt dat voorbeeld echter
volledig onderuit. In de twee
flats met koopwoningen is
slechts 19 procent van de be
woners oudere.
„Leiden bouwt voor iedereen
te weinig", zegt Van Rij. „Het
probleem voor jongeren is gro
ter dan voor ouderen, alleen
minder scrhijnend. Een jongere
kan niet snel ineens de trap niet
meer op. Men vreest een enor
me vergrijzing. Het gekke is dat
in Leiden het aantal 65-plussers
voorlopig niet zal toenemen."
Volgens Van Rij komt dat om
dat de groep inwoners tussen
de 40 en 65 jaar in Leiden rela
tief klein is. En dat komt omdat
in de jaren '70 en '80 vooral in
Oegstgeest en Leiderdorp hui
zen zijn gebouwd, en niet zo
zeer in Leiden.
Tussen de gemeente en de
bonden is 'de kou inmiddels uit
de lucht', zegt Van Rij verder.
„We hebben een goed gesprek
gehad." Voorzitter R. van Cruij-
sen van de ANBO beaamt dat.
„Soms moet je je tanden laten
zien. Dat heeft ook intern wat
deining veroorzaakt - de Ad
viesraad Ouderenbeleid Leiden
nam afstand van de boosheid
bij de bonden - maar inmiddels
is alles pais en vree. De wethou
der en wij hebben de handen
geschud en toen was het over."
Olvarit Sprookjesmenu
Met leuke sprookjes op het etiket.
Kies uit o.a. bruine bonen of
gemengde groenten,
Pot 300 gram
n 3.09 v
t de Leidsch Dagblad
ANNO 1899
Vrijdag 26 Mei
LEIDEN - In de gisteravond in het Nutsgebouw ge
houden vergadering van de Leidsche vereeniging
'Schoolkindervoeding' werd uitgebracht het volgen
de jaarverslag van den winter 1898-'99:
'De Vereeniging ving met de uitdeeling aan op 5
December en zette die voort tot 9 Maart. In dien tijd
werd geregeld tweemaal per week in de Spijskokerij
van de Vincentius-vereeniging warm voedsel ver
strekt aan arme schoolkinderen, zoo van openbare
als van bijzondere scholen. Aanvankelijk bedroeg
het getal bedeelden 371, dat tegen het eind van het
jaar tot 400 klom. Door hen werden gebruikt
10,827 porties soep en 700 tarwebrooden.
Zooals andere jaren was de soep uitmuntend, waar
voor de directie van genoemde Spijskokerij alle lof
toekomt.
ANNO 1974
LEIDEN - Schouwenaar en Van de Berg aan het werk in het weiland. De melkende politieman kijkt wat
moeilijk omdat het krukje ontbreekt. foto archief leidsch dagblad
Maandag 27 mei
KATWIJK - De 36-jarige Gouwenaar G. M. Perdijk is
de opvolger geworden van de Quick Boys-trainer Piet
v. d. Kuil. De heer Perdijk behaalde afgelopen zater
dag in Zeist het B-diploma en heeft voor een jaar ge
tekend. De nieuwe oefenmeester van de Katwijkse
zaterdag eerste klasser heeft tien jaar gevoetbald in
het eerste elftal van Olympia (Gouda) en is daarna
als trainer achtereenvolgens aktief geweest bij de
zondag-vierde klasser Oudewater, het Kinderdijkse
De Zwerver (als jeugdtrainer) en de afgelopen twee
jaar bij Westerkwartier in Den Haag. Oud-eerste elf
talspeler Cor Vooys zal het komende seizoen de
jeugd van Quick Boys onder zijn hoede krijgen. Ook
hij tekende voor een jaar. Perdijk en Vooys zullen of
ficieel op 1 juli in dienst treden bij Quick Boys.
SYDNEY (Reuter) - In het zuidoosten van Australië
heerst een spinnenplaag. De dieren spinnen hun
webben ook tussen telefoondraden en als daar 's
morgens dauw op valt ontstaat er kortsluiting waar
door het plaatselijk telefoonverkeer wordt gestoord.
De oorzaak van de plaag is nog onbekend.
LEIDEN - Koe blijft koe. Ook als ze uitbreekt en van
het sappige gras van de buurman gaat genieten. En
dringend gemolken moet worden. De koe werd zater
dag door rijkspolitiemannen op de rijweg aangetrof
fen, ter hoogte van Holiday Inn. Het was grondge
bied der gemeente Leiden, zodat er meteen een tele
toontje naar de Zonneveldstraat ging. Hoofdagent H
Schouwenaar (een Zeeuw) bleek uitermate grote be
drevenheid te bezitten in het melken van de koe. Ge
assisteerd door agent B. van de Berg werd de koe
van de melk ontdaan. De eigenaar, een veehande
laar uit Leiden, heeft het dier later opgehaald
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na plaatsing een ingevulde cheque (geen
overschrijvingskaart) ter waarde van vijf gulden (voor een exemplaar van 13 oij 18 in zwart wit) op te sturen naar het iz-idsrh
Dagblad, t.a.v. Leidsch Dagblad Archieven, postbus 54, 2300 AB lelden of door contante betaling aan de balie van het Ix-ldsch
Dagblad aan de Hoosevellstraal 82. U ontvangt de foto binnen drie weken.
