Edward Albee komt in
Hoofddorp regisseren
l?iden sniktwaar het ooit heeft gelachen
Cultuur Kunst
Naturalis: concurrent
van de Efteling?
ubachtelijke kwaliteit
Literair V aritiété
vlu
er ie diep het leed waar-
Realistisch werk Nijland en De Vries in de Paauw
r
li»
14 ME11999
CHEF JAN RIJSDAM. 071-5356444, PLV CHEF ANNET VAN AARSEN 071-5356443
'Kunsthal concurreert met Efte
ling' kopte De Volkskrant on
langs boven een artikel over de
wijze waarop in Rotterdam
kaartjes, kop en schotels en alle
andere moge-
rele vrijetijdsactiviteiten onder
nemen. ..De elite kun je reuze
blij maken met een pot bier,
liefst in combinatie met een pot
voetbal", somberde NRC Han
delsblad
lijke prullaria
stelling
de man wor
den gebracht.
Het gaat goed
met de Kunst
bracht om de
stroom op peil
te houden of
te laten groei -
langs nog in
een artikel
waarvan de
auteur in mi
neur conclu
deerde dat „de
kunst door de
vrijetijdscul
tuur wordt op
geslokt.
De vroegere
SCP-directeür,
de Leidenaar
Van der Staaij.
beschreef vijf
jaar geleden in
'Museumvisie',
het vaktijd
schrift van de
Nederlandse
museumive-
reld, de ver-
Het gaat ^1 >11 |«j JVJVVI houding tus-
ook goed met "anil sen musea en
het natuur- pretparken al
historisch museum Naturalis in als „een wedloop om de gunst
Leiden. Maar het aantal van van het publiek. Van den Broek
360.000 bezoekers die het muse- zegt het er vooralsnog op te Wil
li m het eerste jaar trok geeft ook len houden dat cultuur in een
enige reden tot zorg, of op z'n competitie om de vrije tijd is be-
minst aanleiding tot de vraag of land.
Naturalis, als het nieuwtje er af Hoe dan ook: de Leidse rnuse-
is, een neergang cl la NewMetro- umwereld en gemeentebestuur
polis te wachten staat? Moet het ders zullen er de komende jaren
museum ook concurreren met niet aan ontkomen zich de
vraag te stellen die ook de direc
teur van Naturalis zich al heeft:
gesteld: worden stad en musea
een soort pretpark waar de
mayonaisecultuur zegeviert?
Gaat er steeds meer vermaaks-
water bij de culturele wijn? Of
kiest men. het poldermodel in
dachtig, voor 'de derde weg': het
culturele midden waarbij niet
de aanbieding van vermaak,
noch de klassieke opvatting van
kunstinstellingen voorop staat,
maar een symbiose tussen
kunst- en publieksgerichtheid.
Die laatste gedachte betekent
dat de culturele wereld niet de
concurrentie met de Efteling
aangaat maar het accent legt op
de autonomie van de kunst en
een aansprekende overdracht
van culturele informatie waar
bij de eigenheid van het musea
le product wordt gerespecteerd.
Een verdergaande popularise
ring van dat product leidt uit
eindelijk. en onbedoeld, tot een
steeds makkelijker inwissel
baarheid van cultuur voor an
der vermaak hetgeen op den
duur de positie van musea ver
der ondergraaft.
Zo'n uitgangspunt vergt een
gemeenschappelijke aanpak
van gemeente en musea. Tot
dusver hebben Leidse museum
directeuren het wat dat betreft
lelijk laten afweten. Ze bemoei
en zich voornamelijk met hun
eigen 'eiland', niet met de ande
re musea, laat staan met de stad
(ze wonen, op een na, ook alle
maal buiten Leiden). Zolang
ook het gemeentebestuur meent
de stad te moeten profileren als
een klutsei van vermaak, met
onzinnige kreten als 'Niets lijkt
op Leiden', schiet het niet op.
'Leiden museumstad' klinkt zo
cultureel, heb ik al eens horen
zeggen. Alsof dat het ergste is dat
ons kan overkomen.
de Efteling en andere pretpar
ken? Of draait het uit op een
keiharde competitie om de be-
zoekersgunst tussen Naturalis
en de andere Leidse (rijks)mu-
sea?
Feit is dat de cultuurgangers
zich steeds meer cultureel- en
niet-cultureel vermaak kunnen
veroorloven, en dat de musea en
andere (culturele) instellingen
daarmee in een competitie om
de beschikbare vrije tijd terecht
zijn gekomen. Het museum be
zoek is de laatste decennia wel
iswaar sterk gestegen, maar de
groei blijft sinds een aantal ja
ren achter bij de groei van het
aantal musea, zei A. van den
Broek, van het Sociaal Cultureel
Planbureau (SCP), afgelopen
week in Naturalis.
Feit is ook dat hoger opgelei
den vaker naar musea, theaters
en concerten gaan dan lager op
geleiden. Maar de stijging van
het opleidingsniveau heeft geen
groeiende culturele belangstel
ling tot gevolg gehad, blijkt uit
cijfers van het SCP. Mensen
doen dan dit, en dan eens dat.
Activiteiten en instellingen trek
ken niet zozeer vaste klanten
maar vooral incidentele bezoe
kers. Mensen gaan bovendien
verder van huis, wat tot gevolg
heeft dat meer vrije tijd opgaat
aan heen en weer gereis. In het
Sociaal en Cultureel Rapport
1998 wordt een en ander geka
rakteriseerd als een 'parade van
passanten'.
Een groot deel van het publiek
blijkt de cultuur dus ontrouw.
Ook de groei van de schare be
zoekers van musea bestaat voor
al uit incidentele bezoekers. Nog
niet gepubliceerde analyses van
het Planbureau zouden boven
dien suggereren dat de trouwe
bezoekers van musea en podia
steeds vaker allerlei niet-cultu-
VARA
Geen duidelijke
favoriet in
Cannes
CANNES
RTR/AFP/DPA/ANP
Het 52ste internationale
filmfestival van Cannes is
woensdagavond begonnen
met alle fanfare, sterren, toe
ters en bellen die bij het
meest prestigieuze filmfeest
ter wereld horen, maar zon
der een duidelijke favoriet
voor de hoogste onderschei
ding: de Gouden Palm.
Tweeëntwintig films dingen
mee, elf uit Europa, zes uit
Noord-Amerika en vijf uit
Azië en het Midden-Oosten.
De prijs wordt op zondag 23
mei, de laatste dag van het
festival, uitgereikt.
Openingsfilm was de in
ternationale coproductie 'De
barbier van Siberië' van de
Russische regisseur Nikita
Michalkov, met de Britse ac
teurs Richard Harris en Julia
Ormond. De Britse comedie
'An ideal husband', van re
gisseur Oliver Parker, sluit
net filmfestival af.
Op het festival zijn geen
Nederlandse films te zien. Er
is wel Nederlandse inbreng.
De nieuwste film van de Brit
Peter Greenaway, Eight and
a half woman', is medege-
produceerd door Kees Kas-
ander en productiemaat
schappij Movie Stars. In de
marge van het festival van
Cannes is een retrospectief
te zien van grote liefdesfilms
met eregaste Faye Dunaway.
'ekker
1 eei onde levensliedfestival over kunstbeen, zielig hondje en rode rozen
che, YSIE WIJNAND ZEILSTRA
Ivo de Wijs en Pieter Nieuwint
dt va
in ni
lgen m heeft een klinkende
dron |de geschiedenis van de
kleinkunst.
üeg#'in vooral het blijmoe-
lem ithousiasme van de
Jlesi 'den die spitsvondige
e o\ hten. Luister naar wat
jweg i groep op plaat of cd is
s dit len. en de uitbundig-
is z I direct op. In 1979 hiel-
ïiet J mee op. En nu ineens,
taal jaar na dato, staan de
En Pstelijke vaders in een
i ni leidsproductie weer sa-
1ste toneel. Wederom is het
enni 1 'euk zelfs, omdat alles
Veel e'plezier en ambachte-
elad 'aliteit getuigt. Ivo de
ter t njddels gerenommeerd
En tijver en radiopresenta-
Lt su peter Nieuwint, docent
heti digheid Engels aan de
Niel teit in Tilburg, zijn even
is 5 het podium, gewoon
i. D ze dat leuk vinden. En
sfl °der meer te merken,
nieu oemen ze het program-
en i rair Variété' en dus niet
jsyd Misschien willen ze
bi: 'e benadrukken dat de
te 1 van het tekstmateriaal
we de hoogste prioriteit
prol at is bij de hedendaagse
mei ,ets wel eens wat an-
ieuwint zit achter de
vleugel en zorgt voor de liedjes,
De Wijs loopt rond of zit achter
een tafeltje. De structuur is een
om-en-ommetje: nu eens speelt
en zingt Nieuwint, dan weer
leest De Wijs voor of geeft hij
les in rijmschema's en opmer
kelijke versvormen als de 'cleri
hew' jen een enkele keer zingen
ze samen.
Nieuwint bezingt bijvoor
beeld de schoonheid van de
Letterenmeisjes die hij dagelijks
tijdens zijn werk mag ontmoe
ten. Zijn zangstem is verre van
volmaakt, maar heeft nog wel
altijd dat'licht ironische karak
ter dat zijn liedjes meerwaarde
geeft. Bovendien werkt de uit
bundigheid van zijn klassiek-
cabaret-klinkende pianobege
leiding aanstekelijk.
De Wijs zelf is in zijn element
wanneer hij spelletjes met taal
Isan demonstreren. Aan de
hand van talrijke voorbeelden
uit eigen werk en uit dat van
anderen (onder wie de door
hem bewonderde Drs. P.) be
spreekt hij uitvoerig ons aller
behoefte aan rijm. Eigenlijk
krijgen we af en toe gewoon les
(„Zijn hier nog vragen over?")
en de' meester is trots wanneer
zijn leerlingen de grap door
hebben. Op het bord staat
het raadselgedicht: 'MIJN BU
REN ZIJN ETTERS'. Een slimme
toeschouwer heeft door dat de
typografie aangeeft welk rijm
ontbreekt: 'en dat schrijf ik met
grote letters'.
250 Theater\'oorstellingen en concerten
7 0
Chlt ei
takei 'AN VOORPAGINA
i als ef
kan er wat van. Ze
café Het Centrum een
ran De Zangeres zon-
helei i en een lied van Mari-
istiscl ber ten gehore. De toe-
ich da rs raakten diep ont-
or zo'n bonk jong ta-
irlène en Willem Bey
Dersoc iet hun stem en een
voordracht ontroering
r is B n. En hoewel het alle-
nieifai was om aan te zien,
niet van alle deelne
men g
Malle Babbe brachten
een geestig lied over
ouwtje, waarin Heijer-
iroemde regel 'De vis
ïur betaald' een kleine
wordt gemaakt ook
wordt het met spot in
conol gezongenmet kilo's
z': et is bedoeld als gees-
aak. Een pukkeltje con-
i ren|en jan zingen dat je de
:st hebt. Zoiets. Het zet
tot verborgen huilbui-
a mÉ alles wat er in het leven
aren' ging.
itenic met zeer getajen_
ïe at emaskerde leadzanger,
Fraai om te zien al kon het niet alti
bracht een ballade over een
kunstbeen, een ballade die in
ontroering wekken.
een studententijdschrift niet
zou misstaan. Knap, maar af en
foto loek zuyderduin
toe zou die Zorro moeten gaan
zingen. Een Paul de Leeuw
achtig talent. Maar wederom:
schmieren, spotten en gein.
Hetzelfde geldt voor De Tissu
es. Ook leuk, maar wel heel erg
lang. Het geestige was wel dat
andere groepen hun lied over
het zielige hondje al na twee
keer luisteren feilloos konden
meezingen. Maar de ernst ont
brak.
Het optreden van Patrick
Broeken in café Beavers had
van mij ook in de prijzen mo
gen vallen. Al was het alleen
maar door de ontroerende pre
sentatie van zijn Frans Bauer-
achtige, romantische liederen,
met natuurlijk veel donkerrode
rozen en eeuwige trouw. Maar
de echte vonk ontbrak. Waar
schijnlijk door de zenuwen.
In café Bacchus was het net
als in de andere kroegen een ui-
enpan. Wethouder Alexander
Pechtold liet zich het jureren
goed smaken. Met enige ver
wondering in zijn blik sloeg hij
de zanger Toon Asten gade, die
twee eigen nummers bracht,
jammer genoeg niet volledig
verstaanbaar en af en toe weg
gedrongen door een andere
stem op de band. Een Joe
Cocker van het levenslied, met
een eenvoudige voordracht,
waarmee hij leek te willen zeg
gen: 'Hier sta ik. Ik kan niet an
ders.'
Bacchus, de god van de wijn,
werd extra gekieteld door me
vrouw Kinkel-Van Leeuwen, die
was uitgedost als de Zangeres
zonder Naam en zelfs een beet
je mank binnenkwam. De wat
oudere dame, bij wier door
groefde gezicht Van Gogh zijn
vingers zou aflikken, was nog
soepeitjes in de heupen, het
geen bij het lied over de eenza
me matroos goed uitkwam.
Toekomst
Een mooie avond. Een gedenk
waardige avond ook voor de ta
lentscouts. Mits ze een goede
tekstschrijver heeft en iemand
die pakkende melodieën kan
maken, ligt er voor de twaalfja
rige Charlène een grote toe
komst in het verschiet. En wat
Willem Bey betreft, ook die
man moet nu maar eens op zijn
waadde worden geschat. Het
zou mooi zijn als dit festival
daartoe de aanzet was. Dan
blijft het levenslied toch een
beetje in de familie.
Woensdag 19 mei worden in de
tweede voorronde de overige fi
nalisten uit de hoge hoed geto
verd. De finale van het Leids
Festival van het Levenslied is
op 18 september in de Leidse
Schouwburg.
tekende voor zijn zoon
John Lennon is vooral bekend geworden als Beatle,
had ook andere creatieve talenten. Volgende maand
erenigde Staten een boek uit met tekeningen die
zijn zoon Sean maakte. Lennon zat voor hij muzi-
e tijd op een kunstacademie. Toen de nu 23-jari-
twee en vijfjaar was, tekende de Beatle vrijwel
voor hem.
De beroemde schrijver Ed
ward Albee komt komend
seizoen een week naar
Schouwburg De Meerse in
Hoofddorp om persoonlijk
de regie op zich te nemen
van zijn eenakter 'The Zoo
Story' en het stuk 'Old
Friends'. Albee schreef on
der meer het wereldbe
roemde toneelstuk 'Who's
afraid of Virginia Woolf.
Schouwburg De Meerse en
Theater Het Oude Raad
huis hebben voor het ko
mende seizoen 250 thea
tervoorstellingen en con
certen op het programma.
Het theaterseizoen in
Hoofddorp begint op 15
september met een pre
mière van cabaretier Rob
Kamphues.
HOOFDDORP
CAROLINE VAN OVERBEEKE
De schouwburg en het theater
hebben veel verschillende voor
stellingen op stapel staan, vari
ërend van cabaret van Lenette
van Dongen tot een concert van
het Noordhollands Philharmo-
mento Consort Amsterdam
speelt werk van Italiaanse
meesters als Scarlatti en Loca-
telli.
Er staan ook weer veel beken
de acteurs op de planken in
Hoofddorp, onder wie John
Kraaijkamp sr. [Op bezoek bij
meneer Green), Linda van Dijck
en Jules Croiset [De onverwach
te man), Trudy I^abij en Jules
Hamel [Er valt een traan op de
tompoes) en Carol van Herwij
nen en Peter Lusse [Het Zak-
kendiner). De Dans Combinatie
toont klassiek ballet en moder
ne dans van drie topgezel-
schappen op één avond: Het
Nationaal Ballet, Dansgroep
Krisztina de Chatel en Leine
Roebana.
De kassatijden van De Meer
se worden vanaf 6 september
verruimd: maandag tot en met
zaterdag van 10.00-14.00 uur,
op donderdag van 19.00-21.00
uur en op voorstellingsavonden
van 19.15-20.15 uur. De nieuwe
seizoensbrochure wordt huis-
aan-huis verspreid in Haarlem
mermeer. Abonnementhouders
krijgen de brochure thuisge
stuurd. Het nieuwe programma
is ook verkrijgbaar in bibliothe
ken, buurthuizen en bij
Schouwburg De Meerse aan het
Raadhuisplein 3 in Hoofddorp.
LEIDEN
CAROLINE VAN OVERBEEKE
„Zijn expressieve houtsneden,
tegenwoordig gewilde verzame
laarsobjecten, behoren mijns in
ziens tot het allerbeste wat er in
deze techniek in Nederland ge
maakt is, en zijn schilderijen en
rekeningen nemen, vooral door
zijn uiterst eigenzinnige en op
merkelijke onderwerpkeuze, een
unieke plaats in binnen de rea
listische stromingen uit de eerste
decennia van deze eeuw.
Dat schrijft M. Ariëns-Volker
in een boek over Dirk Nijland
(1881-1955), een kunstenaar die
niet erg bekend is onder het
grote publiek, maar met zijn
opmerkelijke, bijna abstracte
houtsnedes wel de aandacht
trok van een selecte groep
kunstminnaars. Raadhuis De
Paauw in Wassenaar besloot, in
aansluiting op de tentoonstel
ling 'Dageraad van de Moderne
Kunst' in de Leidse Lakenhal,
nu juist deze Nijland en zijn
tijdgenoot Johan de Vries
(1892-1982) voor het voetlicht
te halen. Het voor deze kleine
tentoonstelling geselecteerde
werk - zowel olieverf als grafiek
- bevat realistisch weergegeven
duinlandschappen en havenge
zichten, en stillevens met mo
delscheepjes. stormlampen en
schilderattributen.
Nijland werd in zijn tijd als
eenling beschouwd omdat hij
niet duidelijk onder te brengen
was bij een bepaalde groep of
richting. Volgens hedendaagse
kunsthistorici sluit zijn werk
echter aan bij het 'luminisme'
van 1905-1910 en de 'nieuwe
zakelijkheid' uit de jaren 1925-
1940. Hij had een voorliefde
voor typisch Nederlandse on
derwerpen als havenhoofden,
vuurtorens, Katwijkse vissers
vrouwen, opkomend tij, het
Leidse Galgewater en netten bij
laag water. Hij bracht die in
beeld op een droge en soms
humorvolle wijze en schilderde
stilte en verlatenheid in tere
tinten.
Nijland was in zijn jonge ja
ren bevriend met Jan Toorop.
Op 17-jarige leeftijd ging hij in
de leer bij Antoon Derkinderen
in Laren waar hij leerde litho
graferen. In 1897 ging hij in
Amsterdam wonen, maar hij
reisde regelmatig naar Katwijk
om met Toorop te werken. Via
Toorop kwam hij in contact
met Albert Verwey die in
Noordwijk woonde. Daar ont
moette hij vooraanstaande
kunstenaars uit de kring van de
Tachtigers.
Nijland verhuisde in 1904
naar Katwijk. In 1916 maakte
hij zijn eerste houtsneden en
werd hij lid van de Vereniging
tot Bevordering der Grafische
Kunst. Twee jaar later betrok de
kunstenaar het 'Roze Huisje' in
Wassenaar. In 1926 stopte hij
met het maken van houtsneden
en richtte hij kunstenaarsver
eniging De Brug op. In 1947
verhuisde hij met zijn tweede
echtgenote naar Santpoort
waar hij in 1955 overleed.
Nijland bleef zijn hele leven
realistisch werken. In een aan
tal van zijn indringende pren
ten van havenhoofden komt hij
dicht in de buurt van abstractie,
maar de stap naar een volledig
Monet brengt 24,5 miljoen op
Het doek Hooiberg van de Franse schilder Claude
Sotheby's in New York geveild voor 12 miljoen dol-
gulden). Een ander werk van Monet, van de
Waterloo Bridge in de mist, bracht 9,3 miljoen dollar
miljoen gulden) op. Van de 48 schilderijen die op de
impressionistische en moderne kunst werden aan-
werden er slechts 30 verkocht. Voor onder andere een
een balletdanseres van Degas, een portret van een
vrouw in een tuin van Toulouse-Lautrec en een
Klee werd geen koper gevonden.
gaat.
een i
striji
len ht
ze oc
tricel
Una,
"werp
'De P
ZIE 3 20.52
Urbanus in De Meerse. foto pr
nisch Orkest. In het nieuwe sei
zoen komen Rob de Nijs, Jaspe-
rina de Jong en Louis van Dijk
naar Hoofddorp, maar ook Ce-
asar Zuiderwijk met Percosa
Percussion en Robert Long
worden verwacht. Liesbeth List
speelt de hoofdrol in Piaf, de
'musical', over het leven van de
beroemde Franse chansonnière
Edith Piaf. Hans Liberg, win
naar van de Emmy Award, staat
op de planken met zijn 'Nieuwe
show' en Conny Janssen Danst
met 'Kus van een vis'.
De Senegalese meesterdrum-
Oscar Siegelaar 'De Naaktslak'.
foto tetlagemaat
mer Ali N'Diaye Rose Sabar
Ensemble brengen een Senega
lese percussie met zang en dans
en Introdans Ensemble voor de
jeugd viert 'Feest' voor de klein
tjes vanaf 7 jaar. Behalve be
kende cabaretiers als Seth Gaai-
kema, Urbanis en Bert Visscher
zijn er ook voorstellingen van
jonge winnaars van cabaretfes
tivals onder wie Patrick Stoof,
Jacqueline Kerkhof en Najib
Amhali. In Celtic Connections
laten vijf vocalisten hun kelti-
sche gezang, muziek en oerrit-
mes horen en het Combatti-
non-figuratieve werkwijze, zou
Nijland nooit zetten.
Johan de Vries woonde van
1924-1927 in Wassenaar en ver
huisde vervolgens naar Katwijk
waar hij tot 1931 woonde en
werkte. Hij noemde zichzelf
een 'romantisch realist', van
hem is op de expositie even
eens werk te zien. Ook hij heeft
geflirt met abstacte kunst, maar
uiteindelijk de herkenbaarheid
in zijn voorstelling nooit losge
laten. „Ik wil met mijn werk in
het leven staan", zei hij ooit. In
1831 keerde de kunstenaar te
rug naar Wassenaar waar hij in
1982 overleed Op de tentoon
stelling in De Paauw is werk te
zien dat duidelijk is geïnspi
reerd op Katwijk en de Wasse-
naarse duinen. In de jaren der
tig werd het duinlandschap zijn
belangrijkste Onderwerp. Hij
koos onderwerpen die de drei
ging van de tijd verbeeldden.
De tentoonstelling Is van tot
en met 20 juni te bezichtigen
op donderdag t7m zondag van
12.00-16.00 uur in De Paauw,
Raadhuislaan 22 in Wasse-
Houtsnede
van Dirk Nij
land, Har-
wichboot te
Hoek van
Holland,
1924.
foto tom
fiaartsen/pr
