Maden laten Joop lopen
TV
WEER
Jomanda maakte Tiel beroemder dan Flipje
Aanpak doping terecht
Het Gesprek van de Dag
VRIJDAG 14 MEI 1999
COMMENTAAR
Morgen gaat in het Italiaanse Agrigento de 82ste Giro d' Italia van
start. Richard Virenque maakt deel uit van het wielerpeloton, dat
voor zijn eerste grote ronde van dit seizoen vertrekt. De Franse
renner wordt als sinds de Tour de France van 1998 verdacht van
dopinggebruik, maar blijft systematisch ontkennen. Ondanks alle
verdachtmakingen mocht het paradepaardje van zijn werkgever
Festina - zij het tegen aanzienlijk minder salaris - gewoon in dienst
blijven. Maar Virenque nam geen genoegen met minder, en hapte
direct toe toen Polti hem een lucratief contract aanbood.
De Belg Frank Vandebroucke verschijnt morgen niet aan de start.
Eerder deze week legde het misschien wel grootste wielertalent
een verklaring af, waarin hij toegaf dat hij medisch wordt bijge
staan door Bernard Sainz (paardenfokker van beroep) en advocaat
Bertrand Lavelot. Die twee worden door de Franse justitie ver
dacht van handel in doping. Werkgever Cofidis heeft Vandebrouc
ke voor onbepaalde tijd geschorst.
Het is niet de doping zélf die de sport geweld aandoet, maar de
volstrekte argeloosheid en arrogantie waarmee atleten, ploeglei
ders, Tour-directies en wielerorganisaties omgaan met het gebruik
van stimulerende middelen en de gevolgen daarvan. De wielren
nerij heeft zich tegenover de buitenwereld lang onwetend gehou
den over het gebruik van stimulantia. Nu met name de Franse jus
titie de strijd tegen de dopingmaffia in de sport in het algemeen,
en in het wielrennen in het bijzonder onverminderd voortzet, lijkt
de vicieuze cirkel - handel, gebruik en het oogluikend toestaan van
doping - doorbroken. Maar op een enkele uitzondering na houdt
de wielrennerij zich stil.
Het zelfreinigend vermogen van de sport laat duidelijk te wensen
over. Als er al zoiets bestaat. Doping speelt sinds jaar en dag een
voorname rol in de wielrennerij, en de problematiek is met het
verstrijken der jaren alleen maar groter geworden. Immers, de
kwakzalvers met hun pillen en spuiten zijn nooit weg geweest en
de (commerciële) belangen zijn toegenomen. Maar het is stuitend
en ontluisterend om een niet als 'dom' bekend staand wielertalent
als Frank Vandenbroucke anno 1999 te horen verklaren dat hij
zich heeft laten volstoppen met 'homeopatische middelen' door
paardenfokker Sainz. Een beter bewijs dat de topsporter tegen
zichzelf in bescherming moet worden genomen, is er niet. Dat nu
heeft de ploegleiding van Cofidis gedaan. Een voorbeeld dat navol
ging verdient.
De droom van plastic
In de hele reut van millennium-programmaprogramma's, de te
rugblikken op de afgelopen eeuw, de praatprogramma's, de ge-
schiedenisquizjes en wat dies meer zij, is eindelijk weer een fat
soenlijk programma opgedoken. De grote schrijver Norman Mailer
vertelt in een serie van drie afleveringen over de geschiedenis van
'zijn' Amerika. De Ikon maakte het met een aantal buitenlandse
omroepen en zendt het uit op zondagavond: 'De droom van plas
tic'.
Alleen al de keuze van de reclame- en voorlichtingsfilmpjes waar
mee de makers het verhaal illustreren maakten het eerste deel de
moeite waard. De reclame voor presidentskandidaat Eisenhouwer
bijvoorbeeld: een stoet van tekenfilmfigiiürtjes met vlaggetjes die
over straat marcheert terwijl een koortje zingt: 'I love Ike, you love
Ike, everybody loves Ike.' Het reclamefilmpje waarin een frisse jon
geman in pakaan een stralende vrouw de zegeningen van moderne
keukenapparatuur zoals staafmixers en vuilvermalers uitlegt. Het
voorlichtingsfilmpje waarin het publiek wordt uitgelegd wat te
doen in geval van een Russische atoomaanval: een man die vertelt
dat je nooit in het licht van de explosie moet kijken, zijn arm voor
zijn gezicht houdt en zegt: onthou dit gebaar, het kan uw leven red
den.
Maar het belangrijkst is natuurlijk de geïnterviewde, Norman Mai
ler. Hij is 76 jaar oud. En al vijftig jaar getrouwd met Amerika, ver
telt hij aan het begin van het programma. „Amerika is mijn spiritu
ele vrouw, is dat mijn hele schrijversloopbaan al geweest, en ik heb
geen respect meer voor haar.Het blijkt de harde openings-uit-
spraak van een milde beschouwer, een man die om zichzelf kan la
chen en die zijn geschiedenis en die van zijn land met afstandelijk
heid bekijkt.
Mailers schrijversloopbaan is de rode draad in het verhaal. Hij ver
telt hoe hij als 20-jarige de oorlog inging met het doel om een groot
schrijver te worden. Hoe hij dat na de oorlog inderdaad werd. Hoe
de Koude Oorlog Amerika in zijn greep kreeg. Hoe het bedrijfsleven
zijn invloed op de maatschappij vergrootte en de mensen 'braaf en
fantasieloos' maakte. En hoe Amerika 'van plastic' werd. Mailer
pakt een tupperware-schaaltje en haalt de deksel eraf „Kijk", zegt
hij. „met speelgoed van dit materiaal zijn generaties mensen opge
groeid. Het heeft geen enkel gevoel niet zoals glas of hout of stof je
krijgt er niets van terug.
Hij vertelt met zelfspot hoe hij ooit de illusie had om adviseur van
presidenten te worden. „Maar dat is natuurlijk belachelijk. Wat
had ik die mensen kunnen vertellen? Breek alles af wat je hebt op
gebouwd? Wordt een nieuw mens? Ik had ze helemaal niets te ver
tellen.
Het leuke van Mailer is dat hij niet van zijn eigen gelijk overtuigd
is. Zoals hij over zijn stem op president Kennedy zegt: „Of ik daarin
gelijk had, daar kan ik nog jaren met mezelf over bakkeleien.
WIL BUYS
Aan de koude kant
De bewolking bleef gisteren vrijwel de hele dag nadrukkelijk aanwezig
en hier en daar viel uit die dikke grijze wolken wat lichte regen of een
lokale bui. Voor de zon werd slechts in geringe mate wat ruimte gela
ten. Ondanks de vrij hoge ochtendminima, schommelend rond 11 gra
den, resulteerde dit dan ook in iets lagere maxima dan de dagen voor
dien. In deze regio schommelde de maximale kwikstand tussen 15,3
graden in Valkenburg en 16,3 graden op Schiphol.
Ook vandaag wordt het niet echt beter. Een lagedrukgebied met een
centrum iets ten westen van ons land domineert in grote mate ons
weer. In de loop van de volgende 24 tot 48 uur trekt deze depressie
naar het oosten, waardoor de wind geleidelijk naar het noorden draait.
Vandaag krijgen we een afwisseling te zien van wolkenvelden en op
klaringen. De luchtmassa is evenwel voldoende onstabiel dat er hier en
daar een opbollende stapelwolk voldoende dik kan worden om een lo
kale bui te produceren. Zelfs een donderslag behoort tot de mogelijk
heden. Na een opnieuw vrij zachte ochtend met temperaturen rond 11
graden wordt het maximaal 14 tot 16 graden.
Vanavond en vannacht verandert er weinig. Het blijft wisselend be
wolkt met kans op een lokale bui. Doordat de opklaringen tegen de
ochtend iets breder uitvallen wordt het tegen de ochtend wat frisser,
met minima van rond 7 graden.
Het weekeinde lijkt gunstig te gaan verlopen onder positieve invloed
van een naar onze streken trekkende uitloper van een hogedrukgebied.
Het blijft zowel op zaterdag als zondag overwegend droog met flinke
zonnige momenten. Maar doordat de aangevoerde lucht vanuit het
noorden komt blijven de maxima aan de lage kant; in het binnenland
tot gemiddeld 14 graden en aan zee stokt het kwik op 12 graden.
WERNER VAN DEN BROECK
Al wat nog op het perron was overgebleven stapte in die
vertraagde Intercity. Ik bleef moederziel alleen achter. Zou
mijn boemel wel ooit komen? Toen keek ik achter mij en
zie, tegen de balustrade leunde een vergeten paraplu. Die
leen ik, dacht ik, om in Hilversum droog naar de studio te
komen.
Mijn boemel verscheen, ik stapte in en had zowat een hele
trein voor mezelf alleen. Omdat het boemelen bij de NS een
beetje in het verdomhoekje zit, wordt er veelal gebruik ge
maakt van die ouderwetse hondenkoptreinen. Dit was ook
een hondenkop, met nog twee van die coupés achterin met
schuifdeuren. Ach, zo prettig en rustig en relaxt als je daar
in zit! Eigenlijk zijn die boemeltreirien, omdat ze nagenoeg
leeg blijken, uiterst comfortabel. In een gemoedelijk vaartje
stoomden we naar Hilversum alwaar ik precies een uur na
vertrek aankwam. Zit je in een duur T\'-programtna en
halen ze je met een taxi op dan doe je er, als er geen files
zijn. toch ook vijftig minuten over, dus met openbaar ver
voer gaat het nauwelijks langzamer.
In Hilversum goot het niet, plensde het niet, hoosde het
niet, nee, daar viel de regen met bakken uit de hemel Wat
was ik blij met mijn lease-paraplu! Wat ben ik 1de
hem in Leiden CS vergat dankbaar! Kurkdroog »aj
de studio aan. Tegen de portierster zei ik: ik kor ik
programma Kopstukken. Waarop zij zei: ik zal t ei
Ze nam de telefoon en sprak: Maarten 't Hart is m
Waarop ik heel verbaasd dacht, verrek, hoe kar et
nou weten dat ik Maarten 't Hart heet? eu
Nu zit ik echter met één probleem. Hoe geef ik tl ma
aan de rechtmatige eigenares terug? Het is eeni d
nieuwe bordeauxrode paraplu met een blank the
handvar en een gemene lange punt waarmee je, hti
of Feyenoordsupporter van het lijf kunt houden M
del en uitvoering lijkt het me een typische damt ari
Ik kan hem terugzetten op de plaats waar ik lie or
heb, maar dan valt hij licht in verkeerde handt Nt
hem inleveren bij NS-gevonden voorwerpen, d' ig(
bestaat. Maar misschien dar de rechtmatige m u'c
leest eti zich bij mij meldt. Graag zal ik hem da: ch
ren met heel veel dank voorde mogelijkheid oft
te mogen lenen.
'Ze vreten het rottend vlees en daarmee de bacteriën gewoon op'
ie rd'
totaa
chtig I
dagei
de kar
Nog 232 dagen e eld
nieuwe millennii wr
aan. Reden voor
om in een dagelii
terug te kijken op in
rijke gebeurtenis
plaatsgrepen opi
ponderende data ïk 0
gelopen 1000 jaa ,cd>
week: 10 mei 194 ssecn
WO II; 11 mei 181 ienra
grange rijdt eerst m
cord; 12 mei 196
de Wipper zet S'v
vlam; 14 mei 194' i de z;
bardement op Rt van
15 mei 1718: eers
ij het
JANTJE SMIT gaat
nationale toer. Het
tje uit Volendam
zoek van zijn
pij een Duitstalig
men. Binnenkort
gels- en Spaanstalige
zijn palingsmartlappe
plaat zetten, zo meld!
brief Factfile van Cof
„Ik heb Tiel beroemder ge
maakt dan Flipje." Bescheiden
heid was al nooit een van Jo-
manda's eigenschappen, maar
gisteren had het genezend me
dium geen enkele remming om
haar 'grootheid' nog eens te be
nadrukken. The Lady of the
Light, zoals het medium zich
zelf placht te noemen, hield
haar laatste healing in Tiel. Nog
één keer mochten haar trouwe
volgelingen in de voormalige
veilinghal opdraven om de
wonderbaarlijke genezingen te
kunnen ervaren. Nog één keer
kon het publiek getuige zijn van
Jomanda's helende werk.
Na acht jaar lang wekelijks dui
zenden mensen in haar hal te
hebben ingestraald vond de 51-
jarige Jomanda gisteren de tijd
gekomen om een punt te zetten
achter die activiteiten. Omdat,
zo vertrouwde de vrouw in het
blauw ons toe, ze niet langer de
Jomanda hield gisteren de laatste healing in Tiel.
foto anp koen verheyden
mensen naar haar toe wil laten wil gaan opzoeken die haar
komen, maar juist de mensen 'liefdesenergie' echt nodig heb
ben. „Ik ben onder meer door
een recent bezoek aan Hondu
ras tot het besef gekomen dat
de nood in arme landen veel
groter is dan in ons land. In het
buitenland ligt nog zoveel ter
rein voor mij braak dat ik haast
niet anders kon om de beslis
sing te nemen Tiel te verlaten.
Zo ben ik vrij om te staan en
gaan waar ik wil. Kan ik naar
gebieden reizen waar ik door de
mensen nog met open armen
wordt ontvangen."
Omdat zij haar loopbaan als ge-
nezeres nu een internationale
wending geeft, wil dat nog niet
zeggen dat Jomanda haar fans
in Nederland helemaal in de
steek laat. Ook voor hen blijft zij
nog beschikbaar. „Het is mijn
bedoeling om straks deels in
het buitenland en deels in ons
land actief te zijn. Via healings
in theaters en zaaltjes wil ik
contact blijven houden met
mijn oude achterban. Ook mijn
radioprogramma bij Noordzee
FM blijf ik doen. Bovendien
ben ik in gesprek met een om
roep over een eigen tv-pro-
gramma. Daar kan en mag ik
echter nog niet te veel over zeg
gen."
Behalve het nieuws over haar
toekomstplannen, presenteerde
Jomanda ook een nieuw boek
van haar hand. In Jomanda's
Wonderbaarlijke Genezingen
laat zij mensen getuigen die
ooit door haar geholpen zijn.
„De sceptici kunnen nu met ei
gen ogen lezen welke ervarin
gen die mensen hebben gehad.
Ik heb het boek niet geschreven
om bewijzen te leveren, maar
om maar aan te geven dat er
meer aan de hand is dan som
migen willen aannemen."
RENS MULLER
Over een paar maanden
zal Joop van Velzen weer
gewoon aan het werk zijn.
Volgende week zet hij, met
behulp van krukken, al
weer zijn eerste stappen.
Dat mag een wonder he
ten, nadat de stalen rups
band van een heikraan ne
gen weken geleden zijn
linkervoet verbrijzelde.
Amputatie leek onvermij
delijk. Maar Joop had ge
luk dat traumatoloog G.
Jukema aan zijn bed ver
scheen. De chirurg van het
Leids Universitair Medisch
Centrum wist na een lange
operatie de voet te behou
den. Met de inzet van vlie-
genmaden, die de wond
netjes schoon vraten. „Een
primeur voor Nederland
en gezien de aard van de
verwonding uniek in Euro
pa", aldus Jukema enthou
siast.
Tijdens werkzaamheden in een
bouwput in Oegstgeest raakte
graafmachinist Joop van Velzen
met zijn voeten onder een rij
dende heikraan. Per ambulance
werd hij in allerijl naar het na
bijgelegen academisch zieken
huis gebracht, waar trauma
arts Jukema zich over hem ont
fermde. Vijf uur had dr. Jukema
nodig om alle botjes in de ka
potte voet weer op hun plaats
te zetten en vast te houden met
behulp van een plaatje, pinnen
en een uitwendig geraamte. Om
infectie te voorkomen pakte hij
de voet in met eën speciaal ver
band, een zogeheten polyvinyl-
alcohol spons. „Naar dat mate
riaal doe ik al jaren onderzoek",
zegt Jukema. „De alcohol houdt
de wonden steriel, de spons
zuigt het wondvocht op en
werkt tevens als een soort mal
voor nieuw weefsel."
Infecties bij een dergelijke ver
wonding zijn levensbedreigend.
Amputatie lijkt dan nog de eni
ge uitweg. De eerste dagen na
de operatie bleven infecties uit.
Totdat de patiënt op een nacht
slaapdronken uit zijn bed wilde
stappen. Hij moest met spoed
terug naar de operatietafel,
waar het herstelwerk van voren
af aan begon. Twee dagen later
kreeg hij koorts. Afstervend
weefsel raakte ontstoken door
de pseudomonas-bacterie.
Toch wilde Jukema de voet nog
niet amputeren. Hij stelde zijn
patiënt voor maden in te zetten.
„Ik heb hem volkomen vrij ge
laten in de beslissing. Het was
toch een experiment. Maar hij
had nog geen tien seconden
nodig. 'Doet u dat maar dokter.'
Van zijn vader had hij geleerd
negeweer gepate jaï
14 MEI 1940 lia
'Wat ik zag', aldus0 joi I
kine in 1951, 'zou m aribc
met rust laten. Ik pr cocai
voortdurend over, a in. D<
aan deze grote verni schij
ontkomen...'. De a
het leeggeslagen haii hem
terdam heeft Zadkir
beroemdste werk ge
De Verwoeste Stad.
middag 14 mei 1940
Duitse bommen op
Tussen de 600 en 90 Dmt
werden gedood. Doi ïaarr
slagen en een dagen eeft 1
brand werden de hi: an oi
stadsdriehoek vrijw r Eng
de wijk Kralingen vo negi
verwoest. Het bomb dacf
was bedoeld om hel
zet te breken, dat Ni en, o:
troepen sinds 10 me n va
rechter Maasoever b iterei
Dinsdagmorgen wei
ultimatum bij de Ro g ij
stadscommandantl
Het was echter nieti
kend en werd
Uren later
se kapitein
en nam een
in ontvangst
veel tijd
ste bommen al
damse
bombardement
dat Utrecht een
zou
dat de Nederlandse Ijimb
de strijd tegen
staakte en zich,
[hij. f
|e 1<
[Mi C
ring van troepen
overgaf. De
15 mei in een
oord.
Paraplu
Maandag moest ik naar Hilversum. Tegenwoordig kun je
daar vanaf Leiden rechtstreeks heen met de trein, je komt
dan weliswaar in een boemel terecht, maar omdat je niet
meer, hetzij in Amsterdam, hetzij in Utrecht, hoejtover
te stappen, is dat toch een aanmerkelijke verbetering.
Mijn trein zou om 9.15 uur vertrekken. Op het station
stond een duizendkoppige menigte. Moeren die alle
maal naar Hilversum, dacht ik verschrikt? Al spoe
dig stoomde op de plek vanwaar mijn trein zou
vertrekken, een dubbeldekker binnen. Het bleek de
vertraagde trein te zijn van 9.13 naar Amsterdam
CS. Vrijwel iedereen stapte in en de trein vertrok.
Op het nieuwe dak van liet station kletterde de re
gen neer. Wat een pech. dacht ik, dat ik geen para
plu heb meegenomen. Als het daar in Hilversum ook
hoost, ben ik doonueekt als ik in de studio arriveer.
Weer stoomde een dubbeldekker binnen. Het bleek de
vertraagde trein van 9.00 naar Amsterdam CS te zijn.
Ik dacht: gaan wij nu achteruit in de tijd? Is het
straks weer kwart i>oor negen? Maar dan mag ik nier
op mijn kortingskaart!
Traumatoloog G. Jukema bekijkt de röntgenfoto's van de verbrijzelde voet. foto loekzuyderduin
zich open te stellen voor alter
natieve geneeswijzen. Ik heb
hem elke dag opnieuw voor de
keuze gesteld, maar hij werd
zelf enthousiast. Hij zag de ver
betering." Binnen 24 uur was
de koorts gezakt.
Vijfhonderd maden van twee
millimeter, net uit het ei, zette
Jukema op Joops voet. Ze wer
den aangevoerd uit Duitsland,
waar ze steriel worden ge
kweekt, en vraten zich in drie
dagen vol. Dan waren ze ge
groeid tot ruim een centimeter
en werden ze verbrand. Vijf
keer herhaalde Jukema de be
handeling. „Ook het verplegend
personeel, infectieartsen en
bacteriologen zagen dat de voet
opknapte. Dat is van belang,
want die madenbehandeling
vereist een speciale techniek.
„Je moet ze zorgvuldig inpak
ken zodat ze 'm niet piepen en
blijven controleren of de pati
ent geen pijn heeft. De behan
deling is pijnlijk, maar met een
ruggeprik hebben we dat rede
lijk in de hand."
Nieuw is het gebruik van ma
den allerminst. Al ten tijde van
Napoleon beschreven veldart
sen hoe gewonden die soms
dagenlang op het slagveld had
den gelegen mooie schone
wonden hadden als daar ma
den in rond kropen. Ook in an
dere oorlogen bleken maden
nuttige infectiebestrijders. Toen
begin deze eeuw de penicilline
in zwang raakte, leek de biolo
gische schoonmaakmethode
echter overbodig.
Maar antibiotica wordt door
het bloed vervoerd en dat was
bij de verbrijzelde voet juist een
van de problemen. Bloedvaten
en s.pieren waren stuk, waar
door de penicilline zijn werk
niet kon doen. „Bovendien
doodt antibiotica wel de bacte
riën, maar het weefsel blijft zit
ten waardoor het herstelproces
traag verloopt. De biologische
schoonmaak is hier dus zinvol
ler en sneller. De maden vreten
het rottend vlees en daarmee
de bacteriën gewoon op. Dan is
ook de koorts weg", aldus Juke
ma.
De arts bleef de wonden tus
sendoor behandelen met de
polyvinyl-alcohol spons. „Dat is
geweldig, het versterkt de
schoonmaak van de maden.
Daardoor redt deze man het,
kan hij zijn voet behouden en
straks gewoon weer gebruiken.
Bij ernstig letsel door een onge
luk is dit heel belangrijk. Daar
naast is de behandling ook
bruikbaar bij het zogeheten
open been, diabetische voeten
of ontsteking van de botten.
Maar het blijft beperkt hoor.
Mensen met een wond moeten
niet meteen gaan bellen of er
maden op kunnen."
Hij is pas 39 jaar, maar het klas
sieke voorbeeld van de dokter
met-een-roeping. Jukema
kwam in september naar het
LUMC, na elf jaar in Duitsland
te hebben gewerkt. „Het was
mijn wens om in de traumato
logie te werken, daarom ben ik
naar Duitsland gegaan want dat
is het traumamekka. Ik heb ge
werkt in het traumacentrum
van Duisburg en in dat van de
universiteit van Bochum, het
oudste traumacentrum ter we
reld. Heel beroemd, driehon
derd bedden. Ik was er Ober-
artz, daar droomt menigeen
van. Het was dan ook niet ge
makkelijk om die positie op te
geven. Maar Nederland heeft
behoefte aan goede traumato-
logen. Het is een uitdaging om
hier een goed systeem te hel
pen opbouwen."
Minister Borst van volksge
zondheid wees onlangs enkele
ziekenhuizen aan die zich als
traumacentra moeten ontwik
kelen. Het LUMC is er daar één
van. „Dat is de reden dat ik hier
zit", aldus Jukema. „De patiën
ten hier kunnen profiteren van
de expertise die ik in Duitsland
heb opgebouwd."
Specialisering in traumatologie
bij ernstige ongevallen drukt
bovendien de kosten, zo rekent
Jukema voor. „Joop van Velzen
kan over een maand of vijf weer
aan het werk. Daarmee blijven
we binnen het tijdspad dat no
dig was geweest als we zijn voet
hadden geamputeerd. Voordat
je met een prothese weer ge
woon functioneert heb je zeker
negen maanden nodig. Daar
komt bij dat een onderbeen
prothese van tien- tot vijftien
duizend gulden geregeld ver
nieuwd moet worden omdat
het been steeds dunner wordt.
In andere gevallen komen er de
kosten van de WAO bovenop."
En dan heb je natuurlijk het
leed dat niet in geld is uit te
drukken. Van iemand die een
van zijn ledematen moet mis
sen tot aan de fantoompijn van
een teen die jeukt, maar die je
niet meer kunt krabben. In
Duitsland is het gebuikelijk dat
je als traumachirurg ook de re
validatiearts bent, dus de pro
blemen die mensen hebben
ken ik heel goed. Daar ben ik
wekelijks mee geconfronteerd.
Ik heb daar zoveel geleerd en
daarom zit ik nu hier."
Mensen redden, daar gaat het
om. Niets minder. „Als het re
sultaat er is, dan weet je waar je
het voor doet. Deze man kan
straks weer alles wat hij voor
dat ongeluk kon. Dat is je werk.
Daar ben je voor. Om mensen
er doorheen te trekken."
ONNO HAVERMANS
