Gemengde gevoelens
bij gemengde huwelijken
-TVr-
WEER
Blauwe benzinebonnen
Bek als
speel
plek
Geen midden
Maria Henneman vangt bot bij rechte
Fans Star Wars bestormen speelgoedwinke
ii
ij
DINSDAG 4 MEI 1999
COM
E N T A A R
De tijden dat topindustrieëlen en ministers elkaar onder het genot
van een dikke sigaar en een goed glas gedistilleerd konden vinden
in langdurige concessies ligt achter ons. Het kabinet-Kok maakt er
serieus werk van om de concurrentie nieuw leven in te blazen. De
KPN-top moet tandenknarsend ervaren dat de Opta de telefoon-
poot van de voormalige PTT het vuur na de aan de schenen legt.
De toezichthoudcr-op-alles-wat-belt dwingt tariefsverlagingen af
en legt boetes op terwijl de opkomende concurrentie - Libertel,
Ben, Dutchtone - in haar vuistje lacht.
De Nederlandse Mededingingsautoriteit (Nma) ziet als officieel
aangestelde waakhond nadrukkelijk toe of er bij fusies en overna
mes nog wel voldoende concurrentie blijft bestaan. Grensover
schrijdend doet eurocommissaris Van Miert op gezette tijden ook
eqn duit in het zakje. Het bedrijfsleven slaat de toenemende be
moeizucht van de overheid met toenemende zorg gade.
Decennia lang waren de grote oliemaatschappijen - beschermd
door langlopende contracten - verzekerd van de beste verkoop
plekjes langs de autowegen. De regering gooide de knuppel in het
hoenderdok met de aankondiging dat er langs de snelweg meer
concurrentie moet komen. Meer pompstations en bij voorkeur ge
ëxploiteerd door tegenstrevers van grote jongens als Shell, Esso of
BP/MobU.
De reactie bleef niet uit. Er werd geschermd met astronomische
schadeclaims. Doemscenario's werden geschilderd waarbij de
consument de dupe zou worden van de maatregelen. De geprik
kelde stemming tussen oliereuzen en overheid kreeg gisteren weer
een impuls met de plannen van de benzinestations om de kassa
bonnen die na het tanken worden verstrekt in de bekende belas-
lingblauwe kleur uit te voeren.
Om te bewijzen dat de overheid de enige is die dik aan de benzine
verdient, wordt vermeld hoeveel van hel eindbedrag via accijns,
BTW en andere heffingen in de staatskas verdwijnt. Belangrijkste
vraag is echter wat er na aftrek van de 'rijksopslag' resteert voor de
olieconcerns. Gezien de florissante winstcijfers van de afgelopen
jaren - ook al was er recentelijk een dipje - staan de multinationals
door overheidsplannen niet op hun grondvesten te schudden.
Meer ketelmuziek dus dan een gemotiveerde noodkreet.
Of de actie veel effect sorteert is ook de vraag. Het prijsbewustzijn
van de doorsnee automobilist is niet groot. Het gros tankt bij de
dichtstbijzijnde pomp, heeft een grote merkentrouw en een broer
tje dood aan een paar kilometer extra achter het stuur voor een
goedkoper tankje vol. En nu de tankpasjes - zeker in het zakelijk
verkeer - gemeengoed zijn geworden is er voor het schriftelijke be
taalbewijs nog slechts weinig belangstelling. De meeste blijven nu
al achter bij de kassier of verdwijnen ongelezen in de afvalbak. De
uitvoering in blauw zal daar niets aan veranderen.
Heerlijke televisie
Het interview speelt zich af in een huiskamer. De Engelse songwriter
Hilly Bragg heeft een volwassen gitaar op schoot, zijn zoontje Jack
heeft een klein gitaartje in zijn handen. De oudere Bragg probeert
uil te leggen waarom hij liedjes schrijft. „Ik wil mijn opvattingen,
die niet in de media naar voren komen..."
Jack kijkt met een scheef hoofd de kamer in. „Pap, wat is dat? Daar
kun je in kijken.Zijn vader houdt zijn hoofd net zo scheef als zijn
zoon en kijkt mee. „Da's een camera.Hij probeert nog eens de
vraag te beantwoorden. „En wat is dat?" Dat is de microfoon, zegt
papa. „En waarom staat daar een lamp?" Nou, anders is het hier te
donker om te filmen, legt Bragg uit. „Is wel fel", zegt zijn zoontje,
waarom hangt dat papier daar.Om te zorgert dat je niet zo'n last
hebt van dat felle licht, zegt Bragg zonder een spoortje irritatie. En
dan maakt hij zijn verhaal af.
I Iet uur van de wolf zond gisteravond een BBC-documentaire uit
over Bragg, die op verzoek van de dochter van de Amerikaanse zan
ger Woody Guthrie diens nog niet gepubliceerde teksten op muziek
zet en daar een cd van maakt.
Dochter Nora heeft alle reden om geïntrigeerd te zijn door wat haar
vader voor moois heeft gemaakt. Woody Gilthrie overleed toen zij 17
jaar was. Vijftien van die zeventien jaar bracht hij door in een zie
kenhuis. En verder kende zij hem alleen maar als een dronken
zwerver die haar moeder ontrouw was. „Maar hij bleef wel altijd
schrijven.
Honderden opname-uren moeten ervoor gemaakt zijn, maar wat
een heerlijke, simpele televisie levert dat op. Een paar verhalen door
elkaar: het verhaal van Woody, die voor zijn gezin een regelrechte
ramp moet zijn geweest, het verhaal van Nora en het verhaal van
Bragg, die lopende het project een steeds grotere bewondering voor
Guthrie opvat.
En wat maakt dan die documentaire zo mooi? Eigenlijk gebeurt er
niet veel bijzonders. Je ziet beelden uit de opnamestudio. Iemand
speelt steelguitar, Bragg staat zijn nagels te knippen. Je ziet Bragg
op de bank naast zijn moeder. „Wanneer wist je dat je de muziek in
wilde", vraagt de interviewer. Bragg speelt de vraag door. „Wanneer
merkte jij dat ik de muziek in zou gaan", vraagt hij aan zijn moe
der. „Toen je met je vrienden herrie begon te maken in de achterka
mer", zegt ze.
Misschien is dat het wel: er kabbelt iets over je scherm, af en toe ge
beurt er iets moois, en dan kabbelt het weer verder. Gewone mensen
die op een gewone manier over bijzondere dingen praten. Alsof er
geen camera in de buurt is. Nora vertelt over het laatste 'gedicht' dat
haar vader schreef, op zijn sterfbed. Twee vellen vol met alleen
maar 'Oh God. oh. God. oli God. oh my God'. Ondertekend met
Woody Guthrie. Brooklyn State Hospital, 1965.
wil buys
Voorjaarswarmte houdt aan
In grote delen van Europa is april een zachte maand geweest. In ons
land was de grasmaand bijna twee graden te zacht. Het maandgemid-
delde van De Bilt kwam uit op 9,8 graden tegen normaal 8,0. Nog veel
opmerkelijker is het thermisch overschot in Rusland. In Moskou be
droeg de gemiddelde temperatuur 9,7 graden, bijna 4 graden meer
dan in een doorsnee april.
De Russen zitten momenteel in de kou. In Moskou, een week geleden
nog zomers warm, vielen gistermiddag sneeuwbuien en de afgelopen
nacht vroor het licht. In het noorden van Rusland vriest het zelfs zeer
strengen in het uiterste noordoosten ligt nog een meter sneeuw. De
•koudegolf in het oosten hangt samen met de positie van het blokkeren
de hogedrukgebied. Het zwaartepunt bevindt zich boven de Noorse
Zee en aan de oostflank hebben arctische luchtmassa's vrij spel.
Bij ons geen kou maar voorjaarswarmte. Gistermiddag werd het op
Valkenburg 18,7 graden, in Bloemendaal aan Zee 18,4 en op
Schiphol 18,0. De hoge temperaturen werden bereikt bij veel
zon. Vanochtend was het niet zonnig. Van het zuiden uit waren
dikke partijen sluierbewolking tot ons land doorgedrongen. Ze
hingen samen met een depressie boven het zuiden
van Europa. Dit systeem heeft in het noordoosten
van Spanje en zuidelijk Frankrijk zeer veel regen
veroorzaakt. Er viel tot meer dan 60 mm Tussen
het hogedrukgebied en dé depressie zijn de drukver
schillen boven onze omgeving flink toegenomen,
IJmuiden rapporteerde vanochtend een krachtige oos
tenwind.
Morgen, op bevrijdingsdag, is het weer overwegend
zonnig en het blijft droog. Alleen in Zeeland is er een
kleine kans op een regen of onweersbui. De temperaturen lo
pen op tot 19-20 graden maar er staat aan de kust wel weer
een vrij krachtige tot krachtige oostenwind. Na morgen neemt
de buienkans toe. De temperaturen blijven vooralsnog tame
lijk hoog met waarden omstreeks 20 graden.
jan visser
'Gemengde huwelijken, gemengde gevoelens',
is de titel van haar próefschrift. Met die vier
woorden vat dr. Dienke Hondius haar onder
zoek samen naar reacties op gemengde huwe
lijken sinds 1945. Nederland mag zich graag
presenteren als een tolerante samenleving,
maar de keuze voor een partner met een ande
re nationaliteit, levensovertuiging of huidskleur
wordt in veel gevallen nog steeds met moeite
geaccepteerd, is de conclusie van Hondius.
De Amsterdamse zocht ant
woord op de vraag of de Neder
landse samenleving in de afge
lopen vijftig jaar toleranter is
geworden. Ze nam het gemeng
de huwelijk als toetssteen. Hon
dius deed historisch onderzoek
en daarnaast werden 88 stellen
geïnterviewd. Paren van wie de
vrouw Nederlands is en de man
Indisch/Moluks, Italiaans,
Spaans, Antilliaans, Surinaams,
Turks, Marokkaans of omge
keerd.
Hondius besteedt in haar boek
aandacht aan zowel paren met
een verschillende religieuze
achtergrond als aan stellen van
verschillende etnische her
komst. Ze constateert dat ker
kelijk gemengde huwelijken,
zoals een katholiek met een
protestant, in de jaren negentig
nauwelijks meer stof doen op
waaien.
Anders is het met de etnisch ge
mengde huwelijken. De ge
mengde gevoelens hierover zijn
wel veranderd, maar zeker niet
verdwenen. Toch worden de
meeste stellen door familie,
vrienden en kennissen na enige
strubbelingen uiteindelijk wel
geaccepteerd. Kenmerkend
voor Nederlanders is dat de
verschillen zoveel mogelijk
worden gemeden. Aanvaarden
door ontwijking of passieve to
lerantie, noemt Hondius dat.
Om het contact met argwanen
de familieleden niet te verbre
ken, kiezen etnisch gemengde
paren vaak bewust voor een
strategie om conflicten te voor
komen. Door zich in bepaalde
situaties aan te passen, worden
ze in de loop van de tijd steeds
beter geaccepteerd. Gevoelige
kwesties worden omzeild. Met
als consequentie dat het con
tact wel oppervlakkiger wordt.
„Dat hebben zc er wel voor
over en soms lijkt er ook geen
andere keus te zijn", zegt Hon
dius. In haar boek staat een
aantal citaten dat deze houding
treffend weergeeft. Zoals de uit
spraken van een Nederlandse
vrouw over haar allochtone
man: „Als mijn familie op be
zoek komt, kookt hij uitgebreid.
Sinds hij een paar jaar hard
werkt, is hij voor hen een toffe
peer. Het lijkt wel of hij een rol
speelt als mijn familie hier is.
Dan is hij zichzelf niet. Hij
praat met hen eigenlijk nooit
over zijn denken en over hoe hij
zich voelt. Het interesseert ze
trouwens ook niet."
Van de 88 paren waarmee ge
sprekken zijn gevoerd, verldaar-
den er 22 dat zij probleemloos
zijn geaccepteerd. „Dat is toch
geen gering aantal", tekent
Hondius aan. Bij negen paren
was de familie onverbiddelijk
en kwam het tot een definitieve
breuk. De overige 57 stellen
werden met moeite aanvaard.
Er zijn onderling wel verschil
len, merkte de onderzoekster.
Voor Indisch/Moluks-, Itali
aans- en Spaans-Nederlandse
huwelijken is de acceptatie in
de loop van de jaren gemakke
lijker worden. Bij Turks- en Ma
rokkaans-Nederlandse stellen is
dat niet zo. Hondius: „De men
sen uit Nederlands-Indië, Italië
en Spanje zijn al langer in Ne
derland en de islam is voor Ne
derlanders bij Turken en Ma
rokkanen nog steeds een groot
obstakel."
De paren zelf spreken liever
niet over de verschillen. Zij be
nadrukken juist de overeen
komsten. De onderzoekster, die
onlangs is gepromoveerd, vindt
dat jammer. „Ze hebben een
dubbele deskundigheid opge
bouwd, van twee culturen. Zij
hebben ervaring met het om
gaan met conflicten en het vin
den van compromissen waar
anderen veel van kunnen leren.
Die expertise wordt nu niet be
nut, terwijl het een bijdrage zou
kunnen leveren aan een open
Nog 242 dagen en het
nieuwe millennium b
aan. Reden voor deze
om in een dagelijkseebbe
terug te kijken op bel; ^afT
rijke gebeurtenissen c 1L
plaatsgrepen op corn Dorn
ponderende data in d
gelopen 100 jaar. 3 mi
1536: Delft door bram
woest; 4 mei 1626: Pie
Minuit op Manhattan Jfjy
mei 1945: bevrijdingst
do 6 mei 1937: Hindei
burg ontploft; 7 mei 1
Dien-Bien-Phoe valt;
1902:30.000 doden dt
Mont-Pelee; 10 mei 1
begin WO II; 11 mei 1
Desgrange rijdt eerste
record; 12 mei 1969: taf!
de Wipper zet S'wijk i
vlam.
op n
acht
stra
niet
hij
een
ioek
4 MEI 1626
Als ze bij het sigaretten m^i
Peter Stuyvesant de naam
ho
Dienke Hondius: „De islam is voor Nederlanders nog steeds een groot obstakel." foto gpd phil nijhuis
samenleving."
Hoewel aanvaarding van ge
mengde huwelijken de afgelo-
pen vijftig jaar onmiskenbaar is
toegenomen, blijft de vraag
staan of passieve tolerantie
door ontwijking van verschillen
een begin is van tolerantie of
juist van intolerantie? Dienke
Hondius heeft daar geen duide
lijk antwoord op gevonden.
„Collectieve ontwijking van
confrontaties hoeft in ieder ge
val geen belemmering te zijn
voor grote sociale veranderin
gen". zegt ze. „De historische
ontwikkeling van de publieke
aanvaarding van kerkelijk ge
mengde huwelijken laat dat
zien. Het is bij etnisch gemeng
de huwelijken misschien net als
in het verkeer: afstand houden
spaart levens. Je zou het wel an
ders willen, maar zo blijkt het te
werken."
wim vonk
'Gemengde huwelijken, ge
mengde gevoelens' is een uit
gave van Sdu Uitgevers, Den
Haag. Prijs 39,90, ISBN
9012086442.
Jef Lambrecht horen valle wit
schrikken ze niet meer. M
halverwege de jaren tacht n
dat wel anders. De journa t
van de Belgische radio VR \r.
sluit in die tijd dat het wel
is geweest met de 'hislorii I
onwaarheid die de tabak;
renfabrikant de wereld in;
gert. De woede van Lamb tzar
is gewekt door het feit dat v
pakjes sigaretten sinds jaa en u
dag wordt verkondigd dat )ol
Stuyvesant 'de man is die i
1653 New York stichtte'. V sch
hem anno 1999 belt, krijgt lat
altijd een boze radioman i
de lijn. „Hier wordt straffe :tie.
een historische onwaarhe see;
ventileerd. Ik vind het een k
cipiële kwestie ertegen te
den." Tot een rechtszaak Ij
het niet, maar eind jaren t
tig krijgt Lambrecht met d ie
tie - lichtvoetig en vriende n
veel publiciteit. „Ik heb ge gen
doening gehad. Al is het gt taai
op de pakjes nog steeds zo zo'
worden gesjoemeld met d
ten." Jef Lambrecht verwi d
naar de Franstalige Pierre a
nuit als de stichter van Ne Jve
York. Op 4 mei 1626 komt li
zoon van een boer uit Wa;
Brabant aan op Manhattai jq]
hij voor 26 dollar van de in
nen koopt. „Volgens ons i; waa
echt Peter Stuyvesant de s st z'
ter geweest", houdt het sij kvv
tenmerk vol.
henk ruijl'
'mi
jolit
™jf<
ktei
Geen beeld uit
Jurassic Park,
maar uit Tokyo
Park. Daar, in de
Japanse hoofd
stad, staan stenen
exemplaren van
dinosaurussen
die lang geleden
op aarde rondlie
pen. Zelfs hun
bek blijkt een ide
ale speelplaats
voor de jeugd.
fqto ap
Kan een land wel een oosten en een wes
ten hebben, maar géén midden? Je zou
zeggen van niet. Toch heeft zo'n land be-
staan. Denkt u er even rustig over na.
Welk land was dat? Nee! te laat, daar
is de zoemer al: hel goede antwoord
is het land Pakistan, dat tot 1972
uit twee delen bestond. Namelijk,
uit West-Pakistan, nu kort
weg Pakistan, en
Oost-Pakistan, inmiddels
bekend als Bangla Desh. Het
midden van toenmalig Pakis
tan lag dus niet in Pakistan,
maar in India, dat tot op de dag
van vandaag klem zit tussen die
twee islamitische oksels, maar
gelukkig niet meer hoeft te lijden
onder de gedachte dat het potenti
eel Midden-Pakistan is.
Geschiedenis, okay, maar geschie
denis kan best ook leuk zijn. Want.
stel nu eens dat wij het ah Neder
landers eens wat beter aangepakt
hadden met Suriname. En dat wij
Suriname pakweg. West-Neder-
JUSTUS VAN OEL
he
Maria Henneman heeft een rechtszaak tegen HP-
De Tijd verloren. De Journaal-verslaggeefster
was naar de rechter gestapt uit woede over een
verhaal in het weekblad waarin werd gesugge
reerd dat zij een amoureuze affaire heeft gehad
met ex-premier Lubbers. De rechtbank vindt de
publicatie echter niet onrechtmatig. De zaak
draaide om het artikel 'De Haagse code' van be
gin vorig jaar, over het al dan niet openbaar ma
ken van de slippertjes van politici. HP/De Tijd-
redacteur Ad Fransen tekende daarin uit de
mond van collega-journalist John Jansen van Ga
len op dat „dat Lubbers al jaren iets had me
NOS-verslaggeefster Maria Henneman, dat
toch iedereen." Maria Henneman reageerdt
een ingezonden brief, die HP/De Tijd plaats
eiste vervolgens rectificatie en een schadeve
ding. Volgens de Amsterdamse rechtbank bi
feu de uitlatingen van John Jansen van Gale
„een gerucht dat destijds al in brede kring b
kend was". Bovendien is „door het gebruik
de woorden 'dat wist toch iedereen' voldoet
duidelijk gemaakt dat het een gerucht betro
geen feit waarvan hij het bewijs in handen h
De Star Wars-koorts is in de VS definitief uitge
broken. De winkels van Amerikaanse speelgoed
reus Toys 'R Us openden gisteren om ldokslag
middernacht de poorten om de fans de kans te
geven zo snel mogelijk beslag te leggen op een
nieuwe reeks figuurtjes en ander speelgoed uit de
komende nieuwe serie. „We gooiden de deuren
om twaalf uur open en iedereen bestormde het
gangpad met Star wars-artikelen. Wij hadden
nauwelijks tijd om de goederen op de planken te
krijgen. Sommige mensen stonden al negen uur
in de rij voor de deur in afwachting van de o )AA,
ning", aldus een zegsman.
Ook concurrenten K-mart en Walmart kond
vraag nauwelijks aan. Over twee weken gaat
eerste deel van de nieuwe Star Wars serie 'Tl
Phantom Menace' in première. Schepper en
gisseur George Lucas had een embargo op d en
verkoop van de artikelen afgekondigd omda lt
niet wiide dat de fans uit de poppetjes zoudi
kunnen afleiden wat er in de film gebeurt.
:öei
ger
land luidden genoemd. En dat we onszelf dan
Oost-Nederland hadden genoemd. En dat we de hele
oceaan, van Zandvoort tot Paramaribo, ijskoud de
Midden-Nederlandse Zee genoemd hadden. En dat wij
dat serieus aan de Verenigde Naties hadden voorge
legd. Gewoon om te kijken wat er zou gebeuren. Met
als extra argument dat de Zee- Van-ledereen. Mare
Librum. ook door een Nederlander is uitgevonden, te
weten de rechtsgeleerde Hugo de Groot. Hij was het die
namens ons, gulle Nederlanders, de wereldzeeen offici
eel heeft weggegeven. Dus mogen we dan misschien
ook weer een stukje terug? Je kan het altijd proberen,
en zo onredelijk klinkt het niet.
Ik geef toe: waarschijnlijk zou het ons niet gelukt zijn
om de Atlantische Oceaan door de Verenigde Naties tor
Midden-Nederland te laten verklaren. Maar, zo gaat
dat in de politiek, aan zo 'n afgewezen eis hou je wel
politiek wisselgeld over. Wie weet hadden we daardoor
van diezelfde Verenigde Naties het eiland Nieuw Gui
nea mogen houden. Zou kunnen. En, dit voorde jonge
lezers, ooit was Nieuw Guinea inderdaad van ons, ook
al hadden de meeste bewoners van dat land nog nooit
in hun leven een Nederlander gezien, of een onder
broek.
Dus stél dat Nieuw Guinea anno 1999 van ons zou
zijn. dan konden wij alsnog Nederland omdopen in
West-Nederland, waarbij Nieuw Guinea het nieuwe
Oost-Nederland zou worden en Suriname zou, helaas
voor zichzelf, gewoon Suriname moeten blijven. Het
Nieuwe Midden-Nederland, inmiddels, zou zich dan
over een andere, en veel grotere, helft van de wereldbol
uitstrekken. We zouden natuurlijk niet deplekken
meerekenen waar al mensen wonen, een klein land
moet altijd wat voorzichtiger opereren: het nieuwe
Midden-Nederland zou uitsluitend bestaan uit alle on
bewoonde stukken zout water tussen Zuid-Limburg en
dan recht oversteken naar Nieuw-Guinea: ah we dat
eens Midden-Nederland genoemd zouden hebben. En
dat gewoon iedereen over die stukken water heen
mocht varen, maar dat het wel op alle kaarten zou
staan als Middle-Dutch Ocean.
Het h eigenlijk raar dat niemand eerder op dat idee h
gekomen. Engeland (West-Engeland) had het kunnen
doen met alle zeeën (Midden-Engeland) tussen daar
en Australië (Oost-Engeland), Spanje had het kunnen
doen met alle zout water tussen Madrid en
Zuid-Amerika. Of hadden ze dat idee allemaal wel en
durfden ze niet omdat het niet mocht van Hugo de
Groot? Bestaan er ergens kaarten, met English Oceans
en Oceanos Castillanos? Of hebben alleen de Romeinen
de onsterfelijke hoogmoed aangedurfd, met de Mare
Nostrum, hun eigen Midden-In-Ons-Landse Zee?
MENSELIJK'"11
ent
ls
ANTON GEESINK, REGÉdt
TUUR, THEO VANGOGj de
SUGAR LEE HOOPER zi (4
eerste vier bekende Ned )ar
ders die de verkoop van i ici
zenkranten gaan promot rel
Ze gaan als gastverkoper ij)
dakloze verkopers assist do:
die in Utrecht, Rotterdai tie
Limburg hun geld verdie
met de verkoop van de si an
kranten. De ervaringen d inj
coryfeeën bij de verkoop
doen zijn later te lezen ii
rubriek in de verschillen
edities van de straatkran
De dakloze verkopers ku
daar mogelijk hun voordi fc
mee doen. Anton Geesm
de eerste in de rij van ga
kopers. Hij brengt morge
Utrechtse daklozenkrant
Straatnieuws aan de mal 8
promotieactie is een gez g
manlijk project van Stra I
nieuws, het Rotterdams! g
Straatmagazine en Straa
krant Limburg.
