'Mosselen en friet, dat alleen is het niet'
Leiden Regio
Duo Schneemaiin-Schrama volmaakt in evenwicht
Vorstelijke aanbieding bij Libertel City Point
LIBERTEL
'Nieuw Leven' fantastisch
CHEF WIM WEGMAN. 071-5356414. PIV -CHEF HERMAN JOUSTRA. 071-5356430
Kunstschilder Will Sorel (55): een Belgische Leidenaar
ill Sorel is een oorlogskind. Hij werd in 1943 in
ürijk bij Antwerpen geboren en herinnert zich de
e lirlog als „rommelende donder, ver verwijderd on-
O :er." Om Antwerpen heen lag destijds een ring
e n forten die werden bestookt door de Duitsers. Bij
- Ui n grootmoeder, die een groot en diep huis had,
"-si ,gen de kogels door drie kamers heen. Ze sloegen
a aan de voorkant in en kwamen er zo'n twaalf me-
verderop, aan de achtergevel, weer uit. En nie-
ind geraakt. Dat lukt zelfs een circusartiest niet.
laar", zegt Will, nadat hij een flinke slok van zijn
ibbele espresso heeft genomen, ,,erg veel weet ik
et meer over die tijd. De Vlamingen hebben na-
urlijk bij hun taalstrijd en hun gevecht tegen de
alen flink geprofiteerd van de toestand. De Duit-
rs steunden de 'verdietsing' van Vlaanderen in ze
re zin. Toen de oorlog was afgelopen, had het
aams Nederlands Verbond 20 parlementszetels.
partij moest op last van de regering worden op-
heven."
Ölijn vader was altijd aan het werk. Hij zat in de
ndel. Kocht fruit van boomgaarden op en expor-
erde dat naar Ierland en Engeland. Hij was in de
ak van zijn vader gerold, die nog werkte met
11 ard en wagen. Door familie-omstandigheden
-*-*oest het bedrijf worden verkocht. Een enorme
ip voor mijn opa. Hij is dagenlang vermist ge
est en toen ze hem vonden, was hij verlamd. Der
jaar heeft hij op bed gelegen. Toen de zaak werd
rkocht, is mijn vader huisschilder geworden. Hij
jest voor de Arbeitseinsatz naar Duitsland. Nadat
heelhuids was teruggekeerd, is hij typograaf ge-
irden bij een drukkerij. Hij zei nooit wat. Maar ik
b begrepen dat hij in de kroeg wel een gangmaker
;eweest, een man met wie je kon lachen. Tja."
was altijd met mijn moeder. Op mijn zevende
'^jaardag werd ik lid van een strenge katholieke
ïgdbeweging, net zo militant als Pro Patria. Veel
ort en zelfs para-militaire exercities. De wapens
nemen voor God. Ik moest van mijn moeder eerst
de nonnen op school, maar toen ik de hoofdnon
de deuropening zag staan, sloeg mij de schrik om
t hart. Ik vond die nonnen iets engs hebben. Ze
idden van die grote kappen op die hun gezicht be-
haduwden en van die strenge, boze gezichten,
len heeft mijn moeder mij op een gemengde
hooi gedaan. Ik heb nog steeds iets tegen nonnen,
n gietijzer gesmede vrouwen zijn het."
die tijd deed ik veel aan sport. Waterpolo vooral,
mijn 18de moest ik in dienst. Bij het infanterie-
taljon van de vijfde linie, we moesten naar Soest
Duitsland. Het was een echt sportbataljon. Wiel-
ïnen, fietsen, roeien, noem maar op. In dienst
:eg ik voor het eerst een atelier. We maakten fo-
s en die werden daar ingelijst. We exposeerden in
gangen van de kazerne. Maar ik wilde eigenlijk
;enen. Dat deed ik al vanaf mijn zevende jaar. Ik
ïg er al jong met mijn fietsje op uit en tekende
lilanden en molens. Vergezichten ook. Op een zo-
erdag heb ik een vergezicht geschilderd van het
ipje Kaloo, dat toen op het punt stond om te ver
rijnen. Een oude dame die uit dat dorpje kwam,
1de het doek kopen. 'Nee', zei mijn vader, 'dat
en we niet. Ik zal vragen of mijn zoon er een ko-
van maakt en die kun je kopen.' Ik maakte een
pie en die vond ik veel mooier dan het origineel,
is mijn vader nam het oorspronkelijk werk weer
ke naar die oude dame. 'O, nee', zei ze, 'hier be-
echt niet zoveel geld voor. Het origineel was
'el mooier.' Toen begon het gelazer dus al. Ik
cht: hoe zal dat later worden? Al in die tijd ont-
!>nd bij mij het idee dat ik wel kunst wilde maken
aar dat ik met de verkoop ervan niets te maken
iu hebben. Dat is zwijnerij."
schilder en teken nog steeds graag, maar het
lige moeten ontbreekt. In 1976 ging voor mij het
ht uit, begon ik slecht te zien. Vaak alleen maar de
inenkant van mezelf. Ik ben na de militaire dienst
Het lot sloeg de uit België afkomstige kunstenaar Will Sorel nog net niet met blindheid, maar het scheelde niet
veel. Na een aantal ingrijpende oogoperaties is hij weer achter zijn ezel gekropen om het te proberen. Onlangs
liet hij zijn nieuwe werk zien op de antiekmarkt in de Pieterskerk. Wat hanen, omdat het Pasen was en die
aankondigers van Judas' verraad daar zo'n beetje bij hoorden, en een indringend portret van moeder en kind.
De uit Wilrijk bij Antwerpen afkomstige schilder kruipt langzaam uit het dal. „Een vriend zei mij eens dat er
allemaal kleine gaatjes zaten in de ogen die ik schilderde. Kleine gatenkaasjes waren het. En ze stonden ook niet
op één lijn. Voor mij waren die ogen perfect. Later bleek dat ik had geschilderd wat er bij mij aan zicht
ontbreekt."
foto hielco kuipers
een tijd naar de academie in Antwerpen geweest.
Daar ontmoette ik in café 'De Muze' Marjolein
Briër, een balletpedagoge uit Leiden. We hebben
een aantal jaren met elkaar opgetrokken, op vriend
schappelijke basis. Ze had een balletschool en daar
deed ik veel dingen voor. Aan die tijd heb ik mijn
liefde voor ballet overgehouden. Ik vind het een
hoogwaardige kunstvorm. Een continu bewegend
schilderij."
„Van 1972 tot 1982 was ik lid van de Haagse Kunst
kring. Heb daar geëxposeerd met Pieter Geraedts en
Koos van de Water. Ik woonde toen in Leiden en
leerde daar mensen kennen als Willem Breddels,
Willem Mulder - die groep. Ik werkte toen bij een
uitgeverij in Den Haag als typograaf en daar begon
het gelazer. Op plekken waar dat niet hoefde, gaf ik
inkt bij. Ik zag het gewoon niet meer. Eerst dacht ik
dat het door mijn levenswijze kwam. Ik zoop nogal
veel, ging laat naar bed, noem maar op. Maar in het
Elizabeth-ziekenhuis in Leiderdorp constateerden
ze dat ik de ziekte van Leber had, een degeneratie
van de oogzenuw. In die tijd had ik een atelier in het
Marinecomplex. Omdat ik zelf niet meer kon schil
deren, heb ik het doorgegeven aan Lilian Dool. Wat
ik nog deed, kon ik ook wel op mijn kamer doen. Ik
had toen een ruimte in de Hakbijlenbuurt in Leiden.
Iedereen zei me dat daar gajes woonde. Maar ik heb
me er nog nooit zo veilig gevoeld. Oprechte men
sen. Nooit enig probleem mee gehad. Terwijl er hier
wel een paar heertjes rondlopen die ik aan hun ei
gen stropdas zou willen opknopen. Dat is pas gajes!
„Ik heb echt van alles gedaan in Leiden. Me tijden
lang ingezet voor het Creatief Centrum Voorscho
ten. We deden daar ook aan modeltekenen. Prach
tig. Niet van die mooie meiden, maar van die vrou
wen met doorleefde lichamen. Van die lichamen
waar de liefde in is gaan zitten. Dat trekt me meer
dan die gladde smoeltjes. Het werk dat ik toen heb
gemaakt, is verloren gegaan bij een brand. Dat was
een behoorlijke klap. Ik ben toen begonnen met ex
perimenten met drukinkt. Je liet die inkt op een blad
druipen en dan ging je er zó mee wiegelen en schui
ven dat er allerlei vreemde patronen ontstonden. En
daar kon je dan weer in tekenen. Je kreeg een hele
vreemde korrelstructuur. Dat was echt nieuw voor
die tijd. Mij was een grote expositie beloofd, maar
ja, ik had over dat procédé lopen praten en ja, hoor,
opeens gingen er een paar andere kunstenaars ook
zo werken. Het unieke was weg. En de expositie ging
niet door. Als je iets nieuws hebt ontdekt in de
kunst, moet je je klap houden. De dieven liggen al
tijd op de loer."
„In 1980 ontmoette ik Rachelle Slijper. Ik kwam
haar tegen in een café aan de Oude Vest en we had
den meteen contact. 'Als ik niet met je naar bed kan,
ben jij geen kunstenaar', zei ik tegen haar. Ze had
humor en nam het goed op. We zijn vijftien jaar ga-
bbertjes geweest. Ik heb dat altijd met vrouwen. De
seks is niet belangrijk, maar wel de vriendschap, In
1995 is ze gestorven. Dat was een enorme klap. De
gelukkigste momenten heb ik met haar gehad bij de
opening van haar tentoonstellingen. Ik herinner me
er een in de Posthoorn in Den Haag, waar Beatrix
en de hele regering aanwezig waren. Door Rachelle
heb ik kennis gemaakt met het jodendom, een
godsdienst die veel puurder is dan het christendom,
dat op Romeinse leest is geschoeid."
„Ik weet niet of ik gelovig ben. God is voor mij niet
een Magere Meneer met Baard maar een abstractie.
Iets dat altijd aanwezig is, noem het goedheid. In
1978 ben ik een keer naar Lourdes geweest met de
trein. Ik droomde in die trein over de mensen die ik
daar zou ontmoeten. En bij God, ik sta daar de vol
gende dag in een van de bovenste kapellen te kijken
en zie ze daar allemaal lopen. En ik maakte nog iets
geks mee. Ik zat daar in een restaurant een tosti te
eten en een kop koffie te drinken. Heerlijk. Na een
tijdje wenk ik de ober om te betalen. Hij zegt tegen
me: 'Meneer, u heeft helemaal niets gehad.' Ik zeg:
'Jawel, hoor, ik heb net een heerlijke tosti op en een
kop koffie.' 'Meneer', zei hij, 'als u niet weg gaat bel
ik de politie. U heeft hier niets gehad. Terwijl de
kruimels van de tosti nog op mijn jas zaten."'
„Ik zag al die mensen daar lopen. Langs die kpude,
donkere bronnen, door die prachtige tuinen. Na
tuurlijk waren er mensen in rolstoelen. Maar ook
degenen die gewoon zelf konden lopen, werden
voortgeduwd of verder geholpen door wezens waar
van ik de trekken niet goed kon onderscheiden. Dat
zag ik. En dat zie ik nog heel vaak, ook hier. Ik sta
daar in een van die kapellen en hoor een aantal
nonnen in het Antwerps klappen. En verdomd, ze
hebben het over mijn geboortedorp. Ik denk: daar
moet ik het mijne van weten, misschien hebben ze
mijn moeder wel gekend. Ik erop af. Nee, hoor, niks
geen Belgische nonnen. Het waren Italiaanse. En ik
kan zweren dat ik ze Antwerps hoorde praten. Ik
dacht: ik moet hier weg!"
„Ik weet eigenlijk wel zeker dat er iets is na de dood.
Geen hemel of zo, geen gouden pakhuis. Maar wel
een voortleven. In mijn diensttijd, tijdens een NA
TO-alarm, kreeg ik bericht dat mijn moeder op ster
ven lag. Ik kwam te laat, heb haar niet meer levend
gezien. Ze woonde toen in Ekeren bij Antwerpen. Ze
lag opgebaard in de tuin van een klooster, zo onder
de blote hemel. Haar lichaam lag op een stenen ta
fel, een schuine tafel. Als een offer. Er waren geen
kaarsen of niets. Ze lag in haar peignoir, mijn moe
der. En toen zag ik ineens hoeveel stiller dood dan
slapen is, zoals Bloem het heeft gezegd. De tijd
speelde helemaal geen rol meer. Ik dacht: dit zou in
de middeleeuwen kunnen zijn geweest. De eeuwen
liepen door elkaar heen. Natuurlijk, ik heb er ver
driet van gehad. Zoals ik van zoveel dingen verdriet
heb gehad. Maar om de dood moet je niet wenen. Je
trekt alleen een deur achter je dicht. Je betreedt een
andere ruimte."
„En ach, ik heb in het leven al zoveel deuren achter
me dichtgetrokken. Ook België heb ik achter me ge
laten. Ik heb het in Nederland goed naar mijn zin en
wil er nooit meer weg. Als ik nu nog wel eens in Ant
werpen kom, stoor ik me aan de onzinpraat in de
kroegen. Hier kun je het met mensen nog eens over
andere zaken hebben dan alleen maar het vlees en
de benen. Heimwee heb ik nooit gehad. Ik krijg
geen tranen in mijn ogen als ik het volkslied hoor.
Nee, mosselen en friet, dót alleen is het niet."
RECENSIE LIDY VAN DER SPEK
ert. Marieke Schneemann, fluit en
'lieve Schrama, harp. Gehoord: 25/4,
Stadsgehoorzaal Leiden
^Tieke Schneemann en Gode-
Schrama, twee vrouwen
geen enkel ander talent in-
en om bewonderd te wor-
dan muzikaal vakvrouw-
ip, en dat is van het aller-
gste niveau. Als twee men-
elkaar dan ook nog eens
oos aanvoelen in sameri-
dan zit je als luisteraar op
:n; geen doorn te bekennen,
et programma is aange
naam onconventioneel, zelfs
mét de (overigens betoverend
gespeelde) 'Syrinx' van Debussy
en Ravels 'Pièce en forme d'Ha-
banera'. Daar staan een aantal
grappige, spannende, folkoristi-
sche, zelden gespeelde werken
tegenover. Nog amper in rust
stand, zonder blik van ver
standhouding met Schrama,
gooit Schneemann zich in de
Hamburger Sonate in G, wat de
eerste minuut tot de enige on
doordachte maakt. Al heel snel
intensiveert het samenspel en
wordt de herhaalde beginmelo-
die steeds meer uitgesponnen
en fraaier van toon. Het rondo
sprankelt van alle kanten.
De onorthodoxe
componist Toru Takemitsu
(1930-1996), aanvankelijk beïn
vloed door het Franse impres
sionisme en de Weense school,
gebruikt later alle avantgardisti-
sche technieken die hem aan
staan, maar zijn liefde voor tra
ditionele Japanse muziek blijft.
Hij laat ze versmelten met het
westerse idioom. 'Toward the
Sea III' voor de lange lage alt
fluit en harp heeft een wat mys
terieuze New Age-sfeer. Het
begint als een zachthese loeien
de sirene. Lange zijden frasen
hechten zich aan roffellijnen in
'Flatterzunge techniek'; de spe
ler maakt dan tijdens het bla
zen een tong-r voorafgaand
aan een d. Telkens wordt de
stilte opgeschrikt door kleine
nerveuze uithalen. Schnee
mann en Schrama creëren een
natuurgebeuren, de horizon
voorbij
Ook in Ravels 'Lied' hangt
een Japanse sfeer, versterkt
door fragmenten van de har
monische mineur toonladder
en het tokkelen van de harp.
Het samenspel in het kleine
opus 'II Pifferaro' van C. Ciardi
(1818-1877) accentueert bevlo
genheid en innerlijke kracht. In
vliegende vaart danst de fluiter
voorbij, even vertraagd door
een ingetogen Larghetto, op
zwepend, vurig in de Tarantel
la. Toch wordt elke sprong in
volmaakte beheersing geno
men.
Witold Lutoslawsky, Béla Bar-
tók en de in Moskou geboren
Aleksandr Gretchaninoff
(1864-1956) hebben met elkaar
gemeen dat ze alledrie voor
kinderen schreven en de muzi
kale folklore van hun land in ei
gen composities verwerkten.
'Drie Fragmenten', delen uit de
suite 'Hongaarse boerin' en
'Fantasie' opus 125 krijgen sfeer
en lading, een scala aan dyna
mische verschuivingen, scherp
aangezette ritmes en geraffi
neerde timing. Nergens zoetge
vooisd of overbelicht, ademt de
muziek fiere geestkracht. Als
manlijke en vrouwlijke inter
pretatie bestaan, dan zijn deze
in dit duo volmaakt in even
wicht.
MUZIEK
Vanaf het begin van de 7e maand betaalt u slechts f 34.95 per maand.
De aktie is geldig van 26 april t/m 1 mei '99. Vraag naar de aktievoorwaarden.
Libertel City Point heeft een zeer uitgebreide
collectie van mobiele kwaliteits-telefoons.
U kunt o.a. kiezen uit de volgende merken:
MOTOROLA
ERICSSON
Panasonic
SIEMENS
BOSCH
SONY
HAARLEM: Grote Houtstraat 137.
DEN HELDER: Kroonpassage 19
ALKMAAR: Payglop 19
Ikmaar Almelo Almere Alphen a/d Rijn Amsterdam (5x) Amersfoort Apeldoorn Arnhem Breda Den Bosch Den Haag Den helder Deventer
dhoven Groningen Goes Haarlem Hengelo Hilversum Hoogeveen Leiden Leidschendam Maastricht Middelburg Nijmegen Roosendaal
iterdam (2x1 Schiedam Tilburg Uden Utrecht (2x1 Zaandam
doen, en zo is volgens de wet
houder de harmonie ontstaan.
Er wordt fantastisch ge
speeld, gezongen én gedanst.
Een sfeerstuk van Terry Kenny
dat 'Een dagje uit' impliceert;
winkelen, naar het strand en 's
avonds de stad in. Pittige ac
centen, vervagen door een re
laxed middendeel en komen in
sambaritme en joodse klezmer-
muziek in het derde deel weer
te voorschijn, markant en mu
zikaal gespeeld.
In 'Summertime' en 'Oh
when the Saints' komt het grote
koper uit z'n hol en de trompet
neemt de zangstem over in
'There's a boat that', een Gersh-
win-compositie bewerkt door
de trombonist uit eigen gelede
ren, Frits Landesbergen.
Na de pauze is het echt swin
gen geblazen. De tango wordt
niet alleen in concert gebracht,
vier jonge dansers tonen in l ui
ge passen met de stereotype
hoofdbewegingen de onder
koelde, gestileerde dans met in
gehouden passie. Als het even
fout gaat dan is het onderkoel
de er snel van af; dan wordt het
lachen! Lekkere meedeiners
voor oud en oud zijn er genoeg,
'Hello Dolly', 'Chachacha', ge
arrangeerd door de opper-
spreekstalmeester André
Bruins, een gloeiendhete Latin
America Fever' en tot slot de
grote meezinger 'We'll meet
again' van Vera Lynn.
RECENSIE LIDY VAN DER SPEK
Concert: 'Nieuw Leven' o.l.v. Gerhart
Drijvers, m.m.v. Lisette Dubois, Jeroen
van Noort, Cindy Oomens en Roy van
der Voort. Gehoord: 25/4, de Regen
boog, Leiden.
Voor de tweede maal gaat
'Nieuw Leven' een vriend
schappelijke verbintenis aan
met 'De Zonnebloem'. Vorig
jaar omdat de Harmonie 80 jaar
bestond, en dit jaar viert de
Zonnebloem zijn 50-jarig jubi
leum.
'Nieuw Leven' heeft daarom
alle vrijwilligers (pijlers die de
Zonnebloem dragen), gehandi
capten, langdurig zieken, maar
ook de nog swingende bejaarde
dit vrolijke concert aangebo
den. De muzikanten van
'Nieuw Leven' vinden het ge
woon leuk om op te treden, en
zéker bij de gedachte dat ze zie
ken en bejaarden metterdaad
'nieuw leven' inblazen.
Alle instrumenten van de har
monie komen stuk voor stuk
voor het voetlicht als de wet
houder het concert opent met
een verhaaltje over de schaap
herder Pan, die uit verveling de
(Pan)fluit uitvindt en al fluitend
op zijn aan elkaar gebonden
rietstengels de rest van de her
ders stimuleert tot het knutse
len van andere blaasinstrumen
ten. Gelukkig komen ze al mu
sicerend een stelletje slagwer
kers tegen die graag mee willen
tdeLeidsch Dagblad
ANNO 1899
Woensdag 26 April
N00RDWIJK - Dat van de St. Jeroens-bibliotheek dezen winter we
derom een druk gebruik werd gemaakt, kan blijken uit het feit, dat van
October tot en met Maart aan 313 lezers 4092 boeken ter lezing wer
den verstrekt. Ingevolge een vroeger genomen besluit zal gedurende
de zomermaanden Mei, Juni en Juli eveneens gelegenheid gegeven
worden tot het bekomen van boeken, en wel om de veertien dagen,
des Woensdagavonds van half acht tot acht uren.
LEIDEN - Ter gelegenheid van het vijfentwintigjarig bestaan van de
Rudolf Steinerschool voerden de leerlingen van de vijfde klas een
wagenspel op in de Waag. foto *foto archief leidsch dagblad
ANNO 1974
Vrijdag 26 april
LEIDEN - Maarten 't Hart, wiens boek 'Ratten' nog onlangs in dit dag
blad werd besproken, heeft van het Ministerie van Cultuur, Recreatie
en Maatschappelijk Werk een toelage gekregen, groot f 4000,-. Met
hem werden deze toelagen toegekend aan de dichters W. J. Otten uit
Amsterdam en L. Ferron uit Haarlem, alsmede aan de schrijver R. M.
de Jong uit Hilversum.
LEIDEN - De indruk die restte, was er een van een uiterst geslaagde
avond. Vijfenveertig jarig ZLC, ijverige Leidse afdelingsclub, kon laat
op de donderdag terugblikken op een erg aardig gebeuren. Allereerst
was daar natuurlijk het duel van het eerste voetbalteam tegen Oud-
Feyenoord, muzikaal opgeluisterd door Werkmans Wilskracht. Een
confrontatie die door ZLC verloren werd met 2-1maar wat kon die
uitslag de ZLC'ers nou eigenlik schelen. Het ging tenslotte niet om het
resultaat, maar enkel om de eer. De eer dat nog bekende mannen als
Eddy Pieters Graafland, Guus Haak, Cor Veldhoen, Coen Moulijn en
Henk Schouten bereid waren gevonden naar de Leidse Boshuizerkade
te komen. De doelpunten werden gemaakt door de Feyenoorders Van
der Heide en Schouten. ZLC-talent Rob Crama scoorde voor de Bos-
huizerkadebewoners. Een voorval ontsierde het bezoek van Oud-Feye-
noord danig. Van de vrouw van Cor Veldhoen was in de kantine van de
club een portefeuille gestolen. Inhoud: zo'n kleine twee mille.
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen
na plaatsing een ingevulde cheoue (geen overschrijvtngsknarl) ter waarde
van vijf gulden (voor een exemplaar van 13 bij 18 bi zwart wit) op te sturen
naar het Leidsch Dagblad, La.v. leidsch Dagblad Archieven, postbus 54, 2300
AB Leiden of door contante betaling aan de balie van het leidsch Dagblad
aan de Rooseveltstraat 82. U ontvangt de foto binnen drie weken.
