tan binnen blijf ik dezelfde
Drinkwater wordt peperduur door gebruik bestrijdingsmiddelen
Het Binnenhof is nog steeds niet echt in oorlog
Trein kan chartervluchten niet vervangen
weren uit verkeer'
Binnenland ANP Algemeen Nederlands Persbureau GPD Geassocieerde Pers Danstenjj
ERDAG 17 APRIL 1999
HIKMONICA WESSELING/ANP
:osten voor drinkwaterwinning dreigen volledig
|e hand te lopen. Dat komt door het gebruik van
njdingsmiddelen. Omdat een kwart van die stof-
fi folgens de wet gewoon mogen worden gebruikt
li olgens het Centrum voor Landbouw en Milieu
,1) in de toekomst steeds meer zullen worden
epast, nemen de kosten van waterwinning
is verder toe. Dit temeer nu steeds meer water-
nz? jjven als grondstof voor hun drinkwater steeds
r oppervlaktewater in plaats van grondwater ge-
ken. Juist in oppervlaktewater (sloten en meren)
komen resten van chemicaliën voor.
De Vewin, de overkoepende organisatie van water-
winbedrijven, roept milieuminister Pronk en staats
secretaris Faber van landbouw, natuurbeheer en vis
serij op snel maatregelen te treffen. De Vewin heeft
het CLM onderzoek laten doen naar de relatie tussen
kosten van drinkwaterwinning en het gebruik van
bestrijdingsmiddelen. Nu bedragen de totale kosten
200 miljoen gulden per jaar.
Op dit moment is schade die bestrijdingsmiddelen
toebrengen aan het drinkwater, geen criterium voor
het al dan niet toelaten van een bepaald bestrij
dingsmiddelen. ,,En daardoor worden er bijvoor
beeld heel veel schimmel- en onkruidbestrijdings
middelen gebruikt die bij waterwinning uit het water
moeten worden gehaald. We krijgen de chemische
stoffen er echt wel uit, maar wel tegen steeds hogere
kosten", aldus voorlichter Hovenier van de Vewin.
Het toetsen aan het effect op de drinkwaterwinning
is volgens de Vewin volgens de Europese richtlijn
wel verplicht.
Er worden nog steeds middelen uit de handel ge
haald omdat deze het milieu teveel schade berokke
nen. Dat biedt volgens Hovenier lang niet altijd soe
laas. „Verboden schimmel- of onkruidmiddelen
worden al snel vervangen door een ander merk. An
dere naam, maar hetzelfde nadelige effect."
In Noord- en Zuid-Holland wordt drinkwater in de
duinen gewonnen. In Noord-Holland wordt daar
voor water uit het IJsselmeer gehaald en na voorzui
vering (waarbij nagenoeg alle resten van bestrij
dingsmiddelen eruit worden gehaald) in de duinen
gepompt. Dat water blijft twee maanden in de bo
dem en wordt dan weer opgepompt. In Zuid-Hol
land wordt Maaswater gebruikt. Hovenier: „Maas en
IJsselmeer zijn allebei vervuild door de land- en
tuinbouw en natuurlijk het gebruik van bestrijdings
middelen door de gemeenten. In Zuid- en Noord-
Holland is veel bollenteelt waarbij ook de nodige
chemicaliën worden gebruikt. Maar die sloten stro-
men af op de zee; de drinkwaterwinning komt hier
door niet in gevaar."
De problemen in Zuid- en Noord-Holland zijn-dus
niet groter dan die in de rest van Nederland. De-Vè®
win wil dat de toelating van bestrijdingsmiddelen4
win wil dat de toelating van bestrijdingsmiddelenv
nog kritischer wordt bekeken, dat het gebruik ervan?
hoe dan ook wordt verminderd, en dat lancüei en?
tuinbouwers leren op welke manier moet woraen,';
gespoten Volgens de Vewin voldoet Nederland nietF
aan de Europese richtlijn die landen verplicht dei-
toelating van bestrijdingsmiddelen te toetsen aan,^
het risico voor de drinkwaterwinning.
De NAVO-acties op de Balkan leggen
goed bloot hoezeer Nederlanders ge
wend zijn geraakt aan het comfort van
een decennialange geweldloze vrede
in ons deel van Europa. Een klein
kustland, beschermd door grote bond
genoten, dat z'n soldaten vaker inzette
tegen het wassende water dan tegen
een agressieve tegenstander.
Srebrenica heeft ons ruw wakker ge
schud uit die gelukzalige roes: we rea
liseerden ons plots dat het leger eigen
lijk primair een geweldsmiddel is om
een politiek doel te bereiken. Terwijl
we ai die tijd dachten dat het vooral
geschikt was om hulp te verlenen in
een boze omgeving. Een misverstand
dat op de Balkan nu weer kan opdui
ken.
Zonder dat het sein voor een grond-
treffen tussen NAVO en Servische troe
pen is gegeven, is het westers bondge
nootschap nu intussen bezig met een
grote troepenopbouw in de Kosovaar-
se regio. De humanitaire en defensieve
opdracht die de meeste van die troe
pen hebben, kan snel veranderen met
een nieuw, ruimer mandaat dat meer
NAVO-geweld toestaat.
De Nederlandse politiek heeft zich
echter vrijwel volledig afgesloten van
die land-scenario's. Hoewel elke poli
ticus dezer dagen de 'destabilisatie van
de Balkan' voorin de mond heeft, is
men aan het Binnenhof niet toe aan
het inzetten van de rauwe machtsmid
delen die het westen daarvoor heeft.
Is de bevolking dat wel? Driekwart
steunt de borribardementen, maar
blijft dat zo als mensen doorkrijgen
welke offers een grondinzet zal vra
gen? Recente oorlogen waren schijn
bare triomftochten van westerse tech
nologie met een minimale kans op 'ei
gen doden': de Golfoorlog in 1991, de
NAVO-beschietingen op doelen in
Bosnisch Servië in 1995. Ook de oorlog
tegen Servië heeft nog niet één wester
se militair het leven gekost.
Dat houdt de illusie in stand dat on
ze verfijnde en hoogtechnologische sa
menleving in staat is elders met succes
militair in te grijpen, zonder dat we
zelf grote risico's lopen. Nederland
weet niet meer wat het is: een land in
oorlog zijn, met de verwarrende sfeer
en de nationale rouwstemming die
daarbij komt als gesneuvelde landge
noten worden binnen gevlogen.
Niet dat we ons totaal afsluiten: het
kabinet stelt geld beschikbaar, burgers
zamelen in, en desnoods richten we
het opvangcircuit in op vluchtelingen
uit Kosovo. Dat is allemaal goed ge
meend en een eerlijke morele betrok
kenheid. Het is een uiting van onze
cultuur waarin individuele hulpvaar
digheid, schuldgevoel en georgani
seerde zorg belangrijke elementen
zijn.
Maar die onvermijdelijke gewelds-
kwestie dan? Het is in dat verband
goed om te kijken naar de Tweede Ka
mer: daar zitten de mensen die ons
vertegenwoordigen en onze cultuur
belichamen. Als de politieke huiver
om in het uiterste geval Nederlandse
levens op het spel te zetten, iets zegt
over de gemoedstoestand van de bur
gers, dan is er dus geen draagvlak voor
Nederlandse deelname aan een Bal-
kan-oorlog op de grond.
Het is tekenend dat Kamerleden van
verschillende partijen gealarmeerd en
bezorgd zijn over de missie van mari
niers: harde professionals, geschoold
in het gebruik van geweld. Een sussen
de minister moet er dan aan te pas ko
men. Deze mariniers hebben een hu
manitaire taak, hun wapens zijn te
klein voor een serieuze oorlogstaak.
De Nederlandse elite-troepen krij
gen een hulpverleningstaak, andere
militairen bouwen tenten voor vluch
telingen, weer anderen rijden voedsel
konvooien. Net als in Bosnië vijf jaar
geleden, reikt onze zorgcultuur via het
leger tot op de Balkan. Zo'n humani
taire missie is sympathiek. Ze is nood
zakelijk, omdat de NAVO-capaciteit tot
planning en logistiek veel beter is dan
die van de VN-vluchtelingsorganisatie.
Komt het de komende tijd tot een--
grondtreffen, dan laat NAVO-lid Ne
derland het vuile werk ongetwijfeld7
opknappen door bondgenoten. Wij)
dienstverleners en zorgverschaffers;
doen dan datgene waar onze econo-;
mie niet toevallig ook sterk in is: we:;
zorgen voor de logistiek, de verbindin-
gen, de medische en sociale begelei-,;
ding. Een nuttige bijdrage in de ach-
terhoede.
Als we tóch besluiten ons leger in te
zetten waar het eigenlijk voor is be-
doeld dan heeft de politiek nog een:;
hele lange route af te leggen. Kabinet
en Kamer zullen echter geen centirne-
ter verder gaan dan de bevolking naar)
hun inschatting toelaat. Voorlopig;
kiest men dus angstvallig voor de 'vei-
lige' opties. Welke politicus verzamelt;
de moed om burgers uit te leggen -dat1
ons bondgenootschap wel eens Veel?
meer kan vergen?
vliegende start van GroenLinks-gedeputeerde Vissers
OPINIE
GroenLinks stokpaardje en dus
succesje? „We zijn er natuurlijk
groot voorstander en voorvech
ter van, maar de klein christelij
ke partijen verdienen minstens
evenveel krediet."
Zestienhoven heeft, zo vindt
Vissers en met hem de rest van
het bestuur, geen bestaansrecht
als Schiphol met de snelle trein
goed bereikbaar is. „Charters of
nachtvluchten willen we er niet
hebben, en de zakenvluchten
zijn met die trein ook onnodig.
Voor GroenLinks is vervanging
van het vliegtuig door de trein
ontzettend belangrijk."
GroenLinks Zuid-Holland zal
zich, meer dan voorheen, ook
in de discussie over de toe
komst van Schiphol laten ho
ren. In het collegeprogramma
staat dat de provincie een meer
prominente plaats aan de dis
cussietafel wil innemen. „Nu
zijn we een van de 48 partijen
die meepraten. Zuid-Holland,
en zeker bijvoorbeeld de Leidse
regio en de Bollenstreek, onder
vindt nogal wat hinder. Natuur
lijk moet je ook oog hebben
voor de economische effecten.
Maar het mag duidelijk zijn dat
ik als Groenlinkser vooral let
op de milieuvervuiling en ge
zondheidsrisico's."
Het is volgens Vissers moei
lijk aan te wijzen waar de
GroenLinkse inbreng in het col
legeprogram komt 'bovendrij
ven'. „Maar de Tweede Maas
vlakte vinden wij wel heel be
langrijk. We hebben binnen het
college afgesproken dat aanleg
van zo'n havenuitbreiding al
leen aan de orde komt indien
foto henk bouwman
zou blijken dat er nergens an
ders een plek voor te vinden is.
Wij roepen al jaren dat je niet
alles per se in Zuid-Holland
moet willen hebben. De mens
en de natuur moeten meer plek
krijgen."
Zes van de acht gedeputeer
den krijgen ook een regio in
hun portefeuille. Voor Vissers is
dat een voor hem nog tamelijk
onbekend gebied: Leiden en de
Duin-en Bollenstreek. „Ik weet
er weinig van en zal de komen
de weken veelvuldig op bezoek
gaan. Overigens heeft een van
onze collegepunten, het meer
willen meepraten over de toe
komst van de luchtvaart, wel di-
recht met de Leidse regio te
maken." De bollenteelt moet in
elk geval met minder milieuver
vuiling, vindt de aangetredende
gedeputeerde voor de Bollen
streek. „Dat moeten we samen
met de telers doen."
Het nette pak, de mooie ka
mer, de juffrouw voor koffie en
thee en de beschikbare auto
met chauffeur zijn voor Vissers
geen onoverkomelijk probleem.
Maar dat zijn baan als gepu-
teerde een volledige vijfdaagse
werkweek in beslag neemt, is
wel een bittere pil. „Je bent het
de hele week." Hij kijkt wat be
teuterd als hem wordt voorge
legd dat ook het vaderschap
voor de volle tijd is (hij heeft
een zoontje en een dochtertje).
„Ja, da's waar. Dat aspect is
voor mij ook het enige moeilij
ke geweest aan het besluit. Een
hoge prijs, maar het is het ho
pelijk waard."
Weggebruiker nader beschouwd in ANWB-boekje
»l Vissers: „Zestienhoven moet dicht als de snelle trein er is.'
i jaar in de bijstand en nu een bruto jaarsalaris van
.500 grilden. Van fiets naar auto met chauffeur, een
in secretaresse en een ruim bemeten werkkamer
ipleet met gevulde koelkast. Van een gewone stoel in
Zuid-Hollandse staten naar de eerste zetel die Groen-
ks ooit in het dagelijks bestuur van een provincie wist
lemachtigen. Het overkwam Marcel Vissers (36) uit
J ft, sinds 13 april in Zuid-Holland verantwoordelijk
ir de loodzware portefeuille ruimtelijke ordening,
idhaving milieuwetten, Vinex-bouwlocaties en de
dse regio en Duin- en Bollenstreek.
DEN HAAG ANOUK MIDDELKAMP
Door rood rijden, bumper kle
ven, snijden en middelvinger
opsteken; bijna iedereen heeft
wel eens te maken met agressie
in het verkeer. De ANWB vond
het tijd voor een tegenoffensief
en gaf negen wetenschappers
de opdracht zich te buigen over
normen en waarden op de weg.
Hun bijdragen zijn gebundeld
in het boekje 'Verkeersethiek'
dat gisteren is verschenen. Cen
traal staat het asociale gedrag
van de automobilist.
De uitgave van het boekje is
de afsluiting van het project
'Verkeersagressie', dat in 1992
van start ging. Onderdeel hier
van was een grote enquête on
der de leden van de ANWB,
waaruit blijkt dat 84 procent
van de weggebruikers zich
stoort aan agressief rijgedrag.
Daarnaast ondervindt eenderde
van de automobilisten regelma
tig hinder van wegpiraten. De
ANWB besloot de wortels van
het probleem aan te pakken en
verdiepte zich in de ver
keersethiek. Projectleider Victo
ria de Klijnen: ,,Als we ons be
wust worden van de normen en
waarden in het verkeer, zal dat
ons gedrag op een positieve
manier beïnvloeden. En dat is
uiteindelijk het doel."
Moordwapen
In het boekje wijzen verschil
lende wetenschappers de auto
mobilist op de verantwoorde
lijkheid voor zijn eigen gedrag.
Hoogleraar medische ethiek
Dupuis vindt bijvoorbeeld dat
veel ongelukken op de weg te
wijten zijn aan onverantwoor
delijke bestuurders. „Als ie
mand te hard rijdt en te weinig
afstand houdt, is het zijn eigen
schuld als hij een ongeluk ver
oorzaakt. We wijzen nog te vaak
naar het noodlot als de oorzaak
van een ongeval." De ethica
stelt zelfs dat autobestuurders
een potentieel moordwapen
hanteren. „Want de auto blijft
een bedreiger van het leven."
Dupuis' collega Huibers wijst
op de dubbele moraal van veel
automobilisten. „Als een ande
re weggebruiker asociaal gedrag
vertoont, worden automobilis-
Geen minister die de laatste de
cennia zo veel heeft gevlogen
als Jan Pronk. Er zijn maar wei
nig ontwikkelingslanden in de
wereld waar de sociaal-demo
craat niet op bezoek is geweest.
Een noodzakelijk kwaad, dat
verplaatsen per vliegtuig. Nu
Pronk in het kabinet van zetel is
gewisseld, voert hij een kruis
tocht tegen het vliegverkeer.
Binnenlandse vluchten kwa
men vorig jaar onder vuur, deze
week kwamen daar de charter-
reizen bij. Die mogen niet meer
vertrekken van de regionale
vliegvelden. De milieuminister
bekende slechts een proefbal
lonnetje te hebben opgelaten,
maar van de luchthavens, char
termaatschappijen en Tweede
Kamer was er veel kr itiek.
In de visie van Pronk moeten
chartervluchten worden gecon
centreerd op Schiphol. Als daar
geen ruimte is dan heeft de va
kantieganger pech. Dan maar
geen vakantie in het buiten
land, of anders maar met de
trein. Of die nu al rijdt of niet.
Een enkele reis Malaga neemt
tenslotte maar 27 uur in beslag.
De gedachten van Pronk staan
haaks op die van het vorige
paarse kabinet, dat juist meer
charters wilde verdelen over de
kleinere vliegvelden. Op die
manier wordt Schiphol ontlast.
Niet alleen de luchthaven zelf,
maar ook het wegenstelsel
daarom heen. Het betekent ook
dat het aantal autoritten dras
tisch vermindert.
Pronk is daar niet gevoelig voor.
De regionale vliegvelden, zoals
Maastricht en Eelde, kunnen
wat hem betreft eigenlijk maar
het beste helemaal worden ge
sloten. Binnenlandse vluchten,
zo zei hij vorig jaar, zijn in het
puteerde staten.
Saillant en voor de WD on
getwijfeld pijnlijk is, dat Vissers
de kamer heeft gekregen van
Koos Nolten. Deze WD-er had,
als lijsttrekker van de grootste
partij van Zuid-Holland, de
touwtjes van de collegeonder
handelingen in handen. Ze
werden hem, tot zijn verbitte
ring en boosheid, onmomen
door Wolf en Heijkoop, de ge
deputeerden van PvdA en CDA.
De liberalen moesten lijdzaam
toezien hoe Zuid-Holland een
bestuur kreeg bestaande uit
CDA, PvdA, SGP/RPF/GPV en
GroenLinks.
Over zijn statenlidmaatschap
tot nog toe is hij laconiek:,,Ik
ben in het diepe gegooid, maar
ze hebben gezien dat ik kan
zwemmen."
Dicht
Eén van de opvallende stand
punten van het nieuwe provin
ciaal bestuur is dat de luchtha
ven Zestienhoven dicht moet,
zodra de hoge-snelheidsspoor-
lijn in gebruik is. Een typisch
De hogesnelheidstrein Eurostar door de Kanaaltunnel naar Londen is volgens Pronk een prima alternatief
voor het vliegtuig. archieffoton
kleine Nederland immers on
nodig. Schrap die diensten en
Schiphol krijgt ook meer lucht.
En wie toch naar Schiphol wil,
moet de trein gebruiken. Ook
als die 's avonds of 's ochtends
vroeg, wanneer veel charter
vluchten bijvoorbeeld vertrek
ken en aankomen, niet rijden.
De trein is kennelijk het nieuwe
wondermiddel voor de volgen
de eeuw. Het spoor is de oplos
sing voor alle vervoersproble
men, de huidige capaciteitspro
blemen en talrijke vertragingen
buiten beschouwing gelaten.
Flitstreinen in de Randstad krij
gen de rekeningrijdende auto
mobilisten uit hun voertuig en
uit de file. De hogesnelheidslij
nen naar Frankrijk en Duitsland
vervangen een deel van het
vliegverkeer. Ook voor reizen
naar Groot-Brittannië en zelfs
naar vakantiebestemmingen in
Spanje is de trein het aangewe
zen vervoermiddel, tenminste
wie de opvattingen van Pronk
(en de milieubeweging) gelooft.
Er ligt echter nog geen meter
rails voor de hogesnelheidslijn.
De Raad van State is druk bezig
om alle bezwaren aan te horen.
Regering en Kamer twijfelen
opnieuw over de tunnel onder
het Groene Hart. Voor de oost-
lijn naar Duitsland is voorlopig
geen geld. De Zuiderzeespoor-
lijn bestaat alleen nog maar op
papier. Als alle ideeën en plan
nen al worden uitgevoerd,
duurt het nog tientallen jaren
voor het spoor een redelijk al
ternatief vormt voor auto en
vliegtuig. En dat niet in de laat-
ste plaats omdat het spoor dé-
cennialang is verwaarloosd.
Het kabinet maakt zich daarom
ongeloofwaardig met de voor-
stellen voor beperking van en
inkrimping van het vliegver
keer. Er komt vanzelf wel een
verschuiving naar ander ver- I
voer wanneer dat alternatief
aantrekkelijker is. Thalys en
TGV steken op het traject Bras-
sel-Parijs auto en vliegtuig al j
naar de kroon. Er is geen ver-
bod op vluchten of charters no-
dig om reizigers een goede keu-1
ze te laten maken. Pronk doet
er beter aan zijn aandacht en
energie daaraan te bestedenjp
plaats van malle ballonnetjes
op te laten.
ten woedend. Maar als ze vijf
minuten later hetzelfde doen,
kan het ineens wel door de
beugel. Dat klopt natuurlijk
niet."
Alle ethici in het boekje zijn
het erover eens dat het pro
bleem bij de wortels moet wor
den aangepakt. Dupuis: „Het
zou goed zijn als tijdens de rij
opleiding al aandacht wordt ge
schonken aan normen en waar
den." Ze vindt dat mensen die
in aanleg al agressief zijn, niet
in het verkeer horen. „Een psy
chologische test moet deel uit
maken van het rijexamen", zegt
Dupuis. „Zo kunnen we de ech
te agressievelingen weren."
Techniek
Een aantal wetenschappers
heeft weinig vertrouwen in de
mens en bepleit een grotere rol
voor de techniek. Justitie-me-
dewerker Spee: „In de auto kan
bijvoorbeeld een alcoholsnuffe
laar worden gebouwd, die wei
gert de auto te starten als de
automobilist dronken is. Ook
kan het voertuig worden uitge
rust met een snelheidsbegren-
lij 's morgens in de spiegel
[ziet hij, dat erkent hij, een
andere Marcel dan een
weken geleden. De trui en
schoenen hebben plaats
aakt voor een overhemd en
boots. „Ik heb me nog
laten stroppen, maar als
nodig is. gebeurt zelfs dat.
loet nu eenmaal dat soort
essies doen. Maar de bin-
ant is hetzelfde en daar
het om." En die auto met
iffeur: daar maakt hij selec-
tbruik van. „Ik ben nu
Maar de reis van huis
blijf ik met de trein
n Ik mag mijn OV-jaarkaart
kiag houden."
maakte een vliegende
in de provinciale politiek,
vorig jaar volgde hij in
van Zuid-Holland
na Kraak op, die wethouder
van Ter Aar. Bij de verkie-
van 3 maart was hij lijst
een paar weken later
ij zichzelf terug op een
het college van de gede-
fende weg. Daarmee wordt een
groot deel van de ergernissen1'
vermeden." Ethicus Huibers isv
het hier niet mee eens: „Tien;
kilometer te hard rijden op eern-
weg die zich daarvoor leent, is;'
minder erg dan iemand op een
gevaarlijke manier snijden. De?
overheid moet prioriteiten stel-
len." Huibers denkt dat auto
mobilisten minder agressief
worden als ze het nut van vér- -
keersregels inzien. „Als je teveel
regels hanteert, bereik je juist'
het tegenovergestelde.
De Klijnen van de ANWB zietf
ook niets in nieuwe verkeersrë-\
gels. „Het is belangrijker genu.
gedragscode op te stellen, waar;
iedereen zich in kan vindem"
De ANWB legt de voorstellen^
van de wetenschappers dan
ook voor aan haar leden. „Dan,)
kunnen we er gezamenlijk over
discussiëren", zegt De Wijnen- -
„En met een beetje geluk heb
ben we over een tijdje een^pe-_-
ciale verkeersetiquette.
