Film over uitgraven mammoet
p bloemendaal bv.
Rijp en Groen
Salie helpt bij verteren Trampolinespringen in de achtertuin
van vet voedsel
>k
VRIJDAG 16 APRIL 1999
GREET BUCHNER
geeft antwoord op
al uw tumvragen
Brieven naar:
POSTBUS 507
3002 PA HAARLEM
Waarom zou een mens sterven
zolang er nog salie in de min
staat, luidt een Middeleeuws
spreekwoord. Salie was kenne
lijk erg belangrijk voor de men
sen in die tijd. Maar ook de Ro
meinen wisten al ruimschoots
gebruik te maken van de Salvia
officinalis zoals deze plant in
het Latijn wordt genoemd.
Salvia komt van salvai en dat
betekent redding. Nu wij in
middels duizenden chemische
toverdranken kennen, is salie
niet meer van levensbelang
voor de zieke mens. Deson
danks kan het gebruik van salie
in de keuken of huisapotheek
niet gemist worden. Bovendien
is salie een aantrekkelijke grijs-
bladige border plant met mooi
harig blad en vrij onopvallende
blauw rode bloemen.De plant
stelt een plaatsje in de zon op
prijs net als iets kalk. Wat fijn
gemaakte eierdoppen rond de
wortels verzekeren ons van
goede groei.
De blaadjes kunnen geregeld
vers worden geplukt, zomer en
winter want alleen in zeer kou
de winters verliest deze vaste
plant het blad. Maar blad kan
ook gedroogd worden al is vers
vooral bij het gebruik in de keu
ken te prefereren.
Maar nu eerst eens gebruik in
de huisapotheek. Neem altijd
de S. officinalis en niet de in
heemse S. pratensis die
minder krachtig is.
Een van de oudste gebruikt
die ons de naam Jan Salie het
overgeleverd is er in de voi
van een slaapdrank: een blaadje
een kwartier laten trekken in
melk en opdrinken voor we
naar bed gaan. Anderhalf a
twee theelepels fijngesneden
blad overgieten met een kwart
liter water. Langzaam aan de
kook brengen, afgieten en ze
ven en we hebben saliethee.
Een uitmuntend middel bij
mond- en keelklachten. Het is
vaak beter om er veel mee te
spoelen en te gorgelen omdat
niet iedereen het geregeld ge
bruik v an salie als thee kan ver
dragen. het werkt nogal op de
maag. Overigens kan men bij
kiespijn ook kauwen op salie
blad. De pijn wordt snel minder
maar een bezoek aan de tand
arts blijft geboden. Hier nog
een recept voor een milieu
vriendelijke tandpasta, meng
een deel fijngemaakt droog sa
lieblad met twee delen gepreci-
pieerd krijt en poets daarmee
geregeld de tanden.
In de keuken wordt bij voor
keur vers blad gebruikt om dat
het meer geur heeft en in nor
male winters houdt salie zijn
blad. Is dus oogstbaar. Hak het
verse blad na wassen zeer goed
fijn en voeg het op het laatste
nippertje toe aan kruidige soe
pen. vooral soepen waarin to
maten verwerkt zijn winnen
aan smaak.
Ook stamppot waarin de een of
andere koolsoort is verwerkt,
krijgt meer smaak met iets fijn
gemaakte salie, al mag men van
dit vrij sterk geurende kruid
nooit teveel gebruiken. Goede
bijkomstigheid is ook nog dat
toegevoegde salie de gerechten
beter verteerbaar maakt, vooral
ook als er vet in is gebruikt.
Voor sommige kooksters of ko
kers zal het wellicht even wen
nen zijn om salie in de keuken
te gebruiken, het is in ons land
niet zo bekend. Maar wie wel
eens gegeten heeft in de landen
rond de Middellandse Zee zal
met toevoeging van salie wel
licht ineens een bekend smaak
je bekennen. Het is gewoon een
kwestie van even proberen.
Tot slot is het nog aardig te we
ten dat salie, fijngehakt, ge
mengd met eveneens fijngehak
te uit. iets knoflook en bieslook
een prima smaakmaker is in
kwark of zachte kaas met wei
nig eigen geur en smaak. Rede
nen te over om eens een of
meer grijsgroene salieplanten
in de tuin te zetten om naar te
kijken en te gebruiken.
Met springen op een trampoline raak je heel wat calorieën kwijt.
ning: tijdens vijf minuten sprin
gen worden net zoveel calorie-
en verbruikt als bij een half uur
zwemmen, zo heeft de leveran
cier uitgerekend.
Het springen gebeurt bij beide
constructies op een sterk zeild
oek waaronder de speciale zo
genoemde conisché veren zit
ten. Belangrijk voor de veilig-
Trampolines zie je doorgaans
op campings en in speeltuinen
maar ze kunnen ook achter in
de tuin worden aangelegd. De
rechthoekige Bahama en de
ronde Super Bouncher zijn er
speciaal voor gemaakt. Ook vol
wassenen kunnen er springple-
zier op beleven. Naast pret is er
sprake van gezonde ontspan-
heid zijn de randkussens die
builen op het hoofd bij een on
gelukkige val moeten voorko
men. Onder het zeil van het
randkussen is schuimrubber
aangebracht. Beide trampolines
hebben het Duitse veiligheids
keurmerk TÜV.
De Bahama is een inbouwtram-
poline en moet daarom in de
grond worden verzonken. De
ronde bouncher (op een alumi
nium onderstel) kan direct op
de grond worden geplaatst. De
ze trampoline is er in drie door
sneden vanaf 3 tot 4.3 meter.
Meer informatie: Elphymed
Trampolines BV, Rhenen,
0318-512614.
Hoofddorpse deskundige helpt Franse Siberri-expeditie
BEN APELDOORN
Mammoetspecialist Dick Mol
uit Hoofddorp is door een
Frans onderzoeksteam aange
zocht om te helpen een mam
moet vrij te maken uit de Sibe
rische permafrost, (het gehele
jaar door bevroren grond). Het
gebied waar men aan het werk
gaat, ligt op het reusachtige
Noordsiberische schiereiland
Taimvr. ongeveer 1000 kilome
ter ten noorden van de poolcir
kel.
,,De temperaturen zijn er nu
draaglijk." zegt Mol. duidelijk
opgetogen bij het vooruitzicht
om de ingevroren mammoet
met eigen ogen te aanschou
wen. ..Het is er nu vijftien gra
den onder nul overdag. Afgelo
pen winter vroor het er nog dik
vijftig graden."
Zelfs bij dergelijke extreme
temperaturen zwerven er in het
gebied nomaden rond. beho
rend tot de stam der Dolganen.
En daar is het verhaal van die
mammoet mee begonnen.
„Een tijdje geleden," vertelt
Dick Mol. „stuitte de Dolgaan
Genady Jarkov op Taimvr op
een uit de permafrost stekende
slagtand. Nader onderzoek
bracht aan het licht dat de
mammoet in kwestie een stier
moest zijn.Er zijn aan het mate
riaal van de mammoet drie ver
schillende dateringen gedaan.
Dat is met behulp van de Kool-
stof- 14-methode gebeurd.
Twee van de drie ouderdoms-
bepalingen zaten maar tien jaar
uit elkaar: op een vastgestelde
ouderdom van 20.000 jaar is dat
dus marginaal. Aan de hand
van het gebit, met name de mo
laren oftewel de kiezen, is bo
vendien vastgesteld dat de
mammoet 47 jaar oud was toen
Dick Mol bij een tekening van zijn passie: de wolharige mammoet.
FOTO
beleef de lente in uw tuin met zaden, bomen, struiken, heesters en vooral veel
houten schuttingen, pergola's en andere hoog kwalitatieve producten van
Hill Hout. uit voorraad leverbaar.
rijksstraatweg wassenaar
hij stierf."
Er is dus al het nodige bekend
van en onderzocht aan deze
mammoet. Waarom daar dan
toch een complete expeditie
voor op touw gezet?
Mol: „Waar ik op hoop is dat
het postcraniale deel van het
dier intact is gebleven. Dat is
het deel van het lichaam dat
begint achter het cranium, ach
ter de schedel dus. Dat zit nog
muurvast in de permafrost. Een
enorm werk om dat vrij te ma
ken. want het moet heel minu
tieus gebeuren: en dat bij zo'n
groot dier. Bovendien hopen
we dat zachtere delen, zoals de
geslachtsdelen, geconserveerd
zijn gebleven. We zouden dan
bijvoorbeeld mooi onze theorie
over de sterkere slagtandkrom
ming bij stieren bevestigd kun
nen krijgen als het inderdaad
een stier blijkt te zijn."
Een Franse expeditie met een
u
E L
CRYPTOGRAM
HORIZONTAALS. Daardoor zal deze puzzel verdwijnen (8); 5. Als individupleegt hij ook
nog een moord (8c 6. Hof van de geloften (4): 8.Munt en noot in kleur (4); 10. Draait
heen en terug (5); 12.Deels geschikt voertuig (5).
VERTICAALS. Die kleding hoort nergens te ontbreken (6); 2. Ruimte voor die vis van
haar (6): 3. Van die plant wordt Jan futloos (5); 4. Slotwoord (5); 7. Klein teken dat men
slaapt f5); 9. In de praktijk weet hij het beter (4); 11. Dat dier kan werkelijk geen maat
houden (3).
Oplossing van donderdagrHorizontaal: 1. Kous; 4. kalk: 8. ark: 10. hei; 11. pa; 12. das; 14.
of; 15. kader; 17. kiem; 18. ieme; 20. PC; 21. ze; 22. ruil;23. oele; 24. euvel; 26. cd; 28. ben;
29. je; 31. ara; 33. vol; 34.palm; 35. saus.
Verticaal: 1. Kap; 2. ora: 3. uk; 5. ah; 6. Leo; 7. kif; 9. rad;12. damclub. 13. seizoen; 15. ke
pie: 16. reëel; 17. kor; 19. ene;25. vel; 26. cap; 27. dra; 29. jou; 30. els; 32. al; 33. va.
Nederlandse mammoetkenner
is trouwens ook een niet alle
daags verschijnsel. Dick Mol
legt het hoe en waarom uit. „In
Frankrijk zijn wel paleontolo
gen, maar die zijn niet gespeci
aliseerd in mammoeten. Expe
ditieleider en filmmaker Bui-
guet werd uiteindelijk naar mij
verwezen. Hij wil van het hele
op- en uitgraafproces een vier
uur durende film maken."
Dat de keuze op Mol als de des
kundige viel, is op het eerste ge
zicht opmerkelijk, want hij is
geen paleontoloog van profes
sie. Hij verdient zijn dagelijkse
brood als douanebeambte en
dus is Dick Mol formeel een
amateurpaleontoloog. Maar
wèl een die ook in wetenschap
pelijke kringen dermate hoog
aanzien geniet dat hij als dè
specialist op het gebied van die
uitgestorven, zwaar behaarde
olifanten beschouwd wordt.
HEINZ
Er doen over dat uitsterven
nogal wilde verhalen de ronde.
Zo zou aan het eind van de
laatste ijstijd, omstreeks 12.000
jaar geleden, een geweldige na
tuurramp hebben plaatsgehad
waardoor onder meer de mam
moeten niet alleen massaal,
maar ook plotseling het loodje
zouden hebben gelegd. Sommi
ge onderzoekers leggen zelfs
verbanden met de 'ondergang
van Adantis' (waar dat dan ook
gelegen mag hebben) en de
merkwaardige configuratie van
de Egyptische piramiden en
sfinxen die veel ouder zouden
zijn dan algemeen aangenomen
en tekenen zouden vertonen
van langdurige inwerking van
grote hoeveelheden water.
Mol is het er mee eens dat het
klimaat aan het eind van de
laatste ijstijd ingrijpende wijzi
gingen onderging - de zeespie
gel steeg bijna 100 meter en
grote gebieden verdwenen bin
nen betrekkelijk korte tijd on
der water. „Leefgebieden van
dieren zoals de mammoet ver
anderden," legt hij uit. „Ook de
aard van het voedsel verander
de relatief snel, sneller dan het
tempo waarmee de dieren zich
konden aanpassen. Zij vorm
den vrij makkelijke prooien
voor jagers. Toen was het be
trekkelijk snel met ze gebeurd."
Dick Mol wil in ieder geval in de
eerste helft van mei terug zijn
om zich te kunnen voorberei
den op een internationaal con
gres over mammoeten dat van
16 tot 21 mei in het Rotterdam
se Natuurhistorisch Museum
zal worden gehouden.
„We verwachten naar schatting
tachtig wetenschappers," zegt
Mol. „Dit jaar is het trouwens
precies 200 jaar geleden dat de
bioloog Blumenbach voor het
eerst een mammoet beschreef.
Een mooie gelegenheid om
daar op zo'n congres eens bij
stil te staan en alles wat er
sindsdien op dat gebied ge
beurde de revue te laten passe
ren."
Dick Mol verwacht overigens
niet die mammoet daar op Tai
myr al begin mei helemaal te
hebben blootgelegd. „Maar ook
daar is reeds in voorzien. In
september ga ik er weer naar
REDACTIE. MARGOT KLOMPMAKER EN SASKIA STOELINGA OJ].;
Stoel voor lome zomers dagen
De vakhandel in
tuinmeubelen ziet
deze treeline-stoe-
len wel zitten. Tij
dens de vakbeurs
VTB kregen ze de
'bezoekerspluim'.
Het bijzondere aan
deze houten stoelen
is de gebogen vorm
en het zitcomfort.
Ze zijn uitgevoerd
in Balau. een duur
zame maleisische
houtsoort met mi
lieukeurmerk. Meer
informatie: Spring
Timber, Twello, tel.
0571-274350.
Stalen korven voor groente en frui
Deze stalen korven
voor het bewaren
van groente en fruit
zijn een ontwerp
van Ole Palsby.
Door hun strakke
uitvoering passen
ze in elk interieur.
De korven zijn ge
maakt voor roestvrij
staal, hebben geen
scherpe hoeken
waardoor ook het
zachtere fruit er in
bewaard kan wor
den.
Vijver met zandrand
Met een zandrand - vastgelijmd op de vijver - zal de natu
sneller 'bezit-nemen' van de vijver en directe omgeving,
deze vijvers is ook serie watervallen voorzien van een z
te koop. Meer informatie Ubbink BV, tel. 072-5671671. j
Solanum kuipplant van het ja
De rijke en langdurige bloei maakt de Solanum rantonnetii toll
veelgevraagde plant voor terras of balkon.
De Solanum, die in Argenti
nië en Paraguay in het wild
groeit, is lang onopgemerkt
gebleven. Maar sinds een
paar jaar is deze plant met
paars/blauwe bloemblaadjes
en geel hartje ook bij Neder
landse tuinliefhebbers popu
lair. De plant wordt in een
kuip gekweekt en doet het
dan ook heel goed op balkon
en terras. De Solanum is er in
struik- en stamuitvoerinjj.
Van de plant heb je hele*
zoen, vaak tot diep in de
herfst plezier. Wie de plart
wil overhouden moet ine
gustus stoppen met benifi
ten. In de herfst flink tem
snoeien en voor de invalt
de vorst op een koele, vol
vrije plaats laten ovenvin