Tunnelangst is weg te nemen
T\
WEER
Het Gesprek van de Dag
Hoopvol Duits plan
Ongewone gast
263
DINSDAG 13 APRIL 1999
llNSD
COMMENTAAR
Een internationale vredesmacht voor Kosovo. Het ligt zo voor de
hand. dat je onmiddellijk op zoek gaat naar een addertje onder het
gras. Alsof er al die maanden niet eerder iemand op het idee is ge
komen. Geen NAVO-troepenmacht, maar een internationale bri
gade waarvan ook Russische soldaten deel uitmaken, om de Ser
viërs en Albanezen in Kosovo uit elkaar te houden. Dat het plan
van de Duitse minister van buitenlandse zaken Joschka Fischer de
Kosovo-oorlog kan stoppen, lijkt te mooi om waar te zijn.
Toch is het de moeite meer dan waard. Ondanks de mislukte be
middeling van premier Primakov, lijkt Rusland de sleutel om de
Joegoslavische president Milosevic tot inkeer te brengen. Rusland
is de natuurlijke bondgenoot van Servië. Niet voor niets is" het
Kremlin mordicus tegen de NAVO-bombardementen op Joegosla
vië. Niet toevallig besloten de parlementen van Joegoslavië en Ser
vië gisteren tot aansluiting bij de unie van Rusland en Wit-Rus-
land.
Fischer opperde in Brussel dat een vredesmacht voor Kosovo
steun en rugdekking moet krijgen van de Verenigde Naties. De mi
nisters van buitenlandse zaken van de NAVO-landen, in Brussel
bijeen, namen in hun verklaring de neutrale toon van Fischer over.
Niet langer is sprake van de NAVO-troepenmacht waartegen Milo
sevic zich steeds heeft verzet. Daarmee doet de NAVO een kleine
concessie aan Rambouillet.
Een internationale vredesmacht kwam alleen in de wandelgangen
van Rambouillet even ter sprake. Toen echter bleek dat de Russen
niet wilden meewerken. Ze namen de Europees/Amerikaanse
dreigementen net zo min serieus als Milosevic. De oorlog werd on
vermijdelijk. De NAVO kon zich na het zoveelste dreigement rich
ting Milosevic geen verder gezichtsverlies veroorloven.
De situatie is nu wezenlijk anders. Midden in Europa woedt een
oorlog, die kan escaleren. Het is in ieders belang dat daar zo snel
mogelijk een einde aan komt. Door een kleine concessie te doen,
zet de NAVO nu de eerste stap. Secretaris-generaal Kofi Annan van
de Verenigde Naties sprong daar direct op in met zijn aanbod te
bemiddelen bij Milosevic. Rusland kan nu het einde van de bom
bardementen bespoedigen door in te stemmen met een interna
tionale vredesmacht.
Het addertje onder het gras is dat Milosevic tot dusver steeds heeft
gezegd geen buitenlandse troepen op Joegoslavisch grondgebied
te zullen dulden. Maar denkt hij ook zo over zijn Russische vrien
den? Russische soldaten in een internationale vredesmacht vor
men de beste garantie voor de Serviërs dat van een bezetting van
Joegoslavië geen sprake kan zijn en dat Kosovo Servisch grondge
bied blijft.
Aanhoudend buiïg
Regen of geen regen, veel of weinig zon, waaiweer of windstilte,
mondiaal El Nino of La Nina: het blijft in grote lijnen aanhoudend
zacht (warm) weer. De gemiddelde temperatuur over de eerste 10
dagen van april is in De Bilt uitgekomen op 11,0 graad tegen nor
maal 6,8. Daarmee is de eerste decade de op twee na zachtste van
de eeuw. Zachter was het alleen in 1985 en 1974 met respectieve
lijk 11,1 en 11,7 graad.
In 1974 was het trouwens weergaloos weer. Van 25 maart tot en
met 11 april scheen de zon gemiddeld per dag 9 uur (totaal 158) en
op al deze 18 dagen (echt waar!) werd het in De Bilt meer dan 15
graden. Op 10 april werd het in Oude Wetering zelfs 22,3 en op
Valkenburg 19,9 graad. Een periode om jaloers op te worden te
meer daar april ons voorlopig weinig moois te bieden heeft.
Zo krijgen we tijdens het komende etmaal te maken met randsto-
ringen die opnieuw buien veroorzaken. Een eerste storing veroor
zaakt vooral tussen vanavond en morgenmiddag enkele buien die
van onweer, hagel en mogelijk ook wat smeltende sneeuw verge
zeld kunnen gaan. De drukverschillen worden echter een stuk klei
ner zodat de tijdelijk krimpende wind afneemt.
Het neerslaggebied van een volgende storing concen
treert zich morgenmiddag en -avond vooral op het bin
nenland en dan met name het zuidoosten. De tempera
turen stijgen woensdagmiddag tot maximaal 7-8 graden.
Gedurende de rest van de week verandert er niet veel. Van
tijd tot tijd vallen er buien - landinwaarts meer dan vlak aan
zee - en temperaturen boven de 10 graden zijn nog niet echt
aan de orde.
Tijdens het afgelopen etmaal is er flink wat regen gevallen.
Op de Wadden tot meer dan 15 mm. Bij ons viel er tot gis
termiddag (daarna werd het op een enkele bui na droog) op Val
kenburg 9 en Schiphol 8 mm. Gistermiddag was er vooral aan de
kust flink wat zon - Zandvoort een paar uur achtereen - maar het
werd vrijwel nergens warmer dan een graad of 11.
'Claiistrofoben moeten er letterlijk doorheen
Vals plat' ondermaats
Is er dan echt geen kwaliteit meer de op de televisie? Is het dan echt
zo zorgelijk gesteld? Ben ik zo goed van vertrouwen dat ik bij een
programma van deNPS automatisch een 'plusje'zet?
Dat is dan de laatste keer geweest na het aanschouwen van het pro
gramma Vals plat'. De serie suggereert documentaires te maken
van mensen die maar een ding voor ogen staat: de allerbeste wor
den in hun sport. Mooi dacht ik. Fijn. Ik ben in sport geïnteresseerd.
In een volgend journalistiek leven zou ik graag een paar jaartjes op
een sportredactie willen doorbrengen? Ik zou basketbal als speciali
satie nemen, ook al stelt die sport in Nederland niet bijster veel
voor.
De aflevering van Vals plat' ging over een basketbalster: Fatou Kine
N'Diaye. Dat is een meisje uit Senegal, begreep ik. Tweehonderden -
drie centimeter lang. Dat is groot voor een meisje moet de redactie
hebben gedacht. En dus zal die wel wat klaar maken op basketbal-
gebied.
Zelden een makkelijker ondenverp voor een programma gezien op
een van de publieke zenders:Zelden ook zo'n bedroevend slecht re
search team aan het werk gezien. Ik zal de namen niet noemen - ik
speel niet op de man - maar het duo mag wat mij betreft in Hilver
sum en omstreken nooit meereen baan vinden.
Niet gehinderd door enige kennis werd de Senegalese gepresenteerd,
maar vooral misbruikt, als de eerste de beste circusact. Komt dat
zie#!!! Er is een meisje van tiveehonderdendrie centimeter neerge
streken in het Brabantse Lieshout, waar de plaatselijke basketbal
club in de hoogste divisie speelt.
Ik zag Fatou Kine N'Diaye kou lijden in de sneeuw. Ik zag haar
langs de kant bij de carnavalsoptocht. Ik zag haar op Nederlandse
les, waar de lerares moest uitleggen wie Mozart was. Ik zag hoe een
ontheemd meisje probeerde te aarden in Nederland. Maar ik be
greep geen moment waarom mijn buurmeisje - overigens ruim
honderdnegentig centimeter lang - onder zou doen voor mevrouw-
ik-wil-de-beste-in-mijn-sport-worden Fatou Kine N'Diaye.
De woordvoerder van de sponsor, producent van een respectievelijk
slecht te verteren biermerk en frisdrank, mocht ongehinderd twee
honderdendrie keer de naam van zijn werkgever noemen. Hij was
tevreden over de uitstraling van zijn circusact en moet tiveehonder-
dendrie keer dubbel hebben gelegen om de zes keer tweehonderden
drie seconden die nota bene de publieke omroep aan Fatou Kine
N'Diaye besteedde.
SBS6 staat bij mij op 8, Net5 heeft nog niet bewezen dat het dichter
bij komt dan op 28. maar als het zo doorgaat verplaats ik de om
roep die Vals plat' uitzendt naar voorkeuzezender tiveehonderden-
drie.
wil buys»
Met de brand in de
Mont-Blanctunnel,
waarbij tientallen
mensen de dood von
den, is voor mensen
met tunnelangst een
nachtmerrie uitgeko
men. Hoewel Neder
land weinig en dan
nog relatief korte tun
nels telt, zijn er hon
derden automobilis
ten die voor geen
goud door bijvoor
beeld de Coentunnel
rijden. Voor hen is er
goed nieuws, want
tunnelangst is uitste
kend te behandelen.
De 38-jarige Gabriëla Grilk uit
Nootdorp was vanaf haar jeugd
niet alleen bang voor tunnels,
maar durfde ook de wc-deur
niet op slot te doen en stond
doodsangsten uit in de lift. De
oplossing was al die jaren 'sim
pel': tunnels zo veel mogelijk
mijden, de wc-deur open laten
en de trap nemen in plaats van
de lift.
Pas vorig jaar realiseerde Ga
briëla zich dat zij leed aan clau
strofobie: een enorme angst om
opgesloten te zitten in ruimten
waaruit vluchten onmogelijk
lijkt. Via Internet kwam ze bij
het Instituut voor Psychologi
sche Zelfhulp en Ondersteu
ning (IPZO) in Nijmegen.
Drs. Jan van den Berg van het
IPZO zegt dat tunnelangst bijna
nooit op zichzelf staat. ,,Het
gaat meestal om combinaties
met andere vormen van clau
strofobie: mensen durven bij
voorbeeld ook niet in een dool
hof, een achtbaan, zijn bang
voor files en hebben vliegangst.
Bepaalde hersendelen reageren
dan overgevoelig. Het lichaam
geeft signalen alsof er levensge
vaar is. Dat uit zich in hartklop
pingen. heftig transpiréren,
soms hyperventileren, trillen,
wazig zien en een hele sterke
vlucht drang."
Gabriëla Gnlk merkte dat ze
ook angstig werd als ze vlakbij
Den Haag, waar ze werkt, door
een halfopen tunnelbak moest,
met enkele viaducten kort ach
ter elkaar. „Het zal zich toch
niet uitbreiden? dacht ik." Kort
daarna hoorde ze van haar chef
dat ze misschien zouden ver
huizen naar een hoger kantoor
gebouw. „Ik werk nu op de
vierde verdieping en we zouden
naar de vijftiende etage gaan of
hoger. Dat is bijna niet te doen
als je trappen loopt. Ik ben toen
met collega's gaan zoeken op
Internet en daar kwam ik het
IPZO tegen."
Ze is nu vijf maanden bezig en
de resultaten zijn verbluffend.
„Na de eerste training durfde ik
alle wc-deuren op slot te doen.
Daama ben ik in veel liften ge
stapt. Soms met Jan van den
Berg, maar een aantal keren
ook zonder hem. Ik heb zelfs
twee uur alleen in een lift ge
staan om de angst uit te laten
doven. Eerst leken de wanden
op me af te komen, maar op
een moment betrapte ik me er
op dat ik ergens anders aan
dacht. Het was soms verschrik
kelijk, maar ik kan nu met mijn
zoontje in de lift en dat geeft
een heerlijk gevoel. En tunnels?
Als ik bij Den Haag in de file sta
in die tunnelbak heb ik nooit
meer dat paniekgevoel."
Voor het zover is, moeten de
cliënten bij het IPZO keihard
werken, vertelt Jan van den
Berg. Hij zweert bij goede oe
fensituaties en een 'harde' aan
pak. „Wij leren de claustrofoob
stapje voor stapje de angst zo
lang mogelijk hoog te houden.
Ze moeten letterlijk door de
angst heen." Onder het kantoor
van het IPZO bevindt zich een
tilburg Dierenkliniek Stok-
hasselt in Tilburg had giste
ren een bijzondere klant.
Giraffe Naomi uit Beekse
Bergen was op bezoek om
röntgenfoto's te laten maken.
De vijf maanden oude Naomi
werd ongeveer een maand
geleden aan beide achterpo
ten geopereerd omdat die
scheef groeiden. De röntgen
foto's werden gemaakt om
na te gaan of de operatie ge
lukt is.
FOTO ANP RALPH VAN DE LIS
DONK
grote kelder met donkere gan
gen en liften. Daar beginnen de
trainingen en daar spelen zich
regelmatig hartverscheurende
taferelen af. Van den Berg: „De
angst moet zo lang worden
hooggehouden totdat het li
chaam zegt: 'Ik verrek het nog
te reageren met alarm voor le
vensgevaar, terwijl dat er niet
is'. Voor claustrofoben is dat
een enorme bevrijding."
Ook Jan Voerman van RijRe-
laxed Nederland in Nieuwegein
heeft al vele cliënten gehad met
tunnelangst. Hij is al meer dan
tien jaar bezig met het begelei
den van mensen die met rij-
angst achter het stuur zitten.
Een van zijn cliënten was de 52-
jarige Martien Kracht uit Alk
maar. Hij kreeg in oktober 1995
zonder aanwijsbare reden een
enorme angstaanval toen hij
een avondje zou gaan karten.
Dezelfde maand herhaalde zich
die situatie terwijl hij met zijn
moeder op de snelweg reed.
Het traject tussen Rotterdam en
Alkmaar werd via de vlucht
strook en heel zachtjes rijdend
afgelegd. De Velsertunnel 'nam'
Kracht met dertig kilometer per
uur. „Het was een martelgang."
De jaren daama reed hij alleen
in Alkmaar en directe omge
ving: snelwegen en provinciale
wegen waren voor hem taboe
en tunnels al helemaal. Volgens
de huisarts zat het 'tussen de
oortjes'. Midden vorig jaar las
zijn moeder een artikel over de
verkeerstrainingen van Jan
Voerman, waarop Martien con
tact met hem opnam.
Ook bij Voerman is de kem van
de behandeling 'door de angst
heengaan'. Kracht: „Hij heeft
een auto met dubbele bedie
ning en dat is maar goed ook,
want ik zat regelmatig met alle
bei de handen omhoog. Maar
het heeft wel geholpen. De eer
ste twee keer door de Coentun
nel reed hij.en vanaf de derde
keer hield ik zelf het stuur vast.
Voerman leert je de angst te ac
cepteren, er even in te berusten
en te relativeren. En trucs toe te
passen om op andere dingen
op of naast de snelweg te letten
en niet te focussen op de tun-
nel diee59ap,toBtni ,rrart"
Na de zesde training had Mar
tien Kracht het,gevoel dat hij
het autorijden weer zelf aan
kon. „Ik krijg op de snelweg of
in een tunnel af en toe nog wel
eens een paniekgevoel, maar ik
weet nu hoe ermee om te gaan.
Ik doe de waarschuwingslich-
ten aan en ga een poosje zach
ter rijden. De tunnels in Neder
land kan ik weer aan."
(Het IPZO is bereikbaar op
(024) 3528834. RijRelaxed Ne
derland via (030) 6035148)
MILLENNIUM
nog
dagen
Nog 263 dagen en het p§
nieuwe millennium bi
aan. Reden voor deze bardej
om in een dagelijkse;door
terug te kijken op bel; JJJJj!
rijke gebeurtenissen a ^00k
plaatsgrepen op cone woort
ponderende data in dj lm-
gelopen 100 jaar. Deze lover
week: 12 april 1961: Q JJJl
garin eerste mens ine leuke
ruimte; 13 april 1598: !aatci
van Nantes uitgevaart ende
14 april 1991: miljoen,
roof uit Van Goghmus
um; 15 april 1912: Tin jjp
zinkt; 16 april 1889: C
Chaplin geboren; 17c
1961: mislukte invasie notie
kensbaai. liege:
stelt a
den g
13 APRIL 1598
„Parijs is wel een mis waj folla
De aan Hendrik IV toeges Dnen
ven woorden dateren uit: etvt
slot van de zestiende eeir» ,|icie
Frankrijk dreigt te vallenv h
de Spaanse vorst, Filipsll trijd
krijgt de calvinistische he: emai
van Navarra, die zich Hen |jens
IV laat noemen, het katho
Frankrijk aan zijn voeten1 iw
zich tot het katholicisme: r
keren, luidt het antwoord >enh/
daar: Parijs is wel een mis 0pig
waard. Hendrik IV heeft,a f0ors
hem dat is gelukt, wel wal ten 's
gelen. De werkelijkheid ei |0ud
er vrede komt in het doo: fwee
bloedige godsdienstoork; ie reg
verscheurde land. Op 13: ran 2'
1598 is het zover, als dek irukt
het Edict van Nantes beke ütga;
maakt. Hendrik IV bepaal: uj er
de calvinisten een zekere: ie ni
van godsdienstvrijheid m >robl
genieten. „Wij verbieden:
ze onderdanen, van welk
danigheid en rang zij ooi
zen, met geweld en tegen, den h/
van de ouders kinderen w |e pr:
zegde protestantse godsdi vdA,
te ontvoeren om ze te doe er v;
pen of doen vormen in de |jg V(
tholieke kerk." Het klinkt |an b
hoe Hendrik IV zijn voorr fan I
geloofsgenoten tegemoen net z
Maar er is al gauw een be: ichel
tiek en de praktijk van alle lag e
blijkt veel weerbarstigerd Kjliti
Hendrik lief is. In 1685 zal
nekoningLodewijkXIVh; f
Edict volledig herroepen e
meer dan 400.000 Hugerc (mei
naar de lage landen vluch; >ad v
henk ruul» Jeul
MENSELIJK
Ondanks de veranderde zeden is
het in Italië nog steeds een mis
drijf om in een auto de liefde te
bedrijven, als de ramen niet met
kranten of kleren zijn afgeplakt.
Dit vonnis van het Hof van Cas
satie heeft een enorme discussie
doen losbarsten onder psycholo
gen, seksuologen, politici, por
nosterren en het publiek dat drif
tig de praatprogramma's van ra
dio en tv belt. In paginagrote ar
tikelen in de kranten verdedigt
het progressief Italië de praktijk:
,,Voor generaties was dit het eni
ge alternatief. In het huis van de
ouders was het immers verbo
den." De ex-parlementariër ILO-
NA STALLER, als 'Cicciolina' ja
renlang een bekende pornoster,
wil dat de'waardigheid'van de
liefde in de auto wordt verde
digd. Haar behoudende landge
noten verwelkomen het vonnis.
De vloek van de Balkan
(l)God was aan het werk geweest in de Balkan. Hij
had wat bergruggen gekneed, met zijn wijsvinger
wat beekjes door liefelijke dalen getrok
ken, bomen geplan t en schapen ge
schapen en na een dag hard werken
was God moe. Hij belde aan bij een
boer en vroeg om onderdak voor de
nacht. 'Uw huis is het mijne', sprak
de boer, "Wees welkom'. De boer
bood God zijn beste eten aan,
warm water om zich te wassen
en zijn eigen donzen dekbed
om in te slapen. God
was dankbaar en tevre
den en sprak: 'Je mag een
wens doen. Een wens die
ik zeker zal vervullen. Om
dat je zo goed voor me bent
geweest'. 'En mag ik alles
vragen wat ik wil?', vroeg de
boer. 'Alles', zei God, 'Maar er
is één ding dat je wel moet we
ten. Wat jij krijgt, krijgt je buur
man dubbel'. De Balkan-boer
dacht even na. 'Dus als ik een
goudstaaf krijg krijgt mijn
buurman er twee?' 'Inderdaad
zei God. 'Dan wil ik dat u mij
één oog uitsteekt", sprak de boer.
r Aldus een Turkse mop, die daar
waarschijnlijk al eeuwen rondgaat, over de vloek
van de Balkan.
(2) Als een land een minderheid de autonomie
ontzegt, onderwijs in de eigen taal verbiedt, in een
vuile oorlog dorpen ontruimd en gebieden ont
volkt én alle schuld daarvoor op de lokede terroris
ten schuift, zou zo'n land moeten doen wat Tur
kije gedaan heeft: eerst lid worden van de NAVO.
De Turkse regering heeft dankzij dat lidmaatschap
sinds jaar en dag de handen vrij in Koerdistan en
heeft daarbij bovendien de beschikking over voor
treffelijke moderne wapens.
(3) Milosevic is begonnen als dief. Bij de privatise
ring en ontmanteling van Agromerc, een socialis
tisch conglomeraat, heeft Milosevic tientallen, zo
niet honderden miljoenen naar Zwitserland ge
sluisd. Alle Serven wisten dat. Er zijn situaties
waarin een land een schurk verkiest.
(4) Een voltooide etnische zuivering was precies
dat waarop de NAVO in Bosnië wachtte. Eerder in
grijpen had geen zin: in een situatie waarin ieder
een de gijzelaar van zijn vijandige buurman kan
worden, is geen beschaafde, efficiënte oorlogsvoe
ring mogelijk. De val van Sbrenica was weliswaar
een humanitaire ramp, maar uitstekend nieuws
voor de westerse generaals. De Bosnische Serviërs
waren duizenden gijzelaars kwijt en het was een
domme zet van ze om Sbrenica aan te vallen.
Milosevic zal er hoe dan ook voor zorgen dat er een
paar honderdduizend Kosovaren in zijn handen
blijven. Zij vormen - als hanteerbare minderheid
- zijn beste bescherming.
(5) Er waren evenveel redenen om Zuid-Afrika de
onverklaarde oorlog te verklaren, destijds, als nu
Sen'ië. De apartheid begon als een etnische zuive
ring. Hele wijken van Kaapstad zijn ontruimd,
destijds, en gesloopt. Miljoenen op de vlucht gedre
ven. Voor etnische zuiveringen bestond al een
woord: apartheid.
(6) Zolang Tito verdeelde en heerste heeft Joegosla
vië kunnen bestaan. Wat Tito deed, zou je meteen
nieuw woord 'etnische vervuiling' kunnen noe
men. Hij verspreidde de vanouds dominante Ser
ven door de republiek. Niemand houdt van de Ser
ven. Ook zij werden als vuil gezien, door weer an
deren. Wij denken daar liever niet aan.
(7) Is het niet gewoon het beste, om met een paar
miljard smartegeld op zak, in de Balkan een lan
delijke ruil van huizen en grond op poten te zet
ten, zodat inderdaad soort bij soort woont? Onze
ethiek ontraadt zoiets, mengen schijnt moreel
mooier te zijn. ik heb nooit begrepen waarom.
Nee, ik zou zelf niet hoeven wonen in een etnisch
gezuiverde Jordaan. Maar die is financieel-econo-
misch al gezuiverd. Als u begrijpt wat ik bedoel
(8) Geplukt van de website van CNN: Slobodan
Milosevic zou kubist worden als hij daarmee een
stukje van de Spaanse kust kon verdienen. Zelf
denk ik dat het Cyprus wordt.
JUSTUS VAN OEL
Yusuf Islam, de zanger die!
kend werd onder de naamt
STEVENS, heeft gezegd dl
cedonische grenswachten
60.000 Duitse mark van IK
hebben gestolen (66.00ÖJ
den). Hij wilde met het geld
Albanië om vluchtelingen^
Kosovo te helpen. De zang?
Londen zei tegen de BBCc:
grenswachten zijn geld afp
nadat ze hem eerst geweigf'
hadden de grens over te laü
gaan. Islam had in Macedf
geld gegeven aan gezinnen:
vluchtelingen opvingen em
vervolgens naar Albanië
schepper van nummers als
World', 'Morning has Broke'
'Peace Train' gaf zijn zangd
re in 1977 op om zich tewil
aan de verspreiding van dei
lam. Vorig jaar maakte hijw
het eerst een nieuwe opna'
om met de opbrengst daan
slachtoffers van de oorlog'
nië te helpen.
MICHAEL JACKSON heefte
lied geschreven over het dra
van de Kosovo-vluchtelinge
hele opbrengst van 'Whatn
can I give?' moet de ontheef
ten goede komen. Dit zegtö
Amerikaanse zanger vandas
een interview met de Britse
The Mirror. Samen met ande
sterren wil Jackson nog een:
behorende videoclip opnefl
In 1985 bracht het doorM-.
Jackson geschreven lied
the world' 200 miljoen dot
(400 miljoen gulden) opvtf
strijd tegen de honger in Ah
