Ministerie te kwistig
met ontwikkelingsgeld
Provinciebestuur inrichten als Tweede Kamer'
Binnenland
Protest Greenpeace tegen arrestatie
Reorganisatie
van tbs-sector
valt verkeerd
'Nederland degradeert
naar tweede divisie Navo'
Grootscheepse studie
naar veteranenziekte
Uniek vonnis: beledigende
passages in roman bestraft
IDERDAC 25 MAART 1999
n Nederlands Persbureau GPD Geassocieerde Pers D
a ji Miert president Nijenrode
ie
t ha tftEN De Belgische demissionaire eurocommissaris Karei
Miert (57) is voorgedragen om in 2000 N. Kroes op te volgen
iresident van de Universiteit Nijenrode. Oud-minister Kroes
verkeer en waterstaat is sinds 1991 president van de instel-
in Breukelen. De Vlaamse socialist Van Miert (57) maakt
uit van de begin vorige week afgetreden Europese Com-
iie. Toen werd duidelijk dat hij na het uitdienen van zijn
idaat weer het onderwijs ambieerde.
<A-onderzoek voor gezinshereniging
haag» Justitie wil nog deze zomer beginnen met DNA-on-
ioek om vast te stellen of mensen naar Nederland mogen
ien voor gezinshereniging. De bedoeling is dat in een aantal
ERi len posten komen waar kandidaten zich kunnen melden
vrijwillig een DNA-test te ondergaan. De uitslag moet wor-
afgewacht in het land vanwaaruit de aanvraag voor gezins-
tniging is gedaan. Het plan moet overigens nog verder wor-
itgewerkt voor staatssecretaris Cohen het aan de Kamer
^Aiir kan leggen.
lothekers stappen naar de rechter
haag De apothekersorganisatie KNMP stapt naar de rech-
im de kortingsmaatregelen van minister Borst aan te vech-
Dinsdag maakte Borst bekend dat zij de apothekers een
iuii| ing van 225 miljoen gulden wil opleggen. Op die manier wil
ge; Ie inkoopvoordelen die apothekers loijgen, terugsluizen
sch (de zorg. De KNMP is verontwaardigd dat Borst al maatre-
afkondigt, zonder rekening te houden met het nog lopen-
inderzoek naar de praktijkkosten van de apothekers.
el duidelijkheid ex-dwangarbeiders
Minister Borst (welzijn) gaat Duitsland vragen wat de
ïria zijn om in aanmerking te komen voor een schadever-
üng wegens gedwongen arbeid gedurende de Tweede We-
jorlog. Dertien Duitse bedrijven richten daarvoor een
w fonds op. Borst wil spoedig duidelijkheid over de nor
ivoor toekenning. Ex-dwangarbeiders kunnen dan ook snel
issen of ze nog een claim indienen. De verjaringstermijn
3ni ivoor loopt namelijk op 13 mei af.
11 agen over dossiers asielzoekers
haag De Tweede Kamer eist opheldering van staatssecreta-
ohen van Justitie over het "op straat komen' van vertrouwe-
dossiers van asielzoekers. PvdA, CDA en GroenLinks willen
in waarom Cohen de Kamer nooit heeft verteld dat de Im-
ratie- en Naturalisatiedienst (1ND) vertrouwelijke informatie
asielzoekers aan derden verstrekt. De IND gaf de dossiers
het particuliere onderzoeks- en administratiebureau NSS.
bureau kreeg van Justitie de opdracht om reisroutes van
(se en Afghaanse asielzoekers in kaart te brengen. Bij de
afs zelf waren te weinig mensen om de dossiers te verwerken.
n meins castellum in Woerden
idenArcheologen van de Universiteit van Nijmegen en de
sdienst van het Oudheidkundig Bodemonderzoek hebben
it centrum van Woerden de resten van een Romèins castel-
aangetroffen. Op basis van de in de grondlagen gevonden
ldas in en sporen gaan de archeologen er vanuit dat het fort tus-
17 en 275 jaar na Christus als vesting dienst deed.
s|jld voor werk en zorg
Overheden, bedrijven en maatschappelijke organisa-
)ber kunnen subsidie krijgen voor experimenten die de balans
zo en werk en privéleven van mensen verbeteren. Een Stuur-
p Dagindeling wil instellingen en bedrijven stimuleren om
elijke experimenten op te zetten. De samenleving is nog
ildoende ingericht op de combinatie van werk en zorg voor
eren, stelt staatssecretaris Verstand van Sociale Zaken vast.
Rekenkamer zet vraagtekens bij effectiviteit hulp
Het ministerie van ontwilckelingssamenwerJdng is tussen
1994 en 1997 te makkelijk omgesprongen met geld voor
ontwikkelingslanden dat niet via projecten loopt. Het ge
volg van de nonchalance is dat steun is verleend aan
landen die niet aan alle, van tevoren opgestelde, criteria
voldeden.
den haag gpdde verstrekte hulp niet effectief
is gebruikt.
Volgens de Algemene Rekenka- In 1996 ging 74 procent van
mer, die vandaag het rapport de totale uitgaven voor hulp
'Programmahulp' wereldkun- naar landen die niet aan de cri-
dig maakt, bestaat het risico dat teria, zoals het voeren van een
goed financieel beleid, volde
den. In 1997 keerde het tij iets
ten goede en verstrekte het mi
nisterie in 58 procent van de
gevallen zonder het naadje van
de kous te weten.
Voor 'programmahulp' ko
men in principe alleen die ont
wikkelingslanden in aanmer
king die een goed financieel be
leid voeren en hun bestuursza
ken goed voor elkaar hebben.
De uitgaven voor deze hulp be
droegen in de periode 1994-
1997 gemiddeld 560 miljoen
gulden per jaar. De totale be
groting van Ontwikkelingssa
menwerking schommelt rond
de 6,5 7 miljard gulden op
jaarbasis.
Dat de regels niet goed zijn
toegepast, is volgens de Reken
kamer onder andere veroor
zaakt door interpretatiever
schillen binnen het ministerie
en door goedgelovigheid.
Kemenade wil 'herkenbare' Staten
kent dat middenbestuur niet en word er niet bij
betrokken.
Volgens het rapport is verbetering mogelijk
door burgers en organisaties directer bij het be
leid te betrekken, politieke partijen beter te profi
leren, de rechter minder vaak op de stoel van het
openbaar bestuur te laten zitten, het referendum
in te voeren, alleen verkiezingen uit te schrijven
wanneer dat noodzakelijk is en de provincies ei
gen belastingen te laten heffen.
Van Kemenade en zijn griffier verbinden aan
deze voorstellen onverbrekelijk het zogenoemde
'dualistisch' besturen zoals in het landsbestuur
gebeurt. Nu vormen de provincies een 'monis
tisch' bestuur. De kiezers bepalen de politieke sa
menstelling van de provinciale staten, die op hun
beurt uit hun midden een dagelijks bestuur van
gedeputeerde staten kiezen. Gedeputeerde staten
blijven lid van provinciale staten en stemmen
over hun eigen voorstellen en over moties met de
andere statenleden mee.
Meningsverschillen worden daardoor afge
zwakt, wat ten koste gaat van de levendigheid
van het debat in de provinciale staten. Van Ke-
den HAAG ANP
De Centrale Raad voor Straf
rechtstoepassing heeft scherpe
kritiek op de voorgestelde reor
ganisatie van de tbs-sector. De
Raad noemt het advies hierover
van een interdepartementale
werkgroep 'onverantwoord en
niet haalbaar'.
De werkgroep adviseerde mi
nister Korthals van Justitie eer
der deze week om tbs-klinie
ken, waar criminelen worden
behandeld, zich niet langer te
laten specialiseren. Alle klinie
ken zouden in staat moeten zijn
om alle ter beschikking gestel
den te behandelen. Dat is vol
gens de Raad 'een fictie'. Het
zou onverantwoord zijn het
huidige selectiesysteem over
boord te gooien. Volgens de
Raad vragen de problemen van
de tbs-maatregel om een fun
damentele oplossing.
De Raad vindt dat de werk
groep, die de duur van de tbs
wil terugbrengen tot drie of vier
jaar, ten onrechte een aantal
factoren niet heeft meegewo
gen. Hij noemt onder andere de
grote personeelswisselingen in
de afgelopen jaren en het ge
brek aan voorzieningen om tb-
s'ers na behandeling elders op
te vangey
Kritiek Clingendael op Defensie
DEN HAAG GPD
De internationale handelsbe
langen van Nederland recht
vaardigen een 'expeditionaire
krijgsmacht' die flexibel kan
opereren met zowel lichte als
zware wapens. Met het jaren
lang voortdurend bezuinigen
op de krijgsmacht dreigt Ne
derland te degraderen tot een
tweederangs natie binnen de
NAVO.
Dat is de conclusie van een
gisteren verschenen studie
van het Nederlands Instituut
voor internationale betrek
kingen Clingendael in Den
Haag. De onderzoekers vin
den de plannen van minister
De Grave (defensie), die vre
desoperaties een steiker ac
cent geeft ten koste van de
landsverdediging, 'een half
slachtige keuze'.
De Clingendael-onderzoe-
kers wijzen er op dat vooral
de landmacht beperkt inzet
baar is. Ondanks de aanwe
zigheid van 25.000 militairen,
is dit krijgsmacht-onderdeel
nauwelijks in staat een batal
jon (700 tot 1000 mensen) in
te zetten voor een vredesope
ratie die langer dan drie jaar
duurt. Bovendien kan de
landmacht geen brigade (tus
sen 1500 en 2000 troepen) le
veren voor 'een echte oor
logssituatie'.
Minister De Grave zou
daarom een duidelijke keuze
moeten maken tussen een re
latief goedkope vredesmacht
met lichte bewapening of een
'expeditionaire krijgsmacht'
die samen met andere NAVO-
landen met alle vormen van
bewapening krachtig kan op
treden in alle delen van de
wereld.
De wetenschappers waar
schuwen voor jaarlijkse be
zuinigingsronden op defensie
zonder duidelijke keuzes te
maken. De krijgsmacht wordt
sinds begin jaren negentig
geconfronteerd met inkrim
pingen. „Als het defensieap
paraat versmalt tot een vre
desmacht van het niveau van
Noorwegen of Denemarken,
dan degradeert Nederland
naar de tweede divisie bin
nen de NAVO. Dat heeft on
getwijfeld consequenties voor
de politieke ambities van ons
land", aldus onderzoeker De
Wijk,
BOVENKARSPEL ANP/GPD
Het Rijksinstituut voor Volksge
zondheid en Milieu (RIVM) wil
zo snel mogelijk een groot
scheeps onderzoek instellen
naar het uitbreken van de vete
ranenziekte onder bezoekers
van de Westfriese Flora in Bo-
venkarspel. Alle medewerkers
en vrijwilligers van de Flora
worden bij het onderzoek be
trokken. Het RTVM hoopt onder
andere duidelijkheid te krijgen
waarom de legionellabacterie
die de ziekte veroorzaakt dit
keer zo agressief is.
De legionellabacterie die in
Bovenkarspel opdook, lijkt
agressiever dan de gangbare
soort, omdat nu ook mensen
met een relatieve goede weer
stand slachtoffer zijn geworden.
Burgemeester J. Haanstra van
Stede Broec, tevens voorzitter
van de stichting Westfriese Flo
ra, kondigde het onderzoek gis
teravond aan tijdens een 'ver
werkingsbijeenkomst' in Bo
venkarspel voor de medewer
kers van de Flora. Hij vroeg de
bijna tweehonderd aanwezigen
met klem mee te werken aan
het onderzoek. „Dat is essenti
eel voor de medische toekomst
en de toekomst van de West
friese Flora. Aan de hand van
de onderzoeksresultaten kun
nen regels en voorschriften
worden opgesteld, zodat dit
nooit meer gebeurt."
Minister Borst heeft gisteren
in de Tweede Kamer verklaard
dat in vergunningen voor grote
evenementen standaardeisen
moeten komen voor hygiëne
om te voorkomen dat nog eens
een soortgelijke epidemie uit
breekt. Ze verklaarde ook dat
mensen gewoon naar grote
evenementen kunnen gaan,
zonder bang te zijn ziek te wor
den. „Die zijn jaren georgani
seerd, zonder dat er een epide
mie of epidemietje is geweest."
De Kamer was gisteren tevre
den over de aanpak tot nu toe
en over de voorgestelde maat
regelen om herhaling te voor-
komen. Naast de vergunnings
eisen gaat het daarbij onder an
dere om meer controle op
warm tapwater en om een snel -
Ier alarmeringssysteem bij uit
braak van infectieziekten zoals I
de veteranenziekte. De epide
mie onder bezoekers van de
Flora heeft tot nu toe achttien
doden geëist. Op dit moment
gelden nauwelijks wettelijke re
gels om veteranenziekte te
voorkomen. Voor Kamerleden
was het dan ook een belangrij-
ke vraag of het kabinet daarmee
niet in gebreke is gebleven. Vol-
gens minister Borst heeft de re
cente epidemie echter zo'n uit
zonderlijke omvang, dat het tot
de grootste uitbraken in de hele
wereld moet worden gerekend.
Het grootste aantal doden viel;
in 1976 in de Amerikaanse stad
Philadelphia, namelijk 29.
De afgelopen dagen hebben
zich ruim zeventig mensen ge
meld bij de Consumentenbond
omdat ze vinden dat ze schade
hebben geleden als gevolg van
de veteranenziekte. De bond
onderzoekt de mogelijkheden
om daar claims voor in te die-
Toch subsidie schippersinternaten
Amsterdam ANP heeft geïnformeerd over de in
gevoerde bezuinigingen. De
Nederlandse Vereniging van In-
ternaatbesturen Schipperjeugd
(Nevis) voelde zich overvallen
door de korting van zo'n 11
miljoen gulden. Nevis vreesde
verlies voor 200 banen van de
in totaal 850 medewerkers.
Staatssecretaris Vliegenthart
van VWS moet de bezuinigin
gen op subsidies voor schip
persinternaten ongedaan ma
ken. De rechtbank in Amster
dam vindt dat het ministerie de
internaten te kort van te voren
den haag Leden van Greenpeace demonstreerden gisteren voor de Japanse ambassade in Den Haag. Ze kwamen in het geweer tegen de arresta
tie van drie activisten in dat land. Die werden opgepakt toen ze protesteerden tegen de aanwezigheid van giftige stoffen in kinderspeelgoed.
FOTO ANP TOUSSAINT KLUITERS
menade en Versteden willen daarin verandering
brengen met een provinciaal bestuur dat naar
het landsbestuur is gemodelleerd. Het dagelijks
bestuur van de provincie maakt dan geen deel
meer uit van de controlerende provinciale volks
vertegenwoordiging. Een gedeputeerde kan dan
ook een deskundige van buiten zijn, zoals ook
een minister niet beslist op een kieslijst van een
politieke partij hoeft te staan.
De voorgestelde veranderingen maken ingrij
pende wijzigingen noodzakelijk van de Grond
wet, de Provinciewet, de Kieswet en een reeks
bijzondere wetten. Van Kemenade: „Het reali
teitsgehalte van dit rapport schat ik zeer hoog in.
De bestuurlijke verhoudingen worden helderder,
omdat er twee politieke machtscentra ontstaan
met legitimatie van de kiezers: het bestuur en de
volksvertegenwoordiging. Er zal eerder verschil
in opvatting ontstaan en dat maakt het provin
ciebestuur levendiger en het wordt duidelijker
waar het over gaat. Daar loop je ook meer risico
mee, daarom stellen wij maatregelen voor bij cri
sissituaties."
Voor het eerst in de geschiede
nis is in Nederland een schrij
ver veroordeeld wegens beledi
gende zinsneden in een roman.
Het unieke vonnis komt op
naam van de Haarlemse poli
tierechter mr. R. Flohil. Wegens
belediging van de burgemeester
van Zandvoort, M. van der
Heijden, legde de rechter vorige
week schrijver-journalist Pieter
van der Sloot een boete op van
250 gulden.
Vorig jaar verscheen onder het
pseudoniem Pieter Waterdrin
ker Van der Sloots debuutro
man 'Danslessen'.
Het verhaal, een fa
miliegeschiedenis,
speelt zich in de ja
ren zeventig af in
Zandvoort. Het
draait - en dat een
kwart eeuw voor de
Zanvoortse kinder
porno-affaire - om
een slachtoffer van
kinderporno. De
schrijver voert en
kele (verzonnen)
notabelen ten tone
le, onder wie de wethouders
Gladpootje en Groen. Als deze
twee in conflict komen, organi
seert de burgemeester een
schaatswedstrijd tussen de
kemphanen. Een omstander
zegt dan in de roman: wat ik
wel erg vind is dat Gladpootje
zich daarvoor leent. Zo'n keuri
ge katholiek, en dat op zondag!
Maar ja, wat wil je, met zo'n
joodje aan het hoofd.'
Met deze passage heeft de
schrijver burgemeester Van der
Heijden diep gekwetst. De fic
tieve burgemeester in de roman
heet namelijk ook Van der Heij
den. De echte Van der Heijden
diende om die reden een straf
klacht in wegens opzettelijke
belediging van een bevolkings
groep (artikel 137c van het Wet
boek van strafrecht). Volgens de
politierechter kon het bewijs
van antisemitisme op grond
van de gewraakte passage ech
ter niet worden geleverd. Het
krenkende 'een joodje' komt in
tientallen romans voor. Wel
oordeelde de rechter dat Van
der Sloot zich schuldig heeft ge
maakt aan belediging van de
burgemeester persoonlijk.
Het lijkt ondenkbaar dat deze
veroordeling juridisch houd
baar is. Als een romanschrijver
strafrechtelijk aansprakelijk zou
zijn voor beledigende uitspra
ken van romanpersonages, kan
een aanzienlijk deel van de lite
ratuur op de brandstapel. Mul-
tatuli, Herman Heijermans, Ge
rard Reve, W.F. Hermans: het
zijn maar enkele namen uit de
Nederlandse literatuur die een
voudig in verband kunnen wor
den gebracht met laster, beledi
ging of discriminatie.
Het bekendste schrijversproces
is in 1951 gevoerd tegen W.F.
Hermans. In dier s roman 'Ik
Gijs Schreuders
juridisch medewerker
heb altijd gelijk' laat de hoofd
persoon Lodewijk Stegman zich
grievend uit over rooms-katho-
lieken. Hermans werd, nadat in
de katholieke pers en met name
de Volkskrant, grote beroering
was ontstaan, aangeklaagd we
gens belediging op grond van
deze passage: 'De katholieken!
Dat is het meest schunnige, be
lazerde, onderkruiperige, beso
demieterde deel van ons volk!
Maar die naaien er op los! Die
planten zich voort als konijnen,
ratten, vlooien, luizen.' Tijdens
het proces eiste de officier van
justitie echter vrij
spraak, omdat hij de
opzet tot belediging
in de zin van de wet
twijfelachtig vond.
De rechter sloot zich
daar in april 1952 bij
aan. Ook in hoger
beroep werd Her
mans vrijgesproken.
Een romanschrijver,
luidde al meer dan
een halve eeuw ge
leden het rechterlijk
oordeel, is niet ver
antwoordelijk voor de mening
van zijn personages.
Een volgende poging om een
romanschrijver te veroordelen
leed eveneens schipbreuk. In
1966 vervolgde Justitie G.K. van
het Reve, die in een roman het
beeld van God als 'driejarige
muisgrijze ezel' had opgeroe
pen, wegens godslastering. Hij
werd in drie instanties vrijge
sproken en kreeg kort daarna
de P.C. Hooftprijs.
Het voorlaatste schrijversproces
was gericht tegen Graa Booms-
ma. In zijn roman 'De laatste
tyfoon' beschreef hij oorlogs
misdaden van Nederlandse
troepen in Indonesië. Over de
plegers daarvan zei de auteur in
een interview met het Nieuws-
blad van het Noorden: „Ze wa
ren geen SS'ers, nee, ook al
konden ze door de dingen die
ze deden er wel degelijk mee
worden vergeleken. Maar ze
werden ertoe gedreven." Hier
op volgde een strafklacht van
een oud-militair, een vervolging
door het Openbaar Ministerie
en een proces in twee instan
ties, dat met vrijspraak eindig
de.
Drie schrijversprocessen, drie
keer vrijspraak. Niettemin is nu
Van der Sloot veroordeeld we
gens uitspraken van een ro
manpersonage. Uit het oog
punt van de burgemeester van
Zandvoort is er sprake van be
lediging, maar een rechter die
dat overneemt, blameert zich.
Van der Sloot moest het vonnis i;
uit de kranten vernemen, om
dat de dagvaarding hem niet
had bereikt in Moskou, waar hij
correspondent is voor De Tele
graaf. Hij gaat terecht in hoger
beroep. Het moet raar lopen als
daar geen vrijspraak op volgt.
r WÊ M0Ê-1B1 ALLÉ- VOOPP6fctTje.£
fcONOSSEN INltVÊfcEN \1W
NUHW?- &0PS1" EN TBN
lATBJ £0/Ylöl AAN P& pATIÊMTEN
Tl^HTO^
WWc/l,
ovinciebesturen moeten dezelfde vorm krij-
Is het landsbestuur. De taakverdeling tus-
dagelijks bestuur van de provincie en de
^^reeks gekozen statenleden moet drastisch
gewijzigd. De Noord-Hollandse commis-
de koningin J. van Kemenade en pro-
^Jgriffier C.Versteden stellen dat voor in een
ïldag gepresenteerd rapport 'Herkenbaar
dagelijks bestuur van de provincie, het col-
an gedeputeerde staten, zou in het voorstel
m Kemenade en Versteden dan een soort
iciale 'regering' worden, los van de provin-
Tweede Kamer'. De controlerende taak van
:iale staten komt dan beter uit de verf. Bo-
zou de voorzitter, de commissaris van
lingin, niet langer benoemd maar gekozen
te worden.
Noord-Hollandse duo rapporteert op ver-
''3ii de staatscommissie Elzinga, die eind dit
LjJlDorstellen doet om de gemeentepolitiek op
ill plan te tillen. De diepe kloof tussen bur
gers en politici, de vaak slecht functionerende
overheid en de onduidelijke verschillen tussen
politieke partijen zorgen voor schrikbarend lage
opkomstcijfers bij verkiezingen in Nederland.
Steeds meer mensen zijn van mening dat de po
sitie van het openbaar bestuur in de samenle
ving, zowel van de Tweede Kamer, provinciale
staten als gemeenteraden, is verzwakt en kwets
baar geworden.
„Er wordt nu vaak bestuurd op de tast. Je kunt
niet blijven zeggen dat het openbaar bestuur zo
onherkenbaar is. Ik ben ervan overtuigd dat ie
dereen ziet dat er iets moet veranderenaldus
Van Kemenade, „De voorstellen die wij doen, be
tekenen verschrikkelijk veel werk, het kan nog
wel acht jaar duren eer er iets verandert, maar
dat is het waard."
Van Kemenade en Versteden gaan ervan uit
dat de maatschappelijke en politieke betekenis
van de provincies de laatste jaren.alleen maar
groter is geworden. Steeds meer vraagstukken ei
sen bovenlokale afweging en de besluiten daar
over een democratische legitimatie. De burger
kent echter de taken van de provincie niet, her-
/ENHAGEN
