Koerdisch nieuwjaar
eindigt in een veldslag
GOED
KOOP
Inheemse volkeren verheffen stem
Nederlandse hulp voorziet de Masai van water
Buitenland
Tste ballonvaarders
nden aarde non-stop
Serviërs branden elk
dorp in Kosovo plat
Prins Charles moet zijn
spilzieke oma intomen
Britten profiteerden van
slachtoffers holocaust
112'
CS2P
iNDAG 22 MAART 1999
I bellen maakt mens sneller
Het gebruik van een mobiele telefoon kan de gebruiker
^sneller maken. Er is geen sprake van een negatief effect
geestelijke prestaties. Dit blijkt uit een Brits onderzoek
k rde gezondheidseffecten van mobiel telefoneren. Onder-
1 [er dr. Alan Preece ontdekte dat de proefpersonen sneller
leerden als een mobiele telefoon bij hun oor werd aangezet,
f kwam tot die conclusie nadat hij 36 vrijwilligers een helm
gegeven waaraan een mobiele telefoon was bevestigd. Ver
ens liet hij ze een psychologische test doen. Onderwijl werd
flefoon regelmatig aan- en uitgezet. Het maakte niet uit of
mobieltje nu aan stond of niet: de proefpersonen maakten
m leugentest net zo goed of slecht als anders. Alleen hun re-
vermogen nam toe.
!S
iel Iraakse pelgrims terug naar Irak
zeb iia-jeddah Na een mislukte bedevaart naar Mekka zijn
vr? enden Iraakse pelgrims gisteren weer aangekomen in Irak.
joep van zo'n 18.000 pelgrims was vrijdag door de Iraakse
nng bij de grens met Saudi-Arabië achtergelaten om op die
lier de Saudische autoriteiten onder druk te zetten de me
ieels bejaarde en berooide pelgrims - die geen geld, geen
joorten en geen visa hadden - toe te laten. Aanvankelijk
■het goed. De Saudiërs, die kennelijk geen slechte indruk
H^en maken in de islamitische wereld, lieten de pelgrims toe
oorzagen hen van vervoer en geld. Maar zaterdag zijn de
rims. nog voor ze aan de bij de bedevaart behorende ritue
len begonnen, door de Iraakse leider Saddam Hussein
S fanmar wijst buitenlanders uit
Een Belg en een Amerikaan zijn door de militaire jun-
Myanmar het land uitgezet, omdat ze studenten zouden
ben aangezet tot demonstraties. De Belg werd zaterdag uit
oofdstad Rangoon gedeporteerd naar de Thaise hoofdstad
ari?r gkok. de Amerikaan een dag eerder. Aanleiding tot de uit-
ss ngen vormde een bezoek dat de twee op 15 maart brachten
B de campus van de universiteit van Mandalay, na Rangoon
j] tootste stad van Myanmar. Daar zouden ze studenten heb-
opgehitst 'om te demonstreren en te staken tegen de lei-
•1 ;van de universiteit en de regering'.
abier wil premier Israël worden
:;lem Het Israëlische parlementslid Azmi Bishara is van
als eerste Arabier een gooi te doen naar het premierschap,
ipartij, de Nationaal-Democratische Assemblee, zei zater-
le zullen proberen de 50.000 handtekeningen van kiesge-
mgden te vergaren die nodig zijn om Bishara kandidaat te
nen stellen. Er zijn 600.000 kiesgerechtigde Israëlische Ara-
en, ofwel vijftien procent van het electoraat. Bishara's gooi
le kandidatuur voor het premierschap kan de leider van
leidspartij, Ehud Barak, dwarsbomen. Israëlische Arabie-
;mmen traditiegetrouw op de kandidaat van de Arbeids-
In Israël wordt de premier rechtstreeks gekozen.
toriteiten vermoordden ETA-lid'
bid Woordvoerders van Baskische politieke groeperingen
tien gisteren de Spaanse autoriteiten ervan beschuldigd dat
ïnsprakelijk zijn voor de dood van een lid van de Baskische
heidingsbeweging ETA. De man werd zaterdag dood aange
;n in een veld bij de noordelijke stad Renteria. Baskische
ieagenten zeiden te geloven dat hij zichzelf van het leven
[beroofd. Zij zeiden dat hij deel uitmaakte van het Donosti-
mando, de harde kern van de ETA. De autoriteiten vaardig-
in 1996 een arrestatiebevel tegen hem uit. Arnaldo Otegi,
idvoerder van Herri Batasuna, de politieke vleugel van de
zei dat de man door de Spaanse staat is vermoord. In San
stian werd gisteravond tegen de 'moord' geprotesteerd.
1 ise SDP blijft grootste partij
Smd De sociaal-democratische SDP van minister-president
BBbLipponen handhaaft haar positie als grootste fractie in
Ifinse parlement, op de voet gevolgd door de grootste oppo-
lartij Keskusta (Centrumpartij) en de conservatieve coali-
noot Kokoomus (Nationale Coalitie). Vergeleken met 1995
>t de SDP een verlies incasseren van 5,4 procent en zakt de
jvan 63 naar 51 zetels. De zittende 'regenboogcoalitie' van
al-democraten, conservatieven, Groenen, Linkse Alliantie
reedse Volkspartij houdt haar meerderheid in de Finse
■ertegenwoordiging met 139 van de 200 zetels. Daarmee
uortzetting van de huidige regeringssamenstelling voor de
iieu» 'wies (links) en Bertrand Piccard vieren feest na hun geslaagde
+fin Mudit met de ballon Breitling Orbiter. foto ap fabrice coffrini
jAlRQ» AFP-Rtr-DPA-ANP
2. ill,ser Bertrand Piccard (41) en de Brit Brian Jones (51) heb-
lp6 iterdag als eersten in de geschiedenis een non-stop ballon-
rond de wereld voltooid. Om 10.54 uur Nederlandse tijd
car historische rondgang een feit, aldus een woordvoerder van
fditie vanuit het controlecentrum in het Zwitserse Genève.
Wochtend landde het tweetal veilig in de Egyptische woes-
irbaj pzo'n 350 kilometer van de stad Luxor. Een landing vlakbij
..si. lamides werd wegens de weersomstandigheden in het dal
foeS e ^ïjl te gevaarlijk geacht. De twee ballonvaarders waren
qaR 'raaart onafgebroken in de lucht geweest, en hebben ruim
'kilometer afgelegd.
'Jjei fis een persconferentie zei Jones dat hij en Piccard tijdens
nnp 'Zeer goede vrienden zijn geworden. Op moeilijke momen
ta'1 Widen zij elkaar op, of spraken via de radio met hun vrou
wen» Het ergste was volgens hem de kou. Het tweetal zag er ma-
w"
Britse koningin Elizabeth, premier Tony Blair en de Franse
tot Jacques Chirac hebben de ballonvaarders gefeliciteerd
>onial 11118es'aagde recordpoging. De Zwitserse posterijen brengen
iijka een speciale postzegel uit ter gelegenheid van de presta-
TN 11 Internationaal Olympisch Comité (IOC) kent het tweetal
pische Orde toe.
Duizend arrestaties op meerdere plaatsen in Turkije
De viering van het Koerdische nieuwjaar (Newroz) is gis
teren op meerdere plaatsen in Turkije op een veldslag
uitgelopen. In Istanbul kwam het tot schietpartijen tus
sen Koerdische demonstranten en de politie. In Istanbul
en Diyarbakir werden alleen al duizend mensen gearres
teerd. Het totale aantal arrestaties is onbekend. In Ne
derland verliep de viering zonder problemen.
ISTANBUL-RUSWUK
ANP-DPA-AFP-Rtr
Volgens de Turkse autoriteiten
probeerden Koerden op ver
schillende plaatsen in het land
hun steun te betuigen aan de
verboden Koerdische Arbei
derspartij PKK en haar gearres
teerde leider Abdullah Ocalan.
In het overwegend Koerdische
zuidoosten van het land nam
de politie extra veiligheids
maatregelen. Die konden ech
ter niet voorkomen dat er een
bomaanslag werd gepleegd op
een oliepijplijn tussen Irak en
Turkije. De stroom ruwe olie
kwam door de aanslag, die ove
rigens weinig schade aanricht
te, stil te liggen.
Het ontsteken van de tradi
tionele lentevuren was verbo
den. De regio werd tot verbo
den gebied voor de pers ver
klaard. Verscheidene journalis
ten werden gearresteerd of het
land uitgezet. In het zuidoosten
van Turkije werden zes Duitsers
opgepakt door de autoriteiten.
De zes zijn lid van de Duitse
communistische partij PDS. Ze
maakten deel uit van een groep
waarnemers die de mensen
rechtensituatie tijdens Newroz
in Turkije bekijken. De Duitse
staatssecretaris van buitenland
se zaken Wolfgang Ischinger
heeft de Turkse ambassadeur
om opheldering gevraagd.
In Nederland hebben hon
derden Koerden zaterdag op
verschillende plaatsen hun
Nieuwjaar gevierd. De Koerden,
onder wie veel vrouwen en kin
deren, grepen de Newroz-vie-
ring aan om hun steun te betui
gen aan de gevangen genomen
Ocalan. De grootste manifesta
tie had plaats in Den Haag waar
circa vijfhonderd Koerden op
het Malieveld bijeenkwamen.
Tijdens Newroz, dat op 21
maart valt, vieren Koerden niet
alleen het ontwaken van de na
tuur en daarmee de lente, maar
tevens het begin van de op
stand tegen de Assyrische over
heersing in 612 voor Christus.
Deze dag is het symbool gewor
den van de Koerdische opstand
tegen de Turkse overheersing.
Dodental op het eiland Borneo tot 137 gestegen
PONT1ANAK-JAKARTA AP-CPD
Het dodental als gevolg van het
etnisch geweld in de Indonesi
sche provincie West-Kaliman-
tan op het eiland Borneo is
vandaag tot 137 gestegen. Er
zijn zeker 18.000 huizen in
brand gestoken. Ruim 15.000
Madurezen, de groep tegen wie
het geweld gericht was, zijn ge
vlucht.
Vorige week begonnen groe
pen gewapende Dayaks, Malei-
ers en Buginezen hun woede te
koelen op de Madurese bevol
kingsgroep. Hun aanwezigheid
is een gevolg van het transmi-
gratiebeleid van de voormalige
president Suharto. Bewoners
van dichtbevolkte eilanden zo
als Java, Bali en Madura moes
ten zich in dunbevolkte streken
vestigen. Vanaf het begin wer
den de Madurezen op Borneo
als ongewenste nieuwelingen
beschouwd.
In Jakarta hebben de inheem
se volkeren van Indonesië voor
het eerst eensgezind hun onge
noegen geformuleerd over het
centralisme van de regering. Ze
eisen een groter aandeel in de
welvaart die vanuit hun regio's
naar Java stroomt. En ze wülen
erkenning van rechten op de
gebieden die ze bewonen en
zeggenschap bij de exploitatie
van natuurlijke rijkdommen.
Daarnaast willen ze erkenning
van hun eigen cultuur en
rechtsregels.
Organisatoren en deelnemers
beschouwen de bijeenkomst als
een groot succes, omdat alleen
SRBICA-PRISTINA HARALD DOORNBOS
VERVOLG VAN VOORPAGINA
Het UQK mag dan in sommige
gevallen terugvechten, over het
algemeen zijn het plaagstootjes
die weinig voorstellen. Het mili
taire overwicht van de Serviërs
blijkt rondom Srbica. Tientallen
tanks, waaronder de onlangs
naar Kosovo vervoerde moder
ne M-84's, staan op heuvelrug
gen, naast huizen en in weilan
den. Overal zijn soldaten. Tien
tallen kanonnen en houwitsers
staan in het zicht.
Er wordt veelvuldig geschoten
op Albanese dorpen in de verte,
die steeds verder worden ver
woest. Overal zijn zwarte rook
wolken te zien. Alle Albanese
dorpen tussen Pristina en het
noordelijke Kosovska Mitrovica
staan in brand. Hetzelfde geldt
voor de bergdorpen tussen Mi
trovica en Srbica. Deze regio
bestaat binnen enkele dagen
niet meer, zo schat Arben, een
Albanees. „Dit is de tactiek van
de verschroeide aarde. Zo erg
heb ik het nog nooit gezien."
Even verderop warmen twee
Joegoslavische militairen zich
aan een vuurtje. Zittend naast
zijn tank vertelt de 21-jarige Jo-
vo dat Kosovo Servisch is en dat
ook altijd zal blijven. De Ser
viërs mogen dan veel sterker
zijn dan het UQK, maar is Jovo
niet bang dat zij op hun beurt
geen schijn van kans maken te
gen de NAVO? „Ach, ik ben niet
meer bang om te sterven", zegt
hij. „Laat ze ons maar aanval
len. Dan zijn we tenminste snel
van dat hele Kosovo-probleem
af. Maar denk niet dat wij ons
zo maar zullen overgeven."
Bij een van de controleposten
buiten Pristina vertelt een poli
tieman dat hij geen probleem
heeft met NAVO-bombarde-
menten. „Wij zijn er klaar voor.
We rekenen af met de NAVO,
en vermoorden vervolgens alle
Albanezen hier. Probeer het
maar." De Serviërs hebben
trouwens bijna al hun tanks en
zware wapens buiten de kazer
nes geplaatst. Hierdoor is het
een stuk moeilijker voor vlieg
tuigen om ze uit te schakelen.
In het zuiden van Kosovo is te
zien hoe soldaten bomen kap
pen. Die worden vervolgens op
tanks en luchtafweerinstallaties
gelegd, om ze zo aan het zicht
te onttrekken.
De aanvallen hebben geleid tot
een ware exodus van Albanese
burgers. Op bijna alle wegen
trokken dit weekeinde vluchte
lingen in trage tred voorbij. Het
geweld was dermate extreem
dat vluchtelingenstromen el
kaar kruisten. Zo maakten
mensen uit Srbica dat ze weg
kwamen richting Prekaz, terwijl
vluchtelingen uit Prekaz juist
richting Srbica vluchtten. Op de
hoofdweg Pristina-Mitrovica
kruisten kolonnes van vluchte
lingen elkaar. Niemand weet
nog waar het veilig is. De chaos
is compleet.
LONDEN HARM HARKEMA
CORRESPONDENT
Arme Prins Charles. De Britse
troonopvolger is aangewezen
als degene die zijn oma, de ko
ningin-moeder, mag melden
dat zij zuiniger moet gaan le
ven. The Express on Sunday
meldde dat gisteren op gezag
van 'bronnen rond de prins'.
Charles wacht een zware taak.
De Queen Mum oogt met haar
98 jaar als een vriendelijk oudje,
maar is bepaald geen doetje. En
ze is niet gewend dat anderen
haar beperken.
Toch moet er iets gebeuren,
vindt het koninklijk huis. De
koningin-moeder is nog opge
groeid in de vooroorlogse Ed-
wardiaanse weelde. Vorige
week lekte via The Sunday Ti
mes uit dat ze bij lange na niet
genoeg heeft aan haar twee mil
joen gulden per jaar. De krant
meldde dat zij 13 miljoen in het
rood staat, maar geld blijft uit
geven als water.
De Queen Mum houdt er tien
dure racepaarden op na. Ook
prijzig is haar uitgebreide wa
genpark. Verder gaat zij vaak
exlusief uit eten, en winkelt zij
graag bij de duurste zaken. Zij
heeft dan ook kasten vol nau
welijks gedragen kleding en ju
welen. Ook drinkt ze nogal wat
champagne. Volgens The Ex
press staat er altijd een fles van
zo'n 200 gulden in de koeler.
Het meeste geld gaat echter op
aan het personeel in haar vijf
huizen.
Charles gaat zijn oma nu
voorstellen om drastisch in dat
personeelbestand te snoeien en
enkele paarden en auto's te ver
kopen. Er wordt echter ernstig
rekening mee gehouden dat
grootmoe niets van dat alles wil
weten. In dat geval zit er weinig
anders op dan te wachten op
haar dood. De bank hoeft in elk
geval niet bang te zijn dat haar
schuld niet wordt afgelost. Haar
vermogen wordt geschat op
ruim 80 miljoen gulden.
Twee mannen feliciteren elkaar met het in brand steken van huizen van Madurezen. Al 137 mensen zijn gedood tijdens de rellen op het Indonesi
sche eiland Borneo. foto epa anastasia vrachnos
al het houden van een dergelij
ke vergadering onder de voor
malige president Suharto on
denkbaar was.
In Nederland hebben zater
dag ruim duizend Molukkers en
sympathiserende Nederlanders
door Assen een stille tocht te
gen het geweld op de Molukken
gehouden. De Molukse ge
meenschap dringt er bij de Ne
derlandse regering op aan in
ternationale druk uit te oefenen
om de mensenrechtensituatie
op de Molukken te verbeteren.
bank Barclays en 's werelds
meest winstgevende verzeke
ringsmaatschappij Lloyds. Ed
ward Fagan, de Amerikaanse
advocaat die vorig jaar in op
dracht van het Joods Wereld
congres 2,3 miljard gulden
schadevergoeding wist los te
krijgen bij Zwitserse banken, zal
in Groot-Brittannië aanklach
ten tegen de Britse bedrijven
indienen.
Britse banken en bedrijven
hebben tijdens de Tweede We
reldoorlog geprofiteerd van de
slachtoffers van de holocaust.
De Britse krant The Obsewer
meldde gisteren dat Ameri
kaanse belangengroepen col
lectieve schadeclaims voorbe
reiden tegen Britse instellingen,
waaronder de gerenomeerde
Al een paar jaar waarschuwen organisaties van de Ver
enigde Naties ervoor dat in 2025 een derde deel van de
wereldbevolking gebrek zal hebben aan schoon drink
water. Per jaar sterven vijf miljoen mensen door het
drinken van vervuild water. Vandaag is het wereldwater
dag. Er wordt wereldwijd speciale aandacht gevraagd
voor deze problemen. Tegelijkertijd worden de projecten
belicht die daar verandering in willen brengen. Zoals een
project in het Kenyaanse Kajiado, ten zuiden van de
hoofdstad Nairobi, waar met Nederlands geld getracht
wordt de watervoorziening van de Masai te verbeteren.
enkorika frans van den houdt
Koeien gaan bij de Masai altijd
voor. Vrouwen komen pas op
de tweede of derde plaats. Bij
waterputten is het daarom het
vee dat eerst mag drinken, de
vrouwen wachten gelaten op
hun beurt om hun jerrycans
voor het huishouden te vullen.
Het vee en de vrouwen zijn van
ons en als wij vinden dat ze
makkelijk van dezelfde water
bron gebruik kunnen maken is
dat gewoon zo, menen veel
mannen. Wij weten wat goed
voor hen is. Een aparte drink
plaats voor het vee? Onzin.
Het zijn dit soort traditionele
gebruiken waartegen deskundi
gen moeten opboksen. Ze heb
ben zich voorgenomen niet al
leen de watervoorziening in Ka
jiado in het zuiden van Kenya
te verbeteren, maar ook het ge
bruik en het management er
van. „Vooral nu de regens weer
zijn begonnen, zijn veel man
nen geneigd vee en vrouwen
naar de waterplassen te sturen,
in plaats van naar de waterput
ten," weet deskundige Teresa
Saliku. „Wij moeten er op blij
ven hameren dat ze toch naar
de put moeten komen omdat
het water daar veel veiliger i,s."
Kajiado is het land van de Ma
sai. Het gelijknamige district
begint direct onder Nairobi en
strekt zich uit tot aan de Tanza-
niaanse grens. Het dorpje En-
korika ligt op ongeveer 150 kilo
meter van de hoofdstad. Eén
van de lokale waterputten ligt
diep verscholen in de bush,
omringd door doornstruiken.
Jonge mannen, in traditionele
Masai-kledij, speer in de hand
en een fikse dolk binnen hand
bereik, hoeden op naburige
vlakten koeien, geiten en scha
pen. Sommigen hebben zich in
nederzettingen in de buurt van
de waterbron gevestigd, ande
ren moeten iedere dag vele ki
lometers lopen. Bij de put,
waarop voorlopig een hand
pomp is geplaatst, werken Tom
Konana en Johnson Kanyiya
aan een aantal technische ver
beteringen. Beiden zijn als
technici in dienst van het Amref
(Afrikaans Medische Onder-
zoeks Stichting)-waterproject in
Kajiado waaronder op dit mo
ment 30 putten vallen. Bij de
waterput in Enkorika wordt de
handpomp straks vervangen
door een dieselmotor en elek
trische pomp die het water naar
een verderop gelegen tank zal
pompen, met speciale drink
bakken voor het vee en een
aparte kraan voor de vrouwen.
Kajiado is een van de districten
in Kenya waar het zogenaamde
Asal-programma (voor woes
tijn- en semi-woestijngebieden)
wordt uitgevoerd. Asal stelde
destijds vast dat er iets aan de
vele waterputten in het gebied
gedaan moest worden om het
hier heersende waterprobleem
op te kunnen lossen. Het dis
trict telt zo'n 400 putten met
elektrische pompen, maar de
meesten waren oud, verwaar
loosd, kapot en daardoor on
bruikbaar. Gedurende langdu
rige droogten moesten de Ma
sai, op zoek naar water, daarom
enorme afstanden afleggen met
hun vee. Amref werd benaderd
om het probleem te lijf te gaan.
Waarom juist Amref, een medi
sche organisatie? „Omdat de
gezondheidsproblemen in dit
gebied direct verband houden
met het watertekort", verklaart
Teresa Saliku, assistent projec-
teider.van het Kajiado-water-
programma. „Vanwege het wa
terprobleem waren ziekten als
dysenterie, diarree, cholera, ty
fus en oogziekten hier wijdver
breid. Met het verbeteren van
de waterhuishouding pak je dus
meteen een medisch probleem
Het geld voor het Kajiado-pro-
ject werd gevonden in Neder
land. waar een speciale stich
ting, 'Water voor de Masai' in
het leven is geroepen om geld
van bedrijven, particulieren en
financieringsorganisaties via
Amref-Nederland naar Kenya te
sluizen. Nederlandse consul
tants en op watergebied gespe
cialiseerde bedrijven geven ad
viezen en leveren materiaal. In
middels zijn 30 waterputten
aangewezen die voor rehabili
tatie in aanmerking komen en
op dit moment wordt geïnven
tariseerd wat er allemaal nodig
is om de pompen en dieselmo
toren weer op volle kracht te la
ten werken.
Tegelijkertijd wordt bij iedere
waterbron uit de plaatselijke
gemeenschap een comité ge
vormd dat verantwoordelijk
wordt voor de dagelijkse lei
ding, het onderhoud en het fi
nanciële beheer. Via seminars
en cursussen worden de vee
boeren hiermee vertrouwd ge
maakt. De bedoeling is dat de
gemeenschap uiteindelijk hele
maal zelf voor de eigen water
voorziening kan zorgen.
„Om voor onze hulp in aan
merking te komen moet een ge
meenschap eerst zelf 25% van
de kosten opbrengen", legt
projectmanager Gerald Rukun-
ga uit. „Het plaatselijke comité
is daarvoor verantwoordelijk.
Lukt het ze niet om voldoende
geld in te zamelen dan geven
wij advies, maar de eigen in
breng blijft hoe dan ook een
vereiste. Naast het geld bestaat
die verder uit het leveren van
lokale bouwmaterialen en ar
beid."
Projectassistente Teresa Saliku
is niet pessimistisch over het
project. „Op diverse plaatsen
zijn al behoorlijk wat positieve
veranderingen zichtbaar. Voor
de Masai geldt dat ze eerst iets
moeten zien voordat ze er in
geloven. Wat dat betreft kun
nen andere stammen goed als
voorbeeld dienen."
WITTE REUS
pak 5 kilo
vanish
ILV
j 6i9
I KILO I
2»
A&P Services BV tel. 035-5483333
ELKE DAG GOED NIEUWS
