Einde tijdperk bril en lens
5
Wakkere baby
Gezondheid
1 r
MAANDAG 22 MAART 1999
ANC
Het is nog vroeg als een jonge vader en moeder met baby in
reiswieg op het spreekuur verschijnen. „We zijn allebei totaal
uitgeput. Ruben is nu zes maanden, maar we slapen geen
nacht", zo begint de vrouw. Ze ziet er inderdaad heel moe en
wat afgedraaid uit. „We hebben ons goed voorbereid op de
komst van de baby. maar dat we zo met hem bezig zouden
zijn. is me nooit voorspeld", voegt de man toe.
Ruben zelf ligt met stralende ogen en goed doorvoed in zijn
reiswiegje. Wat zou het probleem zijn? „Hoe gaat het met de
voeding?", vraag ik. Ruben heeft drie weken borstvoeding ge
kregen. en daarna is hij overgezet op flesvoeding. Na drie
maanden zou hij twee dagen per week naar de crèche gaan. en
dan zou borstvoeding toch niet meer haalbaar zijn. Ruben
heeft vanaf de eerste week veel gehuild, zo vertellen de ouders,
's Nachts blijkt hij vaak wakker te zijn. Hij slaapt niet door.
Als een baby wordt geboren, heeft hij nog geen eigen ritme.
Dat ontwikkelt zich in de maanden die volgen. In de eerste
maanden na de geboorte slaapt een baby ongeveer zestien uur
per dag, en wordt elke vier uur wakker om zich te laten voeden.
Langzaam begint zich dan een ritme af te tekenen, dat afhan
kelijk van de conditie van de ouders een kans krijgt zich te con
solideren. Omgevingsfactoren zijn van grote invloed.
Ik informeer hoe dat bij Ruben gaat. Hij blijkt te slapen in zijn
eigen kamertje, maar vader en moeder worden wakker van elk
geluidje. ,.U begrijpt zeker wel. dat we zelf niet diep durven te
slapen, als we er niet zeker van zijn dat het goed met hem gaat!
Als ik vraag wat ze doen als hij huilt, vertellen ze hem even op
schoot te nemen om hem te troosten en hem dan via een vast
ritueel weer in laten slapen. Dat laatste schijnt steeds minder te
lukken.
..Slaapt Ruben overdag ook nog?." is de volgende vraag. Hij
blijkt in de vroege ochtend muisstil te zijn en dan in een diepe
slaap verzonken te liggen, juist als zijn ouders aan hun dag
moeten beginnen, 's Middags als hij thuis komt van de crèche,
hetzelfde verhaal. Ruben heeft dan zijn energie verbruikt. Ik
kijk Ruben na. Gelukkig lijkt hij volkomen gezond. Hij beloont
me met een lief lachje. Met zijn ouders spreek ik af dat zij tot de
volgende afspraak een 'slaapdagboek' zullen bijhouden.
Er zijn enkele dingen heel belangrijk: alle baby's hebben perio
den dat ze wakker liggen. De zogenaamde goede slapers zijn
kinderen, waarvan de ouders zelf goed doorslapen, waardoor
ze niet merken dat hun kinderen wakker zijn. De lastige slapers
verstoren de nachtrust van hun ouders, doordat zij hun aan
dacht trekken. Elke baby heeft dat razendsnel door. Eenmaal
succes, gaat hij of zij instinctief luider huilen of kabaal maken,
zodat de ouders de aandacht geven die ze zo graag hebben.
Het gaat er ook om een baby al vroeg te leren zonder veel poes
pas in slaap te vallen. Hoe meer rituelen, hoe moeilijker het 's
nachts is voor het kind zonder alle gedoe uit zichzelf de slaap
te hervatten. Hoe eerder de problemen de kop worden inge
drukt. hoe meer succes in de toekomst. Het wordt allengs
moeilijker om gewoonten af te leren.
Langdurig nachtelijk voeden, een onregelmatig bestaan, en
problemen tussen de ouders doen natuurlijk ook hun invloed
gelden, maar daar is bij de ouders van Ruben gelukkig geen
sprake van. Drie weken later verschijnen ze weer. Moe. maar
iets opgewekter. Ze zijn zichzelf aan het trainen om hun kind
niet te belonen als hij huilt. „Het kost me echt moeite om niet
te gaan kijken, maar ik geloof dat we succes hebben. Ruben
wordt al rustiger", zegt de moeder. Ze heeft ook wat respijt op
haar werk gekregen, zodat ze haar dagen beter kan indelen en
af en toe wat kan slapen als ze thuis is. Ze geniet met volle teu
gen van haar kind en van haar werk.
Ik ben blij dat ze niet om
medicijnen hebben ge
vraagd. Medicamenteuze
behandeling van slaappro
blemen bij kinderen blij
ken namelijk geen effect te
hebben op langere ter
mijn. We zijn ook in de
juiste periode begonnen
met trainen. Vanaf de zes
de maand is dat zinvol. Tot
die tijd moeten ouders en
kind wennen aan elkaar en
aan de nieuwe situatie.
Gedrieën zullen we de ont
wikkelingen de komende
tijd zo nu en dan eens
doornemen.
Kruiswoord-min-een
Niet het gevraagde woord invullen, maar een woord dat bestaat uit de let
ters van het gevraagde woord in dezelfde volgorde min 1 letter. (B.v.
Omschrijving "dierenverblijf. Antwoord zou zijn "stal", maar ingevuld
moet worden "sta"of "tal". Welke van die twee het moet worden, moet blij'
ken uit de kruisende woorden.
HORIZONTAAL:
1Vensterglas; 5. wandelplaats; 7. alarmtoestel; 8. vulkaan in
Italië; 9. bek; 11. medemens; 14. beteuterd; 16. zelfkant; 17. bij
belse naam: 18. god v.d. liefde; 19. waswater; 20. klompje plan
ten: 22. hekwerk: 25. akelig: 27. nakomeling; 29. oppervlakte;
30. maand v.h. jaar; 31. salonheld.
VERTICAAL:
2. Snaak; 3. dwingeland; 4. hemelbrood; 6. zuiver; 8. tocht; 9.
diepte; 10. gast; 12.-marmeren knikker; 13. ruimtelijk; 15.
kanaal; 16. insect; 19. onverschrokken; 21. ploegsnede; 22.
bloeiwijze; 23. deel v.e. piano; 24. mooi; 26. hemellichaam; 28.
sneeuwdruppel.
Oplossing van zaterdag:
Horizontaal: 1. Beo: 4 mok; 7. schub; 10. ik: 12. hol; 13. te; 14. las;
15. som; 16. er; 17 uit; 19. ei; 20. kou; 21. uil; 22. mi; 23. nf; 25. ar;
27. oer; 28. aga; 29. ut; 30 elp; 32. eg; 33 broer; 35. kea; 36. kan
Verticaal: 2. Es; 3. och; 4. mul; 5 Ob; 6. file; 8 hooi; 9 demi; 11.
karkiet; 13. toelage; 17. uur, 18. tuf; 22. mouw; 24. iglo; 26 rage: 30.
era; 31. pek: 33. be; 34. ra. jfs
Laserbehandeling in oogzorgcentrum
MARGRIET HUNTFELD
Om oogartsen te onüasten en lange wacht
lijsten weg te werken wordt in juni een wet
telijke regeling van kracht waardoor hoog
opgeleide oogmeetkundigen in de eerste-
lijnszorg, optometristen geheten, ook oog
controles mogen verrichten. Retina Eye Ca
re in Driebergen is hiermee als eerste in
Nederland al begonnen. In deze optiekzaak
is nu ook een behandelruimte in bedrijf
waar een oogarts bijziende patiënten be
handelt met laserstralen. In de toekomst
zullen steeds meer mensen bij de optome
trist van hun bril worden afgeholpen.
Na zevenhonderd jaar brillen en honderd
jaar contactlenzen lijkt het einde van dit
tijdperk in zicht nu in de toekomst een bij
ziende, dankzij een laserbehandeling defi
nitief van de bril of contactlens kan worden
afgeholpen. Retina Eye Care in Driebergen
is het eerste optometrisch oogzorgcentrum
in Nederland dat deze behandeling in een
speciale ruimte laat uitvoeren, door oogarts
Nico Trap (39). Trap is als refractiechirurg
verbonden aan het Lorentz Ziekenhuis in
Zeist en het Universitair Medisch Centrum
in Leiden.
Optometrist Jan Willem van der Linden
(52) van Retina Eye Care volgde een vierja
rige hbo-opleiding aan de Faculteit Ge
zondheidszorg in Utrecht. Dat ontwikkelin
gen in zijn vakgebied snel gaan blijkt niet
alleen uit de nieuwe benamingen, maar
ook uit de hoogwaardige apparatuur. Een
brillenzaak gaat 'oogzorgcentrum' heten,
wanneer optometristen hier pre-medische
onderzoeken verrichten, zoals controle op
glaucoom en netvlies- en hoomvliescon-
troles; de apparauur die daarvoor nodig is
bestaat uit biomicroscopen en digitale fo
toapparatuur.
Behalve deze uitbreiding heeft Retina Eye
Care als enige in Nederland laserappara-
tuur aangeschaft, die nu wordt gebruikt in
samenwerking met een oogarts. En dit is
slechts het begin, want het oogzorgcen
trum bouwt een steriele behandelkamer
voor meerdere vormen van refractiechirur-
gie. De optometrist lijkt daarmee zijn eigen
concurrent te worden, nu mensen dankzij
dergelijke behandelingen geen bril of con-
taclenzen meer hoeven te dragen.
Met een laserbehandeling kan bijziend
heid, waardoor iemand onscherp of wazig
in de verte ziet, blijvend worden gecorri
geerd door een gedeelte van het hoornvlies
af te vlakken. Deze behandeling, die los van
de voorbereidingen minder dan één mi
nuut duurt, kan niet op elk bijziend oog
worden verricht en is alleen uitvoerbaar bij
een sterkte tot min acht. In de toekomst
worden wel behandelingen mogelijk bij
sterktes tot min twintig door een combina
tie van technieken.
Trap en Van der Linden, die als eersten op
deze wijze samenwerken, hebben drie jaar
voorbereidend onderzoek gedaan naar la
serbehandelingen en stage gelopen, onder
andere in Amerika. „Het voordeel is dat je
nu twee vakgebieden combineert, meent
Trap. .►Als oogarts doe ik de laserbehande
ling, terwijl de optometrist voor de zeer ge
voelige laserapparatuur zorgt." Ook vinden
de oogkundigen het een voordeel vanuit de
beide beroepen patiënten naar elkaar door
te verwijzen. Een onafhankelijk oogarts in
tijdelijk dienstverband van het Academisch
Ziekenhuis Utrecht zegt het geen bezwaar
te vinden om dergelijke behandelingen
buiten het ziekenhuis te laten verrichten,
hoewel zij dit zelf niet doet: .►Als het kundig
en nauwkeurig gebeurt onder de juiste orm
standigheden is het op zich geen pro
bleem." Ool^J.M. Hillenius, oogarts van het
Sint Anthonius Ziekenhuis te Nieuwegein
denkt er zo over: „Zolang een oogarts als
Trap het maar doet."
Nek uilsteken
De 'excimerlaser' die door Retina Eye Care
is aangeschaft voor een miljoen gulden,
met onderhoudskosten van twee ton en
servicekosten van 55.000 gulden per jaar, is
zes maal beveiligd, trillingsvrij dankzij een
grondige verbouwing en getest voor opti
male resultaten. Negentig procent van de
behandelingen is direct succesvol, volgens
de oogkundigen, die tot nu toe honderd
behandelingen hebben uitgevoerd in de af
gelopen driekwart jaar.
Waarom Trap als oogarts eigen geld wil ste
ken in de excimer laser en zakelijk zowel als
medisch zijn nek hiermee uitsteekt, heeft te
maken met de ideeën over zijn vak: „Om
dat ik op deze manier kan bijdragen aan de
kwaliteit van leven van mensen, in dit geval
brildragers en contacüensdragers. In het
ziekenhuis bestaat tachtig procent van
mijn werk uit dezelfde handelingen; wer
ken met laser beschouw ik als een verrij
king van mijn vak. Het enthousiasme van
mensen die na jaren opeens geen bril meer
hoeven dragen, geeft energie voor tien en
daar wil ik mijn nek voor uitsteken."
Behandelingen met de excimerlaser wor1
den op last van minister Borst niet door
zorgverzekeraars vergoed, omdat brillen en
contaclenzen een goedkoper alternatief
zijn. De kosten van een laserbehandeling
bedragen 3600 gulden per oog.
HEINZ
/S/£T ££MS
/S/cut/"# ex*?
<£44vr
TOM POES
Heer Bommel en de Killers
Professor Sickbock is niet voor één
gat te vangen. Bij de bouw van zijn
laboratorium had hij op lastige be
zoekers gerekend - en terwijl Tom
Poes naar de glazen bol rende om
die stuk te gooien, haalde hij snel
een hendel over. In de vloer ver
scheen een luikje, dat geruisloos
openklapte, vlak voor de voeten van
Tom Poes. Die probeerde nog opzij
te springen, maar het was reeds te
laat; hij schoof het gat binnen en
verdween uit het gezicht, terwijl de
zware zero-meter stuurloos door de
lucht vloog. Buiten weerklonk een
luid gegiechel en ook werd er op het
raam geklopt, maar de geleerde
schonk er geen aandacht aan. Met
verwrongen gelaatstrekken volgde
hij de baan van het zware instru
ment en hij ademde pas verlicht op,
toen dit op de grond uit elkaar spatte
zonder de kolf te raken. „Ei, ei", pre
velde hij met dunne lippen. „Net op
tijd! De gevolgen zouden niet te
overzien zijn geweest. Men staat als
geleerde toch wel aan grote gevaren
bloot, wanneer men met onge
schoolde proefpersonen en inactieve
tijd werkt. Eigenlijk moet men zich
geheel isoleren..." Op dat moment
werd er achter hem een deur ge
opend en daar trad Wammes Waggel
binnen met zijn wekkers. „Dat was
enig, zeg!" sprak de nieuwe bezoe
ker. „Hoe deed je dat? Mag ik ook es?
„Nee!" riep de professor schril.
„Ga weg! Het is hier geen sanatori
um, waar iedere gestoorde vrij in en
uit mag lopen! Nauwelijks heb ik de
ene dwaas weggewerkt of de volgen
de stapt alweer naar binnen. Ver
dwijn! Ik ga alle deuren hermetisch
sluiten!" Wammes liet zich door de
ze onvriendelijke taal echter niet uit
het veld slaan. „Hihi!" zei hij. „Hoe
doe je dat? Mag ik helpen?"
REDACTIE MARGOT KLOMPMAKER EN SASKIA STOELINGA 02)
Patiëntenbrief 1
Hoe vaak komt het voor dat
iemand zijn huisarts raad
pleegt, maar na afloop niet
meer goed weet wat er is ge
zegd? Te vaak. volgens het
Nederlands Huisartsen Ge
nootschap. Daarom heeft het
genootschap zogenaamde
patiëntenbrieven bedacht: na
het consult krijgen mensen
een brief mee, waarin uitleg
en adviezen over hun klacht
nog eens op een rij worden
gezet. Een van de initiatiefne
mers is huisarts R.P.H. Beij-
aert uit Maarssenbroek. Zijn
ervaring:Als een patiënt bij
de huisarts was geweest, wist
hij buiten nog maar minder
dan de helft van wat hem
binnen was verteld. Na drie
dagen was nog maar drie
procent blijven hangen. Het
heeft met het 'medische' te
Patiëntenbrief 2
maken. Hoe erger de diaa
se van de arts, des te min
je hoort. De patiënt is op
moment vooral bezig nie
zijn eigen kwaal en boom feW
alle uitleg en adviezen.";
brief van de huisarts dra;
ertoe bij dat de mondelia
informatie beter blijft hai 3'RT
gen. De patiënt kan hem jrf'n
thuis nog eens rustig nak
en er bij een volgend con waa
op terugkomen. De brie»
zijn zo geschreven dat itd
een ermee overweg kane itM
beslaan niet meer dan f
viertje. Beijaert: „Meerl,
de mensen ook niet. Inn
van de zesduizend Nede
landse huisartsen zich ge
abonneerd. De eerste rea
zijn positief.'
n.N.
ïdisc
ijacl'
iiteh
itsi
Beijaert is niet bang dat de brieven huisartsen zullen afsd
ken. omdat een verkeerde diagnose meteen zwart-op-wh
staat. „Je geeft een brief alleen mee, als je zeker bent vanji ?mt
diagnose. Voor ernstige ziekten - zeg kanker - hebben we nde
brieven. Dat is zo complex. Er zijn honderden soorten, dj zijn
je niet in een A-viertje uitleggen. Deze patiënten verwijsji nver
naar de specialist." Zijn ervaring tot nu toe: „Patiëntenvin ïeer
het zalig om zo'n brief te krijgen. Ik deel er één of twee uit
de tien patiënten. Soms zeggen mensen: 'Ik heb al zó lang
ge bloeddruk en nu pas snap ik hoe het zit'. Het betekenti
je de patiënt mondiger maakt; hij kan betere keuzes make
En ik ben ervan overtuigd dat door het persoonlijf
van zo'n brief adviezen beter worden opgevolgd.'
Pijn bij kinderen
als c
511
De Nederlandse organisatie voor wetenschappelijk onde;
(NWO) heeft een nieuwe methode ontwikkeld om vast te 4-i
len of baby's en kleine kinderen pijn hebben. Het is eeni 11
voudige manier om pijn in kaart te brengen als kinderen
zelf niet kunnen aangeven. Artsen of verpleegkundigen i nr
ten de patiëntjes onopvallend observeren en op zeven pi
letten. Huilen, de ademhaling, hoe houdt het kind zijn at
vingers, benen, rug en lijf, en hoe is de gezichtsuitdrukkii wo«
Hijgen of verkrampte vingers zijn bijvoorbeeld aanwijzig
dat een kind pijn heeft. De lijst moet elk half uur na eenp ei T;
ke ingreep worden ingevuld. De methode is ontwikkeld a
toetst bij 300 kinderen van 1 tot 4 aar die een medische in ennei
greep haden ondergaan in het Emma Kinderziekenhuis!
der AMC) in Amsterdam of het Twenteborg Ziekenhuis in
melo. De observatieschaal bleek een betrouwbare methoi§eschi
die eenvoudig is toe te passen.
elegi
N'ede
wek
San]
De werking van bepaalde medicijnen kan ongunstig word
beïnvloed, als ze in plaats van met water met thee, koffie, !™l6
vruchtensap of melk worden ingenomen. Dat zegt het Di r va'
voorlichtingsbureau voor de voeding IME. Melk bijvoorb e'8
kan de werking van antibiotica verminderen of zelfs bijna h
niet doen. Looizuurhoudende dranken als thee en koffiel 8
nen de werking van medicijnen tegen psychische aandoe n'
gen en ijzergebrek ongunstig beinvloeden. Het is onvers!
pillen in te nemen met grapefruitsap, omdat dat de afbra
van medicijnen bemoeilijkt, waardoor het gevaar van ov Jet G
sering ontstaat. Het IME raadt aan pillen altijd met watei [8 ge
nemen.
Pil met water
Zelfhulp loont
Mensen die lijden aan depressies en angststoornissen zij a5es
wellicht beter af wanneer ze met elkaar over hun problei
praten dan met een therapeut. Dit blijkt uit een studie on mj|
139 patiënten van het Academisch Ziekenhuis Groningen
de stichting GGZ Groningen. De deelnemers aan de prod np|a;;
ben sinds 1995 aan zelftherapie gedaan volgens een medi av^
die is ontwikkeld door de psychiater Peter den Boer enC
Raes, die in Groningen zelfhulpgroepen leidt voor vrouw
met anorexia nervosa. Van de deelnemers gaf 77 procenl ,n y
tevreden te zijn over de methode. Een redelijk groot aan! ^oos
na afloop dat ze zich beter voelde, dan na eerdere behan om(
gen door een therapeut. In sommige gevallen bleek zelfs
gebruik van medicijnen niet langer nodig. Gezien het sua
heeft de afdeling psychiatrie van het Groningse ziekenhi
de Ziekenfondsraad een verzoek ingediend om een eend fr ej
rig onderzoek financieel te steunen. Dit onderzoek, waai me(
stituten in Groningen, Assen, Breda en Den Haag worden
trokken, moet het wetenschappelijk bewijs leveren, dat i Won
hulp voor grote categorieën patiënten beter is dan gespn
met therapeuten. „In elk geval is het goedkoper", zegtP® mü i-
den Boer. Uit onderzoek blijkt dat 23 procent van de Ned jje zj
landers last heeft van angsten en depressies. Van hen wix |egge|
procent daarvoor behandeld. De verwachting is dat volgt 1
jaar één op de vijf Nederlanders psychiatrische hulp nodi
heeft.
Loodvergiftiging
Het veel gebruikte medicijn Meso-2,3-dimercaptosucrio
(DMSA) tegen loodvergiftiging kan het immuunsysteem
nakomelingen nadelig beïnvloeden. Dat blijkt uit een st« |erno
onder ratten aan de Cornell Universiteit in Ithaca, New) en t
„Eerder onderzoek bewijst dat DMSA chemisch bindt nu (jei
lood, en dit gif uit het lichaam verwijdert. We weten ook' nCOn
lood het immuunsysteem van ratten, mensen en andere je( V(
ren aantast. Maar niemand heeft ooit gekeken naar hetrö g0e(|
effect van dit medicijn op het immuunsysteem van eenir
boren vrucht", aldus onderzoeker Rodney Dietert. Hij
zocht zwangere ratten, zogende ratten en nakomelingen1 3a'rsc
Zijn
drie maanden oud. Dankzij DMSA bereikte minder lood!
foetus (via de moederkoek). Pas geboren ratten kregen ei jog'^,
eens minder lood binnen (via de melk). Maar de nakoiö
gen van vrouwelijke ratten die tijdens hun dracht waren! par
handeld met DMSA vertoonden verschijnselen die duid" n ,n
een slecht functionerend immuunsysteem. Hierdoor zijn bs al
ratten op latere leeftijd overgevoelig voor infecties en tul
ren, aldus de toxicoloog.
tan 1
de It<
lief
de vo
