NAVO-aanval op Servië nabij 'Iedereen huilt, iedereen is in paniek, nu wordt het oorlog' Lockerbie-verdachten voor 6 april naar Nederland Buitenland Europese crisis kan Nederland geld kosten Bloedbad in Kaukasus: ruim 60 doden 20 MAART 1999 onvaarders pakken straalstroom DPA Deutsche Pi ife jvEi De ballonvaarders Bertrand Piccard en Brian Jones jben gisteravond boven de Atlantische Oceaan op twaalf ki- ;eter hoogte een straalstroom gepakt. Daardoor stevenden net een snelheid van 150 kilometer af op de Afrikaanse kust. invaren zij nog 3000 kilometer van verwijderd. De twee nzo snel dat zij mogelijk al vanmiddag hun non-stop rondje ide aarde voltooien, deelde de vluchtleiding in Genève giste- imee. De Zwitser Piccard en de Brit Jones worden dan de len die dat is gelukt met een ballon. FOTO AP» FABRICE COFFRINI jtsin ontslaat chef eigen staf De Russische president Boris Jeltsin heeft gisteren de ivan zijn presidentiële staf ontslagen. Dit meldde het pers- m ITAR-TASS. Een reden voor zijn ontslag werd niet gege- iDe 49-jarige Nikolai Bordjoezja was iets langer dan drie aden in functie als Kremlin-chef. Hij wordt opgevolgd door ander Volosjin, tot gisteren plaatsvervangend chef. De oud air Bordjoezja werd in december benoemd als opvolger de invloedrijke Joemasjev. die bij een spectaculaire ontslag- de het veld moest ruimen. It-terrorist krijgt 490 jaar ssd Een lid van de Noord-Ierse republikeinse terreurorga- sie IRA is gisteren veroordeeld tot in totaal 490 jaar gevange- Eiaf. Het is echter waarschijnlijk dat hij in de loop van vol- üdjaar vrijkomt in het kader van het Noord-Ierse vredespro- iVolgens het 'Goede Vrijdag-akkoord' van 10 april 1998 oeten vóór juli 2000 gevangenen van voormalig terroristische aisaties die het akkoord ondersteunen worden vrijgelaten, .voldoet aan dit criterium. De 41-jarige IRA-activist werd 5 bevonden aan bommenfabricage. onder meer voor de op het Londense Canary Wharf en medeplichtigheid aèmoord op drie Britse soldaten. iropening zaak Dumas gevraagd Justitie in Parijs heeft gisteren de rechtbank gewaagd om jpening van het dossier van de Franse voorzitter van de Btitutionele Raad en oud-minister van buitenlandse zaken, ind Dumas (76). Dumas wordt verdacht van betrokkenheid «n corruptiezaak rond de verkoop van fregatten aan Taiwan 391. Aanleiding voor de heropening is een verklaring van de nnalige maïtresse van Dumds, Christine Dewers-Joncour, inover een onderzoeksrechter. Zij zou volgens bronnen bin- ilustitie hebben verklaard dat de oud-minister op de hoogte ivan een betaling in 1992 van 45 miljoen franc (ongeveer 15 toen gulden) door de oliemaatschappij Elf-Aquitaine aan ld: Kohl begint adviesbureau Oud-bondskanselier Helmut Kohl is samen met zijn 'ite zoon Walter een adviesbureau begonnen, zo weet de se krant Bild te melden. De 68-jarige Kohl zou zich met zijn ïzen willen richten op bedrijven, instellingen en particulie- Bild zegt in de editie van gisteren er achter te zijn gekomen idat het bedrijf is gevestigd aan de Marbachstrasse 11 in Wgshafen. Dat is het huisadres Van Kohl. Het kapitaal van bedrijf bedraagt 30.000 euro (66.000 gulden). affia bezit eenvijfde horeca Italië Volgens de werkgeversorganisatie Confcommercio is een vijf restaurants in Italië in handen van de georganiseerde ad. De nieuwe cijfers zijn bekendgemaakt op een bijeen- in Rome over het witwassen van geld. De maffia heeft tijd een voorliefde voor de eenvoudige pizzeria, maar de pen jaren hebben de criminelen steeds meer beroemde rants in handen gekregen. De horeca is nog altijd het ide- nedium waar de maffia geld kan witwassen. xitongeluk Sierra Leone: 70 doden IQwn» Zeventig mensen zijn verdronken toen een boot on- *tg naar het oosten van Sierra Leone omsloeg tijdens een men zonk. Het hoofd van de havendienst in Sierra Leone bdit gisteren bekendgemaakt. Door de burgeroorlog in het '■Afrikaanse land zijn de meeste verbindingen over de weg igaanbaar. Eerder deze maand verdronken vermoedelijk mensen toen een afgeladen boot zonk op een rivier nabij de «dstad Freetown. inderpornobende opgerold De Duitse politie heeft gisteren een internationale kin- pomobende opgerold die vertakkingen had in zes andere fen. In München werden de woningen van 13 mensen door- bien duizenden foto's en video's in beslag genomen. De fte verdachten hebben inmiddels een bekentenis afgelegd, operatie in München, met de codenaam Bavaria, was de 5tste slag die de Duitse politie de internationale pornowe- 'heeft toegebracht. De speciale eenheid 'kinderporno' was aar regelmatige onderzoek van het internet op een zoge nde chat-room gestuit, waar een ruilbeurs van pornogra- bmateriaal plaatshad. Arrestaties werden ook verricht in «Brittannië en Zwitserland. In de VS, Canada, Noorwegen weden werd materiaal in beslag werd genomen. tlie Rijkswacht tegen hervorming In Namen hebben circa 7000 Belgische rijkswachters toionstreerd tegen de vorming van één nieuw politiekorps. Wen van de rijkswacht, het nationale politiekorps, vrezen er betreft beloning en rechtspositie fors op achteruit te gaan. ^de helft van alle rijkswachters legde gisteren het werk neer ,e demonstreren. De afgelopen dagen waren er al op ver- Jende plaatsen in België acties van rijkswachters. Woens- «eurden honderden leden van de recherchedienst van de ^vacht hun eigen computers de straat op. Daarmee protes ten zij tegen het feit dat zij eigen materiaal moeten inzetten misdaadonderzoek. Dramatische toestanden bij vertrek waarnemers Kosovo PRISTINA HARALD DOORNBOS CORRESPONDENT Vlora huilt terwijl ze even halt houdt in een gang van het hoofdkwartier van de internationale waarnemers in Kosovo's hoofdstad Pristina. „Ze gaan morgen weg", snikt ze. „Iedereen gaat mor gen weg." De 19-jarige etnische Albanese werkt sinds het begin van de missie als vertaalster en als assistente bij de waarnemers. Het besluit om alle 1.400 'verificateurs' uit Kosovo terug te trek ken, leidt er niet alleen toe dat Vlora haar baantje kwijt is. Het heeft veel grotere gevolgen, zegt ze. „Nu wordt het oorlog." En dat ze niet kan stoppen met huilen, komt omdat ze moet denken aan de woorden van het hoofd van de waarnemers in Kosovo, de Ameri kaan William Walker, die tijdens een spoedbij- eenkomst het evacuatiebesluit toelichtte en af scheid nam van een ieder. „Het is allemaal zo emotioneel, zelfs meneer Walker moest huilen", zegt ze. „Hij zei dat we altijd ons best hebben ge daan, dat het goed was om te zien dat Albanezen en Serviërs binnen de missie wel normaal met el kaar konden samenwerken." Het besluit van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) om onmid dellijk alle waarnemers uit Kosovo terug te trek ken, leidde tot dramatische taferelen onder waar nemers en de lokale staf. Sommigen op het hoofdkwartier kijken alleen maar sip, de meeste internationale waarnemers ogen echter panieke rig of gespannen. Er wordt geschreeuwd, mensen kussen elkaar en nemen afscheid. „Dit is klote", is het korte commentaar van een Britse waarne mer. Sinds het begin van de missie, november vorig jaar, hebben de waarnemers al twee keer op het punt te staan om te vertrekken, maar op het laat ste moment werd het vertrek afgeblazen. Nu de Serviërs echter blijven weigeren om een vredes akkoord voor Kosovo te ondertekenen, is het in pakken en wegwezen. „Dit is zeer serieus, er lijkt nu geen weg meer terug voor de Navo", meent een waarnemer. „Ze zullen gaan bombarderen, ik hoop dat Serviërs en Albanezen elkaar op de grond niet zullen gaan vermoorden", vervolgt hij. Het negen verdiepingen tellende hoofdkwar tier van de OVSE in Pristina is hermetisch afge grendeld met stalen rolluiken. Bijna niemand wordt nog toegelaten. Nerveus veiligheidsperso neel houdt iedereen tegen uit angst voor mogelij ke wraakacties van de Serviërs. Zij zien de waar nemers als handlangers van de Navo en weten dat ze vertrekken om het Westen de mogelijkheid te geven om luchtaanvallen tegen Servische doe len te beginnen. Als klein voorproefje laat een Servische familie, bestaande uit vader, moeder en een kind, alvast de banden van een oranje gekleurde OVSE-jeep leeglopen. De auto blokkeert een straat nabij het hoofdkwartier, vindt de familie. Schreeuwend en tierend te keer gaand tegen de internationale ge meenschap draait moeder het tweede ventiel uit de banden waarna haar scheldkanonnade wordt aangevuld met een luid gesis. Tientallen lokale medewerkers krijgen nog snel hun loon uitbetaald. „We krijgen zes dagen ex tra", zegt Sherif Isufi. „Maar het gaat niet om het geld. Iedereen is heel erg droevig. Hopelijk ko men de waarnemers terug als het hier vrede is." Een Albanese jongen die net z'n laatste loon heeft ontvangen,-maakt een beweging alsof hij met een geweer schiet, wanneer aan hem wordt gevraagd wat hij nu gaat doen. „Vechten", grijnst hij. „Wij laten ons niet afslachten door de Ser viërs." Clinton bereidt Amerikanen voor op bombardement WASHINGTON AP Bill Clinton heeft gisteren ge zegd dat Amerikaanse piloten gevaar lopen bij eventuele luchtaanvallen op Servische doelen na het mislukken van het Kosovo-overleg in Parijs. „Maar als wij en onze bondge noten niet bereid zijn op te treden, vallen er meer slachtof fers", zo rechtvaardigde Clinton mogelijke luchtaanvallen. Clinton legde eerder aan lei ders van het Congres plannen voor een mogelijke omvangrijke bombardementscampagne. Het ministerie van defensie stuurde meer vliegtuigen naar de Bal kan. De Amerikaanse president zei dat hij liever geen Ameri kaanse piloten de strijd in stuurde. „Ik wil een stabiel, menselijk en veilig Europa ach terlaten". Russen dreigen samenwerking te stoppen Na de mislukking van de Kosovo-vredesconferentie in Parijs, trekt de Organisatie voor Veiligheid en Samen werking in Europa (OVSE) vandaag haar waarnemers te rug uit Kosovo. Serviërs en NAVO bereiden zich voor op oorlog. Rusland dreigt alle samenwerking met de NAVO stop te zetten als de verdragsorganisatie overgaat tot bombardementen op Joegoslavië. Ook de moeizaam tot stand gekomen samenwerking in het Partnerschap voor vrede zou op de helling gaan. PARUS-BELGRADO AFP-RTR De Noorse OVSE-voorzitter Knut Vollebaek liet gisteren we ten dat de waarnemersmissie 'onmiddellijk' wordt terugge trokken omdat de veiligheid sterk is verslechterd. Onder de 1400 OVSE-waarnemers zijn 24 Nederlanders. Gisteren al be gon de Kosovo Verificatie Mis sie (KVM), zoals de OVSE-waar nemers officieel heten, met de evacuatie van haar materieel. Vanochtend vertrekt het eerste konvooi waarnemers uit Pristi na, de hoofdstad van Kosovo, naar Macedonië. De OVSE probeert de evacua tie in eerste instantie uit te voe ren zonder hulp van de kleine 2000 man van de NAVO-evacu- atiemacht die in Macedonië is gestationeerd. Belgrado heeft de OVSE verzekerd dat de KVM- waarnemers mogen vertrekken. Nederland heeft inmiddels, evenals de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frank rijk en Duitsland, al zijn burgers opgeroepen Joegoslavië (Servië en Montenegro) te verlaten. De Nederlandse ambassadestaf in Belgrado wordt tot een mini mum teruggebracht. De internationale gemeen schap zou nog tot woensdag bereid zijn te wachten of de Serviërs het vredesplan onder tekenen. De Kosovaren deden dat eergisteren in Parijs. Het plan voorziet in vergaande au tonomie voor de Albanezen en toezicht op het akkoord door een NAVO-macht. Vooral dit laatste zit Belgrado dwars. Het duldt geen buitenlandse troe pen op zijn grondgebied. Bombardementen van de NAVO zouden tot doel hebben 'de capaciteit van Milosevic te verminderen om zijn doelen in Kosovo na te streven'. Dat zei de opperbevelhebber van de NAVO-troepen in Europa, de Amerikaanse generaal Wesley Clark gisteren. Hij vreest een groot Servisch offensief, gelet op de troepenconcentraties in en vlakbij Kosovo. Clark heeft tevens gewaar schuwd dat in Kosovo een nieuwe humanitaire tragedie aan de gang is. De situatie ver slechtert volgens hem met de dag. Volgens de VN-vluchtelin genorganisatie UNHCR zijn naar schatting 443.000 Kosova ren, 22 procent van de bevol king, sinds het uitbreken van het conflict in de Servische pro vincie uit hun huis verdreven. De komst van nieuwe verster kingen van het Joegoslavische leger heeft de afgelopen week opnieuw duizenden mensen hun huis doen ontvluchten. Premier Kok houdt ernstig rekening met bombardemen ten op Kosovo. „Wij weten dat Milosevic de reputatie heeft tot één voor twaalf te wachten voor hij onder de druk bezwijkt," zei hij gisteren. Als Milosevic niet buigt, zal de NAVO overgaan tot bombardementen, waarschuw de de premier. „Ik zeg dat zon der vreugde." Leden van de militie op de markt van Vladikavkaz na de bloedige bomaanslag. MOSKOU HANS HOOGENDUK CORRESPONDENT Bij een bomaanslag in Noord-Ossetië, een Russische deelrepubliek in de Kaukasus, zijn gistermiddag zeker 62 doden en meer dan 100 gewonden gevallen. Op de centrale markt van de hoofdstad Vladikavkas werd een bloedbad aangericht, toen een bom van naar schatting zeven kilo tnt ontplofte tussen inwoners die hun weekendinkopen deden. Op de Russische televisie waren beelden te zien van tientallen doden en zwaargewonden te midden van met bloed besmeurd fruit en verwoeste stalletjes. Reddingswerkers reden zwaargewonden op transportkarretjes van fruithandelaren naar gereedstaande ambulances. Een dokter van het plaatselijke zieken huis zei dat rondvliegende stukken metaal voor veel ernstige verwondingen hadden gezorgd. Een andere arts riep bijna vertwij feld mensen op bloed te geven. „Dit is een van de grootste catastrofes die ons kleine volk ooit heeft meegemaakt", zei ze. Over levenden vertelden dat ze door de kracht van de explosie waren weggeblazen en tientallen meters verder weer op de grond terecht waren gekomen. President Boris Jeltsin heeft direct zijn minister van binnenlandse zaken en het hoofd van de geheime dienst FSB (ex-KGB) naar Vladikavkas gestuurd om de leiding van het onderzoek op zich te nemen. Pre mier Primakov sprak van een 'terroristische daad'. De vertegenwoordiger van de Russische president Jeltsin in Noord-Ossetië en het naburige Ingoesjetie, Vladimir Kalamanov, zei dat een 'afsplitsingsgroep' zich in een telefonische boodschap verantwoordelijk heid had gesteld voor de aanslag. Kalama nov zei dat de organisatie zich niet identifi ceerde. Hij noemde 'religieus fanatisme' als motief voor de aanslag. De meerderheid van de bevolking in Noord-Ossetie is or thodox christelijk, terwijl de omliggende re publieken overwegend islamitisch zijn. BRUSSEL MARC PEEPERKORN CORRESPONDENT De Europese regeringsleiders staan onder zeer grote druk om volgende week in Berlijn een duur akkoord over de toekom stige landbouw- en steunuitga- ven te sluiten. „Na het vertrek van de Europese Commissie kan men niet ook nog eens de top in Berlijn laten mislukken", voorspellen diplomaten. Extra uitgaven voor de Europese Unie staan haaks op het Neder landse kabinetsbeleid. De bestuurlijke crisis die de EU teistert na de val van de Commissie eist een krachtdadig antwoord van de regeringslei ders, verklaarde bondskanselier Schroder gisteren als tijdelijk EU-voorzitter. Een 'klinkend' resultaat over het EU-budget 2000-2006 tijdens de tweedaag se top in Berlijn, kan daarin voorzien. Diplomaten beamen dat de druk om Berlijn te laten slagen 'ongezond hoog' is. „Een akkoord moet er gewoon wor den doorgejast. Het kan niet schelen wat het kost." De diplomaten verwachten dat vooral Duitsland „weer het haasje zal zijn" en opdraait voor een groot deel van de extra kosten. Ook Nederland ligt ech ter onder vuur. Het streven van het kabinet-Kok om 1,3 miljard gulden op de EU-uitgaven te bezuinigen, lijkt bijna onhaal baar. Het kabinet houdt nog wel steeds keihard vast aan die eis, maar alle seinen staan op rood. Naast de bestuurlijke crisis die moet worden afgekocht, be staan er immers ook nog steeds grote verschillen tussen de lid staten. Zuidelijke landen als Spanje, Griekenland en Portu gal, evenals België en Luxem burg, sturen aan op verhoging van het Europese budget. De noordelijke EU-leden - aange voerd door Nederland - eisen een strikte nullijn (geen extra uitgaven). De onderhandelin- Nederlandse onderzoekers gedupeerd EINDHOVEN ANP Nederlandse onderzoekers dreigen de dupe te worden van de Europese crisis. De start van een aantal door Brussel gesusidieerde onder zoeksprogramma's is name lijk uitgesteld. Dat betekent dat de 2,5 miljard gulden waarop Nederlandse onder zoekers de komende vier jaar rekenden, voorlopig niet worden overgemaakt. Dat meldt Cursor, het blad van de Technische Universiteit Eindhoven. Het geld was in het voor uitzicht gesteld voor onder zoek op het gebied van in formatie, transport, milieu en energie. „Over het finan ciële beheer van het Directo raat-Generaal van Cresson, dat de Europese onderzoeks programma's beheert, wer den al langer wenkbrauwen gefronst. De bom moest een keer barsten, maar dat het nu gebeurt is wel een heel ongelukkige timing", aldus Cursor. Hoe. snel de proble men verholpen zijn. hangt af van het verloop van de crisis in Brussel. Het universiteits blad vreest dat vervolgon derzoek maanden gaan du ren. gen tot nog toe tonen aan dat die nullijn met vele tientallen miljarden wordt overschreden. De verwachting is dat de EU- leiders niet genoeg hebben aan de geplande woensdag en don derdag in Berlijn. Diplomaten denken dat het akkoord op zijn vroegst vrijdagnacht wordt ge sloten, of zelfs pas zaterdagoch tend. Mandela bereikt akkoord met Kadhaffi MARJOLUN DE COCQ De twee Libische verdachten van de bomaanslag op een Amerikaans vlieg tuig boven Lockerbie in 1988 worden uiterlijk 6 april overgedragen voor be rechting in Nederland. De Zuid-Afri kaanse president Nelson Mandela heeft hiervoor een akkoord bereikt met de Libische leider Kadhaffi. Hoewel Kadhaffi op eerdere toezeg gingen steeds is teruggekomen, gelo ven nabestaanden van de 270 slacht offers van de ramp dat het Lockerbie- proces nu eindelijk kan beginnen. „Het is zover", aldus de Britse woord voerder Jim Swire. „We zijn door het dolle." Mandela las gisteren in de Libische hoofdstad Tripoli in het bijzijn van Kadhaffi delen van een brief voor aan VN-secretaris-generaal Kofi Annan, waarin de details van het akkoord zijn opgesomd. Naast bedankjes aan het adres van de bemiddelaars Mandela, de Saudische koning Fahd en zijn kroonprins Abdullah, schrijft Kadhaffi 'te verzekeren dat de twee verdachten op of voor 6 april 1999 beschikbaar zijn'. Kofi Annan liet gisteren via zijn woordvoerder in New York weten dat hij 'met vreugde' kennis heeft geno men van de verklaring van Mandela en 'uitziet naar de brief. Kadhaffi had vorig jaar al ingestemd met het voorstel om de twee verdach ten te laten berechten door een Schots gerechtshof op Nederlands grondgebied. Later rezen onder meer problemen rond de plaats waar de verdachten na een eventuele veroor deling hun straf zouden moeten uit zitten. Libië heeft nu zijn bezwaren tegen een Schotse gevangenis inge slikt, mits de Verenigde Naties toe zicht houdt op de gedetineerden en een Libisch consulaat in Schotland mag worden gevestigd. Een belangrijk punt in de overeenkomst is dat de VN-sancties tegen Libië, die in 1992 wegens de Lockerbie-zaak werden in gesteld. worden bevroren zodra de twee verdachten in Nederland arrive ren en na een periode 90 dagen wor den opgeheven. Nederland biedt niet meer dan faci litaire ondersteuning bij het proces. Het heeft de voormalige legerbasis Kamp Zeist bij Soesterberg als locatie aangewezen en overgedragen aan Schotse jurisdictie. Schotland en de VS draaien gezamenlijk op voor de ge schatte proceskosten van 330 miljoen gulden. Wanneer Libië de verdachten aan functionarissen van de VN over draagt, moeten die in Nederland een uitleveringsprocedure ondergaan. Die kan enige maanden duren, maar vol gens een woordvoerder van het mi nisterie van justitie ook in een periode van enkele weken worden afgerond als de verdachten zelf 'ja' zeggen te gen uitlevering aan het Schots ge rechtshof en geen Nederlandse rech terlijke toestemming vragen. Dat laatste is zeker niet uitgesloten, want volgens Schotse juridische bron nen hebben de twee verdachten 'hun koffers al enige tijd geleden gepakt'. „Zij en hun nieuwe team van advoca ten zijn al maanden bereid om mee te werken. Het oponthoud werd veroor zaakt door de Libische regering, die niet de indruk wilde wekken te be zwijken onder Amerikaanse en Britse druk en wapengekletter. Mandeia's interventie was voor Kadhaffi de ma nier om zijn gezicht te redden". Hoewel het Militair Hospitaal in Kamp Zeist nog tot rechtszaal moet worden omgebouwd, heeft de Schotse procureur-generaal Lord Hardie laten weten dat het cellenblok voor de ver dachten gereed is. Mocht het tot een snelle uitlevering komen, dan kunnen zij daar hun proces afwachten. Na uit levering krijgen verdediging en aan klagers honderd dagen de tijd om het proces voor te bereiden. Het Schotse gerechtshof ziet voor de Lockerbie- zaak af van de gebruikelijke jury-be rechting, maar heeft drie rechters aangesteld en een aanklagersteam sa mengesteld. Aan de verdediging van de verdachten werken Libiërs samen met een gerenommeerd Schots advo catenbureau. Ook de Nederlandse strafpleiter Mischa Wladimiroff is voor de verdediging aangezocht. Jim Swire, die bij de ramp zijn dochter Flora verloor, sloot gisteren niet uit dat aan de datum van 6 april nog kan worden getornd. „Er is nog steeds een mogelijkheid voor vertra ging", aldus Swire. ,,Als de Amerika nen nu gaan pochen dat ze Kadhaffi op de knieën hebben gekregen, zou hij de uitlevering misschien weer op kunnen schorten

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1999 | | pagina 7