Van nul naar miljoenen
Vy
Corrie van Binsbergen zoekt 'links' in stijlen
Nr. 40 Rik Smits
D e Boy Edgarprijs en dan zo'n juryrap
port met ontzettend veel lovende woorden,
pfff... Een recensie, dat is Corrie van Binsber
gen natuurlijk wel gewend. Maar dat is een
momentopname, de indruk van een individu
op basis van een concert van anderhalf, twee
uur. „Met zo'n juryrapport is het ineens of je
je hele leven, je muzikale loopbaan weer
voorbij ziet trekken. Heel raar om te lezen.
Over mijn compositorisch talent, óver m'n
werk als bandleider, als gitarist, en over de
vrijheid die ik mijn muzikanten geef."
door JANET VAN DIJK
Rik Smits werd geboren op 23 augustus 1966 in
Eindhoven. Pas op 15-jarige leeftijd begon hij
te basketballen. Twee jaar later vertrok hij uit
Nederland voor een studie communicatie op
het Marist College in de staat New York en om
te gaan basketballen. In de zomer van 1988
werd Smits (twee meter en 24 centimeter lang,
bijna 120 kilo zwaar) gecontracteerd door de
Indiana Pacers. Begin dit jaar verlengde 'num
mer 45'zijn contract bij de ploeg uit Indiana
polis met tivee jaar.
Als Nederland slaapt, richten aan de andere kant van de we
reld de camera's van Amerikaanse tv-stations zich op basket
baller Rik Smits voor commentaar op een wedstrijd van zijn
Indiana Pacers. Rik Smits: de best betaalde Nederlandse
sporter, bekendste Hollander in de VS, en de beste blanke
center in de sterkste basketbalcompetitie ter wereld.
Zijn uitverkiezing voor het All Star Team van 1998 zette hem
voor altijd in het rijtje van beste centers ter wereld, tussen
grote mannen als Shaquille O'Neal, Patrick Ewing, Hakeem
Olajuwon. Smits scoorde in de wedstrijd veertien punten,
maar viel het meeste op door een achterwaartse assist aan
Michael Jordan. De uitverkiezing was het hoogtepunt van
zijn carrière, maar niet het mooiste moment. Dat beleefde
Smits op 29 mei 1995, in een bizarre wedstrijd tegen Orlando
Magic. Orlando, het jaar daarvoor ongenadig door de Pacers
uit de play-offs geknikkerd, stond in de finale van de Eastern
Conference om vier gewonnen wedstrijden met 2-1 voor.
Het stond 89-87 voor Indiana Pacers toen de klok nog 28,4
seconden moest wegtikken. Na 27,1 waanzinnige seconden,
drie time-outs en drie afstandsschoten was de stand 92-93
voor Orlando Magic. Met nog 1,3 seconde op de klok nam
Pacers de laatste time-out. In die laatste tel deed Rik Smits
het ongelooflijke cn onmogelijke. Hij kreeg de bal, zette een
stap, maakte een schijnbeweging, en scoorde. Het was een
bijna vanzelfsprekende worp aan het einde van een seizoen,
waarin alles lukte. Voor het eerst in jaren werd Smits niet ge
hinderd door pijnlijke ledematen. Hij speelde goed, maakte
indruk in de wedstrijden tegen de andere grote centers en
werd door de NBA uitgeroepen tot speler van de maand
maart. En de lange Nederlander kreeg eindelijk wat meer kre
diet van de scheidsrechters, waardoor zijn foutenlast vermin -
Indianapolis draagt hem inmiddels op handen, en dat is wel
eens anders geweest. Rik Smits had het een paar seizoenen
zwaar bij de club, die hem in 1988 verkoos boven vele andere
collegespelers. Coach Bob Hill zag hem niet zitten en viel
hem openlijk af. Bovendien werd Smits geteisterd door elle
boog- en knieblessures. Het fanatieke publiek in de Market
Square Garden kon de blonde slungel niet meer luchten of
zien. Fans floten hem uit, als Smits maar naar de bal wees.
De plaatselijke journalisten schreven hem de grond in. Een
columnist noemde hem 'Reek Smits: de Nederlander 'stonk',
omdat hij te lang in Indianapolis bleef hangen.
De center werd zo verguisd, dat betrokkenen later spraken
van pure geestelijke mishandeling. Toch bleef de Nederlan
der stoïcijns onder alle kritiek. In het boek 'Rik Smits, Dun
king Dutchman' zegt hij over die periode: „Op dit soort mo
menten was het een voordeel in Nederland te zijn opge
groeid, waar je voortdurend op je lengte werd aangesproken.
Ik leerde die negatieve reacties te negeren door letterlijk over
de mensen heen te kijken." Pacers-manager Donny Walsh
was een van de weinige mensen die vertrouwen in hem hield.
Tot verbijstering van de fans sloot Walsh in 1993 een vijfjarig
contract met Smits voor een totaalbedrag van 17,5 miljoen
dollar.
De ommekeer kwam snel daarna. Rik Smits bloeide op onder
de nieuwe coach Larry Brown. Bovendien kon hij na een
knieoperatie eindelijk zonder pijn spelen. Elk jaar ging het
beter. Smits groeide uit tot een van de beste centers in de
NBA. Market Square Garden scandeerde zijn naam. En de
columnist van Indianapolis Star schreef: 'Ik moet toegeven
dat ik fout was inzake Rik Smits. Heel, heel erg fout.'
Maar voor Smits telt alleen het kampioenschap, en dat heeft
hij nog niet kunnen winnen. Een titel zou de ultieme bekro
ning zijn van een bijzondere basketballoopbaan, die laat be
gon. De jonge Rik ging eerst zwemmen, judoën, voetballen
en rugby spelen, voordat hij lid werd van een basketbalclub.
Er ging een enorme gedrevenheid en onverzettelijkheid
schuil achter die stille jongen, die zich alleen leek te interes
seren voor oude brommers die hij opknapte en vervolgens
verkocht. De jonge inwoner van Eindhoven wilde naar de VS
om profbasketballer te worden.
Op zijn zeventiende vloog Smits naar de staat New York,
waar hij bij het kleine Marist College een studiebeurs kreeg
voor vier jaar. Een coach had Smits uitgenodigd te komen.
De man kon niet bevroeden hoeveel talent er school in dat
lange lichaam. De basketballer bleek te beschikken over een
behoorlijk groot scorend vermogen voor een lange center.
Zijn hook shot is prachtig, zijn jump shot is mooi. Smits, heel
beweeglijk voor iemand van zijn lengte, is een plaag voor elke
tegenstander.
Maar dat kon hij alleen maar worden, omdat hij zo goed te
coachen valt. Smits is leergierig en stelt hoge eisen aan zijn
eigen prestaties. „Talent en lengte zijn niet genoeg. Hard blij
ven werken is de enige manier om het te redden in de NBA",
aldus Smits. De Nederlander heeft zich niet gek laten maken
in de macho NBA. In een goedkoop leren jasje, op doodnor
male sportschoenen, in een vaal geworden zwarte spijker
broek en in een eenvoudig wit poloshirt stapt hij de basket
baltempels binnen, waar de ploegen jaarlijks hun wedstrij
den afwerken.
Smits vindt basketballen 'hartstikke leuk', maar van de show
er omheen moet hij niets hebben. Hij verdoet zijn tijd niet
aan reclamefilmpjes, waarmee veel van zijn collega's miljoe
nen dollars verdienen. Liever trekt hij zich terug in zijn bui
tenhuis in de staat New York, waar hij de zomers doorbrengt
met zijn vrouw en twee kinderen, sleutelend aan klassieke
auto's of crossend door de heuvels van de Catskills.
Inmiddels is de herfst van zijn loopbaan aangebroken. Begin
1999 tekende hij een contract voor twee jaar bij de Pacers,
dat 20,5 miljoen dollar oplevert. De club durfde hem geen
driejarige verbintenis aan te bieden, omdat het onzeker is
hoe lang Smits nog zal spelen. De laatste jaren wordt hij dag
in dag uit geteisterd door enorme pijn in zijn voeten. De
keerzijde van de roem.
Topsporters van
deze eeuw
Honderd jaar sport, honderd
jaar prestaties van formaat.
Tijd voor het maken van een on
verbiddelijke ranglijst. Wie zijn
de beste Nederlandse topsporters
van deze eeuw?
Gedurende het hele jaar wordt
elke week op deze plaats een
sportfiguur geportretteerd die
van de redactie een plaats heeft
gekregen in de top 50.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40. Rik Smits
41. Piet Roozenburg
42. Kees Verkerk
43. Piet van de Pol
44. Ellen van Langen
45. Giovanni Romme
46. Marcel Wouda
47. Bok de Korver
48. Rein de Waal
49. Bep van Klaveren
50. lust Göbel
Winnaar grote jazzprijs speelt nu met klassiek strijkerstrio
Corrie van Binsbergen loopt al
heel wat jaartjes mee in de
Nederlandse muziekwereld.
Naamsbekendheid kreeg ze in
eerste instantie door haar bandje
Corrie en de Brokken. Voor wie
haar niet op de voet volgt, heeft
deze kameleontische muzikante
verrassingen in petto. Ze beperkt
zich niet tot een enkele
muziekstijl. Onlangs kreeg ze de
voor jazzmuzikanten bedoelde
Boy Edgar-prijs en momenteel is
te op toernee met het gezelschap
'Links' waarmee ze verbindingen
wil leggen tussen
geïmproviseerde en klassieke
muziek. Op 26 maart staat ze in
het BIM-huis in Amsterdam.
Anderhalve maand later is ze er nog een
beetje beduusd van. Maar ja de Boy Edgar
prijs, dat is ook wel een beetje raar omdat
Corrie zichzelf eigenlijk niet zozeer als jazz
muzikant ziet. Natuurlijk speelt ze het wel,
maar ze speelt veel méér. Ze studeerde zes
tien jaar geleden aan het Utrechts Conserva
torium af op klassiek gitaar. En ze speelt nu
met klassieke collega's en met muzikanten
uit de pophoek. Ze speelt rock en pop, he
dendaags gecomponeerde muziek en mo
dern geïmproviseerd, ze begeleidde meerde
re malen bij Scapino en gaat daarmee door,
doet theater-, televisie- en zelfs circuswerk
en ze componeert zelf de meeste muziek die
ze speelt. Ze schrijft ook voor anderen, bij
voorbeeld voor het Mondriaan strijkkwartet.
Bovenal doet ze waar ze zin in heeft en
niks anders. „Ook daarom is die prijs een be
langrijke erkenning. Het is natuurlijk leuk
om zoveel waardering te krijgen voor de din
gen die uit je eigen koker komen."
Brokken
Haar bandje Corrie en de Brokken bestond
van 1986 tot in 1996. Daarna ontstonden de
groepen Brokken Vijf, VanBinsbergen, het
tweemaanden-project Corrie en de Grote
Brokken (met extra popzangers en jazzbla-
zers) en nu Links. Corrie: „Ik vind het nu
leuk om mijn verschillende muzieksoorten
van elkaar te scheiden en voor elk van die
richtingen een eigen groep te hebben."
'Links' heeft geen politieke lading, maar
betekent hier 'verbindingen'. Van Binsber
gen combineert een improviserend gitaar-
piano/percussie-trio met een klassiek strijk
trio, bestaande uit musici die normaal vrij
wel uitsluitend klassieke muziek spelen. Tus
sen beide trio's legt ze verbindingen, een
brug van de jazz- en impro-wereld naar die
van de klassieke muziek.
„Bij de première in Gouda ging het met
een al heel goed. In een van de stukken moe
ten de strijkers onderling en soms individu
eel, tijdens het spelen bepalen hoe lang dat
nummer eigenlijk gaat duren. Daarvoor is
nodig dat ze heel goed op elkaar en op de
Corrie van Binsbergen: „!k vind het
leuk om mijn verschillende muziek
soorten van elkaar te scheiden en
voor ieder van die richtingen een ei
gen groep te hebben." foto gpd
frans schellekes
anderen letten. Ze moeten antennes uitzet
ten die ze anders nooit gebruiken. Klassieke
musici zijn dat soort improvisatie niet ge
wend, zoals ze ook niet snel voor zichzelf
componeren. In een ander stuk zit wel een
solo voor de celliste. Die heb ik niet gecom
poneerd, maar zij gaat nog niet spontaan
zo'n solo ter plekke bedenken en spelen. Ze
heeft dus thuis tevoren zelf helemaal uitge
zocht, maar er zit nu al ontwikkeling in rich
ting improviseren. De strijkers komen er
achter dat ze eigenlijk twee soorten concen
tratie nodig hebben - eentje voor de uitge
schreven passages en eentje voor de sponta
ne. Dat zijn de verbindingen die ik uil leggen
tussen muziekstijlen en de klassieke muzi
kanten vinden dat spannend, het is nieuw
voor hen."
De muziek is niet alledaagse en niet met
een toegankelijk. Corrie van Binsbergen
hoopt dat op Links mensen afkomen die va
ker naar hedendaags gecomponeerd werk
gaan. „Maar ik zou het ook geweldig vinden
als de mensen komen die mijn muziek met
de Grote Brokken, met Beatrice van der Poel
en met Bob Fosko, heel erg leuk vonden. De
zaal in Gouda zat in ieder geval vol, hoewel
het prachtig weer was. Het publiek bleek ook
goed geïnformeerd over de stijlen die ze te
horen zouden krijgen. Ik was heel erg blij,
want onze muziek bleef overeind en klonk
precies zoals ik die voor ogen had gehad. En
ik kreeg daar al negen reserveringen voor de
cd die we komend najaar met Links gaan op
nemen!"
John Calf.
Voor de voorstelling Nico van Scapino, geba
seerd op de legendarische zangeres van Vel
vet Underground, speelde Corrie van Bins
bergen muziek van John Cale in de negen
koppige begeleidingsgroep, met onder meer
de drie strijkers die nu in links werken. De
Amerikaanse ster, die ook deel uitmaakte van
Velvet Underground, kwam zelf naar Rotter
dam om z'n bedoelingen uit te leggen en
aanwijzingen te geven bij de repetities. Cor
rie van Binsbergen kijkt daar met gemengde
gevoelens op terug. „Nou ja, het was niet he
lemaal gezellig," zegt ze. Hoezo? „Hij had
een tape plus de bladmuziek opgestuurd die
ik zou moeten spelen. Maar ik merkte dat op
het bandje voor een groot deel andere mu
ziek stond dan op papier. Dus belde ik hem
tevoren op en vroeg: moet ik spelen zoals jij
doet op het bandje of zoals je het opgeschre
ven hebt? Zoals op de tape, zei hij. Dat deed
ik dus, ik heb die muziek voor mezelf hele
maal uitgepuzzeld. Maar bij de repetities zei
hij ineens: je speelt niet wat er staat!. Nee,
klopt, zei ik, ik speel het bandje na, want dat
moest van jou. Dat werd een hele vreemde
communicatie, hij kwaad, dus ik ook kwaad.
We hebben samen nog eens goed gekeken
en geluisterd en hij gaf me gelijk. Misschien
is zo'n houding de arrogantie van de grote
artiest, zo zag ik het tenminste wel. En daar
kan ik niet goed tegen. Maar het is allemaal
prima voor elkaar gekomen."
Wat wordt het volgende project na de tournee
met Links en voorstellingen van Nico dit
voorjaar in Oostenrijk en in het najaar in Ne
derland?
Corrie van Binsbergen: „De Grote Brokken
pakte heel goed uit en alle musici doen ook
weer graag mee aan een volgend program
ma. Maar werken met zoveel mensen tegelijk
is heel moeilijk te plannen omdat iedereen in
meerdere groepen speelt. Dus je moet het
heel lang tevoren vastleggen. Ik mik nu op de
periode april en mei volgend jaar. Met die
samenstelling wil ik dan een soort mini-ope
ra brengen, een jazz-operaatje als je wil, mu
ziektheater in elk geval, collage-achtig. Bob
Fosko schrijft het libretto en het gaat over de
man-vrouwverhouding. Ik schrijf de muziek.
Volgende maand gaan we er pas voor het
eerst over brainstormen."
PETER VAN EIJKELENBURG
Gitariste, componiste en bandleider Corrie van Binsbergen tijdens een speciaal concert in het
BIM-huis, vlak voor de uitreiking van de Boy Edgar-prijs. foto anp hans steinmew
Smits in actie tijdens een wedstrijd tegen de New York Knicks: „Talent en lengte zijn niet genoeg. Hard blijven wer-
ïis de enige manier om het te redden in de NBA". foto reuters jeff christensen
