'Te mooi om waar te zijn'
Gezondheid
Achterlijk
"MAANDAG "15 "MAART 1999
Het is de WD een doom in het oog dat eenderde van
het aantal WAO'ers vanwege psychische klachten is af
gekeurd. Dat moet over een paar jaar afgelopen zijn,
vindt Tweede Kamerlid Wilders. Alleen mensen die in
een inrichting zijn opgenomen of niet meer voor zich
zelf kunnen zorgen, komen dan nog voor de WAO in
aanmerking. Het radionieuws bracht dit bericht in de
vroege ochtend na de Provinciale Statenverkiezingen.
Zouden ook mensen die door een posttraumatische
stressstoornis door de Bijlmerramp al hun levenslust
nodig hebben om te overleven daaronder vallen, vroeg
ik mij af, of wordt voor hen als er maar voldoende
wordt geprotesteerd een uitzondering gemaakt. Dat zal
vast wel. want politici zijn als het erop aankomt vaak laf
en opportunistisch. Maar voorlopig heeft het er alle
schijn van dat de WD over de hoofden van weinig
weerbare en daarom electoraal niet interessante men
sen een impopulaire maatregel wil nemen om bij de
oplossing van het WAO-probleem krachtig over te ko
men. Ik vrees dat ons nog meer van dit soort boude
WD-opvattingen te wachten staat. Waarschijnlijk wil
de partij zich daarmee ontworstelen aan de politieke
neergang en is zij op weg naar een nog rechtsere koers.
Dus zullen ook andere zieken en gehandicapten in de
nabije toekomst voor hun hachje moeten vrezen. On
langs hoorde ik een psychotische jongen - over stem
men die hij hoorde - zeggen 'als je het er niet meer over
hebt, is het over'. Hij had er misschien baat bij om zich
zelf en zijn dokter voor het lapje te houden, maar van
een serieuze partij verwacht je niet dat zij het volk voor
de gek houdt met het standpunt 'als je zegt dat het over
moet zijn, is het weg'.
In communistische landen bestond de gewoonte om
van bepaalde verschijnselen die men liever niet had te
zeggen dat zij niet voorkwamen, aids en homofilie bij
voorbeeld, maar bij ons is zo'n achterlijk standpunt
lang niet meer te horen geweest. Stelt u zich eens voor
dat het bericht had geluid, dat het nu maar eens afgelo
pen moest zijn met het grote aantal mensen dat door
hart- en vaatziekten in de WAO terecht is gekomen. Dat
zou een storm van protest hebben opgeleverd. Zoals
bekend zijn die ziekten in belangrijke mate gerelateerd
aan stress op het werk, slechte eetgewoonten, gebrek
aan beweging en overmatig alcohol- en nicotinege-
bruik. Ze zijn te voorkomen door het wat rustiger aan te
doen en betere leef- en eetgewoonten aan te nemen.
Toch venvacht ik niet dat de WD binnenkort zal be
pleiten dat het nu maar eens afgelopen moet zijn met
die hartproblemen en dat alleen mensen op de wacht
lijst voor harttransplantaties in aanmerking komen voor
WAO; of dat alle slachtoffers van een doom in het oog,
blind of niet, gewoon weer aan het werk moeten. Al was
het maar in de politiek.
Het grote voordeel van lichamelijke ziekten is dat er
meestal wel iets te vinden is waaraan gedokterd kan
worden, al helpt het niet. Suikerziekte bijvoorbeeld is
evenals schizofrenie niet te genezen, maar niemand zal
het in zijn hoofd halen de suikerpatiënt als een psychia
trische patiënt te behandelen, zonder respect.
Helaas is van een aantal grote psychiatrische ziekte
beelden nog niet bekend waar precies in de hersenen
het euvel zich bevindt en beschikt de psychiatrie niet
over de mogelijkheid van stemmingstransplantatie, het
inbrengen van een andere, betere stemming of het ope
reren van hallicinaties, zinsbegoochelingen. Dat is jam
mer, want als dat wel het geval was, zou ook voor politi
ci te begrijpen zijn, dat psychiatrische ziektes gewone
mensenziektes zijn en dat de patiënten die eraan lijden
geen aanstellers zijn.
Met Buteyko-methode geen medicijnen tegen astma nodig
SUZANNE VAN DER PLOEG
Een brief op de post doen of 's ochtends op
staan, douchen en aankleden. Zulke alledaagse
dingen zijn voor mensen met een aandoening
aan de luchtwegen al een hele onderneming.
Ruim 1,6 miljoen Nederlanders hebben last van
astma, chronische bronchitis of longemfyseem.
Sommigen moeten dagelijks medicijnen ge
bruiken, om goed te kunnen blijven functione
ren. Sinds kort trekt in Nederland de Russische
Buteyko-methode de aandacht. Vele honderd
duizenden mensen in Rusland, Australië en
Groot-Brittannië zouden er al mee zijn gehol
pen.
De Rotterdamse Masha Anthonissen-Kotousova
is degene die de methode in Nederland heeft
geïntroduceerd. Samen met logopediste Hen-
riëtte Karsten uit Soest heeft ze al enkele groe
pen astma-patiënten volgens de Buteyko-me
thode getraind. In het Buteyko Centrum Neder
land in Soest wordt mensen geleerd op een an
dere manier adem te halen: door de neus en
wat nog veel belangrijker is, minder diep.
Vaak denken mensen door diep te gaan ade
men, dat de aanvoer van zuurstof in hun li
chaam verbetert, maar de Russische dokter Bu
teyko ontdekte dat in feite precies het tegen
overgestelde gebeurt. Er wordt te veel koolzuur
gas uit het lichaam geblazen. Daardoor ontstaat
er een tekort aan koolzuur, waardoor het li
chaam niet meer in staat is om zuurstof af te
scheiden. De patiënt krijgt het gevoel dat hij ge
brek aan lucht krijgt en gaat dieper en dieper
ademhalen. Op die manier ontstaat er een
vicieuze cirkel en krijgt astma (chronische long-
hyperventilatie) een langdurig karakter.
De meeste astmapatiënten leren echter dat ze
heel diep en tot onder in hun buik moeten
ademhalen. Yvonne Loosman uit Huizen heeft
al jaren een zware vorm van astma en ook zij
had altijd geleerd zo diep mogelijk te ademen.
„Toen ik de eerste keer hoorde dat Buteyko juist
zei dat je zo oppervlakkig mogelijk moet adem
halen, had ik iets van: als dit werkt, dan snap ik
er helemaal niets meer van." Ze begon vrij
sceptisch aan de cursus. Wat bleek? „Het is zo
eenvoudig."
Het bewijs dat het goed met haar gaat, kreeg ze
enkele weken geleden. „Ik was onderweg voor
de hele dag op bezoek, toen ik tot de ontdek
king kwam dat ik mijn medicijnen vergeten
was. Daardoor raakte ik in paniek en werd weer
benauwd. Toen ben ik mijn oefeningen gaan
doen en de benauwdheid verdween. Door de
methode ben ik een ander mens geworden. Ik
heb meer zelfvertrouwen en ik functioneer veel
beter."
Dat astma bij veel mensen leidt tot gevoelens
van angst en onzekerheid is bekend, omdat
mensen het gevoel hebben dat ze geen controle
over hun eigen lichaam hebben. Dat de kans op
een plotselinge aanval van benauwdheid (ast
ma) altijd en overal aanwezig is, maakt veel
Onderzoek naar de oorzaak van astma is nog steeds in volle gang.
WOUTER VAN EWUK
Het Astmacentrum in Davos is voor ernstige patiën
ten een toevluchtsoord om op te knappen.
FOTO GPD
mensen angstig. Zo'n aanval ontstaat vaak, na
dat iemand in contact geweest is met een be
paalde prikkel.
Dat kan variëren van een allergie voor huisstof,
een plant of een huisdier. Maar ook sigaretten
rook of het inademen van koude lucht lokt bij
sommigen al een aanval uit. Door de prikkel
gaan de slijmvliezen meer slijm en vocht pro
duceren, de vliezen worden dikker en de spier
tjes om de luchtwegen verkrampen, daardoor
vernauwen de luchtwegen en krijgt iemand het
benauwd. Artsen schrijven astmapatiënten vaak
luchtwegverwijders en ontstekingsremmers
voor. De medicijnen maken de luchtwegen
minder prikkelbaar en moeten er voor zorgen
dat iemand minder snel een aanval heeft.
Ook de 30-jarige Inge Barmentlo uit Leiden ge
bruikt al jarenlang medicijnen. Enkele maan
den geleden zag zij op de BBC een documentai
re over de Buteyko-methode. „Toen dacht ik:
dat wil ik in elk geval proberen, want met regu
liere middelen kom je niet van je astma af. Op
dit moment gebruik ik alleen nog ontstekings-
remmende medicijnen, maar mijn luchtweg
verwijders laat.ik staan", zegt Barmentlo. „Ik
heb een aantal maanden getraind en ik heb nu
controlepauzes van 50 seconden. Tijdens mijn
eerste les was dat nog 12 seconden."
De controlepauze is de tijd die iemand zonder
inademing kan. Iedere cursist moet regelmatig
kijken hoelang zijn controlepauze is. Dat
wordt gemeten door te gaan zitten en zonder
inspanning uit te ademen. Vervolgens moet de
neus met twee vingers gesloten worden. Zodra
het eerste gevoel van luchttekort zich voor
doet, wordt de neus losgelaten en wordt de
tijd gemeten. Een controlepauze van 60 se
conden is normaal en houdt in dat iemand
goed gezond is.
De 15-jarige Janine Sinnige uit Bussum pro
beert op haar eigen manier de controlepauzes
FOTO ARCHIEF
op te rekken. Zij is wedstrijdzwemster en heeft
al sinds haar derde last van astma. „Eerst haal
de ik bij elke slag adem, maar daardoor werd ik
heel erg benauwd. Nu adem ik een keer in en
zwem ik vijf slagen en dat gaat heel erg goed. Ik
voel me stukken beter en heb veel meer zelfver
trouwen." Voordat zij de Buteyko-training ge
volgd had, nam ze voor elke zwemtraining
luchtwegverwijdende medicijnen. „Ik gebruikte
ze preventief, gewoon als een steuntje in de rug.
Nu hoef ik ze gelukkig niet meer te gebruiken,
want als ik benauwd word, doe ik gewoon mijn
oefeningen."
De vraag is of de Buteyko-methode voor ieder
een geschikt is. Het Astmafonds is kritisch.
Voorlichter T. Rolle meldde dat het Astmafonds
zich niet tegen de Buteyko-methode wil uit
spreken, maar wel van mening is dat er te wei
nig betrouwbaar onderzoek is gedaan om iets
over de effectiviteit te zeggen.Als ik dit voor
het eerst zou lezen, zou ik net zo reageren",
zegt Masha Anthonissen, „maar ik train al tien
jaar mensen en ik heb de een na de ander zien
opknappen." Toch is ze realistisch: „Het is niet
•£en methode die geschikt is voor iedereen. Je
karakter speelt een belangrijke rol, want je moet
zelf hard werken aan je herstel.'Om goede re
sultaten te bereiken moetje gewoon elke dagje
oefeningen doen."
De dagelijkse discipline en oefeningen vallen
sommige cursisten zwaar. „Vooral als het goed
gaat, denken de meesten al snel: vandaag sla ik
een dagje over", vertelt Anthonissen. „Maar
juist door continuïteit wordt hun algehele con
ditie verbeterd. Als iemand uiteindelijk op een
controlepauze van zestig seconden uitkomt, is
de conditie vaak zo verbeterd dat iemand de
oefeningen niet meer elke dag hoeft te doen en
we uiteindelijk kunnen vaststellen dat iemand
genezen is."
PUZZEL
Kruiswoord-min-een
Niet het gevraagde woord invullen, maar een woord dat bestaat uit de let
ters van het gevraagde woord in dezelfde volgorde min 1 letter. (B.v.
Omschrijving "dierenverblijf". Antwoord zou zijn "stal", maar ingevuld
moet worden "sta"of "tal". Welke van die twee het moet worden, moet
blijken uit de kruisende woorden.)
HORIZONTAAL:
1. Vrouw van Zeus; 5. verdriet; 7. mirakel; 8. openbaar beroep;
9. schaamte; 11. deel v.e. woord; 14. rondedans; 16. handwar
mer; 17. Griekse letter; 18. uurwerk; 19. armoedig huisje; 20.
schrijfgerei; 22. ruimtelijk; 25. insect; 27. pluim; 29. overdre
ven vroomdoende vrouw; 30. Ierland; 31. niemendal.
VERTICAAL:
2. Damesjapon; 3. gezondheid; 4. heuglijke viering; 6. deel v.d
voet; 8. talent; 8. Europeaan; 10. persoonlijk; 12. deel v.e. dier;
13. gevangenis; 15. beetwortel; 16. berggeel; 19. smerig; 21.
familielid; 22. sportartikel; 23. drinkgerei; 24. cijfer; 26. winde
rig; 28. bijbelse naam.
Oplossing van zaterdag:
Horizontaal: 1. Futurisme; 8. air; 9. eis; 10. inept; 13. we; 14. ode;
15. af; 17. hoera; 19. goor: 20. vaas; 21. Emden; 23. na; 24. aar; 25.
go. 26. angst: 28. gel; 30. olm; 33. absorptie.
Verticaal: 1. Fa; 2. ui; 3. tri; 4. roede; 5. set; 6. mi; 7. es; 11.
Noorman; 12. pervers; 13. wagon; 16. fosco; 17. hoe; 18. aan; 22.
dager; 26. als: 21. tot; 28. ga; 29. eb; 31. li; 32. me.JFS
STRIPS
HEINZ
TOMPOES Heer Bommel en de Killers
160 5356 Tom Poes Zonder nog een
woord te zeggen schakelde hij de
motor weer in, keerde zijn voertuig
en reed de andere kant op.'„Tom
Poes kan net zo goed deze weg geno
men hebben", dacht hij. „Hier kan ik
niet blijven staan, want met het do
den van de tijd wil ik niets te maken
hebben. Eens kijken... waar ga ik nu
naar toe? Naar het Westen, geloof ik.
Het Westen? Maar... maar d-daar ko
men de tijdkillers immers vandaan.
Hij rilde opnieuw, maar het is waar
schijnlijk dat dit van de koude wind
kwam, die kil in zijn kapje blies. Hij
aarzelde tenminste niet toen hij de
Oude Schicht de kale vlakte in stuur
de en zodoende de bewoonde wereld
achter zich liet. „Tom Poes is vast en
zeker deze kant opgegaan", sprak hij
geruststellend tot zichzelf. „Net iets
voor hem. Nu, ik zal hem in de rug
dekken, want b-bang b-ben ik niet,
dat zal hij m-merken." Op dat mo
ment zag hij een kleine gestalte tus
sen de wortels van een dode boom te
voorschijn komen en hij remde haas
tig. „Kwetal!" riep heer Ollie. „Heb je
hier ook iemand langs zien komen?"
„Nee", zei het ventje. „U bent de eer
ste. Ik ben blij dat ik u zie, hoor. Het
werd tijd. De verkilling zit al in de
grond en er komt meer en meer niks
in de lucht. Gaat u er nu iets aan
doen?" „Ia", zei heer Bommel. „Eh...
dat is te zeggen... ik zoek Tom Poes.
Hij gaat er iets aan doen, bedoel ik.
Heb je hem werkelijk niet zien passe
ren?" Het mannetje liet de armen
zakken en schudde bekommerd het
hoofd. „Nee", mompelde hij. „Trou
wens, wat zou dat geven? Wie is Tom
Poes?"
Speciale verpleegkundigen
Patiënten met maag-, darm- of leveraandoeningen vrage
specialistische kennis van verpleegkundigen. Daaromb<
Hogeschool Arnhem Nijmegen in oktober met een spet! I(
leiding voor verpleegkundigen die op de maag-, darm-,- oi
afdeling (MDL) werken. De landelijke specialistenopleid
een initiatief van vijf Gelderse ziekenhuizen. Verpleegd ir
constateerden dat de problematiek van MDL-patiëntem ir
ingewikkelder wordt door betere behandelingen en ther II
MDL-verpleging heeft zich daardoor ontwikkeld tot een (i
discipline, terwijl er geen verplichte scholing voor bestor n
gelijke specialisaties bestaan al wel voor oncologie (tunx fl
kindergeneeskunde. MDL-Patiënten zijn meestal chrom fh
De opleiding richt zich zowel op de diagnostische fase at o
klinische verpleging en nazorg. De nazorg is een belang,- ie
pleegkundige taak. Maag-, darm-, en leverpatiënten gaai 'o
lijk vaak het ziekenhuis uit met blijvende hulpmiddelen! ie
een stoma, waardoor ze zich sociaal en emotioneel zeen fie
dicapt kunnen voelen. Ui
lil
Laser voor borstpijn
Het gebruik van laserstralen liikt succesvol bij de behanii
van ernstige borstpijn. Dat hebben artsen gemeld op een 'P
komst van de vooraanstaande Amerikaanse Raad voorQ a'
gie in New Orleans. Via een bij de lies ingebrachte cathei
vuurden Amerikaanse artsen laserstralen af op de binnen e
hartwanden. De zo ontstane wond leidde tot de aanmaal |C
nieuwe bloedvaten, waardoor het hart van vers bloed vvo: 'u
voorzien. In de Verenigde Staten zijn ongeveer 90.000 me 'rl
die lijden aan een ernstige kransslagaderziekte die niet k ie
den behandeld met chirurgische ingrepen als een bypass iri
tie. Doordat hun bloedvaten verstopt zijn met een vettig;10
slag, hebben deze mensen zelfs wanneer ze zitten pijn in ie
borst. Stephen Oesterle, cardioloog in het Massachusetts
ral Hospital in Boston, zei dat van 91 door hem behandel
tienten bijna allen baat hadden bij de nieuwe laserbehati
Bij 75 van hen was de pijn na een half jaar afgenomen tiy
of mild. 3
ie
Dopamine en verslaving
lei
Dopamine, een natuurlijke chemische stof die door deb Ie
wordt geproduceerd, speelt een veel minder belangrijke it
verslaving, dan tot nu toe door wetenschappers werd aai IC
men, zo blijkt uit onderzoek. Sinds dopamine in 1957 we ei
dekt, zijn onderzoekers ervan uitgegaan dat de stof eens to
rol speelt in de genotsbeleving. De stof bleek immers vrij
men bij het ervaren van genot. Drugs als cocaine en hero 'r
ken bovendien voor een verhoogd dopamineniveau inh: h
chaam te zorgen. Daarom hebben wetenschappers jaren ln
probeerd dopamineremmers te ontwikkelen, ervan uitga ie
dat mensen verslaafd raken doordat het lichaam steeds o 6'
nieuwe dopamine vraagt. Uit onderzoek bij ratten blijkt '3'
dat er geen duidelijke relatie ligt tussen genotsbeleving e: in
hoeveelheid dopamine. Wetenschappers trekken nu dei Is
zichtige conclusie dat dopamine slechts een van de vele I 'P
is die leidt tot verslaving. Na
ei
ir
Longinfectie intensive care
De longontstekingen die patiënten in ziekenhuizen oplop
in veel gevallen te voorkomen. Jaarlijks krijgen duizenden
tienten die aan de beademing liggen een longinfectie. Dii
kan met meer dan de helft worden teruggebracht door de
mond- en keelholte van deze ernstig zieke mensen regeln
schoon te maken met antibiotica of met een alcohol - ofd
oplossing. Dat blijkt uit onderzoek van D. Bergmans dieo
aan de Universiteit Maastricht promoveerde op zijn proel
over 'ventilator-associated-pneumonia' ofwel beademing
lateerde longontsteking. Hoewel Bergmans geen bereken:
heeft gemaakt, zijn de besparingen volgens hem enorm.1
ten die longontsteking krijgen liggen veel langer in dureb
Daarnaast kunnen de overlevingskansen van deze patieni j
mogelijk worden verbeterd, omdat minder complicaties;
den. Alleen al in het Academisch Ziekenhuis Maastricht,)
Bergmans zijn onderzoek uitvoerde, worden jaarlijks 500
ten op de intensive care opgenomen. De helft van hen lig
genlang aan de beademing. Volgens Bergmans ontwikkel ic
kwart van hen een longontsteking, doordat bacteriën ind
mond- en keelholte zich ophopen en tot infecties leiden si
in de wangzakken van deze patiënten vier maal per dage 32
mondpasta met antibiotica aan te brengen nam het aan; el
fecties met 60 procent af. De gebruikte mondpasta is niet 'u
saai toe te passen, omdat langdurig gebruik van antibioc w
tot resistentie. De onderzoeker beveelt daarom aan oma: 'e
middelen te gebruiken, zoals alchol of chlooroplossingen i
Dromen en geheugen (c
Sommige herinneringen
worden onvergetelijk als je
erover droomt in je slaap.
Dat beweert Matthew Wilson
van het Amerikaanse Massa
chusetts Institute of Techno-
logy.Individuen met een be
paalde hersenaandoening
kunnen praten en redden
zich prima in het dagelijks le
ven. Ook kunnen ze nieuwe
vaardigheden leren, zoals
fietsen. Maar ze herinneren
zich niets van wat er kort te
voren is gebeurd, zelfs niet
van een minuut terug. Ze zijn
gevangen in het heden.
Deze mensen hebben een
klein, maar onmisbaar deel
van hun hersenen bescha
digd. Deze diep verborgen
hersenstructuur heet de hip
pocampus, omdat de vorm
wat weg heeft van een zee
paardje. „De hippocampus is
cruciaal voor het vastleggen
van herinneringen aan men
sen, plaatsen en gebeurtenis
sen", zegt Wilson.
Het geheugen is tot veel in
staat. Zo kan een gemiddeld
persoon beelden opslaan van
tienduizend gezichten die hij
feilloos uit elkaar houdt. Als
het geheugen de mens in de
steek laat, kunnen de ildi
tragisch zijn. Zo weten1 [urp
mer patiënten vaak me e'
meer wie ze zelf zijn Zt e''j
hun identiteit verloren'' <js,
wil achterhalen hoe mi
elektrische en chemisd IC
ties in de hersenen en
nen zorgen dat we dale ep
je, die typische geurofc |im
weten vast te houdeal
dringt hij letterlijk doe
hersenen om de werkiï fl
bepaalde delen te ontn rq
Hij ontwikkelde samen o.o
MIT-bioloog en Nobel; iel
naar SusumuTonegav Via
uniek instrument dat\i,
hersencellen aanwijst
raat is in staat om vans 14.
gepakte hersencellen.: ja;
een ruimte zo groot als
speldenknop, preciesa 0,1
ven welke cellen vonty jj
schieten en dus actiefz h(
Bij muizen is dit vernu
strument in de hippe
aangebracht. Als ze naj K
oefenen de weg moesif
den in een doolhof, lid i;
cellen in voorspelbare1 srh
op. „We konden zelfsslid
ze waren door op de m an
te gaan welke cellen vt* llei
zegt Wilson.
2I.C
lie'
