prestatie ET A-leden doet Baskische vrede geen goed
ngelsen en Fransen proberen
et eindelijk samen in Afrika
'Vulkaan Indonesië staat op uitbarsten'
raak ontneemt Ambon zicht op mst
Buitenland
Engels dorp strijdt voor
recht op 'village green'
Een armetierig grasperkje in het
landelijke Oxfordshire eist een
plaats op tussen de historische
velden van Engeland. De onge
veer 300 inwoners van Sun-
ningwell, die het veld voor al
lerhande activiteiten gebruiken,
zijn in het geweer gekomen te
gen plannen van het bisdom
Oxford, de eigenaar van de
grond, om een deel te bebou
wen.
Een rechtszaak kan volgende
maand het lot bepalen van de
eeuwenoude Engelse 'village
green', een met gras begroeide
'brink' waar dorpelingen hun
hond uitlaten, bessen plukken
en hun kinderen laten spelen.
Het bisdom zegt zijn grond te
gelde te moeten maken om de
eindjes aan elkaar te kunnen
knopen, maar de dorpelingen
brengen daar tegenin dat hun
rechten op een openbare ruim
te teruggaan tot de elfde eeuw.
De wet op gemeenschapsgrond
en gemeenschapsrechten ligt
diep verankerd in de Engelse
geschiedenis. Toen de Nor-
mandiërs Engeland in de elfde
eeuw opdeelden, behield de ge
wone bevolking gemeenschap
pelijke rechten op weidegrond,
op 'piscary' (vissen), 'turbary'
(turfsteken) en 'estover' (hout-
sprokkelen). De bewoners van
Sunningwell vinden daarom
dat zij alleen maar hoeven te
bewijzen dat zij de grond al ja
ren gebruiken. Ze verwijzen
naar een zaak uit 1655, waarbij
een landeigenaar uit Oxfordshi
re dorpelingen wilde verbieden
op zijn grond om de meiboom
te dansen. De rechter gaf de
dorpelingen gelijk.
Het omstreden veld ligt naast
de St. Leonardskerk, en vormt
samen met deze al minstens
vanaf 1246 de dorpskern van
Sunningwell. Dominee Tom
Gibbons zit met de zaak in zijn
maag, vooral omdat er zo'n
800.000 gulden nodig is voor
restauratie van zijn kerk. De
strijd om de grond speelt al
sinds 1994, toen de kerk een
aanvraag indiende om op een
deel van de green twee woon
blokken te mogen neerzetten.
Als het bisdom de zaak verliest,
voorspelt het dat landeigenaren
in de toekomst minder gemak
kelijk publiek op hun grond
zullen toelaten.
13 MAART 1999
van achttien ETA-leden
en Spanje heeft het vre-
in Baskenland de afgelopen
zware druk gezet. De na-
partijen in de Spaanse
beschuldigen de regering-
dat zij het bestand van de
vorig jaar september van
alleen maar weet te beant-
met 'repressie'.
BARCELONA HENK VAN DEN BOOM
CORRESPONDENT
De politieke vleugel van de ETA, Herri Ba
tasuna, begint morgen als reactie op de
aanhoudingen een hongerstaking van een
week, en roept de andere Baskische partij
en op zich bij de actie aan te sluiten. De
Jarrai, de jongerenorganisatie van de af
scheidingsbeweging, heeft aangekondigd
het straatgeweld in de Baskische steden op
te voeren. Hiermee is men al begonnen.
Op verschillende plaatsen werden de afge
lopen dagen kantoren en auto's in brand
gestoken.
De regering Aznar stelt zich op het stand
punt dat het bestand van de ETA niet in
houdt dat ook justitie en politie een be
stand in acht moeten nemen. Minister van
binnenlandse zaken Jaime Mayor Oreja zei
dat hij niet bang is dat de arrestaties het
vredesproces zullen frustreren. „Het poli
tieoptreden zal de ETA juist aan het den
ken zetten, en haar dwingen om aan de
onderhandelingstafel plaats te nemen."
Het is de vraag of er nog veel te onderhan
delen valt. Met de jongste aanhoudingen
door de Franse politie in Parijs en de Guar-
dia Civil in San Sebastian is de operatione
le afdeling van de ETA vrijwel geheel ont
manteld. Volgens de Spaanse politie is met
de arrestatie van Arizkuren Ruiz de hoog
ste chef van de ETA-commando's onscha
delijk gemaakt.
In Baskenland hebben niet alleen de radi
cale nationalisten fel gereageerd op het
politionele succes. Zij verwijten Aznar dat
hij met deze 'oorlogsstrategie het vredes
proces opblaast'. Ook de gematigde natio
nalisten van de PNV, die de deelstaatrege
ring van Baskenland vormen, zeggen 'het
te betreuren dat de regering niet kiest voor
de weg van de dialoog'. Bovendien wijzen
ze Aznar op de toezegging van vorig jaar
december om het vervolgingsbeleid van
ETA-leden op een laag pitje te zetten.
De Baskische partijen vrezen dat het ge
weld in Baskenland nu weer zal oplaaien.
De politie houdt daar in elk geval sterk re
kening mee, want de persoonlijke bescher
ming van met name PP-politici (de partij
van Aznar) wordt weer opgevoerd. De stra
tegie van Aznar wordt gesteund door de
socialisten, de grootste oppositiepartij.
Klein links is van mening dat de regering
onvoldoende moeite doet om tot een defi
nitieve vrede in Baskenland te komen.
„Het duurt niet lang meer of er
overlijden mensen door de
honger en een gebrek aan me
dicijnen. Als de onlusten door
gaan, zal de Indonesische rege
ring nóg meer militairen sturen.
Er zijn er al zesduizend op Am-
bon. Dat is toch erg. Het is ge
woon oorlog daar."
Ferry Rinsampessy (31) maakt
zich grote zorgen over de situa
tie op de Molukken. „Stuur er
een VN-legermacht heen. Het
Indonesische leger houdt het
niet. Dat draagt meer bij tot de
onlusten dan dat het orde en
vrede handhaaft. Maar zolang
Indonesië zelf niet erkent dat
de situatie onhoudbaar is, ge
beurt dat niet. Habibie doet
hetzelfde als Soeharto. Alleen is
zijn lach gemener. Hij kijkt ge
woon smerig."
Rinsampessy is voorzitter van
de Pemuda RMS, de jongeren
afdeling van de Molukse vrij
heidsbeweging, die tegen de
honderdvijftig leden telt. Hij is
geboren en getogen in Assen,
als jongste in het gezin van elf
kinderen van een ex-KNIL-mili-
tair. Hij deed de lts ('timme
ren') en volgde een hbo-oplei-
ding maatschappelijk werk.
Tegenwoordig woont hij in Ca-
peüe aan den IJssel, en werkt
hij drie dagen in de week als
Moluks maatschappelijk werker
bij de Stichting Welzijnswerk
(SWW) in Hoogeveen. Praten
wil hij alleen op neutraal ter
rein, op het NS-station in
Utrecht bijvoorbeeld.
Rinsampessy is één keer op de
Molukken geweest, in 1975. In
formatie over de situatie krijgt
hij sindsdien via familie, vrien
den en kennissen daar. „Mijn
visie was dat ik niet eerder te
rug wilde dan dat de RMS onaf
hankelijk was. Alleen heb ik nu
mijn standpunt gewijzigd. Ik
kan wel in Nederland blijven
zitten, maar dan kun je geen
contacten leggen. Om dat wel
te kunnen, zou ik nu graag te
rug willen. Het gaat tenslotte
om het veranderen van de posi
tie van de Molukkers daér.
Wij kunnen zelf bepalen in welk
huis we willen wonen en wat
we willen eten. Daar niet. Ik wil
dus niet wachten tot de RMS
onafhankelijk wordt. Ik wil een
soort marktonderzoek doen
naar hoe de mensen er leven,
en niet alleen uitgaan van de vi
deobeelden die ik krijg. En waar
mogelijk wil ik met de mensen
praten. Dat zal moeilijk zijn,
want Indonesië loert altijd
mee."
Volgens Rinsampessy leeft de
RMS, de republiek van de Vrije
Molukken, wel degelijk op de
eilanden, zij het ondergronds.
„Het is logisch dat men er niet
mee naar buiten komt, zeker
niet voor de media. Hoe meer
het RMS-verzet op de voor
grond komt, hoe meer voer dat
is voor de Indonesische over
Honderden woedende moslims demonstreerden gisteren in de tuin van de Al-Fatah moskee in Ambon-stad
tegen de recente moorden op hun geloofsgenoten. foto epa emmanuel dunand
heid om de RMS als provoca
teur te bestempelen.
De Molukken worden al jaren
onderdrukt. Het Moluks Maleis
bijvoorbeeld is veranderd in In
donesisch Maleis. Soekamo,
Soeharto en Habibie zijn altijd
uitgegaan van de filosofie van
de eenheidsstaat. Daarom zie ik
Indonesië nu als een vulkaan
met verschillende kraters die op
uitbarsten staan, met verschil
lende brandhaarden."
Internationale bemoeienis
moet er komen, vindt Rinsam
pessy. De rol van het Indonesi
sche leger, dat een vrijbrief zou
hebben om met scherp te
schieten, moet verminderen. Er
moet humanitaire hulp komen,
gericht op onderdak, voedsel en
medicijnen. En dat moet eerlijk
worden verdeeld. „Ik heb wei
nig vertrouwen in de Indonesi
sche overheidsinstanties."
Felle kritiek heeft hij op de Ne
derlandse overheid, die het ver
zoek om internationale aan
dacht heeft doorverwezen naar
staatssecretaris Van Boxtel van
grotestedenbeleid en integratie
bevordering. „Is Ambon een
provincie van Nederland ge
worden? Of een grote stad? In
feite gebeurt er niks. De Neder
landse regering neemt niet eens
de moeite om zijn zorg uit te
spreken over de situatie op de
Molukken. Dat heeft Japan wél
gedaan.
In Nederland wonen vijftigdui
zend Molukkers, maar de rege
ring doet of zijn neus bloedt.
We worden niet serieus geno
men, terwijl het om mensenle
vens gaat. Moeten er eerst mil
joenen mensen worden ver
moord voordat Nederland zich
zorgen maakt en er wat aan wil
doen."
Vorige week kwam in de publi
citeit dat Molukse jongeren in
Nederland op de Molukken
zouden willen gaan vechten.
Rinsampessy: „Onzin. Dat be
richt berust op een misver
stand. Het is begrijpelijk dat de
jongeren kwaad zijn. Dat ben ik
ook. Maar als je er met wapens
heen zou gaan, geeft je de Indo
nesische overheid voer om dat
als RMS-provocatie te bestem
pelen. Daarmee ondersteun je
de onderdrukking van je eigen
mensen. En voor wie kies je?
Voor de christenen, voor de
moslims? Het gaat om broeders
en zusters die altijd als één volk
hebben geleefd. De RMS is niet
zo dom dat ze de eigen eilan
den wil vernietigen."
In Nederland zijn de Molukkers
kwaad, verdrietig, machteloos.
Die emoties moeten worden
gebruikt voor een honderd of
tweehonderd procent inzet
voor humanitaire acties en
vreedzame demonstraties.
„Daarmee kunnen we onze
boodschap naar voren brengen.
Verder kunnen we weinig doen
zonder internationale hulp."
Voorzitter Pemuda RMS vreest doden door honger en medicijnengebrek
den van de 66-jarige Jacob Somnaikunbun, een van de laatste christelijke slachtoffers van het geweld op Ambon, huilen bij zijn begrafe-
foto epa emmanuel dunand
le oase van rust in het oosten van
op een uur of vijf vliegen van
erige Jakarta, is geëxplodeerd zon
aar een duidelijke reden voor lijkt
invankelijk deden de plaatselijke
en de rellen af als ordinaire crimi-
fechtpartijen tussen het voorna-
amitische dorpje Batu Merah en
gelegen Mardika behoorden min
ot folklore. Als de christelijke
i borrel op had ontstond er wel
ireen kloppartij,
dodental steeds verder opliep,
verklaring - zoals wel vaker de laat-
den - gezocht bij duistere krach-
:ovocateurs mobiliseerden: werk
lui die voor een paar gulden per
trappen. Conservatieven zou-
en bij spinnen en mogelijk
'lezingen, die voor 7 juni op de
lan, willen saboteren.
;rklaart niet hoe het mogelijk is
inen en moslims, die sinds jaar
idzaam samenleven, elkaar nu
gnaar het leven staan. Mensen
and die niet in de complottheorie
ivijzen op de veranderde bevol-
enstelling en de posities van de
nde bevolkingsgroepen in de sa-
g
een van de weinige eilanden in
Mwaar christenen een meerder-
ïen. Tot voor kort was ongeveer
it protestant, 5 procent katholiek
cent moslim. Elders in het land is
irocent moslim en de rest overwe
gend christelijk. De laatste decennia zijn
echter veel moslims van de naburige eilan
den naar Ambon getrokken, waardoor de
christenen hun meerderheid kwijtraken.
Moslims menen dat de balans al naar de
andere kant is doorgeslagen.
De christelijke Ambonezen hadden een
nauwere band met de voormalige Neder
landse machthebbers dan de moslims. Ze
waren beter opgeleid en werkten veelal bij
de overheid. De moslims vinden dat zij hun
intellectuele achterstand inmiddels hebben
ingelopen, en claimen meer invloed. De
laatste jaren zijn al meer moslims benoemd
in bestuurlijke functies en de ambtenarij.
De moslims zeggen echter dat ze worden
tegengewerkt. De christenen zouden zich
bedreigd voelen, temeer daar zij na het af
treden van Soeharto de steun van het oude
regime moeten ontberen.
De nieuwkomers op Ambon zijn Butons,
afkomstig van het eiland Buton, en Boegies
en Makassaren uit Sulawesi, het voormali
ge Celebes. Zij begonnen veelal met nederi
ge baantjes zoals becakrijder (fietstaxi),
maar wisten zich ook in de handel een
plaats te verwerven. Traditioneel richten de
protestantse Ambonezen zich op over
heidsbanen, waar de moslims nu een gro
ter aandeel in verlangen. Deze rivaliteit
zou, gezien de welig tierende corruptie,
verscherpt kunnen zijn doordat slecht be
taalde ambtenaren een graantje proberen
mee te pikken van de goed boerende
nieuwkomers.
Overigens wordt onderscheid gemaakt tus
sen Butons, die al generaties op het eiland
zijn en zich hebben aangepast, en anderen
die recenter kwamen en minder respect to
nen voor de bestaande orde. Het eerste in
cident op 19 januari deed zich voor tussen
een Boegie en een christelijke buschauf
feur. De katholieke minderheid wordt niet
met de protestanten over één kam gescho
ren: hun kerken en huizen staan nog over
eind. Dat is extra opvallend, omdat een
groot deel van hen Chinees is. Gewoonte
getrouw gelden Chinezen in de rest van het
land als de zondebok bij uitstek.
Het 'pela-stelsel' van zeer innige vriend-
schap tussen verschillende gemeenschap
pen, dat eeuwenlang tegenstellingen tus
sen moslims en christenen wist te over
bruggen, heeft gefaald. De wonden van de
eerste rellen waren kennelijk te groot voor
de traditionele pleisters. Ook het lokale be
stuur en religieuze leiders faalden. Eensge
zind als zij nu lijken te zijn, slagen zij er
niet in de gewelddadige jongeren onder
controle te krijgen.
Maar weinig mensen geloven dat een on
beduidende ruzie deze keten van geweld
dadigheden heeft aangezwengeld. Er wordt
wel gezegd dat het een reactie is op een
eerder drama: De gruwelijke moord in no
vember op christelijke Ambonezen in Ja
karta door een meute moslimjongeren. Een
aanzienlijke groep Ambonezen zou bang
en rancuneus zijn teruggekeerd naar het ei
land, en daar het wankele evenwicht heb-
- ben verstoord.
Op dit moment echter gaat het alleen nog
maar om wraak, en sleept het vernielde ei
land zich van de ene gewelddadige actie
naar de volgende. Het einde lijkt nog niet
in zicht.
irtl)
gus anp
i Parijs gaan eindelijk
rken in Afrika. De
itoel Franse ministers van
idse Zaken, Robin Co-
in n )ert Védrine, maken
ezer dagen samen een
reis. Ze zijn al door
iiunïf^6 "Ghanese pre-
ry Rawlings ontvan-
rofoon Afrika volgde
n gesprek met presi-
ri Konan Bédié in
'n de hoofdstad
mlvamen ook de Britse
ambassadeurs uit
kaanse landen bijeen,
moesten daar oe-
met een 'Europese
'reken,
ezoek vonnt een his-
'rimeur. De twee Eu-
'den hebben een lan-
idenis van rivaliteit in
B 's ondanks alle
1 Europese verbroede-
teeds niet helemaal
•^g- Het is bijna hon-
geleden dat de toen
malige Franse minister van bui
tenlandse zaken Gabriel Hano-
taux er een legertje van 150
man op uit stuurde om de Brit
se koloniale-ambities in Sudan
te dwarsbomen. Het legertje
bereikte de Nijl bij Fashoda en
hees trots de tricolore.
De Britse generaal Herbert Kit
chener ging met een militaire
overmacht vanuit Oost-Affika
op pad om de opdringerige
Fransozen te verjagen. Frank
rijk koos toen eieren voor zijn
geld. Nadat de Franse driekleur
en de Britse Union Jack korte
tijd samen in Fashoda hadden
gewapperd, dropen de Fransen
af. Op 21 maart 1899 kwamen
Londen en Parijs overeen dat
de waterscheiding tussen de
stroomgebieden van de rivieren
de Congo en de Nijl ook de
scheiding zou zijn van de in
vloedsferen van respectievelijk
Frankrijk en het Britse Rijk.
Een eeuw later, begin maart dit
jaar, slachtten Hutu-milities in
het zuidoosten van Uganda een
groepje Engelssprekende toe
risten af, en lieten ze Franstali-
gen gaan. De selectie die de da
ders maakten, toont aan dat de
Brits-Franse rivaliteit in Afrika
nog geen verleden tijd is. In
hun ogen hebben de 'Anglo-
Amerikanen' de Hutu's in
Rwanda met nieuwe Engelstali
ge Tutsi-onderdrukkers opge
zadeld.
De scheidslijn van 1899 heeft
min of meer bestaan tot enkele
jaren geleden de regimes in
Franstalig Rwanda en Zaïre vie
len. Toen realiseerde Parijs zich
- veel te laat - dat het in Rwan
da een dubieus regime door dik
en dun steunde. Dat had de
Hutu-milities gevormd, die in
1994 naar schatting 800.000
burgers afslachtten. Zelfs na de
slachtingen bewapende Parijs
de daders.
De Tutsi-rebellen, die de moor
dende milities verjoegen, kwa
men uit Uganda en spreken bij
voorkeur Engels. Zij hebben
zich vervolgens gestort op een
van de rotte steunpilaren van
de Franse Afrikapolitiek, Mobu
tu's Zaïre. Dat viel in 1997 als
een kaartenhuis ineen. De Afri-
ka-deskundigen rond de voor
malige Franse president Mitter
rand zagen in alles de bevesti
ging van het 'Britse-Amerikaan
se complot' om de Franse in
vloedsfeer in Afrika te slopen.
De huidige minister Védrine en
president Chirac slagen erin de
Franse Afrikapolitiek te ontfut
selen aan de oude garde van
Aftika-orakels aan de Seine.
Maar de achterdocht is nog
steeds groot in Parijs.
De recente aanhouding van een
groepje Britten in Kinshasa,'die
er volgens de Congolese rege
ring spioneerden, is volgens
sommige Franse zegslieden een
bewijs dat Londen, net als in de
afgelopen eeuwen, geen open
kaart speelt in Afrika. Een Fran
se functionaris in Afrika mop
pert: De Britse geheime dienst
komt met de plannen en de de
Amerikanen met het geld.
Cook (links) en Védrine flankeren Amara Essy, de minister van buiten
landse zaken van Ivoorkust tijdens hun bezoek van afgelopen donder
dag. foto» ap» clement n'taye
