Mishandeling Picornie op videoband
Mensen tellen zwaarder dan papieren
Binnenland
Caravans voor tomaten
Sinds 1987 meldingsplicht
voor legionellabesmetting
BIJLMER
ENQUÊTE
OM: rapportage aan
Kamer nooit vertraagd
Spanning Bijlmerramp
keert pas terug in Kamer
[ERDAG 13 MAART 1999
•oedende kat
elij HÉS
iJ jwiNGEN Een kat in Groningen heeft de lente in zijn kop. In-
:htig het gezegde dat vogels die te vroeg zingen voor de poes
i, betrok het dier alvast de wacht in een vogelnest, dat een
•pc jmkweker bij vergissing had meegeleverd in een pas geplan-
ata onge boom. Het wachten is op een vogel die zo dom is neer
itrijken op een nest dat door haar natuurlijke vijand wordt
t. Vermoedelijk tot Sint Juttemis.
foto anp peter wassing
mroeppersoneel verscherpt acties
li VC
'Ue de.
De acties die medewerkers van de publieke omroe-
voeren voor een betere CAO verscherpen zich na het week
je. De spotjes waarmee zij nu programma's onderbreken of
»eai tragen, gaan langer duren. Dat verklaarde een woordvoerder
1 FNV Kiem gistermiddag na een actievergadering van bon
en werknemers. Uit de vergadering bleek dat werknemers
ier dan bereid zijn er nog een schepje bovenop te doen'.
arc >ei
ïpersnelrecht bij politierechter
rfRDAMSupersnelrecht is toegestaan. Dat heeft de politie-
ran iter in Amsterdam gisteren bepaald in de zaken van drie
dachten van winkeldiefstallen die binnen drie dagen na hun
houding voor de rechter werden gebracht. De officier van
itie zag de zitting als een proefproces. Normaal moet de
iter-commissaris drie dagen na de in verzekeringstelling de
«matigheid van de aanhouding beoordelen. Door de ver-
itra hte binnen die periode voor de politierechter te laten ver-
falti ijnen, kan de betrokkene - afhankelijk van het vonnis - linea
)t d: ta de gevangenis in.
rsoneel loopt weg bij newMetropolis
rERDAMBij het noodlijdende wetenschapsmuseum new-
,ew ropolis vertrekt steeds meer personeel. Tientallen medewer-
Cff i stappen op omdat ze de financiële onzekerheid niet langer
,de|j nen verdragen. Van de 120 personeelsleden zijn er nog 45
ner, rgebleven. Die zijn kwaad op de overheid omdat deze voor-
g niet van plan is de veertien miljoen gulden schuld van ne-
etropolis te saneren. Het museum verkeert sinds vorige
eri Dd in surseance van betaling. De bewindvoerder van new-
n ropolis vraagt de gemeente de hypotheek van 25 miljoen
deij len over te nemen, maar vooralsnog is er geen cent toege-
I. Bij aanvang heeft de hoofdstad 45 miljoen in het museum
estl oken en is al eerder met een extraatje van 1,2 miljoen gul-
over de brug gekomen.
f Afderlandse varkens niet in Spanje
E!D_i Spanje heeft de import van Nederlandse varkens voor-
g verboden. Dit gebeurde nadat aan de Spaans-Franse
n*>' is een wagen met 1.500 zieke varkens was aangetroffen, af-
jstig uit Nederland. De aard van de ziekte is nog niet vastge-
i I, zo liet het Spaanse ministerie van landbouw weten. De
ort is opgeschort tot het moment dat de Nederlandse auto-
c ten papieren overleggen dat,alle varkensziekten in Neder
ig® I onder controle zijn.
"kd :rtraging tramtunnel grote strop
r g° haag' De verlate oplevering van de tramtunnel in Den Haag
Drgt het openbaarvervoerbedrijf HTM een verlies van 'enke-
ner liljoenen per jaar'. HTM heeft in verband met problemen
wee d de tramtunnel onder de Grote Marktstraat, in het centrum
ivde de stad, al een schadeclaim van enkele miljoenen guldens
e'w jdiend. Door de verzakking van het wegdek van de Kalver
de kt, een jaar geleden, moest het bedrijf allerlei kunstgrepen
ts k lassen om de trams om te leiden. Er moesten meer materi-
0 va en personeel worden ingezet. Dat had volgens de HTM tot
ZÓ1 )lg dat vorig jaar meer 'zwart' werd gereisd (zes procent van
°°1 rampassagiers). Als de bouw nog langer gaat duren, leidt dat
erroepelijk tot extra kosten. De trams moeten een langere
ode omrijden en de kostenbesparing, die de HTM zou halen
le tram wél door de tunnel rijdt, blijft uit. Dat kost volgens
HM op jaarbasis enkele miljoenen.
is verlevingskans bij zaadbalkanker
1 De overlevingskans van mannen met zaadbalkanker is
'a fgelopen twintig jaar spectaculair gestegen, door een nieu-
!j tombinatiechemotherapie. Uit onderzoek in het Acade-
ch Ziekenhuis Leiden tussen 1979 en 1993 onder 146 patiën-
bleek meer dan tachtig procent na vijfjaar nog te leven, wat
vel gelijk staat aan genezing. Twee decennia geleden was
nog maar twintig procent. De grotere overlevingskans geldt
voor patiënten met uitzaaiingen, schrijven onderzoekers in
andaag uitgekomen editie van het Nederlands Tijdschrift
vv r Geneeskunde. Jaarlijks wordt in Nederland bij ongeveer
aionderd, voornamelijk jonge, mannen een kwaadaardige
or van de zaadbal vastgesteld. Het is de meest voorkomen-
1,311 'orm van kanker bij mannen tussen de 20 en 35 jaar.
nderwijsbond akkoord met CAO
haag» De onderwijsbond CMHF gaat akkoord met de CAO-
•raken die de onderhandelaars van de vakbonden en minis-
iermans van onderwijs begin februari hebben gemaakt. De
HF blijft echter bezorgd over de ontwikkeling van de inflatie,
bestuur van de CMHF maakte een paar weken na het on
tren ïandelaarsakkoord al bezwaar tegen de gemaakte afspraken
men lat de jongste inflatiecijfers minder gunstig waren dan bij
;k tekening van het akkoord was verwacht. De bond liet toen
re weten dat ze het akkoord mogelijk zonder positief advies
list v de leden zou voorleggen. Dat is echter niet gebeurd.
iet b
Met het Welkom-abonnement van World Access/Planet
'rnS CLiiJ lnternet surft en e-mailt u een jaar lang onbeperkt op
CESS net voor slechts 225,-.* Bel nu gratis 0800-0035
voor meer informatie of ga naar Primafoon, computer
gei of benzinestation voor het Intemet Starterspakket van
aano *9,95 (inclusief 20 gratis Internet-uren).
Ivra
ueldwijzer op internet
ANP Algemeen Nederlar
CPO Geassocieerde I
Gerechtshof Amsterdam buigt zich over supportersgeweld
Op de videobeelden van voetbalrellen bij Beverwijk in
1997 is te zien dat Ajaxsupporter Picornie door een van
de Feyenoordaanhangers ernstig wordt mishandeld. Dat
blijkt na bestudering van de beelden door prof. Hollan
der, hoogleraar bewegingsfysiologie aan de Vrije Univer
siteit in Amsterdam. Hollander trad gisteren als getuige-
deskundige op in de rechtzaak tegen de voetbalsuppor
ters in hoger beroep bij het gerechtshof in Amsterdam.
Eerder had de Haarlemse rechtbank onderzoek van de
vieoband van Rijkswaterstaat niet nodig gevonden.
de mannen die afloop van de
massale vechtpartij bij Picornie
Na analyse van de opnamen, staat, door de knieën buigt en
die door een camera van Rijks- zich weer strekt. ,,De snelheid
waterstaat zijn gemaakt, con- waarop dit gebeurt, wijst erop
cludeert Hollander dat een van dat daarbij veel kracht wordt
amsterdam anp
gezet", stelde Hollander giste
ren tegenover het Amsterdamse
gerechtshof.
Welke beweging er wordt ge
maakt, steken of slaan, is vol
gens de hoogleraar niet waar
neembaar omdat er iemand in
het beeld staat. „Of er wordt
met de rechterarm geslagen of
met de linkerarm gestoken", al
dus Hollander. De beweging,
die zich afspeelt ter hoogte van
het hoofd van Picornie, heeft
volgens hem mogelijk ernstig
letsel veroorzaakt. Picornie zit
op dat moment op zijn knieën,
maar zakt kort daarna voorover.
De Ajaxfan is uiteindelijk aan
zijn verwondingen bezweken.
De man die steekt of slaat,
heeft vlak daarvoor en erna een
staafvormig voorwerp van on
geveer vijftig centimeter in zijn
handen. Onduidelijk is geble
ven om welk voorwerp het gaat.
De Feyenoordfan is nooit voor
zijn aandeel veroordeeld omdat
zijn identiteit niet vast is komen
te staan.
Twee hoofdverdachten in de
zaak Picornie hoorden gisteren
een celstraf van vier jaar tegen
zich eisen voor het medeplegen
van de doodslag op Picornie.
Volgens procureur-generaal
Kruyer heeft één van de ver
dachten Picornie met een
klauwhamer op het hoofd ge
slagen. De ander zou het
slachtoffer met een paraplu
hebben geraakt. Beide verdach
ten ontkennen hun betrokken
heid bij de dood van Picornie.
Op de videoband van Rijks
waterstaat is de feitelijke vecht
partij tussen de hooligans van
Ajax en Feyenoord niet geregi
streerd. De opnamen beginnen
op het moment dat de Feye-
noordaanhang na het treffen
wegloopt. Picornie zat op dat
moment gewond op de grond.
Hij is uiteindelijk overleden aan
een combinatie van hersenlet
sel en steekwonden.
Het openbaar ministerie en
de rechtbank in Haarlem von
den het destijds niet nodig dat
de videoband werd onderzocht.
Volgens hen bevatten de beel
den geen relevant bewijs. Daar
voor waren de opnamen te
slecht, oordeelde Justitie. Het
hof gaf na aandringen van de
raadslieden van de verdachten
wel opdracht tot analyse van de
band. De raadsman van een
van de verdachten, Van der Bie
zen, noemde de weigering van
de rechtbank om onderzoek te
laten verrichten naar de video
band 'een rechterlijke dwaling'.
het loo Mooi is anders, maar voor een boer in Het Loo (Noord-Bra
bant) telt alleen het stallingsgeld. Dus stelde hij zijn landschappelijke
weinig fraaie kassen beschikbaar als stalling voor al evenmin erg pitto
reske caravans. Nog even, en de sleurhutten mogen weer naar buiten.
De kassen komen dan weer vrij voor hun eigenlijke doel: de teelt van
sla, komkommers en tomaten. foto wfa gerard van bree
ruswuk anp
Voor besmetting met de legio-
nellabacterie bestaat in Neder
land sinds juni 1987 een aangif
teplicht. In dat jaar zijn zeven
tien patiënten gemeld, van wie
er acht in het buitenland waren
besmet. Bij twee van hen ging
het waarschijnlijk om een be
roepsinfectie, in vijf gevallen
was sprake van een ziekenhuis
infectie.
In 1982 kostte de bacterie in
het Academisch Medisch Cen
trum in Amsterdam aan zes
mensen het leven. In datzelfde
jaar overleden drie Nederlan
ders aan de gevolgen van be
smetting in een hotel in Spanje.
In september 1987 overleed in
het AMC opnieuw iemand aan
de veteranenziekte. In oktober
dat jaar eiste de ziekte in het
Radboud-ziekenhuis in Nijme
gen het leven van een patiënt.
In 1988 raakten in een perio
de van een half jaar zeven Ne
derlanders met de legionella-
bacterie besmet. Zij hadden al
len gelogeerd in hotel Aktizeus
in Heraklion op Kreta. Twee
van hen, een 66-jarige vrouw en
een 68-jarige man, overleden
als gevolg van de besmetting.
Hoewel het Griekse ministe
rie van volksgezondheid liet
weten dat onderzoek in het ho
tel negatief was uitgevallen,
achtte het hoofd van de afde
ling infectieziekten van de Ge
neeskundige Hoofdinspectie in
Nederland het toch hoogst
waarschijnlijk dat de zeven in
het hotel waren besmet.
In 1991 overleden vier men
sen aan de ziekte, in 1992 vijf.
In Europees verband zijn af
spraken gemaakt over de con
trole in vakantieverblijven. Er
bestaat een opvallend verband
tussen de besmetting en reizen.
In totaal nemen 24 Europese
landen deel aan internationale
surveillance. Het CDSC in Lon
den verzamelt sinds 1993 de ge
gevens.
Bij de Inspectie voor de Ge
zondheidszorg worden jaarlijks
gemiddeld veertig patiënten ge
meld, wat neerkomt op 2,58 per
miljoen inwoners. Ongeveer
tweederde van de besmettingen
is opgelopen buiten Nederland.
Het aantal meldingen van
mensen met veteranenziekte in
de ons omringende landen ligt
tot nu toe aanzienlijk hoger.
Het Rijksinstituut voor Volksge
zondheid en Milieu denkt dat
het verschil komt doordat in
een aantal Europese landen de
ziekte al veel eerder werd opge
spoord via een urinetest, een
snelle manier van controle. De
ze test is in Nederland sinds
kort ook beschikbaar en wordt
gebruikt bij mensen die op de
Westfriese Flora besmet zijn ge
raakt.
Het Dijkzigt-ziekenhuis in
Rotterdam heeft in het verleden
gekampt met hygiënische pro
blemen als gevolg van verou
derde installaties. In de drink
waterleidingen is toen de legio-
nellabacterie aangetroffen.
den haag ans bouwmans
Els Borst (D66, volksgezond
heidminister) was zenuwachtig,
maar bleef kalm. Annemarie
Jorritsma (WD, oud-minister
van verkeer) was gedreven,
maar werd niet boos. Beiden
hadden ze zich goed voorbereid
op hun verhoor. Niet alleen
hielden ze hun reacties onder
controle, ze slaagden er ook
nog in hun eigen boodschap te
berde te brengen.
Die van Borst luidde: ik heb les
sen voor de toekomst getrok
ken. Voortaan doe ik het an
ders. Meteen een epidemiolo
gisch onderzoek zodat klachten
vanzelf naar boven komen.
En Jorritsma wilde vooral dui
delijk maken dat ze niet passief
was geweest. Ze mocht dan
fouten hebben gemaakt, maar
ze had in ieder geval haar uiter
ste best gedaan. „Er was geen
sprake van veronachtzamend
optreden", zei ze met de juiste
dosis authentieke boosheid.
Beide ministers zijn zich klaar
blijkelijk terdege bewust van
hun zwakke plekken. Wat zal de
enquêtecommissie uiteindelijk
zwaarder aanrekenen: de passi
viteit van Borst of de slordig
heid van Jorritsma? Na de ver
horen van gisteren, kan de con
clusie voorzichtig worden ge
trokken. Mensen tellen zwaar
der dan papieren. Mensen bij
wie een ernstige aandoening
wellicht eerder had kunnen
worden ontdekt, met een
vroegtijdig onderzoek. En dat
betekent dat tegen ieders ver
wachting in de politieke toe
komst van Borst ongewisser is
dan die van Jorritsma.
In vergelijking met Borst kwam
Jorritsma er gisteren vrij ge
makkelijk vanaf. Natuurlijk
kreeg ze heel wat missers voor
haar kiezen. Een waar waslijstje
zelfs: de onduidelijke informa
tie aan de Kamer over uranium,
de foutieve mededeling dat 'al
les klopte' bij de lading, de ge
brekkige uitleg bij het eerste
setje vrachtpapieren en de on
overzichtelijke map met extra
vrachtpapieren waardoor nog
meer verwarring ontstond.
Ook was Jorritsma verantwoor
delijk voor de weinig succesvol
le actie richting El Al om alles
boven tafel te krijgen. Alhoewel
Jorritsma niet echt zwaar werd
aangepakt door de commissie,
heeft ze ook niet alle kritiek
punten kunnen wegpoetsen.
Minister Jorritsma voor de onderzoekscommissie.
Van tevoren werd niet echt ge
dacht dat Borst de grootste
zondebok zou kunnen worden,
maar de vraagstelling van de
commissie doet vermoeden dat
daarin verandering is gekomen.
De kans is groot dat 'het spook
van de lading' een idee-fixe
blijkt te zijn. De commissie is er
trots op alle informatie over de
vracht boven tafel te hebben
gekregen. Maar het idee dat er
alsnog uit de papieren zal blij
ken dat er geheime gevaarlijke
lading aan boord was, is niet
waarschijnlijk. En daarmee
staat de commissie voor de
vraag hoe ze haar bestaansrecht
dan wel moet bewijzen.
In de zes weken met openbare
verhoren zie je dat er langza
merhand andere vragen wor
den gesteld. Gaandeweg komt
er ook ruimte voor een andere
invalshoek. Kan de totale brand
niet voor gevaarlijke gassen en
vergiftiging hebben gezorgd?
En is er wel ooit zekerheid te
verschaffen over de fysieke la
ding, daar je moet afgaan op de
waarheidsgetrouwheid van de
vrachtpapieren?
Het veranderde denken leidde
gisteren tot een opmerkelijk
harde ondervraging van minis
ter Borst door commissielid
Oudkerk. Had de minister van
volksgezondheid niet veel eer
der moeten besluiten 'de omge-
keerde weg' te volgen? Zelf naar
een oorzaak zoeken via een
grootschalig onderzoek. „We
wisten niet waar we naar moes
ten zoeken", verdedigde Borst
zich. Maar uiteindelijk koos ze
daar in 1997 toch voor, omdat
de onrust te groot werd.
Eigenlijk is nu ook gebleken dat
'het geheim van de lading' een
drogreden was. Ook al is er
geen spatje extra informatie
over de lading, toch weten de
artsen nu dat ze moeten zoeken
naar een auto-immuunziekte.
Daar komt nog bij dat Borst
zich de afgelopen jaren perma
nent passief opstelde. Telkens
weer deed ze niets uit angst on
rust te veroorzaken. Te lang
bleef ze terugvallen op een oud
onderzoekje van de GGD-Am-
sterdam. Te lang bleef ze gelo
ven dat het om psychosociale
klachten ging. Ook duurde het
veel te lang voordat het AMC
met zijn onderzoek begon, me
de omdat Borst op basis van
een onjuist advies van een top
ambtenaar wéér wilde wachten
op extra informatie over de la-
foto anp cor mulder
ding.
Borst en Jorritsma hebben ook
problemen gemeen: ze com
municeerden onvoldoende met
elkaar. Te vaak bleek tijdens de
verhoren dat ze eigenlijk nau
welijks van eikaars bevindingen
op de hoogte waren. De vracht
brieven werden te laat naar
VWS gestuurd. En Borst wacht
te op de commissie Hoekstra,
terwijl het niet Hoekstra, maar
Jorritsma was die naar de ont
brekende vrachtpapieren zocht.
Ook hebben beide ministers
verschillende keren niet alle re
levante informatie gekregen
van hun ambtenaren.
Feit is dat beide ministers be
schadigd zijn door hun optre
den in dit Bijlmer-dossier. Of
dat ook hun aftreden inhoudt,
hangt niet alleen af van het oor
deel dat de commissie uitein
delijk uitspreekt. Vervolgens
moet ook de Tweede Kamer
zijn conclusies trekken. De coa
litiepartijen hebben daarbij re
kening te houden met een be
langrijke overweging. Het weg
sturen van beide bewindslieden
betekent een kabinetscrisis. Bo
vendien: ook premier Kok ver
dient blaam. Hij had de coördi
natie naar zich toe moeten trek
ken. Het verwijt van passiviteit
is niet alleen Borst te maken.
den haag gpd
Na het vuurwerk van de laatste
verhoren wordt het even stil
rond de Bijlmerramp. De zorg
vuldig opgebouwde spanning
valt abrupt weg. De commissie
Meijer gaat de komende weken
eerst haar eindrapport schrij
ven. Daarin staan de conclusies
die zij uit de maanden van on
derzoeken, gesprekken en ver
horen trekt.
De commissie denkt tot 31
maart nodig te hebben voor het
schrijven van haar rapport,
maar overweegt de presentatie
te koppelen aan het gezond
heidsonderzoek van het Acade
misch Medisch Centrum. De
uitslag daarvan komt op 9 april.
„Wij mogen geen open ein
den laten liggen. Er lopen nog
steeds onderzoeken. We kun
nen dit dossier alleen sluiten als
wij over alle gegevens beschik
ken", zo verklaarde Meijer gis
teren na afloop van de verho
ren. Het eindrapport biedt de
commissie vervolgens officieel
aan de Tweede Kamer aan. Tot
die tijd houdt de Kamer haar
mond.
De conclusies van de com
missie kunnen over twee weken
tot het nodige politieke rumoer
en debat leiden. Formeel is de
procedure echter dat de fracties
eerst schriftelijke vragen stellen
den haag anp
Het openbaar ministerie heeft
gisteren in een brief aan de par
lementaire enquêtecommissie
Vliegramp Bijlmermeer weer
sproken dat toenmalig minister
Sorgdrager van justitie lang
heeft gedraald met het informe
ren van de Tweede Kamer over
de strafrechtelijke onderzoeken
naar fraude met El Al-docu-
menten.
Waarnemend voorzitter van
het college van procureurs-ge
neraal, mr. C. Ficq, zet in de
brief uiteen dat het eerste straf
rechtelijk onderzoek niet op 25
november 1996, zoals de en
quêtecommissie veronderstel
de, maar pas op 30 april 1997
Commissie gaat nu eindrapport schrijven
over het rapport, die de com
missie op haar beurt weer be
antwoordt. Daar staan twintig
dagen voor.
Vervolgens debatteert de
Tweede Kamer over het rapport
met de commissie Meijer. Dat i
wordt dus een plenair debat
van Kamerleden onderling,
waarbij de enquêtecommissie
verantwoording aflegt aan haar
collega-parlementariërs. Dat
debat zou - gezien de vele vrije
dagen in die periode- eind
april, begin mei kunnen plaats
vinden.
De'Kamer spreekt per motie
een oordeel uit over het rap
port. dat zij waar nodig nog kan
aanvullen. Het bijgeschaafde
eindrapport, waar een meer
derheid van de Kamer achter
staat, is vervolgens de basis
voor een debat met de betrok
ken ministers. Dat wordt een
plenair debat met de bewinds
lieden die de Kamer nog vragen
wil stellen. Het zou bij de Bijl
merramp bijvoorbeeld kunnen
gaan om minister Netelenbos
van verkeer en waterstaat en
Borst van volksgezondheid.
Maar de Kamer kan ook pre
mier Kok op het matje roepen.
En dan is de politieke spanning
weer in één klap terug. De Ka
mer moet een eindoordeel vel
len en dan kunnen koppen rol
len.
werd afgesloten.
Daarna heeft de officier van
justitie nog overleg gevoerd met
El Al-medewerker Plettenberg,
met de Israëlische luchtvaart
maatschappij en met de advo
caat van de nabestaanden. On
geveer drie weken later werden
de stukken toegestuurd aan de
Kamer.
Ook over de heropening van
het strafrechtelijk onderzoek
werd de Kamer volgens Ficq zo
snel mogelijk geïnformeerd. De
eindrapportage van de officier
van justitie werd op 17 juni
1998 naar het college van pro
cureurs-generaal gezonden en
ging reeds binnen een week
naar de Kamer, zo schrijft Ficq.
