Levenslang wegens reeks racistische bomaanslagen Mandeia's nationale verzoening onder vuur Buitenland U(^K praat niet verder zonder vredesakkoord IRA-splinters willen Adams vermoorden Uitspraak bloedschandaal wekt woede slachtoffers EU-voorzitter dreigt ministers van landbouw PIP ÏNSDAG 10 MAART 1999 n vinden plutonium in Noordzee i De Noorse Dienst voor Atoomveiligheid heeft sporen van ium in de Noordzee aangetroffen die volgens de raad al maar afkomstig kunnen zijn van de Britse opwerkingsfa- i in Sellafield. In de jaren zestig, zeventig en tachtig heeft "eld zo'n tweehonderd kilo plutonium in de Ierse Zee ge- de veronderstelling dat het in de modderige zeebodem en en daar voorgoed zou blijven liggen. Maar Anne Liv van de Noorse dienst zei dat onlangs voltooide proe- dden aangetoond dat een deel van het plutonium door omingen naar de Noordzee is gespoeld. Het gaat om klei- ltjes die geen gevaar voor de volksgezondheid opleveren. restaties na Franse acties tegen ETA yD. De Spaanse politie heeft gisteren in het noorden van jje negen vermeende ETA-leden aangehouden. De arresta- jouden verband met de aanhouding van zes vermeende le vari de Baskische afscheidingsbeweging ETA gisterochtend irijs. Bij de actie van de Franse politie werd onder anderen jr Arizcuren-Ruiz (38) opgepakt. Hij is de hoogste militaire en de nummer drie van de ETA. Hij zou onder meer het j hebben gegeven tot de verijdelde aanslag op koning Juan |s in 1995 op Mallorca. bestoken Iraakse artilleriestellingen '■Bagdad Amerikaanse gevechtsvliegtuigen hebben giste- mbardementen uitgevoerd op Iraakse stellingen in het en van het land, binnen de zogeheten 'no-flyzone'. De '"en gingen tot de aanval over nadat zij door de Iraakse ra- -en 'aangestraald'. Volgens Amerikaanse zegslieden be ien enkele F-15E's bases rond de Iraakse stad Mosul. Irak 1 emeld dat het in gevecht is geraakt met Amerikaanse L:gen die uiteindelijk op de vlucht gingen. "an heeft vijftien raadslieden - rg De gevangen genomen Koerdische leider öcalan ijftien advocaten. De Turkse regering heeft dat in een 'an het Europese Hof voor de Mensenrechten in Straats- Ssteld. De gezondheidstoestand van de verdachte wordt "ien nauwlettend in de gaten gehouden door artsen, wordt volgens Ankara gevangen gehouden in een cel 'ïtien vierkante meter en hij heeft warm en koud water, 1tijdschriften en een radio. Hij heeft ook contacten met 1 leden. Advocaten klaagden bij het hof in Straatsburg over lende folteringen van öcalan en andere schendingen van 'n als verdachte. is na overwinning Haider y De sociaal-democratische partij SPÖ in de Oostenrijkse Lat Karinthië verkeert in een diepe crisis na de overwin- pi de extreem-rechtse Haider bij de verkiezingen van Dietfried Halier, die begin deze week tot partijvoorzitter kozen, is gisteren al weer afgetreden. Halier had bij zijn en gezegd dat zijn partij zich met alle middelen tegen de feming van Haider als premier zou verzetten. Grote groe- nnnen de partij hebben zich echter uitgesproken voor sa- fcerking met Haider. Zij vrezen dat de aanhang van de SPÖ k nog meer zal afnemen. De SPÖ is voor het eerst in meer fijftig jaar niet meer de grootste paröj in het gebied. jiieuw doden door lawines in Alpen j.iesina-chamberyIn de Alpen hebben lawines opnieuw 'Joffers geëist. Een Duitse skiër werd gisteren door de Itfevmassa verrast in het kanton Graubünden. Uren later qjhij dood gevonden. Ook in de Franse Alpen kwam een fcoarder om het leven toen hij in een lawine terechtkwam. 'rlidere raakte gewond. Alle slachtoffers skieden buiten de uimde pistes. hoerde Fransman dood gevonden Éti Hen Franse technicus die in november door guerrilla- irlin Colombia was ontvoerd, is dood. Het Nationale Be- heeft het lichaam van Claude Steinmetz (42) aan ode Kruis overgedragen. Steinmetz werkte op de olieinstal- jan Cupiagua, 250 kilometer ten oosten van Bogota. Hij ei het joggen toen hij werd ontvoerd door guerrillastrij- et komt geregeld voor dat medewerkers van de oliemaat- ""Spijen worden ontvoerd door rebellen, die dan enorme be ll aan losgeld eisen. Het ziet ernaar uit dat de Fransman n hartaanval is overleden. l executeerde 24 officieren' Irak heeft vorige maand 24 legerofficieren geëxecu- jwegens het beramen van een coup tegen president Sad- Hiissein. Onder hen was een top-generaal die het bevel fe over de luchtverdediging van de hoofdstad Bagdad. Dit le de Amerikaanse tv-zender CNN vandaag op grond van idedeling van de Hoge Raad voor de Islamitische Revolu- 'oor was geen onafhankelijke bevestiging te krijgen. De ering was volgens het persbureau AP een van de orn ate pogingen tot een staatsgreep in Irak sinds de Golf- fvan 1991. ten op Ambon houden aan De onlusten tussen christenen en moslims op Lnesische eiland Ambon hielden vandaag aan. Bij nieu- ingen staken vechtende groepen in de dorpen Ponogoo eng Atas tien huizen in brand. Er ontploften twee bom- Ambon-stad is gisteravond een man doodgestoken. In open twee maanden zijn zeker tweehonderd mensen leven gekomen bij etnische en religieuze rellen. Sinds ,'eken is op Ambon een nieuw militair commando inge ven groep hoge militairen heeft tot taak met behulp van duizend manschappen tellende elite-eenheid een einde r-n aan de onlusten. Maar mensen zeggen dat juist mili- chter veel moorden zitten. erziekte-gen ontdekt Wetenschappers van de Universiteit van West-Ontario an Toronto hebben het gen gevonden dat suikerziekte "akt. Het gaat om een gemuteerd gen, zeiden dr. Hegele Jarris gisteren op een persconferentie. Zij hebben hun ek verricht onder het indianen-volk Ojibway-Cree in rden van de provincie. Daar heeft een kwart van de be de ziekte. De vondst maakt het mogelijk na te gaan hoe i mutatie kan worden gecorrigeerd en suikerziekte beter ©rden behandeld. aanslag op omstreden expositie De Duitse politie heeft nog steeds geen spoor van de die gisteren een bomaanslag hebben gepleegd op de tentoonstelling over oorlogsmisdaden door de Duit macht. De verdenking gaat echter uit naar figuren met xtremistische sympathieën. De explosie vond gisteroch- ats en richtte aanzienlijke schade aan. Er vielen geen De expositie is zeer omstreden. Behalve (neo-)nazi's ren oorlogsveteranen en conservatieve politici tegen de ge voorstelling van zaken'. „Gewone soldaten die hun het vaderland deden, worden afgeschilderd als oor- dadigers", aldus Gauweiler van de conservatieve CSU. 1 wil sluiting Tsjernobyl Het heropstarten, zond&g, van een van de reactoren rampcentrale' in Tsjernobyl is in slechte aarde gevallen ropese Unie. Europees energiecommissaris Papoutsis teren een beroep gedaan op de Oekraïnse regering om s|ng terug te draaien en haast te maken met de defini- ting van de reactor. Volgens de Griekse commissaris werknemers van de kerncentrale en de bevolking 'met yan de internationale gemeenschap' groot gevaar. Acties Oostenrijker kostten vier zigeuners het leven Een Oostenrijkse rechtbank heeft de 49-jarige Franz Fuchs afgelopen nacht tot levenslang veroordeeld we gens het plegen van racistische aanslagen en het sturen van bombrieven. De jury achtte bewezen dat Fuchs tus sen december 1993 en december 1995 23 bombrieven heeft verstuurd, die vijftien mensen vaak ernstig hebben verwond. Bovendien plaatste hij drie pijpbommen. Een daarvan doodde vier zigeuners. GRAZ Rtr-AFP Fuchs moet zijn straf uitzitten in een instelling voor psychia trische patiënten. Het proces tegen de in afzondering levende Oostenrijker begon vorige maand. Hij werd meestal van de zittingen geweerd, omdat hij continu racistische leuzen schreeuwde. Ook bij de uit spraak was Fuchs niet aanwe zig. Hij verloor beide armen toen hij bij een verkeerscontro le in paniek raakte, en met een van zijn eigen bombrieven zelf moord wilde plegen. Toen de politie vervolgens een onder zoek in zijn woning instelde, werd een compleet arsenaal aan bommen en chemicaliën ontdekt. Tijdens het proces schreeuw de Fuchs meermalen 'Leve de BBA'. Dat sloeg op de 'Ba- juwarische Befreiungsarmee', die de verantwoordelijkheid voor de aanslagen opeiste. De Oostenrijkse justitie zegt dat Fuchs de aanslagen alleen heeft gepleegd, en dat de BBA een van zijn hersenspinsels is. Fuchs' motief was vreemde lingenhaat. Hij stuurde ook bombrieven naar mensen in Duitsland. Die waren meestal gericht aan prominente perso nen die zich met het lot van vluchtelingen bezig hielden, of aan buitenlanders. Zijn eerste brief ontplofte in handen van een pastoor, die daarbij ernsti ge verwondingen opliep. Twee dagen later explodeerde een PRISTINA-BELGRADO AFP-Rtr-DPA De Albanezen in Kosovo zullen niet meer deelnemen aan het vredesberaad over de Servische provincie, als beide partijen het voorliggende vredesakkoord maandag nog niet hebben on dertekend. Dat heeft Fehmi Agani van de Albanese onder handelingsdelegatie vandaag gezegd. De besprekingen in Franloijk moeten maandag worden voortgezet. Gisteren kwam het Kosovo Warme ontvangst president Iran De hervormingsgezinde Iraanse president Khatami heeft giste ren in Italië een warm welkom gekregen van president Scalfaro en andere autoriteiten. Maar ook de sceptici lieten van zich horen. Bij het Colosseum in Ro me demonstreerden duizenden Iraanse ballingen tegen het re gime van Khatami, dat volgens hen niet meer is dan een vrien delijk verpakte versie van de Khomeini-dictatuur. De 56-jarige geestelijke is de eerste Iraanse leider die een be zoek aan Europa brengt sinds de islamitische revolutie van 1979. Hij is voorstander van grotere sociale en politieke vrij heid in Iran, en pleit voor een dialoog met het westen. De reis van Khatami is zeer belangrijk voor Iran, dat pro beert investeerders voor zijn zwakke economie aan te trek ken. Honderden Italiaanse be drijven doen al zaken met Iran. Vorige week sloten het Franse Elf Aquitaine en het Italiaanse Agip een contract van ruim een miljard gulden met de Iraanse staatsoliemaatschappij. Morgen ontvangt paus Jo hannes Paulus II Khatami. Het bezoek heeft extra gewicht, om dat Iran aan het hoofd staat van de 54 landen tellende Islamiti sche Conferentie. Bevrijdingsleger (U^K) terug op zijn toezegging het alckoord te tekenen. Het wil nu slechts met het verdrag instemmen als er een einde komt aan de aanval len van Joegoslavische eenhe den in Kosovo. Gevechten in het zuiden van de provincie kostten gisteren zeker drie le den van het U£K het leven. Er werden ook twee Servische agenten gedood. Volgens de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR zijn vierduizend bur gers door de beschietingen ge- isoleerd geraakt, en kunnen hulpverleners hen niet bezoe ken. Waarnemers zagen hoe Servische agenten in het zuiden van Kosovo zo'n vierhonderd gevluchte Albanezen omsingel den, en de mannen onder hen naar een politiepost brachten. De Amerikaanse gezant Hol brooke is gisteren in Belgrado aangekomen om de druk op de Joegoslavische president Milo sevic op te voeren. Milosevic gaat akkoord met een grote ma te van autonomie voor Kosovo, brief aan de burgemeester van Wenen, Zilk. Die hield er een verlamde linkerarm aan over. In 1995 ontploften er bom brieven gericht aan een radio zender en de Duitse SPD-politi- cus Rother, die daarbij zware verwondingen opliep. In augus tus 1994 werden twee politie mensen ernstig verwond bij een explosie. Een van hen verloor beide handen. De ergste aan slag vond plaats in februari 1995. Toen ontplofte een pijp- bom, die was verstopt achter een poster gericht tegen bui tenlanders. Vier zigeuners wer den gedood toen zij het plak kaat wilden verwijderen. LONDEN ANP-AFP Twee splinters van het Iers Republikeinse Leger (IRA) willen Gerry Adams vermoor den. De voorzitter van Sinn Féin, de politieke vleugel van de IRA, zou met zijn steun aan het Noord-Ierse vredes proces 'de Republikeinse zaak hebben verraden'. Dat schrijft The Guardian. De Noord-Ierse politie heeft Adams vorige week op de hoogte gebracht van de moordplannen. Sinn Féin zegt de dreiging zeer serieus te nemen. Hoe wel er geen namen worden genoemd, komen de dreige menten waarschijnlijk van de Continuity IRA en de Real IRA. De eerste groep houdt zich als enige niet aan het in het conflict afgekondigde staakt-het-vuren. De Real IRA was verantwoordelijk voor de bloedige bomaanslag in Om- agh, vorig jaar augustus. Doordat de IRA de protes tantse eis van ontwapening vooraf afwijst, zit de vorming van een eigen Noord-Ierse re gering muurvast, en daarmee het hele vredesproces. Het kabinet had vandaag rond moeten zijn, maar de nieuwe deadline is nu Goede Vrijdag, 2 april. Vorig jaar werd op Goede Vrijdag het vredesak koord getekend. Adams en de protestantse leider Trimble spraken elkaar gisteren voor het eerst sinds lange tijd, maar dat leverde geen door braak op. PARUS CEES VAN ZWEEDEN CORRESPONDENT Slachtoffers van het Franse bloedschandaal hebben woe dend gereageerd op de uit spraak van de rechtbank giste ren. De rechters concludeerden dat ex-premier Fabius en zijn toenmalige minister van volks gezondheid Dufoix niet schul dig zijn aan de besmetting met het aids-virus van een groot aantal burgers. Oud-staatsecre taris van volksgezondheid Her- vé werd wel schuldig bevonden, maar kreeg geen straf omdat hij door alle publiciteit de afgelo pen jaren al genoeg heeft ge boet. Met de uitspraak is een einde gekomen aan een wekenlange rechtszaak die de apotheose had moeten worden van een 'bloedschandaal' dat het land bijna vijftien jaar heeft bezigge houden. Het schandaal had zijn wortels in 1985, toen 4.200 mensen (lijders aan bloedziek tes en patiënten die een trans fusie behoefden) met HIV (het virus dat aids veroorzaakt) be smet bloed kregen toegediend. Reeds in maan '85, zeiden de slachtoffers, bestond er een middel om bloed op de aanwe zigheid van het HIV-virus te testen. Maar omdat dat middel van een Amerikaanse produ cent was, had de regering net zo lang gedraald tot ook een Frans bedrijf ermee op de markt kwam. Uit het midden van de slacht offers en andere belanghebben den in de rechtszaal stegen kre ten van woede op, toen het vonnis bekend werd gemaakt. Sylvie Rouy, die besmet bloed kreeg toegediend tijdens een bevalling, huilde vanuit haar rolstoel: „Politici zijn gangsters die vrijuit gaan." De rechters oordeelden dat Frankrijk het testen van bloed niet later had ingevoerd dan andere landen op het conti nent. Ze oordeelden Hervé ech ter schuldig aan 'nalatigheid'. Hij zou onder meer hebben verzuimd besmet bloed tijdig uit de bloedbanken te laten ver wijderen. maar verzet zich met hand en tand tegen een NAVO-troepen- macht in het gebied. Holbrooke, de architect van het Dayton-vredesverdrag voor Bosnië, waarschuwde dan ook voor een tragedie in Kosovo. Hij zei te vrezen dat Belgrado uit is op een harde confrontatie. Ook Rusland probeert het U£K en Servië tot elkaar te brengen. Mi nister Ivanov van buitenlandse zaken gaat morgen naar de Al banese hoofdstad Tirana en naar Belgrado. BRUSSEL MARC PEEPERKORN CORRESPONDENT EU-voorzitter Duitsland zet zwaar geschut in om de Euro pese landbouwuitgaven de ko mende jaren te bevriezen. Als de vakministers blijven dwars liggen, zullen de regeringslei ders er niet voor terugdeinzen zelf in te grijpen, schrijft de voorzitter in een vertrouwelijke nota. Daarnaast wil Duitsland dat de inkomenssteun voor boeren vanaf 2000 niet meer volledig door de Europese Unie wordt betaald. Dat levert Ne derland vierhonderd miljoen gulden per jaar op. „We schrijden moedig voor waarts", reageerden Neder landse diplomaten over de gis teren gepresenteerde Duitse voorstellen. Het bevriezen van de landbouwuitgaven op ne gentig miljard per jaar tussen 2000-2006, wordt door Den Haag al maanden gepropa geerd. Dat de lidstaten deels uit eigen zak de boereninkomens opkrikken, krijgt eveneens de volle steun van het kabinet. Duitsland haalt zich hiermee echter wel de woede van Frank rijk, Spanje en Griekenland op de hals, die miljarden aan EU- steun dreigen te verliezen. De voor de Unie belangrijke Duits- Franse motor, valt hierdoor na genoeg stil. Het Duitse voorzitterschap lanceerde zijn voorstellen op een zeer uitgelezen moment. Gisteren kwamen de Europese landbouwministers voor de achtste keer in krap drie weken bijeen, zonder overigens dich ter bij een besluit over het toe komstige budget te geraken. In tegendeel: de plannen van de vakministers zouden de uitga ven met- ruim veertig miljard verhogen. Door de landbouw ministers nu het mes op de keel te zetten, hoopt Duitsland een doorbraak te forceren. KAAPSTAD PETER TER HORST er ter horst betekent minder eeld voor voormalige amhtsnorindp dp cn-nndwpt correspondent Op zijn afscheidstournee door de wereld bezoekt Nelson Mandela morgen Ne derland. Maar terwijl de president op pad is, woedt thuis in Zuid-Affika het debat over de politieke erfenis die Man dela nalaat wanneer hij na de verkiezin gen in juni aftreedt. De toon is meestal die van ontnuchtering. Van de 'nationale verzoening', die Man dela tot hoofdthema van zijn president schap had uitgeroepen, is maar weinig terechtgekomen. Sommigen hebben het ambitieuze project om zwart en blank, en alles wat daar qua pigment tussen zit, samen te brengen in een 'regenboogna tie', zelfs al dood verklaard. Het lijkt als of Zuid-Afrika, vijf jaar na het euforische einde van de apartheid, nu pas echt ont dekt hoe diep de verdeeldheid is, en hoe moeilijk het is om de kloof tussen zwart en blank, arm en rijk, te overbruggen. Het was ook te mooi om waar te zijn, de regenboognatie Zqid-Afrika met Mande- la als schutspatroon. Het was een ont kenning van de bloedige strijd van drie en een halve eeuw overheersing, culmi nerend in de apartheid. Zuid-Afrika bleef ook na de apartheid een land van groepen met botsende belangen. De zwarte die een baan krijgt vanwege het beleid van 'positieve discriminatie' vers pert de weg van de blanke werkzoeken de die zich nu op zijn beurt gediscrimi neerd voelt. Meer geld om de armoede te bestrijden betekent meer belasting betalen voor mensen met werk. Beter onderwijs voor de zwarte meerderheid betekent minder geld voor voormalige blanke topscholen. „Mandeia's verzoeningspolitiek was vooral gericht op het morele aspect", zegt Sipho Maseko, commentator en lector politieke wetenschappen aan de Universiteit van Westkaap. „Hij is erin geslaagd de mentaliteit van veel mensen te veranderen: ze weten nu dat alle Zuid-Afrikanen gelijk zijn, en dat ze alle maal aanspraak maken, op hetzelfde land. Er heeft geen politieke vergelding plaats gehad. Maar verzoening gaat veel dieper dan elkaar aardig vinden: het ma teriële aspect zal nu aan bod moeten ko men. En dat is veel moeilijker." Duizenden hoog opgeleide blanken hebben besloten daar niet op te wach ten. Ze hebben de afgelopen jaren Zuid- Afrika verlaten, op zoek naar een stabie lere samenleving en een betere toe komst in Groot-Brittannië, Australië of Nietiw-Zeeland. De voornaamste rede nen die emigranten noemen, zijn de uit de hand gelopen misdaad, die nu vrijwel iedereen onveilig in eigen huis of op straat doet voelen, en het onzekere toe komstperspectief voor onderwijs en werk voor hun kinderen. Dit alles doet weinig af aan het respect die Mandela in eigen land geniet. Voor de meeste Zuid-Afrikanen is hij de ge liefde grootvader van de natie, de more le leider die ondanks de 27 jaar in de ge vangenis geen wraakgevoelens toont. Hij heeft het ANC helpen omvormen van een bevrijdingsbeweging tot een rege ringspartij, en het socialistische gedach tegoed pragmatisch verruild voor een li beraal economisch programma waarin Nelson Mandela. foto reuters financiële discipline en de vrije markt voorop staan. Op Mandeia's conduitestaat staat echter ook een aantal spectaculaire uitglijders. De rechtszaak tegen zijn vriend domi nee Allan Boesak, beschuldigd van frau de met hulpgelden, was nog maar net begonnen toen de president openlijk verklaarde dat de officier van justitie 'absoluut geen zaak' had tegen Boesak. Hij dreigde aan het begin van zijn ambtsperiode de grondwet te verande ren, zodat hij de geldkraan naar de door Inkatha geregeerde provincie KwaZulu- Natal zou kunnen dichtdraaien. Hij noemde de Indonesische president Soe- harto 'een democraat' en de Zairese dic tator Mobutu vlak voor diens val 'een van de grootste zonen van de Afrikaanse bodem'. Nog drie maanden, en Zuid-Afrikanen kunnen zich niet meer warmen aan de 'Madiba Magie', zoals de magie van Mandeia's persoon (Madiba is zijn clan- naam) is gaan heten. Die magie heeft Zuid-Afrika weliswaar geholpen de moeilijke overgangsperiode van apart heid naar democratie te doorstaan, maar het heeft het land internationaal hooguit een moreel bonuspunt opgele verd. Sympathie kost geen geld, zo heeft Zuid-Afrika op harde wijze geleerd. Mandela of niet, na vier jaar onderhan delen heeft de Europese Unie nog steeds geen handelsovereenkomst afgesloten die Zuid-Afrikaanse groenten en fruit makkelijker toegang geven tot de Euro pese markt. Buitenlandse investeerders staan in de rij om Mandela de hand te schudden, maar ze blijven vaak langs de zijlijn staan, huiverig voor de misdaad, de relatief hoge lonen en de lage ar beidsproductiviteit. Buitenlandse speculanten namen vorig jaar de Zuid-Afrikaanse munt, de rand, op de korrel en droegen zo bij tot de na tionale verarming. De status van de ge liefde president doet er in die gevallen weinig toe. Hoezeer de Zuid-Afrikanen het ook hadden gehoopt, Mandela was geen medicijn tegen alles. V' S Een gevluchte*Kosovaar neemt zijn vader op de rug om hem een heuvel in de buurt van het zuidelijke Kacanjk op te helpen. In de regio werd gis teren hevig gevochten tussen Servische troepen en het U£K. foto epa attila kisbenedek

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1999 | | pagina 7