Hoofdpijn moeilijk te behandelen
Gezondheid
Psychische klachten 1
Huisartsen kunnen een grotere rol spelen in de b
van mensen met psychische problemen, maar m
wel meer training, ondersteuning en tijd krijgen, fi
andragoog Bea Tiemens in een proefschrift, waan
promoveerd aan de Rijksuniversiteit Groningen, i
grijpen nu vaak terug op de richtlijnen van het NÏ -
Huisartsen Genootschap voor de behandeling vac/
en angststoornissen. Maar die houden volgens mn
mens onvoldoende rekening met verschillen tuss?01
en zijn te veel gericht op acute zorg, terwijl veel pLr'
chronisch zijn. Mensen met psychische problems'
de huisartsen niet de gemakkelijkste patiënten. H(°,
een diagnose kost vaak veel meer tijd dan de tienr.
doorgaans voor een consult worden uitgetrokken?
palen van de juiste dosering anti-depressiva, midi i
veel bijwerkingen kunnen hebben, kost veel tijd. i'
krijgen huisartsen die tijd niet vergoed, ze moeten
moeite doen om deskundige ondersteuning van ae j
krijgen. Tiemens: „Veel huisartsen noemen Riaggi'
box. Psychiaters zeggen wel adviezen te willen ge\
de praktijk zijn ze vaak moeilijk bereikbaar." 1
nn
Psychische klachten 2 P
lp;
Andragoog Bea Tiemens bepleit het maken van harê:
ken, zodat een huisarts altijd bij een psychiater kanp
pen voor advies en hulp bij het stellen van een diag?ei
opstellen van een behandelplan. Verder moeten hu»19'
geld krijgen voor het aanstellen van een prakt ij kverjT'
dige, die patiënten kan voorlichten over medicijnen»
kingen. Ook het vergoedingensysteem moet wordei
breid, omdat deze patiëntengroep meer tijd van de
vraagt. Niet alle huisartsen zijn even enthousiast bij!e
om patiënten te behandelen die nu nog worden doif'
naar instellingen voor geestelijke gezondheidszorg.
dens haar onderzoek heeft Bea Tiemens gemerkt da?
teit bij artsen groeit, als ze worden getraind in de b«
can deze patiënten. In haar proefschrift heeft mevrt
mens een model ontwikkeld hoe acute en chroniscl
men kunnen worden behandeld, wie dat doet, wam,,
worden doorverwezen en in welke gevallen een hui»1'
ipecialist moet raadplegen.
Botontkalkins
Het voorschrijven van medicijnen ter voorkoming^
kalking (osteoporose) heeft meestal weinig zin. Hn S
kunnen beter adviezen geven over lichaamsbewejr
de voeding. Ook is het nuttig ouderen te leren hoe3*
voorkomen dat zij vallen. Deze adviezen geeft hetfji'
Huisartsen Genootschap aan zijn leden. OsteopoiP1
aandoening van het skelet. De botdichtheid neerw
door de kans op botbreuken stijgt. Vooral vrouw»11
met het ouder worden last van. Het genootschap d
gebruik van oestrogenen, omdat de voordelen niep-
tegen de nadelen. Langdurig gebruik van oestrogtj
een aanmerkelijk hogere kans op borstkanker. In
heeft ongeveer een half miljoen mensen last van cj
Jaarlijks breken 15.000 mensen door botontkalkinl
De directe kosten van deze aandoening bedragen!
meer dan 350 miljoen gulden. Volgens een recent!
rapport zal de komende veertig tot vijftig jaar dool
zing het aantal mensen met botbreuken door ostej
dubbelen. Het gaat met name om heup-en wervel
Goede voeding (met name calcium) is essentieel
botten.
MAANDAG 8 MAART 1999
w/c je eew mofp/£ muz/eac
//0j&a/, a/£/a/z 7 aa/2de
acc/wj£ a//£& 00ac
ac&j&&j/
TOM POES Heer Bommel en de Killers
HEINZ
Kruiswoord-min-een
Niet het gevraagde woord invullen, maar een woord dat bestaat uit de let
ters van het gevraagde woord in dezelfde volgorde min 1 letter. (b.v.
Omschrijving "dierenverblijf". Antwoord zou zijn "stal", maar ingevuld
moet worden "sta"of "tal". Welke van die iwee het moet worden, moet
blijken uit de kruisende woorden.)
HORIZONTAAL:
1. Schaamte; 5. ruim binnenwater; 7. zedenleer; 8. vrouw van
Zeus; 9. kus; 11. ongetrouwde adellijke dame; 14. dandy; 16.
energie; 17. fris; 18. ongebleekt; 19. snij werktuig; 20. herkau
wer; 22. constitutie; 25. klimwerktuig; 27. braaf; 29. vocalist;
30. vulkaan in Italië; 31. ovenkrabber.
VERTICAAL:
2. Europeaan; 3. hoofdengel; 4. lijfwacht; 6. dus ("Latijn); 8.
vis; 9. schaakterm; 10. borrel; 12. troep edelwild; 13. troep
samenvliegende vogels; 15. traag; 16. wand; 19. kampeerver-
blijf; 21. kledingstuk; 22. opening; 23. monsterlapje; 24. harig
draadje; 26. deel v.e. bijenkorf; 28. naar persoon.
Oplossing van zaterdag:
Horizontaal: I. Vla; 4 vin; 6. ronde; 9. variant; II ei; 12. kea; 13
om; 15. gena; 17. rite; 19. Ate; 20. een; 21. anti: 23. albe; 24. la; 25.
dak: 27. en; 28. meestal, 32. reeel; 34. dra; 35. kok.
Verticaal: 1. Va: 2. ara: 3. knie; 4 ven; 5. nu; 7. orka; 8. daar; 9.
Vietnam; 10. totebel; 11. egaal; 14. menen; 16. net; 18. iel; 22. idee.
23 akte; 26. asem; 29. era: 30. alk; 31. cd; 33. ik. JFS
Op dat moment deed een kille wind
vlaag de gordijnen wapperen, er
klonk spoorgerinkel en een in zwart
gehulde gedaante betrad het vertrek.
,,Parbleu!" mompelde de edelman
verblekend. „Men kan tegenwoordig
de ogen niet neerslaan of de blik valt
op een platte figuur! Wat betekent
dit?" „Je had het over het doden van
tijd", zei de indringer. „Wel, ik ben
Kid de Killer; tot je dienst!" De heer
De Canteclaer liet zich van zijn kruk
glijden en hief zijn face-main. „Par
exemple!" sprak hij verrast. „Ik heb
van u gehoord. De handlanger van
eh... Bommel, als ik het wel heb. Een
koeienjongen in zwart leder met gar-
neerconfettie. Zeer belangwekkend."
De ander trok zich van deze woor
den niets aan. Hij liet zijn revolver
op kunstige wijze ronddraaien en
begon neuzerig te zingen, terwijl hij
met de hakken stampte. „Tijd is a lo
nesome killer!" galmde hij. „De tijd
maakt oud en ziek. Waar hij roams,
daar wordt het stiller. Maar mijn
proppegun is kwiek. Ik ben Kid. Ik
ben Kid de Killer." „Frappant", zei
de markies. Hij beklom opnieuw zijn
zetel en maakte een einde aan het
wapengedraai door een luchtig ge
baar van zijn hand. „Uw lied is stui
tend", hernam hij. „En uw voor
dracht is volks. Maar u hebt me een
idee gegeven van de eigentijdse pro
blematiek. Ik ga uw vers transpone
ren tot een sonnet, amice, en ik ver
zoek u nu te verdwijnen. Ik heb geen
tijd meer." „Geen tijd meer?" her
haalde de vreemdeling, uit het veld
geslagen. „Well, ik kan niet doden
wat er niet is. Dan ga ik maar."
IJzerstapeling
„Het lijkt wel alsof ineens iedereen over mijn ziekte
schrijftbrandt Karei van de Bos los. „Ik ben nu al
ruim twee jaar ziek. Steeds moe, concentratiestoornis-
sen. een droge mond en leverafwijkingen. De specia
list, naar wie u me heeft verwezen, heeft me op het
hart gedrukt om niet meer te drinken. Hij suggereert
dat ik wellicht door te veel alcohol leverstoringen heb
gekregen. Maar eigenlijk valt dat drankgebruik wel
mee. Mijn vrouw en ik drinken dagelijks een borreltje,
voor de gezelligheid. Hoogstens vier per dag. Meer
drinken we niet.''
„Ik las altijd dat het goed zou zijn voor mijn hart en
bloedvaten: twee glazen rode wijn per dag, om dicht
slibben van de vaten te voorkomen. En laatst las ik bo
vendien in een artikeltje dat het goed zou zijn tegen de
ziekte van Alzheimer! Dus dat was een aardige aanlei
ding om zo nu en dan een rood wijntje te drinken. Ik
heb nooit gedacht dat het tot een ziekte zou kunnen
leiden. Is dat trouwens echt wel zo? Sinds twee maan
den drink ik trouwens helemaal niet meer. Dan kan de
dokter in het ziekenhuis duidelijk zien of die alcohol
nu echt de oorzaak is."
Ik ken zijn verhaal. Karei heeft leuk werk, en hij zou
maar wat graag weer aan de slag gaan. Maar een hevi
ge vermoeidheid van onduidelijke oorzaak maakte
zich twee jaar geleden van hem meester. Dat leidde tot
ziekmelding. Ik heb hem naar de internist gestuurd,
die bloedonderzoek deed en tot de ontdekking kwam,
dat zijn leverfuncties gestoord waren en dat het ijzer in
zijn bloed veel te hoog was. Een volgend onderzoek
bestond uit een biopsie van de lever. Dat is een onder
zoek, waarbij een hapje leverweefsel wordt gepakt met
een instrument, dat via de buikholte wordt ingebracht.
Het stukje weefsel is door de patholoog onderzocht.
Aanvankelijk werd niet gevonden wat de artsen hoop
ten te vinden; een stapeling van ijzercellen in de lever.
Wel was de lever iets vervet, dat wil zeggen, dat er in
de plaats van levercellen vetcellen gevormd werden.
Dat was aanleiding om hem te adviseren voorlopig
geen alcohol meer te drinken. Als een lever doorgaat
met vervetten, leidt dat uiteindelijk tot verschrompe
ling. de zogenaamde ievercirrose'. Dit heeft grote con
sequenties. De lever is het orgaan dat als een zuive
ringsinstallatie in het lichaam stoffen afbreekt, en als
dat niet meer gebeurt, vormen zich giftige stoffen. Een
tweede complicatie is, dat vocht in het lichaam wordt
vast gehouden. Daarom was Karei ook direct bereid
om te stoppen met alcohol.
Maar de uitslag gaf geen verklaring voor de ijzerstape
ling in het bloed. Er is een erfelijke ziekte bekend, hae-
mochromatose, waarbij te veel ijzer wordt opgenomen
uit het voedsel in het maagdarmkanaal. Dit ijzer sta
pelt zich op in de lichaamscellen en bereikt een giftige
dosis. Het kan leiden tot chronische vermoeidheid, le
verfunctiestoornissen, gewrichtsklachten, en zelfs tot
suikerziekte, hartklachten en onvruchtbaarheid. Het
zijn aanvankelijk vage klachten van malaise, die zelden
herkend worden. Maar als de diagnose wel gesteld
wordt, is de therapie ongelooflijk eenvoudig; de pati
ent wordt twee maal per week bloed afgetapt. 'Aderla
ten' dus. Helaas is er geen echte genezing mogelijk.
Hoewel de frequentie lager wordt, blijft regelmatig af
tappen van bloed een noodzaak, om weer beter te
kunnen functioneren.
Volgens sommige onderzoekers zou in Nederland een
op de tweehonderd
patiënten aan deze
moeilijk te herken
nen ziekte lijden. Re
centelijk heeft de
Maag Lever Darm
Stichting aandacht
gevraagd voor deze
problematiek. Ook
artsen zijn erop geat
tendeerd.
Ik heb samen met
Karei zijn sympto
men nog eens uitge
breid besproken. Ik
geef hem een goed
kans, dat hij toch
met deze ziekte on
der de leden loopt.
Een tweede leveron
derzoek zal uitkomst
moeten brengen. marieke van schie, huisarts
De Nederlandse Vereniging van
Migrainepatiënten heeft deze
maand uitgeroepen tot Natio
nale Hoofdpijnmaand. Met me
dewerking van neurologen wor
den door het hele land informa
tieve bijeenkomsten gehouden
over migraine en chronische
hoofdpijn. Volgens de vereni
ging lijden veel mensen aan be
paalde vormen van hoofdpijn,
maar laat slechts een kleine
groep zich behandelen. Totale
genezing van ernstige hoofdpijn
is nog niet mogelijk. Wel zijn er
inmiddels behandelmethoden,
waardoor mensen beter maat
schappelijk en sociaal kunnen
functioneren. Tot voor kort was
het bijvoorbeeld voor veel mi
grainepatiënten onmogelijk om
full-time te werken.
Eén op de vijf Nederlanders
heeft regelmatig last van hoofd
pijn. Dat varieert van onschul
dige hoofdpijn, zoals iedereen
die kent tijdens griep, tot zware
vormen van chronische hoofd
pijn die een normaal leven on
mogelijk maken. De laatste ja
ren is er veel onderzoek gedaan.
De resultaten daarvan hebben
het leven van veel patiënten in
grijpend veranderd.
Er zijn verschillende vormen
van ernstige hoofdpijn, zoals
spierspanningshoofdpijn en mi
graine. Migraine komt in aan
vallen, die vaak gepaard gaan
met misselijkheid en overgevoe
ligheid voor licht en geluid. Tij
dens een aanval vinden veel
mensen het prettig in een don
kere, stille kamer op bed te lig
gen. Minder bekend zijn aange-
zichtspijn, clusterhoofdpijn en
medicatie-afhankelijke hoofd
pijn. Bij aangezichtspijn treden
zeer hevige, korte pijnscheuten
op. aan één kant van het ge
zicht. Of er is sprake van een
langdurig zeurende pijn. De
eerste vorm van aangezichtspijn
is goed te behandelen, de twee
de moeilijker.
Clusterhoofdpijn doet zich voor
in een bepaalde periode (clus
ter), bijvoorbeeld een aantal we
ken elke drie uur gedurende vijf
minuten. Daarna verdwijnt de
pijn weer. De duur van de clus
ters varieert van een paar weken
tot enkele maanden. De aanval
kan enkele minuten tot enkele
uren duren, meerdere malen
per dag. De patiënt ervaart de
pijn vaak als ondraaglijk.
Bij medicatie-afhankelijke
hoofdpijn heeft iemand vrijwel
dagelijks hoofdpijn en kan zich
misselijk en vermoeid voelen.
De oorzaak ligt in het te vaak in
nemen van medicijnen of pijn
stillers. De patiënt zit in een vi
cieuze cirkel. De enige oplos
sing is het doorbreken van het
patroon: niks meer slikken. Dit
kan grote gevolgen hebben. In
sommige gevallen moet de pati
ent in het ziekenhuis worden
opgenomen.
(Via het informatienummer
0900-202 60 60 kan informatie
worden opgevraagd over de bij
eenkomsten)
Met name vrouwen krijgen bij het ouder worden last van botontkalking. foto hielco kuipers
Noten goed voor hart
Kanker en schaamhaar
Australische onderzoekers zeggen een test te hebl up(.
keld, waarmee aan de hand van een enkele schaafiUC|
worden vastgesteld of een vrouw borstkanker hee t. o
radiologen van de universiteit van New South Wa iss
onthullen microscopische kenmerken in de haarwas;
kanker heeft. Ook kan volgens hen met behulp vsjQl
gelijk worden vastgesteld of een vrouw draagster*!»
wijkend gen, dat de kans op borstkanker vergrooin he
haar is beter geschikt om te analyseren dan hoof®51
het minder kans loopt te-zijn beschadigd door bijPël1
-permanent, verf of de zon. Volgens andere weten'2 D'
het Australische onderzoek niet grootschalig genlP1
conclusies aan te kunnen verbinden. Ook vragenjctu
de methode een verbetering is ten opzichte van birbe
tests voor het ontdekken van borstkanker (het man in
en genetische risico's (bloedonderzoek). fhaa
Elke dag een handjevol pinda's eten vermindert dj
hartziekten, blijkt uit een Amerikaanse studie. Aarj
zoek deden ongeveer 90.000 vrouwen mee. De wef
pers verzamelden gedurende veertien jaar gegevel
eetpatroon van deze vrouwen. De groep die zeidei
werd vergeleken met deelneemsters die wel regel#
belden. Tijdens de studie kregen ruim 1200 vrouw
met hartziekten. De onderzoekers vonden een veir
de notenconsumptie en het optreden van de hartr
Vrouwen die de meeste noten aten (vijfmaal in dn
veer 30 gram) werden het minst getroffen. Dit effec
gens de onderzoekers los van andere mogelijke injf
als veel lichaamsbeweging en het eten van fruit. D*
schappers vermoeden dat het hoge gehalte onveir
zuren in pinda's en andere noten bescherming bif
mogelijk spelen ook andere voedingscomponente'
zoals magnesium, kalium, koper, arginine, foliumjj
ne E en vezels.
