ultuur Kunst
Van Leidse Beppies tot Turkse Troel
p
lijholt en Van der Klei
ellen teleur in musical
>CHONE
3
CHIJN
Rhythm blues van top tot teen
'We kunnen niet bang zijn voor tijgers'
Je moet toch kunnen
zien wat het voorstelt?
RDAG 6 MAART 1999
LNRUSDAM. 071-5356444 PLV CHEF ANNEX VAN AARSEN 071 -5356443
Sight of Comedy naar Leiden
'A Night of Comedy', een optreden van bekende stand-
omedians dat nu al wordt gehouden in Theater Pepijn in
Haag en in theaters in andere steden, komt naar Leiden,
enaar René Vallentgoed is over het evenement, dat moet
i plaats vinden in de Burcht Sociëtiet, in onderhandeling
e organisatie. Vallentgoed brengt aanstaande dinsdag-
id in het Leidse café Sus Antigoon al een voorproefje van 'A
tof Comedy', een programma met drie jonge stand-up co-
ians. Robert Spaapen, Jim Speelmans en Jasper Valstar zul-
folgens de bijsluiter 'de mondhoeken doen scheuren' van
jchen. Aanvang: 22.00 uur, de toegang is gratis.
;uwe dichtbundel Jaap Montagne
De Leidse dichter Jaap Montagne presenteert zijn nieu-
ichtbundel morgenmiddag in Q-bus/het Muziekhuis aan
iterstegracht 142. De bundel getiteld 'De stad danst altijd'
jn loodzware kost maar meer 'humor met inhoud'. Voor de
kale omlijsting zorgt de band 'Jatwerk' waarin Jaap Mon-
zelf bas speelt. Aanvang: 14.00 uur.
Stamppot van exotische ingrediënten tijdens Leidse manifestatie Colour your Mind'
THEATER RECENSIE
SUSANNE LAMMERS
ing 'En nu wij' door Willem Nij-
'an der Klei. Gezien 5/3,
chouwburg Nog te zien- van
daag, aldaar.
ig spelen ze het de laat-
r: twee oude, bijna verlo-
irren die nog een keer sa-
p moeten treden. Willem
en Gerrie van der Klei
•n zelf met het idee voor
eepersoons-musical 'En
Kosten noch moeite
gespaard, maar het re-
stelt teleur.
begint prachtig, twee
';ende krengen die el-
Ie zenuwen op het lijf ja-
ijholt kankert prachtig en
er Klei treft feilloos de
loon: messcherp, volko-
Is. Maar het verhaal is
om niet te zeggen gé-
^dun en ongeloofwaardig,
bij musical wel vaker,
lier gaat het samen met
joosheid, die niet door de
terren gecompenseerd
Site en Jules waren ooit
wd, maar nadat Jules de
PENING LEIDSE
JOEKENWEEK!
MARTIN ROS
(DY v/d PAARDT
Woensdag 10 maart
Aanvang 20.00 uur
jsprek met elkaar en het
jliek over het favoriete
I 'Familie-portret'
[Nederlandse literatuur
Toegang 5.-*
[perkt aantal kaarten!)
tan 10 t/m 20 maart
is het weer
BOEKENWEEK
I natuurlijk bij:
JKU.R
uw Libris bockhandel
vrijer van Lisette overnam,
kwam het niet meer goed. Nu
moeten ze weer samen op, tij
dens een jubileumgala voor een
honderdjarige toneeldiva, over
wie ze natuurlijk ook een hoop
nare dingen zeggen, en tussen
het schminken en optreden
door vereffenen ze de rekening.
Als Nijholt gevoelige liedjes
zingt, schakelt hij met de auto
matische piloot over op 'gevoe
lig' - en dan is het dat dus niet.
Grappig staat hier gelijk met
platte grappen, liefst over seks.
Het venijn storten ze veel te ge
routineerd over elkaar heen.
Maniertjes zie je, met toneel
heeft het niets te maken.
De prettigste en aanstekelijk-
ste momenten zijn het mini-re-
vuetje dat ze voor de vedette
opvoeren. Van der Klei zingt
onder andere een prachtige
booze-blues, de 'Wankele
dans', "en Nijholt imponeert
met 'Allemaal show' en That's
life'. Met hun zingen en dansen
laten ze zien dat ze niet de min
sten zijn, maar je zou toch van
twee vaklui van hun statuur en
leeftijd verwachten dat ze wat
meer inhoud en wat meer
zelfspot toonden.
Wie zich altijd heeft afge
vraagd hoe cabaret uit
Turkije eruitziet. Wie op
zijn Soedanees wil feesten,
of zich op lyrische wijze
wil uitdrukken tegen het
racisme komt binnenkort
aan zijn culturele trekken
op "Colour your Mind". 21
Maart is de Internationale
Dag tegen Racisme, en
daaromheen zal het in Lei
den gonzen van de activi
teiten.
LEIDEN PABLO CABENDA
Hij begrijpt best dat je zo geen
directe omslag kan bewerkstel
ligen in menselijk gedrag. Het
gaat er bij 'Colour your Mind'
om dat je een sfeer oproept
waarbij men een wat minder
stereotype beeld krijgt van al
lochtonen. ,,Een draagvlakver
breding bij de Leidse bevolking
door cultuur." Festival coördi
nator John Witteman verbeeldt
met zijn handen maar meteen
dat draagvlak om zijn goede be
doelingen aanschouwelijk te
maken. Volgende week heeft
het anti-racisme festival plaats.
En wie kan er beter meehelpen
aan culturele draagvlakverbre
ding dan staatssecretaris Rick
van der Ploeg. Op 14 maart
opent hij waarschijnlijk het
'Colour your mind' festival in
Leiden. Het startsein voor de
landelijke campagne waarin zo
wel autochtonen als allochto
nen op moeten gaan in een cul
turele stamppot met exotische
ingrediënten.
Zo'n festival is geen overbo
dige luxe als je de festival-orga
nisatie mag geloven. De aan
meldingen bij het Meldpunt
Discriminatie Leiden zijn het
afgelopen jaar dan wel gedaald,
landelijk is er sprake van een
stijgende lijn. Voor Leiden, dat
de reputatie heeft van vluchte-
lingenstad, geen reden om niet
De cabaretgroep Turkse Troel, voor wie zich altijd heeft afgevraagd hoe cabaret uit Turkije eruitziet.
FOTO PR
de diversiteit aan culturen in culturele instelling in Leiden ken. In totaal vijftien organisa-
Nederland te vieren. En van die doordrongen. Van Stichting Te- ties zullen zich van 13 tot 21
overtuiging is zo'n beetje elke genbeeld tot de Raad van Ker- maart op één of andere wijze
anti-racistisch roeren.
Een goede zaak volgens coör
dinator John Witteman. „Men
heeft mede door de media een
negatief beeld van etnische
minderheden. Als je hard ge
noeg roept dat elke asielzoeker
een economische vluchteling is,
gelooft iedereen dat. En alle
Marokkanen zijn tegenwoordig
boefjes. Terwijl zoveel culturen
onder handbereik voor Neder
landers ook een enorme verrij
king kan betekenen."
Dat bleek vorig jaar al toen
het festival voor de eerste maal
werd gehouden. Het werd met
een een groot succes. Tijdens
de wereldmaaltijd schoven zo'n
300 mensen aan tafel. De fo
rumdiscussie, waaraan onder
anderen schrijfster Anja Meu-
lenbelt deelnam, was één van
de hoogtepunten. „Misschien
was dat een beetje zwaar. Dit
jaar wordt het wat speelser."
Dus is er didactisch interac
tief 'inspringtheater'. In het
atrium van het Stadsbouwhuis
kunnen de ambtenaren van de
Leidse Welzijnsorganisatie zo
het toneel opspringen als het
stuk een racistische wending
neemt. Het forum wordt ver
vangen door een talkshow in de
Burcht onder leiding van Ivette
Forster. presentatrice van het
tv-programma Jules Unlimited.
Het praatprogramma krijgt de
lichtvoetige titel 'Geintje joh' en
het thema is humor. „Maar dan
wel humor met een serieuze
ondertoon. Er wordt gediscus
sieerd over wanneer een grapje
geen grapje meer is. Onder het
mom van 'het is maar een gein
tje' of 'je kunt tegenwoordig
ook niets meer zeggen' probe
ren mensen soms hun dubieu
ze uitspraken of daden te recht
vaardigen. Maar diezelfde gein
tjes zijn er ook de oorzaak van
dat slachtoffers zich soms ge
dwongen voelen ontslag te ne
men. Aan de andere kant is hu
mor natuurlijk ook een machtig
wapen tégen discriminatie."
De cabaretgroep Turkse
Troel, het duo Nilgün Yerli en
Mark Koudijs, hanteert het hu
morwapen om vooroordelen
over allochtonen te pareren.
Net als de Marokkaanse cabare
tier Karim Mounir. De Leidse
band De Beppies zorgt voor
muziek.
Ander hoogtepunt van het
festival wordt volgens Witte
man de theatervoorstelling Ping
Pong. Een stuk dat door dertig
bewoners van het asielzoekers
centrum in Crailo wordt ge
speeld. Nederlanders worden
voor een keer ontvangen door
asielzoekers die een indruk ge
ven van hun verlangens, hun
angsten en hun hoop. Mensen
die een stukje van hun leven en
een stukje van een huiskamer
delen met andere mensen die
een andere taal spreken, een
ander geloof hebben en tot
overmaat van ergernis ook nog
naar een ander televisiestation
willen kijken. Dan kan een ping
pong-tafel uitgroeien tot een
interculturele vredespijp.
„Bij de opvoering van zo'n
stuk snijdt het zwaard aan twee
kanten. Het publiek krijgt in de
eerste plaats een beeld van, en
hopelijk ook meer begrip voor,
vluchtelingen. Aan de andere
kant is het stuk voor de spelers
zelf een welkome afleiding voor
het lange wachten in een asiel
zoekerscentrum. Wat we te zien
krijgen zien is geen middelma
tig schooltoneel. Mensen verge
ten vaak dat er onder al die
vluchtelingen professionele
kunstenaars zijn. Men staat er
nooit bij stil staat dat iedere
vluchteling naast al zijn sores
ook een koffer vol culturele ba
gage meeneemt. Cineasten,
schilders, theatermakers, beeld
houwers, noem maar op. Zo
gauw ze in een andere cultuur
belanden, worden ze vaak in de
eerste plaats als lid van een et
nische minderheid gezien. Dat
is soms wel heel tragisch."
MUZIEK RECENSIE
HANS KFUZERS
Jools Holland Rhythm Blues Quintet,
gastvocalist Sam Brown
Gezien 5/3, LVC, Leiden
De oudjes kennen hem van
Squeeze, de jongeren van het
beste popprogramma van de
televisie 'Later...with' en de
ware muziekliefhebbers van
dat karakteristieke pianorie
deltje op The The's 'Uncertain
Smile'. Twee jaar geleden
stond het LVC volgeplamuurd
met Jules Orchestra, inmid
dels tourt hij met zijn quintet
in basale rocksetting.
Het is even schrikken want
hield Jules Holland in zijn vo
rige band stijf zijn mond dicht
en liet het koperwerk schitte
ren, vanavond neemt hij niet
alleen het pianowerk voor zijn
rekening maar ook de voca
len. Mak is de zang van Hol
land, maar daar let je in eerste
instantie niet op. Goed, we
wisten kort tevoren dat Sam
Brown een gastoptreden zou
doën, maar achter de piano, is
dat niet Mick Talbot? Volledig
verdwenen van het popspec
trum na het splitten van de
Style Council duiken na tien
jaar de karakteristieke zwieri
ge keyboardpartijen van Tal
bot op bij Holland.
Jules Holland grossiert in
klassiekers en laat zijn bonki
ge down to basic bluesstijl in
alle registers weerklinken,
maar juist de afwisseling van
de avond maakt het concert
zo speciaal. Waar de gentle
man Holland een aantal ste
ken laat vallen met de zang,
neemt Sam Brown, ook al ie
mand die bijna uit het graf is
opgestaan, met haar bluesy
zwoele stem bij 'Milk' en een
ronduit schitterend gezongen
'Stop' het estafettestokje over.
Bijzonder hecht klinkt de
band, met uitgekiende basic
gitaarsoli, heerlijk afwisselen
de strakke dan weer speelse
drums, gecombineerd met de
intense orgelklanken van Mick
Talbot. Jules Holland kiest
voor publieksparticipatie en
hij hoeft er geen enkele moei
te voor te doen. 'I'm in the
dancin mood' zingt het hele
LVC en 'From the head till my
shoes, I've got rhythm
blues'. Je ziet het en je voelt
het, inderdaad tot in je tenen.
Indonesische dichter Rendra drie maanden in Leiden
LEIDEN CEES V
jjkwade van Turijn het
!van Jezus ook werkelijk
pdekt, zullen we nooit
jterheid weten. MaarTu-
ir trots op. En ook in an-
êreldsteden wordt alles
et stadsbestuur aange-
om zich heiligen of his-
belangrijke figuren een
toe te eigenen. Een
van de profeet, het ver-
freiligbeen van een paus,
ste bolus van Karolus,
naar op.
:de Leidse cultuurwet-
Alexander Pechtold. In
heeft jarenlang een van
piters van De Stijl ge
en gewerkt en dan zegt
Leiden niet opgescheept
(orden met diens oud-
jontwerp voor een fon-
ij zegt vierkant nee tegen
an Doesburgs creatie
nt in vierkant'. Hij wil de
i niet voor het Stations
liet achter dat plein, niet
in het station, niet er bo-
hij wil hem nergens. Hij
[geen three coins in the
j» steken. Laat Leeuwar-
jor welke stad het kunst-
brspronkelijk was ont-
dit blokkendoosgefrö-
ar neerzetten, vindt hij.
iwe dood, dan Friezen
•d.
die Pechtold. Je kunt
ai zeggen wat je wilt,
iet dat hij onduidelijk
tot. Zoiets noemen ze nu
wen je mening geven.
t;.v
»-»^r*"
I—I"
i *21
Geen diplomatiek gedraai, geen
mits-en en maar-en, gewoon:
neen! Het is duidelijk: hij vind
het ontwerp kloten van de bok.
Die eerlijkheid is te prijzen in
de jonge D66'er. Maar Pechtold
is inmiddels door de commissie
cultuur teruggefloten. Die com
missie wil het kunstwerk wel.
Het is nu alleen nog zoeken
naar een plek waar de 5 ton
kostende fontein moet komen
te staan.
Pechtold laat zich met zijn
standpunt behoorlijk in de
kaart kijken. Maar hij is tegelij
kertijd ook slim. Sinds de narig
heid rondom het abstracte Vre-
desmonument, weet hij natuur
lijk ook wel dat de meeste Lei-
denaren niet wéér zo'n 'vreemd
kunstwerk' in hun stad willen
hebben. Zet er toch een mooi
ding neer. met spuitende engel
tjes en niet zo'n betonnen bal-
lenbad! Je moet toch kunnen
zien wat het voorstelt, niet dan.
ja toch?De Leidenaar wil le
vensechte kunst. Een 'menselij
ke' fontein. En als straks weer
het gekrakeel losbreekt over
Van Doesburgs abstracte werk -
en dat breekt los - kan Pechtold
zeggen dat hij het niet heeft ge
wild.
Ex-wethouder en columnist
Cees Waal heeft zich inmiddels
aangesloten bij de stichting die
de bouw van de fontein in Lei
den propageert. Ongetwijfeld
vanuit de gedachte dat Van
Doesburg een belangrijke ver
nieuwer in de kunst is geweest
en dat De Stijl erg belangrijk
was. Waal wil de fontein achter
het station. Omdat de gemeen
te geen cent bijdraagt aan de
fontein, mag hij straks met de
collectebus langs de deur bij de
Leidenaren. Advies: schoenen
met stalen neuzen aantrekken,
Cees! Je hebt zomaar een paar
gekneusde tenen.
Tja, die Waal. Tijdens zijn wet
houderschap is hij het geweest
die de slopersbal in de Van Nel-
le-fabriek aan de Leidse Aal
markt heeft laten jagen. Die fa
briek was een treffend staaltje
van De Stijl-architectuur. Ons is
verteld dat hij, voor hij deel
ging uitmaken van de vereni
ging Oud Leiden, daarvoor zijn
excuses bij het bestuur heeft
moeten aanbieden.
Hoe zit dat toch met wethou
ders? Zal Alexander Pechtold
straks ook als eerste de broeks
pijpen opstropen om te gaan
pootjebaden in die mooie,
mooie, fontein en zijn voeten
wassen in onschuld?
De Indonesische dichter Ren
dra is op uitnodiging van het
International Institute for Asian
Studies drie maanden in Ne
derland. Hij leeft al jaren in on
min met de regering van zijn
land. Zijn subversieve gedich
ten werden verboden door het
Sukarno-regime en ook
Suharto's paladijnen hielden
hem scherp in het oog. Tijdens
een lezing, waarbij zo'n drie
duizend mensen aanwezig wa
ren, onder wie talloze moeders
met baby's, werd er door zijn
tegenstanders een ammoniak -
bom naar het podium gegooid.
Maar gecensureerd wordt Ren
dra tegenwoordig niet meer. Hij
vraagt zich af: hoe lang? Rendra
blijft ten strijde trekken tegen
de misstanden in zijn land. „De
politieke situatie is een jungle.
Er zijn veel tijgers in het kamp
van de tegenstander. Maar wij
kunnen ons niet veroorloven
bang te zijn voor tijgers."
BOEKENWEEK 99
Activiteiten
Kooyker Ginsberg J
Heen Montijn
verzorgt een lezing
n.a.v. haar boek 'Leven op stand,
1890-1940' over het huiselijk leven
van de Nederlandse bovenlaag in
de eerste helft van de 20e eeuw.
(Toegang:/ 7,50)
Za. 13 maart, 14.00-15.30
Pauline Slot
signeert haar debuut
roman 'Zuiderkruis'
Frank van Rijn
(de reizende fietser) vertelt
over zijn ontdekkingsreis per
fiets door China/Toegang:f 7,50)
U bent van harte welkom!
Begane Grond,
Breestraat 93, Leiden
Een keurig appartement in
Leiden, eenvoudig gemeubi
leerd. Buiten, over de Rijnsbur-
gerweg, gromt het verkeer,
maar binnen weet de dichter
met zijn handgebaren en zijn
stem vol geheimzinnige intona
ties een bijna gewijde stilte op
te roepen. Alsof we een zonsop
gang beleven in de buurt van
een heldere, stille, bron. De
dichter straalt rust uit, rust die
voortkomt uit vastberadenheid.
„Ik wist toen ik jong was. niet
wat ik moest worden", zegt hij.
„Liep weg van huis, de bergen
in. Ik vastte negen dagen. Als je
dat deed, zou God je een ant
woord op je vragen geven. Door
het vasten werden je zintuigen
gescherpt en kon je Zijn bood
schappen beter opvangen.
Maar hoe ik ook bad, er kwam
geen antwoord. Op een dag zag
ik een man die kolen aan het
delven was, een zwaar en vies
werk. Ik sprak met hem. Hij no
digde me uit om bij hem thuis
de lunch te gebruiken. 'Wat zou
jij nu het liefst willen worden?',
vroeg ik hem, nadat we hadden
gegeten. 'Een nog betere kolen-
delver', zei hij. Ik was verbluft.
Daar stond een man voor me
die in alle ee'rlijkheid en vrijheid
zijn beroep uitvoerde. Dat wil
de ik ook. Ik had al poëzie ge
schreven. Ik kom uit een aristo
cratische Javaanse familie en
als je bij ons een brief schrijft
naar je familie of je vrienden, is
het onbeleefd om dat in proza,
in gewone taal dus. te doen.
Mijn leraren hadden me gezegd
dat ik talent had. Na die ont
moeting met die man in de ber
gen, wist ik het: ik zou dichter
worden. In mijn gedichten kon
ik net als die man mezelf zijn."
Rendra is door de kritiek wel
de 'dichter van de rechtelozen'
genoemd. In het gedicht 'Ge
bed in Rotterdam van een jon
geman uit Rangkasbitung' ziet
hij met lede ogen toe hoe de In
donesische cultuur wordt ver
kwanseld door het kapitaal.
Meisjes van de dessa vluchten
naar de stadwerken in massa
gesalons. alle naar de stad
vluchtende mannen worden
landlopers.
„Door het subversieve karak
ter van mijn poëzie, ben ik
meerdere malen opgepakt en
gevangen gezet", zegt Rendra.
„Na de verhoren kwamen mijn
ondervragers naar me toe om te
vragen of ik een foto van mezelf
wilde signeren voor hun vrouw,
omdat die een fan van me was.
Toen ik hen uiüegde dat ik juist
voor die door hun vrouwen be
wonderde poëzie was gearres-
Rendra: „Ik zal mijn stem altijd blijven verheffen.
teerd. keken ze me ongelovig
aan. Gek. ja. Maar er zijn ook
vreselijke dingen gebeurd. Ik
stond eens voor te lezen voor
een publiek van zo'n driedui
zend mensen. Er waren moe
ders met baby's aanwezig, die
me vroegen of ik hun kind een
naam wilde .geven. Ik legde
mijn hand op het hoofdje van
die baby's en zei: 'Jou noem ik
Vrijheid, merdeka. En jou noem
ik Onafhankelijkheid', en zo
ging ik door. Toen ik weer op
het podium stond, werd er op
eens een ammoniakbom ge
gooid. Ik dacht meteen: 'O,
God, die baby's!' Ze waren ge
lukkig ongedeerd. Maar de bom
had wel het gezicht van een
vrouw verminkt."
„Wij zijn een vredelievend
volk, niet aggressief. Maar nu is
de maat vol. Ik heb de gevech
ten en de plunderingen gezien.
Het leger werkte met napalm.
Dat was zo ongelooflijk heet dat
de lijken van de mensen ver
schrompelden en vastkleefden
aan het asfalt. Een verschrikke
lijke gezicht: die kleine, verkool
de, volwassenen."
„De huidige president is een
marionet van het oude regime.
Een banale man. Banaal. Heeft
geen enkel gevoel voor priori-
FOTO HIELCO KUIPERS
teiten. Als minister van onder
wijs, liet hij grote onderzoeksin
stituten bouwen met de allure
van Grand Hotels, met prachti
ge ruimten waarin het perso
neel tussen de middag een dut
je kon doen. Maar hij heeft
daarmee zoveel miljarden
roepia's verkwist dat er geen
geld meer was om onderzoek te
financieren. Bizar. Hij heeft een
kerncentrale laten boLiwen in
de buurt van een vulkaan. Die
vulkaan zou slapen, maar ie
dereen weet dat dat niet zo is.
Maar goed: de censuur is voor
lopig voorbij. Nu is het tijd dat
de mensenrechten in Indonesië
worden geëerbiedigd. En daar
toe zal het individu zijn stem
moeten verheffen. Maar velen
durven dat nog niet. Het volk is
machteloos. Ik zal mijn stem al
tijd blijven verheffen."
„Ik geloof in een soort levens
lot. Geboorte en dood zijn be
paald. U bent hier geboren en
kunt niet ineens een Eskimo
worden. Moet je bang zijn voor
de dood? Nee. Een zonsopgang
is mooi maar ook een zonson
dergang. .Als je leeft als een laf
aard. sterf je ook als een laf
aard."
