Heineken verliest terrein concurrenten waarheid
in de Verenigde Staten
KLM: 2,4 miljard voor tien nieuwe Boeings
Oerdegelijke textielgigant Zeeman slaat een nieuwe koers in
Economie
>luwe juristen claimen
Itille liefde Beethoven
Rabo verdraait volgens
6 I AAN DAG 1 MAART 1999
jqCAO bereikt voor baggeraars
roerden De baggeraars krijgen in een nieuwe CAO in vijftien
paanden er 3,5 procent loon bij. Bonden en de Vereniging voor
jVaterbouwers in Bagger-, Kust- en Oeverwerken hebben daar-
)ver een principe-al&oord bereikt. De overeenkomst die ingaat
op 1 januari van dit jaar laat de lonen op 1 april stijgen met twee
S orocent, op 1 juli en op 31 december met de prijscompensatie
ran maximaal een half procent en op 1 januari nog eens met
'■|en procent. De CAO gaat gelden voor ongeveer 3.000 bagge
rlaars. Verder zijn afspraken gemaakt over de WAO, de overuren,
1 Reiskostenvergoeding en over het ontzien van oudere werkne-
§>ers.
0.1
^Nederlandse eierdoos met tekst
0.1
5,Steen Eierhandel Kwetters uit Veen (NB) verpakt vanaf volgen
de week zijn viergraneneieren in een vernieuwde eierdoos. Die
2 jalt op door zijn grote voorkant. Daarop verschijnt straks meer
7 Cekst en uiüeg over de inhoud. „Marktonderzoek heeft uitgewe-
n'£en dat de klant maar moeilijk onderscheid kan maken tussen
7,alle eierdozen kan maken", verklaart uitvinder P. Koelewijn zijn
Heus voor het afwijkende model. De Brabander is vanaf het eer
ste knip- en plakwerk tot aan het productiemodel anderhalf jaar
2o!(jezig geweest. Voorlopig zijn de dozen alleen in Nederland in
g pmloop. Tegen het einde van het jaar verscheept de fabrikant ze
8^ok naar Brazilië en nieuw Zeeland.
12,(
Banken geheimzinnig over chipknip
2Hen haag De banken weigeren gegevens te verstrekken over het
10,gebruik van de chipknip. Uit de summiere gegevens die de ban-
7/een verstrekken, blijkt echter dat de elektronische portemonnee
3 |een succes is. Het pinnen daarentegen is een doorslaand suc-
2^es. Het afgelopen jaar werd er in totaal 595 miljoen maal ge
l-bind, een groei met 23 procent ten opzichte van 1997. Interpay,
o jle organisatie die het betalingsverkeer voor de banken regelt,
2!wil geen gevens verstrekken over het aantal betalingen met de
•Chipknip. „Dat geeft een te scheef beeld", zegt een woordvoer
der. Inmiddels zijn 12 miljoen bankpassen geschikt voor chip-
ïxnipbetalingen. Het grootste succes in 1998 was de uitbreiding
®|an het aantal betaalmogelijkheden bij parkeergarages in dertig
3Ïijteden. In die garages betaalt de klanten per maand zo'n 6.000
o.ceer met chipknip.
j Personeel Duffel weer aan het werk
Brussel/duffel* Het productiepersoneel van Hoogovens Alumi
nium in het Vlaamse Duffel heeft vrijdagmiddag het werk weer
Hervat. Eerder op de dag had het personeel besloten voor onbe-
o^aalde tijd in staking te gaan. De arbeiders verzetten zich tegen
o.:;en veiligheidsplan van de directie, waardoor zij binnen het be-
Q-jlrijf te allen tijde een helm dienden te dragen. De directie ziet
2#aar nu van af. Alleen bij gevaarlijke werkzaamheden moeten
••jle medewerkers een helm dragen. Verder krijgen zij een winst-
premie van 15.000 frank (825 gulden), in plaats van de eerder
Voorgestelde 3.000 frank (165). De staking brak woensdag al uit
1 bnder de duizend productiemedewerkers. Vrijdag besloot 83
i"procent de actie voor onbepaalde tijd voort te zetten. De vier-
Honderd leden van het kantoorpersoneel deden niet mee.
5 FNV: Bescherming 'klokkenluiders'
{Amsterdam De FNV mist in de wet bescherming voor werkne-
i!mers die misstanden binnen hun bedrijf aan de grote klok han-
J 2'^en- ®eze zogenoemde klokkenluiders kunnen ontslag krijgen
Hmdat ze bijvoorbeeld de geheimhoudingsplicht schenden. Dat
22,overkwam onlangs een OR-lid van de Vlissingse werf De Schel
ly'jle die de minister inlichtte over financiële misstanden bij het
Voor de overheid gesteunde bedrijf. Zijn ontslag werd tijdens
0 iuridische procedures tot het hoogste niveau bevestigd. Geen
8 [echter woog mee dat hij recht had op vrijheid van meningsui-
2/ing en dat hij handelde vanuit een maatschappelijk belang. De
®-/akcentrale stelt dat het ontbreekt aan heldere wetgeving voor
Vet recht op meningsuiting binnen bedrijven.
"•Verbod nodig op concurrentiebeding'
Amsterdam De FNV vindt dat er een wettelijk verbod moet ko-
^■jnen op het concurrentiebeding. Zo'n beding houdt in dat een
2]iverkgever vastlegt dat zijn werknemer na de overstap naar een
•Concurrent bepaald soort werk niet mag doen. De vakcentrale
Tindt een stok achter de deur zoals het concurrentiebeding te-
>en oneerlijke concurrentie of misbruik van kennis en contac-
:en onnodig. Als daarvan al sprake is, dan heeft de voormalige
werkgever genoeg middelen om het tegen te houden, zoals een
ton geding.
106^
128n haag anp
114idwig van Beethoven zou 'Für
i28ise' hebben gecomponeerd
•2^for een geliefde met wie hij
^ïjmmer is gehuwd. Twee eeu-
ïoien later proberen Nederland-
juristen dit monument van
i2gmantiek te claimen om hun
•oiensten aan de man te bren-
117,n
ïooHet Haagse Bureau Shield
•oijark heeft de eerste negen to-
u|n van het beroemde piano-
neerk als reclametune gedepo
neerd bij het Benelux-merken-
io9?reau. In een proefproces
•07joet komende week blijken of
rechter deze claim erkent,
ïoalet gaat niet echt om onze ju-
S|7dische dienstverlening nu-
72ïceert woordvoerder B. Kist
6iin het bureau. „Wij willen
51(iidelijkheid over de vraag of
!n melodie ook merkenrechte-
k kan worden beschermd.
Jorzover wij weten is deze
aaniak een wereldprimeur."
2®Bedrijven en instellingen pro-
54§ren zich te onderscheiden
ïor slagzinnen, beelden en
jjllfs kleuren als exclusief merk
3,2 claimen. „Daar zijn in het
37-Qrleden verschillende proces-
3qÏi over gevoerd, waarbij de
2iens steeds wat verder werd
2-7%legd", zegt Kist. „Aanvanke-
n kon je een kleur niet als
i6|erk deponeren, maar nu is
dat algemeen aanvaard. Denk
maar aan het groen van de
PTT."
Volgens Kist onderscheiden
bedrijven zich de laatste tijd
steeds meer met behulp van
klanken. „Denk aan de tune
van Randstad Uitzendbureau.
Die wordt tegenwoordig op de
radio uitgezonden, zonder dat
de merknaam nog wordt ge
noemd."
„De bescherming van het
merk is gekoppeld aan specifie
ke activiteiten in het econo
misch verkeer. Dat betekent in
ons geval dat alleen iemand die
juridische diensten aanbiedt
met gebruik van deze tune kan
worden aangepakt. Vergelijk
het met de merknaam Ajax. Die
wordt zowel gebruikt voor een
schoonmaakmiddel, een voet
balclub als een brandblusser."
Beethoven componeerde de
'tune' in het voorjaar van 1810,
toen hij wilde trouwen met
Therèse Malfatti. Van dat voor
genomen huwelijk kwam niks
terecht en het werk werd pas 57
jaar later uitgegeven. De be
faamde vroeg-romantische
componist had een verschrik
kelijk' handschrift, zodat nooit
helemaal duidelijk zal worden
of hij bij het componeren van
het minuscule meesterwerk
Therèse of een onbekend geble
ven Elise in gedachten had.
-10 MAART 1999
'OORJAARSBEURS
RADE MART UTRECHT
R5,00-3«i^roo{s|^ioivfood Jiancblscer^ruip
Opvallende investering van luchtvaarttnaatschappij
seattle ronald frisart
De KLM trekt 1,2 miljard dollar
(2,4 miljard gulden) uit voor
tien nieuwe Boeing-vliegtuigen.
KLM-directeur P. Hartman
heeft dat bekend gemaakt in de
Amerikaanse stad Seattle. Daar
nam hij vrijdag KLM's eerste
Boeing 737-800 in ontvangst.
Het splinternieuwe toestel arri
veerde zaterdagmiddag op
Schiphol.
De nieuwe KLM-orders om
vatten de aanschaf van vier
Boeings 747-400 en vijf van het
type 737-800. Daarnaast zal een
Boeing 767-300ER worden ge-
leased.
Dat de KLM heeft besloten
tot een omvangrijke investering
is opvallend. Veel andere maat
schappijen hebben al geplaats
te orders juist geschrapt. Vooral
de economische crisis in Oost-
Azië speelt de luchtvaart par
ten. Boeing-directeur A. Mullaly
zei in Seattle echter dat zijn be
drijf erop rekent dat het lucht
vervoer jaarlijks met vijf pro
cent zal groeien zodra de markt
in Azië weer aantrekt. Hij zei
hoop te putten uit het feit dat
het herstel in Zuid-Korea en
Thailand sneller is ingetreden
dan verwacht.
De eerste nieuwe 747 wordt
volgend jaar aan de KLM gele
verd, de laatste in 2005. Ze zul
len worden ingezet op de lange,
intercontinentale routes. Een al
eerder bestelde Jumbo neemt
de KLM in augustus dit jaar in
ontvangst.
De zaterdag in Nederland
aangekomen 737-800 is de
tachtigste Boeing in de KLM-
vloot. Het vliegtuig ter waarde
van ruim 80 miljoen gulden
draagt de naam Zwaan. Het is
voor het eerste sinds de jaren
dertig dat weer een KLM-toestel
naar een vogel is genoemd. Vol
gens directeur Hartman is voor
de naam Zwaan gekozen, om-
De eerste 737-800 van de KLM stijgt op van Boeing Field, het vliegveld van de gelijknamige Amerikaanse vliegtuigfabriek in de stad Seattle.
dat de KLM-televisiespotjes
waarin deze vogel figureert zeer
populair zijn.
De vijf zojuist bestelde
Boeings 737-800 met plaats
voor 150 passagiers worden in
gezet op korte en middellange
routes in Europa. Volgens Hart
man valt te denken aan vluch
ten naar Parijs, Athene of Mos
kou. De nieuwe 737-800's die
nen ter vervanging van vijf 737-
400's.
Al eerder bestelde de KLM
vier Boeings 737-900. Het eerste
toestel van dat type wordt in
2001 afgeleverd. De KLM gaat
als eerste Europese maatschap
pij vliegen met dit toestel voor
177 passagiers.
Hartman benadrukte in
Seattle dat het er voor lucht
vaartbedrijven in de volgende
eeuw om gaat, te zorgen voor
duurzame groei. Economische
en milieu-aspecten moeten
daarbij in balans worden ge
bracht, zo zei hij. Volgens de
KLM-directeur draagt een mo
derne vloot daaraan bij, omdat
nieuwe vliegtuigen minder la
waai maken en minder afval
stoffen uitstoten dan oudere
foto boeing
toestellen.
Hartman sloot niet uit dat de
KLM ook vliegtuigen gaat ko
pen van het Europese Airbus.
De types A330 en A340 zouden
in aanmerking kunnen komen.
Maar in aanwezigheid van
Boeing-topman Mullaly zei
Hartman dat ook de nieuwe
Boeing 777 nadrukkelijk in
beeld is.
Sigarenboer
bedient nog
maar kwart
rokersmarkt
den haag anp
De sigarenboer op de hoek
moet steeds meer terrein
prijsgeven. De tabakswin
kels hebben nog 26 procent
van de rookwarenmarkt in-
handen. De supermarkten
rukken op met 36 procent,
de benzinepomp is goed
voor vijftien procent. De
rest van de sigaretten, shag
en sigaren gaat via andere
kanalen, zoals de horeca.
Uit de jongste gegevens
van het Hoofdbedrijfsschap
Detailhandel HDB blijkt dat
de tabaksspecialist het
steeds meer moet hebben
van andere 'gemaksmark-
ten'. Het gaan dan om
snoep, wenskaarten, lec
tuur en kansspelen.
In Nederland is in 1998
zo'n 5,7 miljard gulden uit
gegeven aan rookwaren. De
sigarenboer reikte voor 2,3
miljard aan chocolade en
suikerwerk over de toon
bank. Wenskaarten en lec
tuur waren goed voor res
pectievelijk 500 en 890 mil
joen. Aan kansspelen is 2,1
miljard omgezet.
De HDB-cijfers leren dat
alleen de lectuur- en kans-
spelmarkt is gegroeid in de
periode 1994-1998. De
zoetwaren en wenskaarten
hebben de inflatie net kun
nen bijhouden. De rookwa
renmarkt hoefde in het tijd
vak van vier jaar niet in te
leveren, ondanks de diverse
accijnsverhogingen en ont
moedigingscampagnes.
De tabaksspecicdist telde
vorig jaar 1.950 verkoop
punten, een afname met
vijftien procent vergeleken
met 1994.
Mexicaanse bierconcurrentie groeit veel harder
De opmars van buitenlands bier in de VS heeft zich vorig
jaar voortgezet. De import van het grootste bierland ter
wereld groeide met ruim vijftien procent. Heineken wist
dat percentage lang niet te halen en raakte daardoor ver
der achterop .bij de Mexicaanse brouwers, die met 32
procent vooruit gingen.
washington anp
Al in 1997 verloor Nederland
zijn traditionele positie als be
langrijkste leverancier van im
portbier in de VS aan Mexico.
Vorig jaar groeide de Neder
landse export (95 procent van
Heineken en de rest van Grol-
sch) met slechts 6,5 procent tot
4,6 miljoen hectoliter, zo blijkt
uit cijfers van de Amerikaanse
organisatie van drankenimpor
teurs.
Heineken meldde in septem
ber dat de uitvoer naar de VS,
de belangrijkste exportmarkt
voor het bedrijf, in de eerste
helft van 1998 was gegroeid met
veertien procent. Maar de
brouwer voorspelde toen al een
groeivertraging in het tweede
halfjaar. Heineken komt
woensdag met de jaarresulta
ten.
De Mexicanen, met als be
langrijkste merk Corona, boe
ken al jaren forse groeicijfers in
de VS. Hun export nam vorig
jaar toe van 5,1 tot 6,75 miljoen
hectoliter. Het Mexicaanse aan
deel van de markt voor import
bier steeg daardoor van 30,8
naar 35,3 procent. Het aandeel
van Nederland zakte van 26,2
tot 24,2 procent.
Ook de meeste andere be
langrijke landen op de Ameri
kaanse markt voor importbier
moesten marktaandeel inleve
ren, maar minder dan Neder
land. De Duitsers gingen van
7,1 naar 6,7 procent en de Brit
ten van 5,6 naar 5,5 procent.
Het aandeel van bier uit Cana
da, dat de Amerikanen wat
minder exotisch vinden, zakte
van 21,2 tot 19 procent.
Alleen de Ierse brouwers we
ten de Mexicanen partij te ge
ven qua groeicijfers. Hun ex
port schoot omhoog met 43
procent tot 0,9 miljoen hectoli
ter, waardoor het marktaandeel
steeg van 4,0 naar 4,9 procent.
Onder het Ierse bier valt Heine-
kens merk Murphy's. Maar dat
vormt slechts een klein deel van
de afzet van de Nederlandse
brouwer in de VS.
Heineken moet het vooral
hebben van het eigen merk.
Ook wordt Amstel Light ver
kocht. Pogingen om het 'gewo
ne' Amstel en het zwaardere
Amstel 1870 aan de man te
brengen zijn vorig jaar gestaakt.
De totale bierconsumptie in
de VS stagneert al jaren, maar
de verkoop van buitenlandse
merken neemt sinds 1991 ge
staag toe. Vorig jaar groeide de
verkoop van importbier van
16,5 tot 19 miljoen hectoliter.
Het aandeel in de totale afzet
ging daardoor verder omhoog
van 7,5 tot 8,5 procent.
den haag gpd
De Rabobank verdraait in haar
advertenties de waarheid. Dat
zeggen de andere banken na de
Rabo-beschuldiging dat die
banken met valuteringsdagen
de winst opkrikken. De banken
zeggen op hun beurt dat ze de
valuteringsdagen gebruiken om
de kosten van overboekingen te
dekken. De Rabobank heeft
hier volgens hen andere manie
ren voor die de consument be
taalt.
Bij valuteren houden de ban
ken geld bij het overmaken een
paar dagen vast en strijken de
rentewinst op. Volgens direc
teur Blocks van de Nederlandse
Vereniging van Banken (NVB)
verdient de Rabo de kosten van
het betalingsverkeer op andere
manieren terug. „Banken geven
geen of een lagere rente op een
betaalrekening, betalen de kos
ten met opbrengsten van ande
re producten of vragen gewoon
geld voor overboekingen. Als de
Rabobank zegt 'wij valuteren
niet en zijn daarom goedkoper
dan andere banken' dan moe
ten ze ook aangeven waarvan
ze de kosten wel betalen.
De waarschuwing van de Ra
bobank is volgens Blocks ge
woon reclame. Hij ziet hierbij
een verharding tussen de ban
ken optreden. „Het is tussen de
Nederlandse banken altijd on
gebruikelijk geweest om met
ferme uitspraken over elkaar te
concurreren. Misschien is het
een teken dat de bedrijfstak op
dit gebied volwassen wordt."
De Rabobank ontkent dat ze
de kosten doorberekent. „Wij
nemen die kosten zelf. Die gaan
gewoon van de winst af', aldus
woordvoerder Erik van Doese
laar. Daarnaast zegt hij dat de
Rabo zich vooral ergert aan de
ondoorzichtigheid van de sys
temen van andere banken. De
Consumentenbond vindt de
procedures ondoorzichtig. Ver
der is het aantal valuteringsda
gen volgens de bond altijd gro:
ter dan de banken zeggen.
Grootste kritiekpunt is het na
deel dat mensen hebben die
vaak rood staan. Omdat bij
schrijvingen langer duren beta
len zij meer .debetrente.
Oprichter-directeur neemt afscheid van zijn bedrijf
8.180-lf
Van luxe en status houdt hij niet.
Tussen de middag rijdt hij met zijn
Japanner naar huis voor een boter
ham. Sober, streng en zuinig is de
stijl, 'waar voor je geld' het 'Leitmo
tiv' van Jan Zeeman.
alphen aan den run
vervolg voorpagina
Zijn laatste dag brengt hij al niet meer
door in zijn eigen kamer. Daar zit de
39-jarige P. Schouwenaar, drie maan
den geleden nog topman van de Kijk
shop. Het gaat allemaal snel, zeker
voor een oerdegelijk familiebedrijf
waarvan de leiding, net als de formule,
nooit leek te zullen veranderen. Jan
Zeeman (57) zit er absoluut niet mee.
„Als je het liedje zo lang zingt, heb je
wel eens behoefte aan een ander
koor", zegt hij opgeruimd in een ka
mer die uitzicht biedt op de daken van
het immense distributiecentrum van
de Zeeman-keten.
Jan Zeeman is zoals zijn winkels: no
nonsense. Hij zorgt zelf voor thee en
hevelt het zakje na enige tijd over van
het kopje van zijn gast naar dat van
hem. Die typische Jan Zeeman-stijl
lijkt, in ieder geval op topniveau, te
gaan veranderen. De Zeeman Groep
B.V. krijgt een raad van bestuur en
zelfs een raad van commissarissen met
daarin kopstukken uit de bank- en re-
tailwereld. Iets anders dus dan de
praktisch eenhoofdige leiding die het
concern tot vandaag heeft gekend.
De omslag is volgens Zeeman een
gevolg van zowel zijn vertrek als de
constante groei die het bedrijf door
maakt. „Als oprichter-eigenaar ken je
het bedrijf door en door. Ook nu we
530 vestigingen in vier landen hebben
en een omzet van 600 miljoen gulden,
lukt het me nog vrijwel alle processen
te controleren. Voor een nieuweling
ligt dat anders, die zal meer moeten
delegeren. Schouwenaar is overigens
geschikt omdat hij Europees actief is
geweest en heeft laten zien voor de
troepen uit te kunnen lopen."
De keuze voor een externe opvolger,
onderstreept volgens Zeeman de wil
een nieuwe koers te varen. Familie
overwegingen spelen minder: zoon
Tom (31) is directeur verkoop geble
ven. Volgens vader, die handelt naar
het ijzeren principe de juiste man op
de juiste plaats, zal hij in de toekomst
waarschijnlijk ook niet de functie van
algemeen directeur krijgen. „Tom is
graag met de handel bezig. Iedereen
moet doen waar hij goed in is. Ik heb
me er al lang bij neergelegd dat Zee
man niet eeuwig een familiebedrijf
kan zijn."
Jan Zeeman neemt niet plaats in de
raad van commissarissen, maar blijft
wel voor zeventig procent eigenaar
van de Zeeman Groep. De nieuwe di
rectie krijgt samen een belang van der
tig procent. Zeeman gaat het onroe
rend goed bestieren en hoopt zo ook
minder last te hebben van de over
heid, die zijns inziens teveel bedisselt
en het ondernemen minder leuk
maakt. „De overheid zegt te willen li
beraliseren, maar komt telkens met
nieuwe regels en voorschriften. Kijk
naar de ondernemingsraad, die nu
weer van alles krijgt opgelegd in ver
band met de arbo. Het is moeilijk ge
worden mensen voor de OR te krijgen,
omdat ze er teveel tijd mee kwijt zijn.
Ik zeg: het is 32 jaar goed gegaan, laat
ons nou maar."
De directie verandert bij Zeeman,
- q
Jan Zeeman: „De overheid zegt te willen liberaliseren, maar komt telkens met nieu
we regels en voorschriften." foto reuters
maar de formule zal volgens de schei- mogelijk, lage overhead en alles - in-
dend directeur niet snel worden bijge- koop, distributie en verkoop - in eigen
steld. „Ons streven is altijd geweest het hand houden. Ik huldig het principe:
beste aan kleding en huishoudtextiel maak van alles je core-business."
aan te bieden tegen de laagste mogelij- Zeeman ontkent stellig dat in tijden
ke prijs. Dat wil zeggen grote aantallen van hoogconjunctuur men meer
maar ook efficiency, besparen waar merkartikelen koopt en een zaak als de
zijne daardoor minder goed draait.
„Het is een fabel. We hadden vorig
jaar een autonome omzetgroei, dus
nieuwe vestigingen buiten beschou
wing gelaten, van zes procent." Zee
man vindt het ook allemaal logisch.
„Mensen hebben meer inkomen, maar
willen ook meer besteden. Ze willen
allemaal twee keer op vakantie, een
boot of tennissen. Het geld is snel op
en dan is het maar wat fijn dat je op
kleding en textiel flink kunt bezuini
gen."
Zijn voornaamste klanten zijn, net
als vroeger, jonge gezinnen met kinde
ren. De kindermode, die Zeeman zelf
ontwerpt, wordt steeds belangrijker en
is inmiddels goed voor een kwart van
de omzet. Volgens Zeeman is het ab
soluut niet waar dat zijn zaak er is voor
mensen met een krappe beurs. „Leuk
is dat degenen met de hoogste inko
mens tegenwoordig het snelst toege
ven bij Zeeman te kopen. Wie net niet
meer tot de laagste inkomensgroep
behoort, zegt Zeeman het vaakst niet
te kennen."
Zeeman baseert zich overigens op
eigen waarneming. Moderne markton
derzoeken 'en aan andere dure frat
sen' heeft hij nooit gedaan. Wel ging
hij een aantal keer per week naar een
stad of dorp en vroeg aan mensen de
weg naar de dichtstbijzijnde Zeeman
vestiging. Met deze 'dichtbij-marke
ring' controleerde hij hoe de bekend
heid van zijn winkel was en kon hij de
mening van de mensen horen over
zijn zaak. „Meestal was dat positief.
Soms voelde je afkeer of gêne, en dat
spijt je dan. Maar je went eraan. Het
hoort bij het hebben van een populai
re zaak."
